Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án)

Nội dung text: Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án)

1. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn DeThi.edu.vn
2. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 1 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ĐỀ CHÍNH THỨC (Dành cho học sinh THPT không chuyên) Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề Câu 1 (2,5 điểm). Vì sao đến thế kỷ XI, thành thị trung đại ra đời ở Tây Âu? Vai trò của thành thị đối với sự xuất hiện của chủ nghĩa tư bản ở Tây Âu trong những thế kỷ sau. Câu 2 (2,0 điểm). Sự phát triển thịnh đạt và suy thoái của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện như thế nào? Câu 3 (1,5 điểm). Lập bảng về quốc gia Văn Lang – Âu Lạc và Champa theo các nội dung sau: Cơ sở hình thành và địa bàn sinh sống, bộ máy nhà nước, xã hội, kinh tế và văn hoá tinh thần. Những điểm tương đồng giữa các quốc gia. Câu 4 (2,0 điểm). Làm rõ sự hưng khởi của các đô thị ở nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII? Vì sao ngoại thương nước ta từ cuối thế kỷ XVIII lại kém phát triển? Câu 5 (2,0 điểm). Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên thế kỷ XIII. Tại sao nhân dân ta thời kỳ này sẵn sàng đoàn kết với triều đình phong kiến để bảo vệ độc lập dân tộc? HẾT Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh: . . . . .; Số báo danh . DeThi.edu.vn
3. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: LỊCH SỬ (Hướng dẫn chấm có 03 trang) Câu Nội dung Điểm Vì sao đến thế kỷ XI, thành thị trung đại ra đời ở Tây Âu? Vai trò của 1 thành thị đối với sự xuất hiện của chủ nghĩa tư bản ở Tây Âu trong 2,5 những thế kỷ sau. a. Vì sao đến thế kỷ XI, thành thị trung đại ra đời ở Tây Âu. - Từ thế kỷ XI, lực lượng sản xuất có nhiều biến đổi: Nông nghiệp phát triển, sản phẩm phong phú, thừa thãi Thủ công nghiệp diễn ra quá trình chuyên môn hóa tương đối mạnh mẽ Nhiều thợ thủ công có thể bỏ sản xuất nông nghiệp để chuyên sống bằng sản phẩm trao đổi với nông dân 0,5 - Sự phát triển của lực lượng sản xuất dẫn đến thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp Một số thợ thủ công tìm cách thoát khỏi các lãnh địa hoặc bằng cách chuộc thân thể hoặc bỏ trốn Họ tìm đến các ngã ba đường, các bến sông, bến cảng, tu viện hoặc các thành phố cổ để định cư. Cư dân đông dần lên, thợ thủ công và thương nhân tập trung ngày càng nhiều. Lúc đầu chỉ là một thị trấn nhỏ, sau phát triển thành các thành thị 0,5 2. Vai trò của thành thị đối với sự ra đời của kinh tế tư bản chủ nghĩa. - Hàng hóa sản xuất ngày càng nhiều, hình thành các phường hội là tiền đề cho sự ra đời của các công trường thủ công sau này 0,25 - Trong thành thị, hình thành các thương hội, tổ chức ra các hội chợ để buôn bán và giao lưu làm tiền đề đưa đến sự ra đời của các công ty thương mại sau này 0,25 - Trong thành thị, kinh tế hàng hóa phát triển mạnh làm cho quan hệ sản xuất phong kiến dần tan rã 0,5 - Các trường học trong các thành thị ra đời, không phụ thuộc vào giáo lý Kitô và là cơ sở để hình thành các trường đại học lớn (Bô-lô-nha ở Italia, O-xphớt ở Anh, Xoóc-bon ở Pháp ) là trung tâm văn hóa, khoa học của cả châu Âu Đây là cơ sở để cho các tiến bộ khoa học - kỹ thuật ra đời Như vậy, thành thị trung đại chính là tiền đề quan trọng nhất cho sự ra đời của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu trong những thế kỷ sau này. 0,5 2 Sự phát triển thịnh đạt và suy thoái của các quốc gia phong kiến Đông 2,0 Nam Á được biểu hiện như thế nào? 1. Sự phát triển thịnh đạt của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á. + Thời gian: Từ nửa sau thế kỉ XIII đến nửa đầu thế kỉ XVIII, các quốc gia phong kiến Đông Nam Á bước vào giai đoạn phát triển thịnh đạt, tiêu biểu: Đại Việt, Ăng co, Pagan, Lan Xang, Su khô thay, Campuchia 0,5 + Hình thành những vùng kinh tế quan trọng, có khả năng cung cấp khối lượng lớn lương thực, thực phẩm, các sản phẩm thủ công và những sản vật thiên nhiên 0,5 DeThi.edu.vn
4. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Văn hóa dân tộc cũng dần được hình thành, gắn liền với quá trình xác lập các “quốc gia dân tộc”. Sau một thời gian tiếp thu và chọn lọc các yếu tố văn hóa bên ngoài, các dân tộc Đông Nam Á đã xây dựng được nền văn hóa riêng của mình và đóng góp vào kho tàng văn hóa chung của loài người với giá trị tinh thần độc đáo 0,5 2. Sự suy thoái của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á Từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX, các quốc gia Đông Nam Á bước vào thời kì suy thoái. Biểu hiện: khủng hoảng về kinh tế và chính trị , các cuộc khởi nghĩa nông dân chống nhà nước phong kiến; sự xâm nhập của các nước tư bản phương Tây vào các nước Đông Nam Á đã dẫn tới sự suy sụp của các vương quốc trong khu vực. 0,5 Lập bảng về quốc gia Văn Lang – Âu Lạc và Champa theo các nội dung 3 sau: Cơ sở hình thành và địa bàn sinh sống, bộ máy nhà nước, xã hội, kinh 1,5 tế và văn hoá tinh thần. Những điểm tương đồng giữa các quốc gia. a. Lập bảng về quốc gia Văn Lang – Âu Lạc và Champa theo các nội dung sau: Cơ sở hình thành và địa bàn sinh sống, bộ máy nhà nước, kinh tế, văn hoá tinh thần và xã hội. Nội dung Nước Văn Lang – Âu Lạc Nước Champa Điểm Cơ sở Nền văn hoá Đông Sơn với Nền văn hoá Sa Huỳnh với hình thành công cụ đồng thau và sắt. Địa công cụ đồng thau và sắt. Địa và địa bàn bàn là lưu vực các sông lớn ở bàn là khu vực miền Trung và sinh sống Đồng bằng Bắc Bộ ngày nay. Nam Trung Bộ ngày nay. 0,25 - Đứng đầu là vua, giúp việc là - Đứng đầu là vua, giúp việc là lạc hầu, lạc tướng. Đất nước đ Tể tướng và 2 đại thần. Đất nư Bộ máy ược chia thành 15 bộ ớc chia thành 4 khu vực hành nhà nước chính lớn và xã hội - Xã hội phân hoá thành 3 tầng - Xã hội phân hoá thành 3 tầng lớp là quý tộc, dân tự do và nô lớp là quý tộc, dân tự do và nô tì. lệ. 0,25 Chủ yếu là nông nghiệp trồng Chủ yếu là nông nghiệp trồng Kinh tế lúa, kết hợp với sản xuất thủ lúa, kết hợp với thủ công, khai công, chăn nuôi thác lâm thổ sản 0,25 Người Việt cổ ở nhà sàn, có Người Chăm ở nhà sàn, ăn trầu tục nhuộm răng, ăn trầu thờ tôn giáo là Hin –đu giáo và Văn hoá cúng các hiện tượng tự nhiên, Phật giáo. Có nền nghệ thuật tinh thần tổ tiên có các hình thức lễ phát triển hội phong phú. 0,25 b. Điểm tương đồng: Đều hình thành trên cơ sở của nền văn hoá bản địa. Cư dân sinh sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Nhà nước tổ chức còn đơn giản theo thể chế quân chủ chuyên chế. Xã hội chưa phân hoá sâu sắc. Có đời sống tinh thần phong phú 0,5 DeThi.edu.vn
5. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 4 Làm rõ sự hưng khởi của các đô thị ở nước ta trong các thế kỉ XVI – XVIII? 2,0 Vì sao ngoại thương nước ta đến cuối thế kỉ XVIII lại kém phát triển? a. Những biểu hiện sự hưng khởi của các đô thị * Ở Đàng ngoài có 2 đô thị tiêu biểu nhất là Kinh kì và phố Hiến. - Kinh kì (Thăng Long hay Kẻ Chợ) không chỉ là trung tâm chính trị, hành chính văn hóa mà còn là trung tâm kinh tế lớn nhất của cả nước, với hệ thống chợ, bến, thuyền và hàng chục các phố buôn bán Thăng Long có 36 phố phường và 8 chợ 0,5 - Phố Hiến là một đô thị được hình thành sớm. Từ cuối thế kỉ XVI đầu thế kỉ XVII, Phố Hiến đã nổi tiếng Đàng Ngoài. Vào thời điểm thịnh đạt, Phố Hiến có khoảng 2000 ngôi nhà Đồng thời đây cũng là nơi hội tụ nhiều khách thương ngoại quốc phương Đông và phương Tây, trong đó phần lớn là người Trung Quốc. 0,25 * Ở Đàng trong cũng xuất hiện nhiều đô thị khá sầm uất. - Hội An là trung tâm buôn bán của cả vùng Đàng trong. Từ rất sớm, Hội An là nơi đón tiếp thuyền buôn ngoại quốc. Từ đầu thế kỉ XVII, Hội An là một thành phố cảng lớn, hội tụ nhiều thuyền buôn và thương điếm của các nước phương Đông và phương Tây 0,25 - Thanh Hà là một đô thị mới hình thành bên bờ sông Hương, gần Phú Xuân (Huế) do thương nhân Trung Quốc thành lập với sự đồng ý của chúa Nguyễn. Trao đổi buôn bán ở đây khá sầm uất và người đương thời gọi “Đại Minh khách phố”. 0,25 b. Đến cuối thế kỉ XVIII, ngoại thương suy yếu là do. - Chế độ thuế khóa nặng nề của các tập đoàn phong kiến Trịnh, Nguyễn - Các cuộc chiến tranh liên miên, khởi nghĩa nông dân bùng nổ dã làm suy yếu quá trình buôn bán ở các đô thị và ngoại thương 0,5 - Hệ thống quan lại nhũng nhiễu, vơ vét gây sự phiền hà, tốn kém cho thương nhân nước ngoài. Kinh tế nước ta sa sút, đời sống gặp nhiều khó khăn, xã hội không ổn định 0,25 Nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên thế kỷ 5 XIII. Tại sao nhân dân ta thời kỳ này sẵn sàng đoàn kết với triều đình để bảo 2,0 vệ độc lập dân tộc. 1. Nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên thế kỷ XIII. - Nhân dân ta có tinh thần yêu nước và đoàn kết chống ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc: thực hiện vườn không, nhà trống, tự vũ trang đánh giặc. Tổ chức dân binh, phối hợp với triều đình hội nghị Diên Hồng 0,5 - Nhà Trần có những biện pháp chuẩn bị sẵn sàng về mọi mặt cho cuộc kháng chiến: chăm lo phát triển kinh tế ra Hịch tướng sỹ 0,25 - Vua Trần và Trần Quốc Tuấn chỉ huy tài giỏi với những nghệ thuật quân sự độc đáo sáng tạo: rút lui khỏi thành Thăng Long mở trận quyết chiến chiến lược 0,5 2. Tại sao nhân dân ta thời kỳ này sẵn sàng đoàn kết với triều đình để bảo vệ độc lập dân tộc. DeThi.edu.vn
6. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Đấu tranh để bảo vệ quê hương đất nước là truyền thống của dân tộc, không chịu khuất phục trước bất kỳ kẻ thù nào. Khi đất nước có ngoại xâm sẵn sàng gác mối thù giai cấp để bảo vệ độc lập dân tộc 0,25 - Triều đại nhà Trần có những chính sách tiến bộ quan tâm đến phát triển kinh tế đất nước về mọi mặt từ đó tạo niềm tin cho nhân dân quyết tâm bảo vệ độc lập để có được cuộc sống mới. 0,25 - Khi đất nước có ngoại xâm nhà Trần biết đoàn kết vua tôi, đoàn kết tướng sỹ làm cơ sở để tập hợp đoàn kết nhân dân cả nước. 0,25 (Lưu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề cập tới. Bài viết đủ nội dung, chính xác, lôgic thì mới cho điểm tối đa). HẾT DeThi.edu.vn
7. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 2 ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ 10 THPT ĐỀ THI ĐỀ XUẤT Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề Câu 1( 2.0 điểm) Giải thích vì sao văn hóa của các quốc gia cổ đại phương Tây: Hy lạp và Rô Ma đạt tới trình độ sáng tạo cao hơn thời kỳ trước. Ảnh hưởng của nền văn hóa này đối với nhân loại. Câu 2 ( 2.0 điểm ) Kể tên các cuộc phát kiến địa lý trong thời Hậu kỳ trung đại Tây Âu. Giải thích tại sao phát kiến địa lý coi là cuộc cách mạng về giao thông và tri thức Câu 3 ( 2.5 điểm ) Chiến thắng nào của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh chống phong kiến phương Bắc đã mở ra thời đại mới cho dân tộc ta. Tóm tắt diễn biến và nhận xét về chiến thắng đó. Câu 4 ( 2.0 điểm ) Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc của nhân dân ta ở thế kỷ XVIII diễn ra và giành thắng lợi như thế nào? Câu 5 ( 1.5 điểm ) Những biểu hiện của sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp của quốc gia Đại Việt từ thế kỷ X đến thế kỷ XV. Hết DeThi.edu.vn
8. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM LỊCH SỬ 10 ( Đáp án, thang điểm: gồm 03 trang) Câu Nội dung Điểm 1 Giải thích vì sao văn hóa của các quốc gia cổ đại phương Tây Hy lạp và Rô Ma đạt tới 2.0 trình độ sáng tạo cao hơn thời kỳ trước. Ảnh hưởng của nền văn hóa này đối với nhân loại. 1. Nguyên nhân: Các quốc gia cổ đại phương Tây ra đời muộn hơn nên tiếp thu được những 0.25 tinh hoa của VH phương Đông . - Sự phát triển của công cụ sản xuất và kinh tế: Biết sử dụng đồ sắt sớm nên nền kinh tế 0.25 thương nghiệp , buôn bán với bên ngoài rất phát triển từ đó VH có điều kiện phát triển . -Thể chế dân chủ chủ nô tạo điều kiện cho con người tự do phát huy tài năng sáng tạo của 0.25 mình . -Chế độ chiếm hữu nô lệ dựa trên sự bóc lột sức lao động nặng nề của nô lệ, tạo ra nguồn 0.25 của cải vật chất lớn nuôi sống XH, tạo nên 1 tầng lớp quý tộc chủ nô chỉ chuyên lao động trí óc, làm chính trị hoặc sáng tạo khoa học nghệ thuật. 2. Ảnh hưởng:+ Văn hoá Hy Lạp, Rô Ma là những phát minh khoa học: Tính lịch chính 0.25 xác, phát minh chữ viêt, hệ thống chữ cái, hệ số La Mã và là những cống hiến lớn lao của cư dân Địa Trung Hải cho nền văn minh nhân loại. + Văn hoá Hy Lạp, Rô Ma đạt tới trình độ khái quát hoá trong nhiều lĩnh vực khoa 0.5 học, nhất là khoa học tự nhiên đã để lại những định lý, định đề có giá trị đặt tiền đề , đặt nền móng cho khoa học nhân loại sau này. + Văn học nghệ thuật mang tính nhân đạo sâu sắc, đề cao cái thiện, cái đẹp đạt đến 0.25 trình độ hoàn thiện ngôn ngữ cổ đại Văn hoá Hy Lạp, Rô Ma thể hiện sức sáng tạo kỳ diệu của con người, để lại di sản văn hoá vô giá đóng góp vào kho tàng văn hoá của nhân loại trong các thời kỳ sau 2 Kể tên các cuộc phát kiến địa lý trong thời Hậu kỳ trung đại Tây Âu. Giải thích tại 2.0 sao phát kiến địa lý coi là cuộc cách mạng về giao thông và tri thức 1. Các cuộc phát kiến lớn: - Năm 1487, B. Đi-a –Xơ là hiệp sĩ Hoàng gia đã dẫn đầu đoàn 0.25 thám hiểm đi vòng qua cực nam của châu Phi - Tháng 8- 1492, C. Cô-lôm-bô dẫn đầu đoàn thủy thủ TBN đi về hướng Tây, sau hơn 2 0.25 tháng .Cô- lôm-bô được coi là người phát hiện ra châu Mỹ - Tháng 7-1497 Va-xco- đơ Ga – ma chỉ huy đoàn thuyền Bồ Đào Nha đi tìm đường sang 0.25 phương Đông - Từ năm 1519 đến 1522 Ph. Ma –gien-lan là người đã thực hiện chuyến đi đầu tiên vòng 0.25 quanh thế giới bằng đường biển 2. Giải thích:- Con người lần đầu tiên hình dung được hình ảnh chính xác về hành tinh, bề 0.5 rộng và hình thái trái đất. mở ra những con đường mới, những vùng đất mới, những dân tộc mới, những kiến thức mới - Thị trường thế giới được mở rộng, hàng hải quốc tế phát triển đem về cho tầng lớp thương 0.5 nhân châu Âu những nguyên liệu quý giá vô tận, những kho vàng bạc châu báu khổng lồ, thúc đẩy thương nghiệp châu Âu phát triển 3 Chiến thắng nào của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh chống phong kiến phương Bắc 2.5 đã mở ra thời đại mới cho dân tộc ta. Tóm tắt diễn biến và nhận xét về chiến thắng đó. DeThi.edu.vn
9. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 1. Chiến thắng mở ra thời đại mới cho dân tộc ta là chiến thắng Bạch Đằng 938 do Ngô 0.5 Quyền lãnh đạo 2. Chiến thắng Bạch Đằng năm 938: - Tóm tắt tiểu sử của Ngô Quyền: Người Đường Lâm 0.25 sinh năm 898. Là người giỏi võ nghệ, sức khoẻ hơn người, từng theo Dương Đình Nghệ lập công lớn. Nhận được tin Dương Đình Nghệ bị Kiều Công Tiễn giết hại tháng 10 năm 938 Ngô Quyền kéo quân từ Ái Châu - Được sự ủng hộ của quân sĩ và nhân dân Ngô Quyền nhanh chóng tiến vào thành Đại La, 0.25 bắt giết Kiều Công Tiễn. Sau đó dùng kế đóng cọc trên sông Bạch Đằng . Đồng thời cho quân thủy, bộ mai phục hai bên bờ sông - Khi quân giặc kéo sang, Ngô Quyền cho quân khiêu chiến quân giặc trúng kế Ngô 0.5 Quyền chỉ huy đại quân từ ba phía đổ ra đánh giết dữ dội. Quân giặc đại bại 3. Nhận xét: Là trận quyết chiến chiến lược, “một vũ công cao cả vang dội đến nghìn thu”, 0.25 được ghi vào lịch sử dân tộc như một biểu tượng sáng ngời của truyền thống yêu nước ý chí bất khuất quật cường - Chiến thắng Bạch Đằng đã đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược của nhà Nam Hán, bảo vệ vững 0.5 chắc nền độc lập tự chủ vừa mới giành được. Khẳng định niềm tin vào sức mạnh của dân tộc trong cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm Chấm dứt hoàn toàn ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra thời đại mới: thời đại độc lập tự chủ lâu dài - Trong chiến thắng này, Ngô Quyền đã biết phát huy nghệ thuật quân sự của dân tộc, lợi 0.25 dụng yếu tố “Thiên thời, địa lợi, nhân hoà”, nghệ thuật “thủy chiến” độc đáo, tranh thủ thời cơ 4 Cuộc kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc của nhân dân ta ở thế kỷ 2.0 XVIII diễn ra và giành thắng lợi như thế nào? 1. Kháng chiến chống quân lược Xiêm: - Năm 1785 được Nguyễn Ánh cầu cứu, vua Xiêm 0.25 tổ chức đạo quân thủy, bộ gồm 5 vạn người xâm lược nước ta - Nguyễn Huệ được sự ủng hộ của nhân dân tổ chức trận địa Rạch Gầm – Xoài Mút. Trận 0.25 đánh diến ra nhanh gọn trong ngày 19-1-1785 đúng như ông dự tính đập tan tham vọng của quân Xiêm 2. Khángchiến chống xâm lược Thanh : - Năm 1789 được vua Lê Chiêu Thống cầu cứu, 29 0.25 vạn quân Thanh vào xâm lược nước ta - Nguyễn Huệ làm lễ lên ngôi Hoàng Đế chỉ huy đạo quân tiến ra Bắc 0.25 - Sáng ngày 5 tết Kỷ Dậu mở cuộc tiến công Ngọc Hồi, Đống Đa giải phóng Thăng Long 0.5 - Kháng chiến thắng lợi đánh bại âm mưu xâm lược của nhà Thanh, bảo vệ nền độc lập dân 0.5 tộc. Chiến thắng Ngọc Hồi, Đống Đa đi vào lịch sử là một trong những chiến công hiển hách nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc 5 Những biểu hiện sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp thế kỷ X đến thế 1.5 kỷ XV 1. Biểu hiện sự phát triển thủ công nghiệp: Các nghề thủ công cổ truyền như đúc đồng, rèn 0.25 sắt, làm đồ gốm, tiếp tục phát triển, chất lượng ngày càng nâng cao . Một số mỏ đồng, , bạc được khai thác. Bước đầu hình thành một số làng nghề thủ công - Đồ gốm tráng men độc đáo, in hình được đem trao đổi ở nhiều nơi các nghề trạm khắc 0.25 đá, làm đồ trang sức, làm giấy, nhuộm vải - Các quan xưởng chuyên lo đúc tiền, rèn vũ khí, đóng thuyền chiến được thành lập, Thời kỳ nhà Hồ đã chế tạo được súng thần cơ, đóng thuyền chiến có lầu 2. Thương nghiệp: + Nội thương: Việc giao lưu buôn bán giữa các làng, các vùng ngày 0.25 càng nhộn nhịp, hang hóa phong phú. Các chợ làng, chợ huyện được hình thành - Thăng Long thời nhà Lý là đô thị lớn với nhiều phố phường .phát triển phồn thịnh với 0.25 36 phố phường. DeThi.edu.vn
10. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Ngoại thương; Vùng biên giới Việt – Trung từ thời Lý đã hình thành các địa điểm trao 0.25 đổi hàng hóa. Lái buôn hai nước đem đủ thứ lụa là, hương liệu, ngà voi, đến trao đổi - Năm 1149 nhà Lý cho lập trang Vân Đồn làm vùng hải cảng trao đổi hàng hóa với nước 0.25 ngoài. Lạch Trường (Thành Hóa) cũng là một vùng hải cảng buôn bán. Hết DeThi.edu.vn
11. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 3 SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HÀ NỘI ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 10 TRƯỜNG THPT CHƯƠNG MỸ B MÔN: Lịch sử Thời gian làm bài : 180 phút (không kể thời gian phát đề) Câu 1 (3 điểm): Các quốc gia cổ đại phương Đông có những điểm khác biệt gì về điều kiện tự nhiên, thời gian xuất hiện, nền tảng kinh tế và thể chế chính trị so với các quốc gia cổ đại phương Tây? Câu 2 (5 điểm): Cho đoạn trích sau: “Đánh cho để dài tóc Đánh cho để đen răng Đánh cho nó chích luân bất phản Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ.” (Nguồn: Sách giáo khoa Lịch sử 10, NXB Giáo dục, 2006, tr118) a. Giải thích ý nghĩa đoạn trích trong bài hiểu dụ nói trên của vua Quang Trung. b. Nêu những đóng góp của phong trào nông dân Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc. Câu 3 (5 điểm): Trên cơ sở hiểu biết về văn hóa truyền thống Đông Nam Á, anh/chị hãy: a. Nêu những nét đặc trưng của văn hóa truyền thống Đông Nam Á. b. Nêu và giải thích ý kiến của mình về nhận định: Văn hóa truyền thống của khu vực Đông Nam Á chịu ảnh hưởng sâu sắc và toàn diện của văn hóa Ấn Độ. Câu 4 (2 điểm): Nêu những nét khái quát về sự phát triển và tác dụng của giáo dục Đại Việt trong các thế kỉ XI - XV. Câu 5 (5 điểm): Sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII? Hãy nhận xét về sự phát triển đó. DeThi.edu.vn
12. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HÀ NỘI HƯỚNG DẪN CHẤM TRƯỜNG THPT CHƯƠNG MỸ B ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 10 MÔN : Lịch sử Câu 1 Các quốc gia cổ đại phương Đông có những điểm khác biệt gì về điều kiện tự nhiên, thời gian xuất hiện, nền tảng kinh tế và thể chế chính trị so với các quốc gia cổ đại phương Tây 2,0 1. Điều kiện tự nhiên - Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện trên lưu vực các con sông lớn , có nhiều điều kiện thuận lợi cho cuộc sống của con người 0,25 - Các quốc gia cổ đại phương Tây xuất hiện trên bờ Bắc Địa Trung Hải, gồm bán đảo và nhiều đảo nhỏ, phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên , tạo ra những khó khăn nhất định cho cuộc sống ban đầu của con người. 0,25 2. Thời gian xuất hiện - Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện sớm, khoảng thiên niên kỉ IV-III TCN 0,25 - Các quốc gia cổ đại phương Tây xuất hiện muộn hơn, khoảng đầu thiên niên kỉ I TCN. 0,25 3. Nền tảng kinh tế - Nền tảng kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Đông là nông nghiệp thủy lợi 0,25 - Nền tảng kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Tây là công - thương nghiệp 0,25 4. Thể chế chính trị - Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông là chuyên chế cổ đại 0,25 - Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Tây là dân chủ chủ nô 0,25 2 Trên cơ sở hiểu biết về văn hóa Đông Nam Á, hãy: a, Nêu những nét đặc trưng của văn hóa truyền thống Đông Nam Á. b, Giải thích ý kiến của em về nhận định sau: “Văn hóa truyền thống của khu vực Đông Nam Á chịu ảnh hưởng sâu sắc và toàn diện của văn hóa Ấn Độ”. 2,0 1. Những nét đặc trưng của văn hóa truyền thống Đông Nam Á: - Cư dân Đông Nam Á ngay từ thời gian đầu đã định hình một nền văn hóa bản địa cho mình, tạo nên bản sắc văn hóa riêng cho từng quốc gia 0,25 DeThi.edu.vn
13. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Trong quá trình phát triển, văn hóa Đông Nam Á đã có sự tiếp thu có chọn lọc các tinh hoa văn hóa từ Ấn Độ, Trung Hoa, phương Tây, làm phong phú hơn nền văn hóa của mình 0,25 - Văn hóa Đông Nam Á thống nhất trong đa dạng 0,25 2.Giải thích ý kiến về nhận định: - Nhận định: “Văn hóa truyền thống của khu vực Đông Nam Á chịu ảnh hưởng sâu sắc và toàn diện của văn hóa Ấn Độ” là nhận định đúng. Văn hóa Ấn Độ ảnh hưởng đến các nước Đông Nam Á, bắt đầu từ đầu Công nguyên thông qua giao lưu buôn bán 0,25 - Giải thích: + Về chữ viết: Chữ Phạn của Ấn Độ được truyền bá sang Đông Nam Á từ những thế kỉ đầu Công nguyên. Ban đầu nhiều dân tộc Đông Nam Á sử dụng chữ Phạn làm chữ viết của mình, về sau nhiều nước sáng tạo ra chữ viết riêng trên cơ sở chữ Phạn như chữ Chăm cổ, chữ Khơ-me, chữ Mianma, chữ Lào 0.25 + Về Văn học: Dòng văn học Hin-đu của Ấn Độ cũng được truyền sang Đông Nam Á với nhiều đề tài văn học viết và văn học truyền miệng, về mẫu tự, điển tích, thể loại . 0.25 + Về tôn giáo: Nhiều nước Đông Nam Á theo đạo Phật, đạo Hin-đu của Ấn Độ. Ở một số nước, có thời kì Phật giáo và Hin-đu giáo trở thành quốc giáo Trong thời kì đầu, Hin-đu giáo thịnh hành hơn, thờ 3 vị thần tạc tượng và xây nhiều đền tháp theo kiến trúc Hin-đu. Từ thế kỉ XIII, dòng Phật giáo được phổ biến ở nhiều nước Đông Nam Á, có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội và văn hóa của cư dân Đông Nam Á 0.25 + Về Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc: Đông Nam Á chịu ảnh hưởng kiến trúc Hin-đu và kiến trúc Phật giáo của Ấn Độ như tháp Chàm ở Việt Nam, đền Ăng-co- Vat, đền Ăng-co-Thom ở Campuchia, Thạt Luổng ở Lào => Văn hóa Ấn Độ ảnh hưởng toàn diện và sâu sắc đến các nước Đông Nam Á. Tuy nhiên, mỗi dân tộc Đông Nam Á vẫn xây dựng cho mình một nền văn hóa mang đậm bản sắc riêng. 0.25 3 Thế nào là tích lũy ban đầu của chủ nghĩa tư bản? Sự tích lũy ban đầu của chủ nghĩa tư bản đã làm thay đổi quan hệ sản xuất và quan hệ xã hội Tây Âu ra sao? 2,0 1. Tích lũy ban đầu của chủ nghĩa tư bản: là quá trình tập trung vốn vào tay một số ít người đồng thời cũng là quá trình tước đoạt tư liệu sản xuất của nhân dân lao động, chủ yếu là nông dân, biến họ trở thành người làm thuê. Quá trình này diễn ra ở Châu Âu vào thế kỉ XV – XVI .0,25 - Vốn (tư bản) được tích lũy bằng nhiều biện pháp: Cướp bóc thuộc địa ở châu Á, châu Phi, châu Mĩ mang về Tây Âu; buôn bán nô lệ, cướp biển; mua bán bất bình đẳng 0,25 - Nhân công: Quý tộc phong kiến và giai cấp tư sản dùng mọi thủ đoạn để làm người lao động, chủ yếu là nông dân, thợ thủ công bị bần cùng hóa hoặc dùng bạo lực để tước DeThi.edu.vn
14. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn đoạt tư liệu sản xuất của họ (điển hình là ở Anh với phong trào “rào đất cướp ruộng”), biến họ trở thành những người làm thuê 0,25 2. Tác động làm thay đổi quan hệ sản xuất và quan hệ xã hội Tây Âu: - Thay đổi quan hệ sản xuất: Quan hệ sản xuất phong kiến tan rã, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành Nhờ quá trình tích lũy tư bản ban đầu, ở Tây Âu đã xuất hiện những hình thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa như công trường thủ công , trang trại, đồn điền , công ti thương mại 0,5 - Thay đổi quan hệ xã hội: Quan hệ giai cấp ở Tây Âu có sự thay đổi,các giai cấp mới được hình thành: Những thợ cả, thương nhân, thị dân giàu có, quý tộc mới chuyển sang kinh doanh và dần trở thành các ông chủ của các công trường thủ 0,5 công, họ làm thành giai cấp tư sản. Tư sản bóc lột người làm thuê, có nhiều của cải, đại diện cho nền sản xuất mới nhưng chưa có địa vị chính trị. Những người lao động làm thuê thì đông, đó là người vô sản. Họ bị bóc lột thậm tệ, sau họ đi theo tư sản để chống phong kiến. - Chủ nghĩa tư bản tuy mới ra đời và còn non yếu nhưng tỏ ra hơn hẳn chế độ phong kiến về nhiều mặt, có ảnh hưởng lớn lao đến sự phát triển xã hội 0,25 Câu 4 (1.0 điểm): Nêu những nét khái quát về sự phát triển và tác dụng của giáo dục Đại Việt trong các thế kỉ XI - XV. 1 Từ thế kỷ XI đến thế kỷ XV, giáo dục Đại Việt phát triển mạnh mẽ 1,0 - Thời nhà Lý: Lập Văn Miếu và Quốc Tử Giám; Tổ chức các khoa thi Đặt nền móng cho nền giáo dục Đại Việt. 0,5 - Thời nhà Lê: Giáo dục phát triển thêm một bước: ban hành quy chế thi cử rõ ràng, bổ nhiệm quan lại thông qua thi cử số người đi học ngày càng đông, trình độ dân trí được nâng cao 0,5 2 Tác dụng của giáo dục Đại Việt trong các thế kỉ XI - XV. 1,0 DeThi.edu.vn
15. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Đào tạo nhân tài cho đất nước, mở mang dân trí, góp phần quan trọng vào việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc 0,5 - Tuy nhiên, giáo dục Nho học không tạo điều kiện cho kinh tế phát triển 0,5 Câu 5 (5 điểm): Sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII? Hãy nhận xét về sự phát triển đó. 1 Bối cảnh: Từ thế kỷ XVI, tuy tình hình chính trị nước ta có nhiều biến động, nhưng nền kinh tế lại được phát triển mạnh mẽ 0,5 2 Sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII 3,0 - Kinh tế nông nghiệp phát triển mạnh do diện tích đất canh tác được mở rộng; công tác trị thủy được quan tâm; nhiều giống lúa mới được gieo trồng 1,0 - Thủ công nghiệp phát triển: Bên cạnh sự phát triển đạt đến trình độ cao của các nghề thủ công truyền thống, nhiều nghề thủ công mới được xuất hiện Các làng nghề tăng nhanh, dẫn đến việc thiết lập các đô thị, các phường vừa sản xuất, vừa bán hàng 1,0 - Thương nghiệp phát triển mạnh: + Nội thương phát triển: Buôn bán phát triển, hệ thống chợ làng, chợ huyện, chợ phủ mở rộng. Nhiều làng buôn và trung tâm buôn bán xuất hiện + Ngoại thương phát triển nhanh chóng: Hoạt động buôn bán với thương nhân các nước ( ) rầm rộ; Nhiều đô thị và thương cảng được lập nên và ngày càng sầm uất như Kẻ Chợ, Phố Hiến, Hội An, Thanh Hà Nhiều đô thị có cả cửa hàng và phố xá của thương nhân nước ngoài như Phố Hiến, Hội An 1,0 3 Nhận xét về sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII 1,5 - Trong các thế kỷ XVI - XVIII nền kinh tế nước ta phát triển mạnh mẽ, toàn diện 1,0 - Kinh tế hàng hóa của nước ta đã phát triển mạnh mẽ 0,5 DeThi.edu.vn
16. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 4 SỞ GD&ĐT VĨNH KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT PHÚC ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ——————— Dành cho học sinh các trường THPT ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề ————————— Câu 1 (2,5 điểm) Trình bày những đặc trưng về kinh tế, xã hội của các quốc gia cổ đại ph ương Tây. Tính chất điển hình của chế độ chiếm nô ở các quốc gia này được thể hiện như thế nào? Câu 2 (1,5 điểm) Phân tích vai trò của những phát kiến lớn về địa lí thế kỉ XV-XVI. Câu 3 (2,5 điểm) Hoàn cảnh ra đời, thành tựu chính và ý nghĩa lịch sử của phong trào Văn hóa Phục hưng. Câu 4 (2,0 điểm) Trong thời Bắc thuộc nhân dân ta đã gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc như thế nào? Tại sao trong thời Bắc thuộc ta mất nước nhưng không mất dân tộc? Câu 5 (1,5 điểm) Phân tích nguyên nhân thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên ở thế kỷ XIII. Hết Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh .Số báo danh DeThi.edu.vn
17. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT PHÚC HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: LỊCH SỬ ——————— Dành cho học sinh các trường THPT không chuyên ————————— Câ Đáp án Đ u iểm 1 Trình bày những đặc trưng về kinh tế, xã hội của các quốc gia cổ đại phương Tây. 2,5 Tính chất điển hình của chế độ chiếm nô ở các quốc gia này được thể hiện như thế nào? 1. Kinh tế - Nông nghiệp: có phần hạn chế 0,25 - Thủ công nghiệp: rất phát đạt. Sản xuất thủ công nghiệp chia thành nhiều ngành nghề khác nhau ; Xuất hiện nhiều xưởng thủ công có quy mô khá lớn, chuyên sản xuất một mặt hàng có chất lượng cao 0,5 - Thương nghiệp: quan hệ thương mại được mở rộng; sản phẩm đem bán là rượu nho, dầu ô liu mua về là lúa mì, tơ lụa, hương liệu Hoạt động thương mại phát đạt đã thúc đẩy việc mở rộng lưu thông tiền tệ. Các thị quốc đều có tiền riêng của mình 0,5 2. Xã hội - Nô lệ: chiếm đa số, có vai trò chủ yếu trong sản xuất, không có chút quyền nào kể cả 0,25 quyền được coi là con người - Bình dân: là những người dân tự do, ít tài sản, tự sống bằng lao động của bản thân 0,25 - Chủ nô: là các chủ xưởng, chủ lò giàu có, có thế lực cả về kinh tế và chính trị 0,25 3. Tính chất điển hình - Số lượng đông đảo và vai trò quan trọng của nô lệ trong các hoạt động kinh tế thủ công nghiệp, thương nghiệp 0,5 2 Phân tích vai trò của những phát kiến lớn về địa lí thế kỉ XV-XVI. 1,5 - Đem lại cho con người những hiểu biết về con đường mới, vùng đất mới, dân tộc mới Bắt đầu hình thành một nền văn hóa thế giới 0,5 - Đem lại cho thương nhân châu Âu nguyên liệu quý giá, những kho vàng bạc khổng lồ Thúc đẩy thương nghiệp châu Âu phát triển 0,5 - Phát kiến địa lý là cuộc cách mạng thực sự trong lĩnh vực giao thông và tri thức 0,5 3 Hoàn cảnh ra đời, thành tựu chính và ý nghĩa lịch sử của phong trào Văn hóa Phục 2,5 hưng. 1. Hoàn cảnh ra đời - Bước vào thời hậu kỳ trung đại, bộ mặt kinh tế của các nước Tây Âu có nhiều thay đổi. Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành từ trong lòng chế độ phong kiến. Khoa học- kỹ thuật có những tiến bộ giúp con người thoát khỏi tình trạng lạc hậu, nhận thức được bản chất của thế giới. 0,25 - Giai cấp tư sản ra đời song những thành tựu về văn hóa từ thế kỷ XI đến thế kỷ XIII không đáp ứng được nhu cầu của họ. Ngược lại, họ còn chịu sự ràng buộc bởi hệ tư tưởng khắt khe của giáo hội Thiên Chúa. Do vậy, giai cấp tư sản cần phải có hệ tư tưởng và nền văn hóa riêng để phục vụ cho đời sống tinh thần của mình, để đấu tranh với hệ tư tưởng lỗi thời của giáo hội và giai cấp quý tộc phong kiến đang cản trở sự phát triển của xã hội. 0,25 DeThi.edu.vn
18. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Phong trào cải cách tôn giáo diễn ra mạnh mẽ, cuộc đấu tranh của nông dân diễn ra sôi nổi trở thành hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản chống lại quý tộc phong kiến và tăng lữ. 0,25 - Giai cấp tư sản nhìn thấy trong tinh hoa của nền văn hóa Hi Lạp, Rôma có những điều phù hợp với mình, nên đã phục hồi tinh hoa văn hóa cổ đại, đấu tranh để xây dựng một xã hội dựa trên nhân bản và tự do, một nền văn hóa mới. Bắt đầu từ Italia, phong trào Văn hóa Phục hưng nhanh chóng lan rộng khắp các nước Tây Âu và trở thành trào lưu rộng lớn. 0,25 2. Thành tựu chính - Là bước nhảy vọt về văn hóa phong trào Văn hóa Phục hưng đã đạt được những thành tựu rực rỡ về mọi mặt, đặc biệt là văn học, nghệ thuật. + Văn học, nghệ thuật phát triển phong phú với sự nở rộ của các tài năng như Ra-bơ-le, Sếch-xpia, Xéc-van-téc, Lê-ô-na đơ Vanh-xi, Ra-pha-en, Mi-ken-lan-giơ-lô Bằng những tác phẩm của mình, họ đã lên án nghiêm khắc giáo hội Thiên chúa, tấn công vào trật tự phong kiến, đề cao giá trị con người và tự do cá nhân. 0,5 + Khoa học- kỹ thuật và triết học gắn liền với những cống hiến vĩ đại của Cô-péc-ních, Ga-li-lê, Đê-các-tơ, Bêcơn, góp phần vào việc xây dựng thế giới quan duy vật 0,5 3. Ý nghĩa - Phong trào Văn hóa Phục hưng là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến suy tàn. 0,25 - Phong trào Văn hóa Phục hưng đã đánh bại tư tưởng lỗi thời của chế độ phong kiến, góp phần quan trọng giải phóng tư tưởng tình cảm của con người khỏi sự kìm hãm và trói buộc của Giáo hội; đề cao những giá trị tốt đẹp của con người ; cổ vũ và mở đường cho sự phát triển cao hơn của văn hóa châu Âu và văn hóa của loài người. 0,25 4 Trong thời Bắc thuộc nhân dân ta đã gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc như thế 2,0 nào? Tại sao trong thời Bắc thuộc ta mất nước nhưng không mất dân tộc? - Nhân dân ta đấu tranh bền bỉ, kiên cường về mọi mặt để giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc làm thất bại âm mưu đồng hóa của các triều đại phương Bắc. Bảo tồn tiếng Việt, các phong tục tập quán 0,5 - Tiếp nhận những yếu tố tích cực, “Việt hóa” văn hóa Trung Hoa để đưa đến những chuyển biến tích cực, làm phong phú văn hóa dân tộc Việt về: tôn giáo, ngôn ngữ, văn tự 0,5 2. Thời Bắc thuộc ta mất nước không mất dân tộc - Trước đó ta đã có một nền văn minh đó là nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc. 0,5 - Cuộc đấu tranh kiên cường, bền bỉ của nhân dân ta; những khoảng thời gian độc lập ;cộng đồng làng xóm vẫn là vương quốc riêng của người Việt 0,5 5 Phân tích nguyên nhân thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược 1,5 Mông- Nguyên ở thế kỷ XIII. - Thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên gắn liền với sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc 0,5 - Thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên gắn liền với tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân ta mà nòng cốt là quân đội nhà Trần 0,5 - Lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên là một bộ chỉ huy với tài thao lược 0,5 (L­u ý: Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n khi lµm bµi häc sinh ph¶i ®Ò cËp tíi. Bµi viÕt ®ñ néi dung, chÝnh x¸c, l«gic th× míi cho ®iÓm tèi ®a) Hết DeThi.edu.vn
19. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 5 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT ———— ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ĐỀ CHÍNH THỨC Dành cho học sinh các trường THPT Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề ––––––––––––––––––––– Câu 1 (2,5 điểm) Nêu và rút ra nhận xét chung về thành tựu văn hoá của cư dân các quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rôma. Câu 2 (1,5 điểm) Trình bày sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc. Câu 3 (2,0 điểm) Nguyên nhân xuất hiện và vai trò của các thành thị trung đại ở Tây Âu. Câu 4 (2,5 điểm) Nêu những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời của nhà nước Văn Lang. Cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã đạt được bước tiến như thế nào về đời sống vật chất và tinh thần? Câu 5 (1.5 điểm) Đánh giá vai trò của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc cuối thế kỉ XVIII. —Hết— Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh .Số báo danh DeThi.edu.vn
20. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM ———— ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh các trường THPT (Đáp án- Thang điểm có 03 trang) Câu Đáp án Điểm 1 Nêu và rút ra nhận xét chung về thành tựu văn hoá của cư dân 2,5 các quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rôma. 1. Thành tựu a. Về lịch và chữ viết. - Về lịch: Người Hi Lạp có hiểu biết chính xác hơn về Trái Đất và hệ Mặt Trời. Nhờ đi biển, họ thấy Trái Đất hình quả cầu tròn Người Rô-ma đã tính được 1 năm có 365 ngày và ¼ ngày, nên họ định một tháng lần lượt có 30, 31 ngày, riêng tháng Hai có 28 ngày 0,5 - Về chữ viết: Người Hi Lạp và Rô-ma đã phát minh ra hệ thống chữ cái. Hệ chữ cái Rô-ma, tức là hệ A,B,C ban đầu gồm 20 chữ, sau đó thêm 6 chữ làm thành hệ thống chữ cái hoàn chỉnh như ngày nay. Họ còn sáng tạo ra hệ thống chữ số La Mã 0,5 b. Sự ra đời của khoa học. - Người Hi Lạp, toán học đã vượt lên trên việc ghi chép và giải các bài toán riêng biệt để lại những định lí, định đề có giá trị khái quát hóa cao: Định lí Talét, trường phái Pitago, tiên đề Ơcơlít 0,25 + Sử học: Các sử gia Hi Lạp và Rô-ma đã tập hợp tài liệu, phân tích và trình bày có hệ thống lịch sử một nước hay một cuộc chiến tranh. Các nhà sử học tiêu biểu: Hê-rô-đốt, Tu-xi-đít, Ta-xít + Địa lí: Xtra bôn của Hi Lạp cổ đại đã đi và khảo sát nhiều vùng quanh Địa Trung Hải. 0,25 c. Văn học. - Ở Hi Lạp, sau các anh hùng ca nổi tiếng của Hô-me là Iliát và Ôđixê, đã xuất hiện những nhà văn nổi tiếng mà tác phẩm của họ để lại vẫn còn nguyên giá trị độc đáo. Ê-sin viết Ô-re-txti, Xô-phốc-clơ 0,25 viết Ơ-đíp làm vua d. Nghệ thuật. - Hi Lạp và Rô-ma có nhiều tượng, đền đài, đấu trường: tượng lực sĩ ném đĩa, thần Vệ nữ Mi-Lô đền Pác-tê-nông, đấu trường 0,25 Rô-Ma 2. Nhận xét - Việc sử dụng đồ sắt, tiếp xúc với biển, trình độ sản xuất cao đã giúp các cư dân các quốc gia Hi Lạp và Rô-ma cổ đại đạt trình độ 0,25 sáng tạo văn hoá cao. - Văn hoá Hi Lạp và Rô- ma cổ đại ra đời muộn nhưng lại phát triển nhanh chóng, rực rỡ, phong phú, toàn diện, trở thành đỉnh cao DeThi.edu.vn
21. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn văn hóa cổ đại, đặt nền móng cho sự phát triển của văn minh nhân 0,25 loại. 2 Trình bày sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc. 1,5 - Cuối thời Xuân Thu- Chiến Quốc (thế kỉ VIII TCN - thế kỉ III TCN), Trung Quốc có những tiến bộ lớn trong sản xuất đưa đến diện tích gieo trồng được mở rộng, năng xuất và tổng sản lượng nông nghiệp tăng, xã hội biến đổi sâu sắc. 0,5 - Những quan lại và một số nông dân giàu tước đoạt thêm nhiều ruộng đất công trở thành giai cấp địa chủ. 0,25 - Nông dân bị phân hoá: một bộ phận giàu có đã ra nhập giai cấp địa chủ, một số khác vẫn giữ được ruộng đất để cày cấy là nông dân tự canh số còn lại là những nông dân nghèo không có ruộng hoặc có quá ít buộc phải phải nhận ruộng đất của địa chủ để cày cấy và nộp tô ruộng đất cho địa chủ trở thành những nông dân lĩnh canh. 0,25 - Quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ với nông dân lĩnh canh dần trở thành quan hệ bóc lột chủ yếu, quan hệ phong kiến xuất hiện. Nă m 221 TCN nhà Tần thống nhất Trung Quốc, chế độ phong kiến 0,5 được xác lập ở Trung Quốc. 3 Nguyên nhân xuất hiện và vai trò của các thành thị trung đại 2,0 ở Tây Âu. 1. Nguyên nhân xuất hiện - Do sản xuất phát triển, từ thế kỉ XI, ở Tây Âu đã xuất hiện những tiền đề của nền kinh tế hàng hoá. Giờ đây sản phẩm được bán ra thị trường một cách tự do, không bị đóng kín trong lãnh địa. 0,25 - Trong các ngành thủ công nghiệp diễn ra quá trình chuyên môn hoá tương đối mạnh mẽ. Một số thợ giỏi chỉ làm một nghề thủ công riêng biệt và sống bằng việc trao đổi sản phẩm thủ công của mình với những nông nô khác. Thủ công nghiệp đã tách khỏi nông 0,25 nghiệp. - Để có điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, trao đổi sản phẩm, một số thợ thủ công đã tìm cách thoát khỏi lãnh địa bằng cách bỏ trốn hoặc dùng tiền chuộc lại thân phận. Họ đến những nơi có đông ngư ời qua lại như ngã ba, tư đường, bến sông, bến cảng để lập các xư ởng sản xuất và buôn bán hàng hoá. Từ đó thành thị ra đời. 0,25 2. Vai trò - Sự phát triển của các ngành thủ công nghiệp và thương nghiệp trong các thành thị đã góp phần phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hoá giản đơn phát triển 0,5 - Thành thị còn góp phần tích cực xoá bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền thống nhất nhất quốc 0,5 gia, dân tộc. DeThi.edu.vn
22. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Thành thị mang đến không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người, tạo tiền đề cho việc hình thành các trường đại học lớn 0,25 ở châu Âu 4 Những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời của 2,5 nhà nước Văn Lang? Cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã đạt được bước tiến như thế nào về đời sống vật chất và tinh thần? 1. Những chuyển biến về kinh tế, xã hội - Việc sử dụng phổ biến công cụ lao động bằng đồng thau và một số công cụ lao động bằng sắt, sử dụng sức kéo dẫn đến sản xuất nông nghiệp có những bước phát triển. Cùng với nghề nông cư dân Đông Sơn còn làm các nghề thủ công nghiệp Phân công lao động trong xã hội giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp hình thành. 0,5 - Sự phát triển kinh tế dẫn đến chuyển biến trong xã hội, phân hoá giàu nghèo diễn ra cùng với nhu cầu chống ngoại xâm và làm thuỷ lợi đã thúc đẩy sự ra đời của nhà nước Văn Lang vào thế kỉ 0,5 VII TCN. 2. Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang- Âu Lạc - Đời sống vật chất: Nguồn lương thực chính của họ là gạo nếp, gạo tẻ, thức ăn khá phong phú gồm các loại rau củ, các sản phẩm của nghề đánh cá, chăn nuôi, săn bắn Trong lao động và sinh hoạt, nam thường đóng khố, cởi trần; nữ mặc váy áo. Họ ở nhà 0,5 sàn - Đời sống tinh thần: Cư dân Việt cổ có tục nhuộm răng đen, ăn trầu và xăm mình. Tín ngưỡng chủ yếu và phổ biến của họ là sùng bái tự nhiên như thờ thần Mặt trời, thần Núi, Sông họ có tục thờ cúng cúng tổ tiên, sùng kính những người có công với làng nước. Tục cưới xin, ma chay, lễ hội khá phổ biến, nhất là lễ hội mùa. 0,5 - Những giá trị vật chất và tinh thần trên hình thành nên nền Văn minh Văn Lang- Âu Lạc, nền văn minh giữ vai trò phác hoạ định hình và là nền móng hình thành nên bản sắc văn hoá riêng của dân tộc và truyền 0,5 thống dân tộc Việt Nam. 5 Đánh giá vai trò của phong trào nông dân Tây Sơn đối với lịch 1,5 sử dân tộc cuối thế kỉ XVIII. - Phong trào nông dân Tây Sơn đã lật đổ ba tập đoàn phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê, bước đầu thống nhất đất nước 0,5 - Đánh bại quân xâm lược Xiêm (1785), Thanh (1789), bảo vệ nền độc lập 0,5 dân tộc - Tiến hành nhiều cải cách tiến bộ mở ra một bước phát triển mới của lịch sử dân tộc. 0,5 (L­u ý: Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n khi lµm bµi häc sinh ph¶i ®Ò cËp tíi. Bµi viÕt ®ñ néi dung, chÝnh x¸c, l«gic th× míi cho ®iÓm tèi ®a). Hết DeThi.edu.vn
23. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 6 SỞ GD&ĐT VĨNH KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT PHÚC ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh các trường THPT ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (2,0 điểm) Làm rõ những điểm khác biệt về điều kiện tự nhiên, thời gian xuất hiện, nền tảng kinh tế và thể chế chính trị giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại phương Tây. Câu 2 (2,0 điểm) Những biểu hiện chứng tỏ chế độ phong kiến Trung Quốc dưới thời nhà Đường phát triển đến đỉnh cao? Câu 3 (2,0 điểm) Nguyên nhân, điều kiện và hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV- XVI? Câu 4 (2,5 điểm) Sự phát triển về giáo dục, văn học, nghệ thuật của quốc gia Đại Việt trong các thế kỷ X - XV? Nguyên nhân của sự phát triển đó? Câu 5 (1,5 điểm) Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ XV. Hết Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh .Số báo danh DeThi.edu.vn
24. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM ———— ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh trường THPT (Đáp án- Thang điểm có 03 trang) Câu Nội dung Điểm 1 Làm rõ những điểm khác biệt về điều kiện tự nhiên, thời gian xuất 2,0 hiện, nền tảng kinh tế và thể chế chính trị giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại phương Tây. 1. Điều kiện tự nhiên. - Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện trên lưu vực các con sông 0,25 lớn ,có nhiều điều kiện thuận lợi cho cuộc sống của con người - Các quốc gia cổ đại phương Tây xuất hiện trên bờ Bắc Địa Trung Hải, bao gồm bán đảo và nhiều đảo nhỏ, phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên ,có những khó khăn nhất định cho cuộc sống của con người. 0,25 2. Thời gian xuất hiện. - Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện sớm, khoảng thiên niên kỉ IV-III TCN. 0,25 - Các quốc gia cổ đại phương Tây xuất hiện muộn hơn, khoảng đầu thiên niên kỉ I TCN. 0,25 3. Nền tảng kinh tế. - Nền tảng kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Đông là nông nghiệp thủy lợi. 0,25 - Nền tảng kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Tây là công thương nghiệp. 0,25 4. Thể chế chính trị. - Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông là chuyên chế cổ đại 0,25 - Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Tây là dân chủ chủ nô 0,25 2 Những biểu hiện chứng tỏ chế độ phong kiến Trung Quốc dưới thời 2,0 nhà Đường phát triển đến đỉnh cao? - Năm 618 Lý Uyên thiết lập nhà Đường (618-907), đây là thời kỳ chế độ phong kiến Trung Quốc phát triển đạt đến đỉnh cao về kinh tế, chính trị, văn 0,25 hoá + Về chính trị: Tăng cường hoàn thiện bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương (cử người thân tín đến cai quản các địa phương, đặc biệt là cử những người thân tộc và các công thần giữ tiết độ sứ cai trị các vùng biên cương; đặt các khoa thi để tuyển chọn người làm quan) 0,5 + Với sức mạnh và quyền lực to lớn của mình, các vua nhà Đường tiếp tục đẩy mạnh việc xâm chiếm đất đai: Nội Mông, Tây Vực, Bán đảo Triều Tiên, 0,25 DeThi.edu.vn
25. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Về kinh tế: Phát triển tương đối toàn diện, thực hiện chính sách quân điền trong nông nghiệp Thủ công nghiệp phát triển với nhiều nghề như: dệt, in, gốm sứ xuất hiện phường hội Ngoại thương mở rộng, hình thành "con đường tơ lụa" buôn bán với nhiều nước 0,5 + Về văn hoá: Thơ Đường với các nhà thơ nổi tiếng Phật giáo phát triển, thịnh hành 0,5 3 Nguyên nhân, điều kiện và hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí thế 2,0 kỉ XV-XVI? 1. Nguyên nhân, điều kiện. - Sự phát triển nhanh chóng của lực lượng sản xuất đã làm cho nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, thị trường ngày một tăng. 0,25 - Từ thế kỷ XV, việc buôn bán trực tiếp với các nước phương Đông bị ách tắc do con đường giao lưu buôn bán qua Tây Á và Địa trung Hải bị người Ả- rập độc chiếm. 0,25 - Chế độ phong kiến tập quyền đã tạo ra những điều kiện cho các cuộc thám hiểm được tiến hành nhanh chóng. 0,25 - Vào thời gian đó khoa học - kỹ thuật đã có những tiến bộ đáng kể. Các nhà hàng hải bắt đầu nghiên cứu các dòng hải lưu và hướng gió, la bàn được sử dụng vẽ được các bản đồ, kĩ thuật đóng tàu có những tiến bộ mới 0,25 2. Hệ quả. - Đem lại cho con người những hiểu biết về các con đường, vùng đất, dân tộc chưa được phát hiện trên thế giới. 0,25 - Mở mang tri thức khoa học cho con người (hiểu biết về hình thể trái đất, bề rộng trái đất và về các hành tinh). Phát kiến địa lí thực sự là một cuộc cách mạng trong lĩnh vực giao thông và tri thức. 0,25 - Tạo ra sự tiếp xúc giữa các nền văn minh văn hóa, đặc biệt là sự giao lưu văn hóa Đông – Tây. 0,25 - Tạo ra những thị trường mới, đem về cho giai cấp tư sản châu Âu những nguồn hương liệu, gia vị, vàng bạc quý giá từ đó thúc đẩy kinh tế châu Âu phát triển. 0,25 4 Sự phát triển về giáo dục, văn học, nghệ thuật của quốc gia Đại Việt 2,5 trong các thế kỷ X-XV? Nguyên nhân của sự phát triển đó? 1. Sự phát triển. - Giáo dục + Do nhu cầu xây dựng nhà nước và nâng cao dân trí, các nhà nước đương thời đều quan tâm đến giáo dục. Chữ Hán trở thành chữ viết 0,25 chính thức. + Nhà Lý lập Văn Miếu ở kinh đô Thăng Long (1070), đắp tượng Khổng Tử, Chu công, Thời Trần, các khoa thi được tổ chức đều đặn hơn, đặt lệ lấy "Tam khôi" quy định rõ nội dung học tập, mở rộng Quốc Tử DeThi.edu.vn
26. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Giám Nhà Lê quy chế thi cử được ban hành rõ ràng, ba năm có kỳ thi 0,25 Hội, chọn Tiến sĩ, dựng bia ghi tên Tiến sĩ - Văn học + Từ thời Trần văn học dân tộc ngày càng phát triển. Hàng loạt bài thơ, hịch, phú nổi tiếng như Nam quốc sơn hà, Hịch tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo, vừa thể hiện tài năng văn học vừa toát lên niềm tự hào dân tộc và lòng yêu nước sâu sắc. 0,25 + Thế kỷ XI-XII, chữ Nôm ra đời Đến thế kỉ XV, văn học chữ Hán và chữ Nôm đều phát triển với sự xuất hiện hàng loạt tập thơ của Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông 0,25 - Nghệ thuật + Cung điện, tháp, đền đài, thành được xây dựng ;những công trình kiến trúc Phật giá xây dựng khắp nơi như: chùa Một cột, chùa Dâu, tháp Báo Thiên, Phổ Minh 0,25 + Nghệ thuật điêu khắc tinh tế, độc đáo với nhiều loại hình khác nhau như chân bệ cột hình hoa sen, những bức phù điêu khắc hình rồng nổi cuộn trong lá đề 0,25 + Nghệ thuật sân khấu như ca múa nhạc: chèo, tuồng, múa rối phát triển. Âm nhạc với nhiều nhạc cụ: trống cơm, sáo tiêu, đàn cầm 0,25 2. Nguyên nhân phát triển. - Sự phát triển về các mặt chính trị, kinh tế của các triều đại Lý, Trần, Lê tạo tiền đề cho các mặt giáo dục, văn học, nghệ thuật phát triển. 0,25 - Các triều đại phong kiến đều có những chính sách tạo điều kiện cho các hoạt động này phát triển 0,25 - Sự sáng tạo của nhân dân ta trong sản xuất, trong đấu tranh nhằm gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc 0,25 5 Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế 1,5 kỉ XV. - Với tinh thần “Quyết không đợi trời chung cùng quân giặc” nghĩa quân Lam Sơn đã chiến đấu kiên cường, bất khuất, chủ động, sáng tạo, sẵn sàng hi sinh gian khổ để vượt qua khó khăn lật đổ nền thống trị của nhà Minh. 0,5 - Với tư tưởng “Lấy nhân nghĩa để thắng hung tàn, đem chí nhân mà thay cường bạo” nghĩa quân không chỉ lôi cuốn được sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân, mà còn phân hóa được lực lượng kẻ thù, đẩy quân Minh vào thế bị động tiến lên đánh bại chúng. 0,5 - Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có một bộ chỉ huy nghĩa quân vừa kiên định vừa tài giỏi đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi 0,5 (L­u ý: Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n khi lµm bµi häc sinh ph¶i ®Ò cËp tíi. Bµi viÕt ®ñ néi dung, chÝnh x¸c, l«gic th× míi cho ®iÓm tèi ®a). Hết DeThi.edu.vn
27. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 7 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ĐỀ CHÍNH THỨC (Dành cho học sinh THPT không chuyên) Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1. (2,0 điểm) Hãy nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời phong kiến. Trong những thành tựu ấy, thành tựu nào đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn minh phương Tây? Câu 2. (1,5 điểm) Kể tên các cuộc phát kiến địa lí lớn ở Tây Âu thời hậu kì trung đại. Giải thích tại sao phát kiến địa lí được coi là cuộc cách mạng về giao thông và tri thức? Câu 3. (3,0 điểm) Trình bày những chính sách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nhân dân ta và tác động của những chính sách ấy trên các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội. Tại sao phong kiến phương Bắc không thực hiện được âm mưu đồng hóa dân tộc ta? Câu 4. (2,0 điểm) Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Tống thời nhà Lý và chỉ ra nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc kháng chiến này? Câu 5. (1,5 điểm) Những biểu hiện của sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp của quốc gia Đại Việt từ thế kỉ X đến thế kỉ XV. HẾT Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm! Họ và tên thí sinh: .; Số báo danh: DeThi.edu.vn
28. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT (HD chấm có 03 trang) HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: LỊCH SỬ Câu Nội dung Điểm 1 Hãy nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời phong kiến. 2,0 Trong những thành tựu ấy, thành tựu nào đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn minh phương Tây? 1. Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời phong kiến -Trong lĩnh vực tư tưởng, tôn giáo: Nho giáo giữ vai trò quan trọng. Người khởi xướng là Khổng Tử, Nho giáo trở thành cơ sở lí luận và tư tưởng của chế độ phong kiến Trung Quốc; Phật giáo ở Trung Quốc được thịnh hành, nhất là vào thời nhà Đ 0,25 ường, các nhà sư Huyền Trang, Nghĩa Tĩnh đã tìm đường sang Ấn Độ để tìm hiểu giáo lí của đạo Phật. -Sử học: sử học bắt đầu từ thời Tây Hán đã trở thành lĩnh vực nghiên cứu độc lập. 0,25 Người đặt nền móng là Tư Mã Thiên. - Văn học: thơ Đường phản ánh toàn diện bộ mặt xã hội bấy giờ và đạt đến đỉnh cao 0,25 của nghệ thuật với những nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ Tiểu thuyết ch ương hồi xuất hiện ở thời Minh, Thanh với những tác phẩm nổi tiếng như:Tam quốc diễn nghĩa, Tây du kí, Hồng lâu mộng - Toán học, Thiên văn học, Y dược của Trung Quốc đạt nhiều thành tựu quan 0,25 trọng: Tổ Xung Chi tìm ra số Pi đến 7 số lẻ; Trung Quốc phát minh ra nông lịch có nhiều thầy thuốc giỏi, nổi tiếng nhất là Hoa Đà - Kĩ thuật: Trung Quốc có bốn phát minh quan trọng: giấy, kĩ thuật in, la bàn và 0,25 thuốc súng. - Về kiến trúc: có nhiều công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc: Vạn lí trường thành, 0,25 những cung điện cổ kính, những bức tượng Phật sinh động 2. Thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn minh phương Tây - Thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của phương Tây là kĩ thuật với 0,25 bốn phát minh quan trọng. - Giấy và kĩ thuật in được phát minh giúp phổ biến rộng rãi văn minh phương Tây; la bàn xuất hiện là điều kiện để các cuộc phát kiến địa lí diễn ra; thuốc súng giúp các 0,25 nước phương Tây có thể phát triển về quân sự và đẩy mạnh xâm lược thuộc địa. 2 Kể tên các cuộc phát kiến địa lí lớn ở Tây Âu thời hậu kì trung đại. Giải thích 1,5 tại sao phát kiến địa lí được coi là cuộc cách mạng về giao thông và tri thức? 1. Các cuộc phát kiến lớn - Năm 1487, B. Đi-a-xơ là hiệp sĩ Hoàng gia đã dẫn đầu đoàn thám hiểm đi vòng 0,25 qua cực Nam của châu Phi - Tháng 8- 1492, C.Cô-lôm-bô dẫn đầu đoàn thủy thủ Tây Ban Nha đi về hướng 0,25 Tây. Sau hơn 2 tháng, ông đã đến một số đảo của vùng biển Ca-ri-bê. Cô-lôm-bô được coi là người phát hiện ra châu Mỹ. - Tháng 7-1497, Va-xcô-đơ Ga-ma chỉ huy đoàn thuyền Bồ Đào Nha đi tìm đường 0,25 sang phương Đông đến Calicut của Ấn Độ. - Từ năm 1519 đến 1522, Ph. Ma-gien-lan là người đã thực hiện chuyến đi đầu tiên 0,25 vòng quanh thế giới bằng đường biển. DeThi.edu.vn
29. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 2. Giải thích: - Con người lần đầu tiên hình dung được hình ảnh chính xác về hành tinh, bề rộng và hình thái trái đất. mở ra những con đường mới, những vùng đất mới, những dân 0,25 tộc mới, những kiến thức mới. - Thị trường thế giới được mở rộng, hàng hải quốc tế phát triển đem về cho tầng lớp thương nhân châu Âu những nguyên liệu quý giá vô tận, những kho vàng bạc châu 0,25 báu khổng lồ, thúc đẩy thương nghiệp châu Âu phát triển. 3 Trình bày những chính sách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc 3,0 đối với nhân dân ta và tác động của những chính sách ấy trên các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội. Tại sao phong kiến phương Bắc không thực hiện được âm mưu đồng hóa dân tộc ta? 1. Chính sách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nhân dân ta - Về chính trị: phong kiến phương Bắc chia nước ta thành quận, châu và sáp nhập 0,25 vào lãnh thổ Trung Quốc. Chính quyền đô hộ tăng cường việc kiểm soát, cử quan lại cai trị tới cấp huyện. - Về kinh tế: tăng cường bóc lột, thực hiện chế độ cống nạp nặng nề; cướp đoạt 0,25 ruộng đất, cưỡng bức nhân dân ta cày cấy, thực hiện chính sách đồn điền, nắm độc quyền về muối và sắt. - Về văn hóa: các triều đại phong kiến phương Bắc truyền bá Nho giáo vào nước ta, 0,25 bắt nhân dân ta phải thay đổi phong tục tập quán theo người Hán; áp dụng luật pháp hà khắc, thẳng tay đàn áp các cuộc nổi dậy đấu tranh của nhân dân ta. 2. Tác động của những chính sách đó đối với nước ta trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội - Về kinh tế: công cụ lao động bằng sắt được sử dụng phổ biến trong sản xuất nông 0,5 nghiệp và đời sống nhân dân. Các công trình thủy lợi được xây dựng. Thủ công nghiệp, thương mại có sự chuyển biến đáng kể - Về văn hóa: nhân dân ta tiếp nhận và “ Việt hóa” những yếu tố tích cực của nền văn hóa Trung Hoa như ngôn ngữ, văn tự. 0,25 - Về xã hội: mâu thuẫn xã hội sâu sắc, bao trùm là mâu thuẫn giữa nhân dân ta với 0,25 chính quyền đô hộ phương Bắc. Đó là nguyên nhân làm bùng nổ các cuộc đấu tranh của nhân dân ta. 3. Nguyên nhân khiến phong kiến phương Bắc không thực hiện được âm mưu đồng hóa dân tộc ta - Trước khi phong kiến phương Bắc đô hộ, nước ta đã có một nền văn minh phát 0,5 triển đó là nền văn minh Văn Lang-Âu Lạc. Đây là cơ sở quan trọng để nhân dân ta có thể tiếp thu có chọn lọc văn hóa Trung Hoa. - Trong quá trình phong kiến phương Bắc đô hộ, nhân dân ta đã liên tục đấu tranh, 0,5 có những cuộc đấu tranh giành được thắng lợi, đó là những khoảng thời gian quý báu để những giá trị của người Việt được tỏa sáng, duy trì. - Mặc dù các triều đại phong kiến phương Bắc ngày càng tăng cường việc cai trị trực 0,25 tiếp tới cấp huyện, tổ chức các đơn vị hành chính đến cấp hương, xã nhưng không khống chế được các làng xóm của người Việt. Làng xóm vẫn là nơi bảo tồn và phát huy những giá trị của người Việt. 4 Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Tống thời nhà Lý và chỉ ra nghệ thuật quân 2,0 sự độc đáo của cuộc kháng chiến này. 1. Tóm tắt cuộc kháng chiến chống Tống thời nhà Lý - Vào những năm 70 của thế kỉ XI, trong lúc Đại Việt đang phát triển thì nhà Tống 0,5 bước vào giai đoạn khủng hoảng, phía Bắc bị người Liêu, Hạ xâm lấn. Ở trong nư ớc, nông dân nổi dậy ở nhiều nơi. Trước tình hình đó, Tể tướng Vương An Thạch DeThi.edu.vn
30. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn đã khuyên vua nhà Tống xâm lược nước ta: “Nếu thắng, thế Tống sẽ tăng, các nước Liêu, Hạ sẽ phải kiềng nể”. - Biết tin quân Tống xâm lược, vua Lý đã triệu tập các đại thần để bàn kế đánh giặc. Thái úy Lý Thường Kiệt chủ trương “Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn mũi nhọn của giặc”. Được sự tán đồng của triều đình, năm 1075 Lý Thường Kiệt đã kết hợp lực lượng quân đội của triều đình với lực lượng dân binh của các tù trưởng dân tộc ít người ở phía Bắc, mở cuộc tập kích lên đất Tống, đánh tan các đạo quân nhà Tống ở đây rồi rút về nước. 0,5 - Đầu năm 1077, dưới sự lãnh đạo của Lý Thường Kiệt, quân dân ta đánh tan quân 0,25 xâm lược Tống trong trận quyết chiến trên bờ sông Như Nguyệt. Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi. 2. Nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc kháng chiến này: - Sử dụng kế sách “tiên phát chế nhân”: chủ động tiến công sang đất Tống để chặn 0,25 thế mạnh của giặc, phá bỏ hệ thống đồn trú của địch gần biên giới nước ta. + Nghệ thuật xây dựng phòng tuyến để diệt giặc: sau khi rút từ đất Tống về, Lý 0,5 Thường Kiệt đã cho quân sĩ xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt, chọn nơi đây để đánh trận quyết chiến cho quân sĩ đọc bài thơ thần để uy hiếp tinh thần của giặc. 5 Những biểu hiện của sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp của quốc 1,5 gia Đại Việt từ thế kỉ X đến thế kỉ XV. 1. Biểu hiện sự phát triển thủ công nghiệp: 0,25 - Trong nhân dân: các nghề thủ công cổ truyền như đúc đồng, rèn sắt, làm đồ gốm, tiếp tục phát triển, chất lượng ngày càng nâng cao với các sản phẩm nổi tiếng như: đồ gốm tráng men ngọc, men xanh độc đáo Một số mỏ đồng, bạc được khai thác. Bước đầu hình thành một số làng nghề thủ công như: Bát Tràng, Thổ Hà - Thủ công nghiệp nhà nước: các quan xưởng được thành lập, chuyên lo đúc tiền, 0,25 rèn vũ khí, đóng thuyền chiến . Thời kỳ nhà Hồ đã chế tạo được súng thần cơ, đóng thuyền chiến có lầu. 2. Thương nghiệp: - Nội thương: + Việc giao lưu buôn bán giữa các làng, các vùng ngày càng nhộn nhịp, hàng hóa 0,25 phong phú. Các chợ làng, chợ huyện được hình thành + Thăng Long thời nhà Lý là đô thị lớn với nhiều phố phường phát triển phồn 0,25 thịnh. - Ngoại thương: 0,25 + Vùng biên giới Việt – Trung từ thời Lý đã hình thành các địa điểm trao đổi hàng hóa. Lái buôn hai nước đem đủ thứ lụa là, hương liệu, ngà voi, đến trao đổi. + Năm 1149 nhà Lý cho lập trang Vân Đồn làm vùng hải cảng trao đổi hàng hóa với nước ngoài. Lạch Trường (Thanh Hóa) cũng là một vùng hải cảng buôn bán 0,25 Lưu ý: Đáp án là những nội dung cơ bản nhất mà thí sinh phải đề cập tới, bài thi chỉ được cho điểm tối đa khi đủ ý, trình bày khoa học, lôgíc. DeThi.edu.vn
31. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 8 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ĐỀ CHÍNH THỨC (Dành cho học sinh THPT không chuyên) Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (3,0 điểm) Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trong khoảng thời gian nào? Vì sao các quốc gia này hình thành sớm? Nêu vai trò của các tầng lớp trong xã hội cổ đại phương Đông? Câu 2 (2,0 điểm) Tại sao có thể khẳng định thời kì Vương triều Gúp-ta là thời kì định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ? Văn hóa truyền thống của Ấn Độ có ảnh hưởng đến khu vực Đông Nam Á như thế nào? Câu 3 (3,0 điểm) Kể tên các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm tiêu biểu của Đại Việt từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV. Hãy nhận xét về kẻ thù và các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm của Đại Việt thời kì này? Câu 4 (2,0 điểm) Các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu từ thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XVIII đã diễn ra dưới những hình thức nào? Cho biết ý kiến về nhận định “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc cách mạng tư sản triệt để”. Hết Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh .Số báo danh DeThi.edu.vn
32. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM (Đáp án chấm có 03 trang) ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 MÔN: LỊCH SỬ (Dành cho học sinh trường THPT không chuyên) Câu Nội dung Điểm 1 Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trong khoảng 3,0 thời gian nào? Vì sao các quốc gia này lại hình thành sớm? Nêu vai trò của các tầng lớp trong xã hội cổ đại phương Đông. 1. Thời gian các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành 0,5 - Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trong khoảng thời gian từ thiên niên kỉ IV-III TCN. 2. Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện sớm vì 0,5 - Điều kiện tự nhiên thuận lợi sản xuất sớm phát triển - Do nhu cầu trị thủy, xây dựng các công trình thủy lợi chống ngoại xâm 0,5 3. Vai trò của các tầng lớp trong xã hội cổ đại phương Đông - Vua, quý tộc, quan lại, chủ ruộng đất và tăng lữ: những người có nhiều của cải và quyền thế, giữ chức vụ tôn giáo hoặc quản 0,5 lí bộ máy nhà nước, địa phương Họ sống giàu sang bằng sự bóc lột, bổng lộc do nhà nước cấp và do chức vụ đem lại. - Nông dân công xã: là bộ phận đông đảo nhất, có vai trò to lớn trong sản xuất. Họ nhận ruộng đất của công xã để canh tác, song phải nộp một phần sản phẩm thu hoạch được và làm 0,5 không công cho quý tộc. - Nô lệ: là tầng lớp thấp nhất trong xã hội Họ chuyên làm các việc nặng nhọc và hầu hạ tầng lớp quý tộc. 0,5 2 Tại sao có thể khẳng định thời kì Vương triều Gúp-ta là thời kì 2,0 định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ? Văn hóa truyền thống của Ấn Độ có ảnh hưởng đến khu vực Đông Nam Á như thế nào? 1. Cơ sở khẳng định thời kì Vương triều Gúp-ta là thời kì định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ - Những thành tựu văn hóa dưới thời Gúp-ta đặt cơ sở cho sự hình thành và phát triển văn hóa Ấn Độ: 0,25 + Tôn giáo: đạo Phật được truyền bá mạnh mẽ ; Ấn Độ giáo ra đời và phát triển 0,25 + Chữ viết: ngôn ngữ Phạn được sử dụng phổ biến 0,25 DeThi.edu.vn
33. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Kiến trúc, điêu khắc, văn học: có những công trình kiến trúc điêu khắc, những tác phẩm văn học làm nền cho văn hóa truyền thống Ấn Độ có giá trị vĩnh cửu 0,25 - Những giá trị văn hóa thời Gúp-ta được truyền bá ra bên ngoài qua con đường buôn bán, truyền đạo. Đông Nam Á là khu vực chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất của văn hóa Ấn Độ. 0,25 2. Văn hóa truyền thống của Ấn Độ có ảnh hưởng đến khu vực Đông Nam Á - Về tôn giáo: các dân tộc ở Đông Nam Á đã tiếp thu đạo Phật, Ấn Độ giáo 0,25 - Về chữ viết, văn học: trên cơ sở chữ Phạn nhiều dân tộc Đông Nam Á đã sáng tạo ra chữ viết riêng của mình ; nhiều tác phẩm văn học của cư dân Đông Nam Á mô phỏng hoặc lấy tích từ các bộ sử thi, thần thoại Ấn Độ 0,25 - Về kiến trúc, điêu khắc: nhiều công trình kiến trúc của Đông Nam Á mô phỏng kiến trúc Phật giáo và Ấn Độ giáo. 0,25 3 Kể tên các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm tiêu biểu của 3,0 Đại Việt từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV. Hãy nhận xét về kẻ thù và các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm của Đại Việt thời kì này. 1. Các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm tiêu biểu của Đại Việt từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV - Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý thế kỉ XI. 0,25 - Các cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông-Nguyên thời Trần thế kỉ XIII. 0,25 - Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh thời nhà Hồ thế kỉ XV. 0,25 - Các cuộc khởi nghĩa chống xâm lược Minh thế kỉ XV, tiêu biểu là khởi nghĩa Lam Sơn. 0,25 2. Nhận xét về kẻ thù và các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm của Đại Việt thời kì này a. Nhận xét về kẻ thù - Đều là những kẻ thù mạnh (Tống, Mông-Nguyên, Minh) đến từ phương Bắc, chúng đều quyết tâm xâm lược Đại Việt 0,5 - Những kẻ thù này cùng trình độ phát triển với Đại Việt (cùng phương thức sản xuất phong kiến). 0,5 b. Nhận xét về các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm của Đại Việt - Đều được tổ chức và lãnh đạo; hầu hết các cuộc đấu tranh được chuẩn bị chu đáo, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân 0,5 tham gia. DeThi.edu.vn
34. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Hầu hết đều giành được thắng lợi, đánh bại ý chí xâm lược của kẻ thù. 0,5 4 Các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu từ thế kỉ XVII đến 2,0 cuối thế kỉ XVIII đã diễn ra dưới những hình thức nào? Cho biết ý kiến về nhận định “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc cách mạng tư sản triệt để”. 1. Các hình thức diễn ra của các cuộc cách mạng tư sản từ giữa thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XVIII - Cách mạng tư sản Anh diễn ra dưới hình thức nội chiến 0,25 - Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ- cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức đấu tranh giành độc lập. 0,25 - Cách mạng tư sản Pháp diễn ra dưới hình thức nội chiến kết hợp chiến tranh bảo vệ độc lập dân tộc. 0,25 2. Cho biết ý kiến về nhận định “Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII là một cuộc cách mạng tư sản triệt để” - Đây là một nhận định đúng vì cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII đã hoàn thành các nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản: 0,5 + Lật đổ tận gốc chế độ phong kiến chuyên chế, giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân. 0,25 + Xóa bỏ những cản trở đối với sự phát triển của công thương nghiệp, thống nhất thị trường dân tộc. 0,25 - Làm lung lay chế độ phong kiến ở Châu Âu, mở ra thời đại mới, thời đại thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản ở các nước tiên tiến thời bấy giờ. 0,25 Hết Lưu ý: Trên đây là những ý cơ bản mà bài làm của học sinh phải đề cập đến. Người chấm tuỳ theo mức độ làm bài của học sinh để vận dụng cho phù hợp. DeThi.edu.vn
35. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 9 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ĐỀ CHÍNH THỨC Dành cho học sinh các trường THPT Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (2,5 điểm) Nêu và rút ra nhận xét chung về thành tựu văn hoá của cư dân các quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rô-ma. Câu 2 (1,5 điểm) Trình bày sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc. Câu 3 (2,0 điểm) Nguyên nhân xuất hiện và vai trò của các thành thị trung đại ở Tây Âu. Câu 4 (2,5 điểm) Nêu những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời của nhà nước Văn Lang. Cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã đạt được bước tiến như thế nào về đời sống vật chất và tinh thần? Câu 5 (1,5 điểm) Đánh giá vai trò của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử dân tộc cuối thế kỉ XVIII. Hết Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh .Số báo danh DeThi.edu.vn
36. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM ———— ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh các trường THPT (Đáp án- Thang điểm có 03 trang) Câu Đáp án Điểm 1 Nêu và rút ra nhận xét chung về thành tựu văn hoá của cư dân 2,5 các quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rôma. 1. Thành tựu b. Về lịch và chữ viết. - Về lịch: Người Hi Lạp có hiểu biết chính xác hơn về Trái Đất và hệ Mặt Trời. Nhờ đi biển, họ thấy Trái Đất hình quả cầu tròn Người Rô-ma đã tính được 1 năm có 365 ngày và ¼ ngày, nên họ định một tháng lần lượt có 30, 31 ngày, riêng tháng Hai có 28 ngày 0,5 - Về chữ viết: Người Hi Lạp và Rô-ma đã phát minh ra hệ thống chữ cái. Hệ chữ cái Rô-ma, tức là hệ A,B,C ban đầu gồm 20 chữ, sau đó thêm 6 chữ làm thành hệ thống chữ cái hoàn chỉnh như ngày nay. Họ còn sáng tạo ra hệ thống chữ số La Mã 0,5 b. Sự ra đời của khoa học. - Người Hi Lạp, toán học đã vượt lên trên việc ghi chép và giải các bài toán riêng biệt để lại những định lí, định đề có giá trị khái quát hóa cao: Định lí Talét, trường phái Pitago, tiên đề Ơcơlít 0,25 + Sử học: Các sử gia Hi Lạp và Rô-ma đã tập hợp tài liệu, phân tích và trình bày có hệ thống lịch sử một nước hay một cuộc chiến tranh. Các nhà sử học tiêu biểu: Hê-rô-đốt, Tu-xi-đít, Ta-xít + Địa lí: Xtra bôn của Hi Lạp cổ đại đã đi và khảo sát nhiều vùng quanh Địa Trung Hải. 0,25 c. Văn học. - Ở Hi Lạp, sau các anh hùng ca nổi tiếng của Hô-me là Iliát và Ôđixê, đã xuất hiện những nhà văn nổi tiếng mà tác phẩm của họ để lại vẫn còn nguyên giá trị độc đáo. Ê-sin viết Ô-re-txti, Xô-phốc-clơ 0,25 viết Ơ-đíp làm vua d. Nghệ thuật. - Hi Lạp và Rô-ma có nhiều tượng, đền đài, đấu trường: tượng lực sĩ ném đĩa, thần Vệ nữ Mi-Lô đền Pác-tê-nông, đấu trường 0,25 Rô-Ma 2. Nhận xét - Việc sử dụng đồ sắt, tiếp xúc với biển, trình độ sản xuất cao đã giúp các cư dân các quốc gia Hi Lạp và Rô-ma cổ đại đạt trình độ 0,25 sáng tạo văn hoá cao. - Văn hoá Hi Lạp và Rô- ma cổ đại ra đời muộn nhưng lại phát triển nhanh chóng, rực rỡ, phong phú, toàn diện, trở thành đỉnh cao DeThi.edu.vn
37. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn văn hóa cổ đại, đặt nền móng cho sự phát triển của văn minh nhân 0,25 loại. 2 Trình bày sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc. 1,5 - Cuối thời Xuân Thu- Chiến Quốc (thế kỉ VIII TCN - thế kỉ III TCN), Trung Quốc có những tiến bộ lớn trong sản xuất đưa đến diện tích gieo trồng được mở rộng, năng xuất và tổng sản lượng nông nghiệp tăng, xã hội biến đổi sâu sắc. 0,5 - Những quan lại và một số nông dân giàu tước đoạt thêm nhiều ruộng đất công trở thành giai cấp địa chủ. 0,25 - Nông dân bị phân hoá: một bộ phận giàu có đã ra nhập giai cấp địa chủ, một số khác vẫn giữ được ruộng đất để cày cấy là nông dân tự canh số còn lại là những nông dân nghèo không có ruộng hoặc có quá ít buộc phải phải nhận ruộng đất của địa chủ để cày cấy và nộp tô ruộng đất cho địa chủ trở thành những nông dân lĩnh canh. 0,25 - Quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ với nông dân lĩnh canh dần trở thành quan hệ bóc lột chủ yếu, quan hệ phong kiến xuất hiện. Nă m 221 TCN nhà Tần thống nhất Trung Quốc, chế độ phong kiến 0,5 được xác lập ở Trung Quốc. 3 Nguyên nhân xuất hiện và vai trò của các thành thị trung đại 2,0 ở Tây Âu. 1. Nguyên nhân xuất hiện - Do sản xuất phát triển, từ thế kỉ XI, ở Tây Âu đã xuất hiện những tiền đề của nền kinh tế hàng hoá. Giờ đây sản phẩm được bán ra thị trường một cách tự do, không bị đóng kín trong lãnh địa. 0,25 - Trong các ngành thủ công nghiệp diễn ra quá trình chuyên môn hoá tương đối mạnh mẽ. Một số thợ giỏi chỉ làm một nghề thủ công riêng biệt và sống bằng việc trao đổi sản phẩm thủ công của mình với những nông nô khác. Thủ công nghiệp đã tách khỏi nông 0,25 nghiệp. - Để có điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, trao đổi sản phẩm, một số thợ thủ công đã tìm cách thoát khỏi lãnh địa bằng cách bỏ trốn hoặc dùng tiền chuộc lại thân phận. Họ đến những nơi có đông ngư ời qua lại như ngã ba, tư đường, bến sông, bến cảng để lập các xư ởng sản xuất và buôn bán hàng hoá. Từ đó thành thị ra đời. 0,25 2. Vai trò - Sự phát triển của các ngành thủ công nghiệp và thương nghiệp trong các thành thị đã góp phần phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hoá giản đơn phát triển 0,5 - Thành thị còn góp phần tích cực xoá bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền thống nhất nhất quốc 0,5 gia, dân tộc. DeThi.edu.vn
38. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Thành thị mang đến không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người, tạo tiền đề cho việc hình thành các trường đại học lớn 0,25 ở châu Âu 4 Những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời của 2,5 nhà nước Văn Lang? Cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã đạt được bước tiến như thế nào về đời sống vật chất và tinh thần? 1. Những chuyển biến về kinh tế, xã hội - Việc sử dụng phổ biến công cụ lao động bằng đồng thau và một số công cụ lao động bằng sắt, sử dụng sức kéo dẫn đến sản xuất nông nghiệp có những bước phát triển. Cùng với nghề nông cư dân Đông Sơn còn làm các nghề thủ công nghiệp Phân công lao động trong xã hội giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp hình thành. 0,5 - Sự phát triển kinh tế dẫn đến chuyển biến trong xã hội, phân hoá giàu nghèo diễn ra cùng với nhu cầu chống ngoại xâm và làm thuỷ lợi đã thúc đẩy sự ra đời của nhà nước Văn Lang vào thế kỉ 0,5 VII TCN. 2. Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang- Âu Lạc - Đời sống vật chất: Nguồn lương thực chính của họ là gạo nếp, gạo tẻ, thức ăn khá phong phú gồm các loại rau củ, các sản phẩm của nghề đánh cá, chăn nuôi, săn bắn Trong lao động và sinh hoạt, nam thường đóng khố, cởi trần; nữ mặc váy áo. Họ ở nhà 0,5 sàn - Đời sống tinh thần: Cư dân Việt cổ có tục nhuộm răng đen, ăn trầu và xăm mình. Tín ngưỡng chủ yếu và phổ biến của họ là sùng bái tự nhiên như thờ thần Mặt trời, thần Núi, Sông họ có tục thờ cúng cúng tổ tiên, sùng kính những người có công với làng nước. Tục cưới xin, ma chay, lễ hội khá phổ biến, nhất là lễ hội mùa. 0,5 - Những giá trị vật chất và tinh thần trên hình thành nên nền Văn minh Văn Lang- Âu Lạc, nền văn minh giữ vai trò phác hoạ định hình và là nền móng hình thành nên bản sắc văn hoá riêng của dân tộc và truyền 0,5 thống dân tộc Việt Nam. 5 Đánh giá vai trò của phong trào nông dân Tây Sơn đối với lịch 1,5 sử dân tộc cuối thế kỉ XVIII. - Phong trào nông dân Tây Sơn đã lật đổ ba tập đoàn phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê, bước đầu thống nhất đất nước 0,5 - Đánh bại quân xâm lược Xiêm (1785), Thanh (1789), bảo vệ nền độc lập 0,5 dân tộc - Tiến hành nhiều cải cách tiến bộ mở ra một bước phát triển mới của lịch sử dân tộc. 0,5 (L­u ý: Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n khi lµm bµi häc sinh ph¶i ®Ò cËp tíi. Bµi viÕt ®ñ néi dung, chÝnh x¸c, l«gic th× míi cho ®iÓm tèi ®a). Hết DeThi.edu.vn
39. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 10 SỞ GD&ĐT VĨNH KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT PHÚC ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh các trường THPT Chuyên ĐỀ THI ĐỀ XUẤT Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (1,0 điểm) Bản chất của nền dân chủ cổ đại ở Hi Lạp-Rôma? Nguyên nhân khủng hoảng của chế độ chiếm nô ở Hi Lạp-Rôma. Câu 2 (1,5 điểm) Sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc thời Minh-Thanh. Tại sao trong thời kì này kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Trung Quốc không phát triển được. Câu 3 (2,0 điểm) So sánh sự hình thành, phát triển của chế độ phong kiến ở hai khu vực phương Đông và phương Tây. Câu 4 (2,0 điểm) Tích luỹ tư bản nguyên thuỷ là gì. Những biểu hiện của sự xuất hiện quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và tác động của nó đến xã hội ở Tây Âu. Câu 5 (2,0 điểm) Tư tưởng chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống xâm lược Tống (1075 – 1077) để bảo vệ nền độc lập dân tộc đã được thể hiện như thế nào? Câu 6 (1,5 điểm) Những biểu hiện chứng tỏ sự hưng thịnh của các đô thị Việt Nam thế kỉ XVII- XVIII. Ý nghĩa của sự hưng thịnh đó. Hết DeThi.edu.vn
40. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM ———— MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh trường THPT Chuyên (Đáp án- Thang điểm có 04 trang) Câu Nội dung Điểm 1 Bản chất của nền dân chủ cổ đại ở Hi Lạp-Rôma? Nguyên nhân khủng 1,0 hoảng của chế độ chiếm nô ở Hi Lạp-Rôma 1.Bản chất của nền dân chủ cổ đại ở Hi Lạp-Rô ma 0,25 -Ưu điểm: Ngăn chặn chuyên chế cá nhân, sự phát triển tự do, tiến bộ, dân chủ rộng rãi, thúc đẩy nền kinh tế văn hoá phát triển. -Hạn chế: Nền dân chủ chủ nô duy trì, địa vị cho chủ nô, người giàu; còn người dân lao động không có quyền lợi gì. Đây là chế độ chính trị dựa trên 0,25 sự bóc lột nô lệ; Nô lệ, kiều dân, phụ nữ không có quyền công dân. 2. Nguyên nhân khủng hoảng của chế độ chiếm nô - Do sự bóc lột nặng nề và đối xử bất công, bị khinh rẻ nên nô lệ không 0,25 ngừng đấu tranh chống lại chủ nô. - Các hình thức đấu tranh: + Đấu tranh vũ trang: điển hình là cuộc khởi nghĩa do Xpactacut lãnh đạo (73-71TCN) đã gây kinh hoàng khiếp sợ cho chủ nô. 0,25 + Đấu tranh kinh tế; Từ TK III, nô lệ chuyển sang bỏ trốn, phá hoại công cụ, sản phẩm, làm sản xuất bị giảm sút, đình đốn => Chế độ chiếm nô khủng hoảng trầm trọng và sụp đổ năm 476. 2 Sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc thời Minh-Thanh. Tại sao 1,5 trong thời kì này kinh tế tư bản chủ nghĩa không phát triển được 1. Sự phát triển của nền kinh tế 0,25 - Trong nông nghiệp: có bước tiến bộ về kĩ thuật canh tác, diện tích được mở rộng hơn, sản lượng lương thực tăng. - Thủ công nghiệp: Xuất hiện các hình thức công xưởng thủ công trong các nghề dệt, giấy, đồ sứ. Ở Giang Tây, có trung tâm làm gốm lớn như Cảnh Đức với khoảng 3000 lò sứ. Nghề dệt có một số chủ đem bông và tơ giao cho những thợ dệt cá thể rồi thu thành phẩm. Một số khác còn sắm khung cửi trong nhà thuê thợ dệt rồi lấy một phần sản phẩm. 0,5 Trong việc sản xuất đường, vào mùa xuân, các ông chủ xuất vốn cho nông dân trồng mía để đến màu đông họ thu lại bằng đường → Mầm mống quân hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đã xuất hiện ở TQ dưới thời Minh (tương đương với thời gian xuất hiện ở phương Tây) - Về ngoại thương: Ngay từ thế kỉ XVI đã có một số thương nhân châu Âu 0,25 đến TQ buôn bán, thành thị được mở rộng và đông đúc hơn: Bắc kinh và Nam kinh vừa là trung tâm chính trị, vừa là trung tâm kinh tế. Nhưng chính sách đóng cửa của nhà Thanh đã hạn chế người châu Âu vào TQ và cả thương nhân TQ cũng không được ra ngoài bằng đường biển. DeThi.edu.vn
41. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 2. Tại sao trong thời kì này kinh tế tư bản chủ nghĩa không phát triển được. 0,25 - Sự phát triển của QHSXTBCN vào giữa thời Minh, so với phương Tây là diễn ra đồng thời. Nhưng nền sản xuất mới TBCN nảy sinh và phát triển chậm chạp, không chiếm được địa vị chủ yếu. Trước sau, nền kinh tế tiểu nông vẫn chiếm ưu thế. - Nguyên nhân cơ bản của nó là quan hệ phong kiến vẫn được duy trì chặt chẽ trong những vùng nông thôn bao la và chế độ cai trị độc đoán của một chính quyền phong kiến chuyên chế. Do thái độ coi nhẹ các nghề công - thương, do khủng hoảng về chính trị có tính chất chu kỳ và một phần ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo 0,25 => Vì vậy, từ TK XVI, mầm mống của kinh tế TBCN đã hình thành, nhưng đến giữa TK XIX vẫn còn rất non yếu, chưa gây ảnh hưởng gì rõ rệt trong đời sống kinh tế, chính trị và văn hoá- tư tưởng, làm cho xã hội TQ phát triển chậm chạm. 3 So sánh sự hình thành, phát triển của chế độ phong kiến ở hai khu 2,0 vực phương Đông và phương Tây. 1. Hình thành: 0,25 - Giống nhau: Chế độ PK ra đời khi các quốc gia cổ đại tan rã, với quan hệ bóc lột địa tô là chủ yếu. - Khác nhau: 0,25 + Thời gian ra đời: PK phương Tây muộn hơn ở phương Đông + Sự hình thành : Phương Đông do yêu cầu của sản xuất và đoàn kết chống 0,25 ngoại xâm. Phương Tây do sự sụp đổ của đế quốc Rôma và sự xâm nhập của người Giecman 2. Quá trình phát triển - Giống nhau: 0,25 + Về kinh tế đều phát triển các ngành nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp + Về chính trị: Đều hình thành nhà nước phong kiến tập quyền, nhà nước 0,25 chuyên chế trung ương tập quyền, vua có quyền lực tuyệt đối + Về tư tưởng: lấy tôn giáo làm cơ sở lý luận cho chế độ thống trị : Nho 0,25 giáo ở phương Đông, Thiên chúa giáo ở phương Tây - Khác nhau: 0,25 + Đặc trưng kinh tế: Phương Tây các lãnh địa phong kiến + Giai cấp thống trị: Phương Đông là địa chủ phong kiến, phương Tây là 0,25 quý tộc, tăng lữ 4 Tích luỹ tư bản nguyên thuỷ là gì. Những biểu hiện của sự xuất hiện 2,0 quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và tác động đó đến xã hội ở Tây Âu. 1. Tích luỹ tư bản nguyên thuỷ là: là quá trình tạo ra số vốn đầu tiên trong giai đoạn đầu của CNTB, dùng bạo lực để chiếm đoạt tư liệu sản xuất, tách 0,25 DeThi.edu.vn
42. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn người lao động ra khỏi tư liệu sản xuất. Quá trình này diễn ra ở Châu Âu vào TK XV – XVI . 2. Những biểu hiện của sự xuất hiện quan hệ sản xuất TBCN 0,25 - TK XVI: Kinh tế hàng hóa phát triển, q.hệ SXPK bắt đầu tan rã. Tô tiền thay cho tô hiện vật. KHKT có những bước tiến mới Quá trình tích luỹ vốn ban đầu ( tư bản) Q.hệ SXTB bắt đầu xuất hiện. - Công trường thủ công thay thế các phường hội Xuất hiện quan hệ 0,25 chủ - thợ - Nông nghiệp: Xuất hiện mối quan hệ giữa chủ trại và công nhân nông 0,25 nghiệp: SX nhỏ của nông dân được thay bằng đồn điền, trang trại. Người lao động trở thành công nhân nông nghiệp làm công ăn lương. Quý tộc phong kiến chuyển sang kinh doanh trang trại, trở thành quý tộc mới. - Thương nghiệp: Các công ty thương mại lớn thay thế cho thương hội, 0,25 thương mại quốc tế được mở rộng 3. Tác động đến xã hội - Sự thay đổi về quan hệ giai cấp ở Tây Âu: các g/c mới được hình thành: Tư sản: bóc lột người làm thuê, có nhiều của cải, đại diện cho nền SX mới 0,5 nhưng chưa có địa vị chính trị. Vô sản: bị bóc lột thậm tệ, sau họ đi theo tư sản để chống phong kiến. - CNTB tỏ ra hơn hẳn chế độ phong kiến về nhiều mặt, có ảnh hưởng lớn 0,25 lao đến sự phát triển xã hội 5 Tư tưởng chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống xâm 2,0 lược Tống (1075 – 1077) để bảo vệ nền độc lập dân tộc đã được thể hiện như thế nào. 1. Chủ động tấn công trước để phá tan sự chuẩn bị xâm lược của nhà Tống: 0,25 - Trước âm mưu của nhà Tống, Lý Thường Kiệt không bị động chờ giặc mà quyết định tấn công trước để đẩy giặc vào thế bị động với tư tưởng “Tiên phát chế nhân” - Năm 1075, Lý Thường Kiệt đã chỉ huy 10 vạn quân vượt biên giới sang 0,5 đất Tống tấn công Châu Khâm, Châm Liêm, Châu Ung đánh tan hoàn toàn sự chuẩn bị của nhà Tống sau đó nhanh chóng chủ động rút về nước. 2. Chủ động xây dựng phòng ngự, xây dựng phòng tuyến chặn giặc: 0,25 Sau khi về nước, Lý Thường Kiệt đã cho chuẩn bị sẵn thế trận đánh giặc mà quan trọng nhất là lập phòng tuyến Như Nguyệt 3. Chủ động tiến công 0,25 - Năm 1077, Quách Quỳ đã chỉ huy 30 vạn quân xâm lược nước ta và đã vấp phải phòng tuyến kiên cố của nhà Lý. - Lý Thường Kiệt đã chỉ huy quân dân chủ động kết hợp giữa những cuộc 0,25 công kích nhỏ với những trận quyết chiến đẩy địch vào thế bị động 4. Chủ động kết thúc chiến tranh 0,25 DeThi.edu.vn
43. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Khi quân Tống ở vào thế “Tiến thoái lưỡng nan”, ý chí xâm lược bị đè bẹp thì Lý Thường Kiệt đã chủ động đề nghị giảng hoà để kết thúc chiến tranh. - Mở ra thời kì hoà bình lâu dài, tránh tổn thất, giữ hòa hiếu 0,25 6 Những biểu hiện chứng tỏ sự hưng thịnh của các đô thị Việt Nam thế 1,5 kỉ XVII- XVIII. Ý nghĩa của sự hưng thịnh đó. 1. Những biểu hiện chứng tỏ sự hưng thịnh - Ở Đàng Ngoài có hai đô thị tiêu biểu nhất là Thăng Long và phố HIến, đúng như dân gian xác nhận: "Thứ nhất Kinh kì, thứ nhì Phố Hiến". ở 0,25 Đàng Trong cũng xuất hiện khá nhiều đô thị sầm uất như Thanh Hà (Huế), Nước Mặn (Bình Định), Gia Định (Thành phố Hồ Chí Minh) Nhưng tiêu biểu hơn cả là Hội An (Quảng Nam) - Kinh Kì (Thăng Long hay Kẻ Chợ) không chỉ là trung tâm chính trị - 0,25 hành chính, văn hóa mà còn là 1 trung tâm kinh tế lớn nhất của đất nước với hệ thống chợ, bến và hàng chục các phố hàng. - Phố Hiến là nơi chính quyền Lê - Trịnh đặt dinh Hiến ti trấn Sơn Nam, 0,25 nơi bốc dỡ và trung chuyển hàng hóa từ các tàu buôn ngoại quốc. Vào thời điểm thịnh đạt, phố Hiến có khoảng 2000 ngôi nhà với 20 phường chuyên sản xuất hàng thủ công và buôn bán. Phố Hiến cũng là nơi hội tụ nhiều thương khách ngoại quốc phương Đông và phương Tây, trong đó phần lớn là người Trung Quốc. - Hội An là trung tâm buôn bán, trao đổi của cả vùng Đàng Trong, là 1 0,25 thương cảng quốc tế nằm trên con đường thương mại Biển Đông từ Đông sang Tây, từ Nam lên Bắc. Từ đầu TK XVII, Hội An đã là 1 thành phố cảng lớn hội tụ nhiều thuyền buôn, thương điếm của các nước phương Đông và Tây. Hội An có các khu cư trú riêng của người Nhật và người Hoa. 2. Ý nghĩa của sự hưng thịnh đó: 0,25 - Cùng với sự phát triển của NN, TCN, TN, sự hưng thịnh của 1 số đô thị ở Đàng Ngoài và Đàng Trong góp phần làm cho nước Đại Việt thế kỷ XVII - XVIII phát triển toàn diện. - Sự hưng thịnh đó làm cho bộ mặt xã hội nước ta thời kì này ngày càng 0,25 rực rỡ, tạo điều kiện cho việc giao lưu buôn bán trong và ngoài nước, góp phần đưa nền kinh tế, văn hóa phát triển. Hết DeThi.edu.vn
44. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 11 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ ĐỀ CHÍNH THỨC Dành cho học sinh trường THPT Chuyên Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1 (1,0 điểm) Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu những giá trị văn hóa truyền thống Ấn Độ. Câu 2 (1,5 điểm) Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời kỳ phong kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt Nam? Câu 3 (2,5 điểm) Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là những cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống phong kiến? Trình bày nguyên nhân bùng nổ và ý nghĩa lịch sử của các sự kiện trên. Câu 4 (2,5 điểm) Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ XV? Giải thích vì sao Lê Lợi - Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông Quan. Câu 5 (2,5 điểm) Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo. Hết Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh .Số báo danh DeThi.edu.vn
45. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM ———— ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 10 MÔN: LỊCH SỬ Dành cho học sinh trường Chuyên (Đáp án- Thang điểm có 03 trang) Câu Nội dung Điểm 1 Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu 1,0 những giá trị của văn hóa truyền thống Ấn Độ. - Cùng với quá trình tồn tại và phát triển, cư dân Cam-pu-chia và Lào đã sáng tạo nên một nền văn hoá bản địa có cội nguồn chung từ thời tiền sử và sơ sử, trước khi tiếp thu những giá trị của văn hoá truyền thống Ấn Độ. 0,25 - Chữ viết: trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ người Khơ-me có hệ thống chữ viết riêng. Người Lào có hệ thống chữ viết riêng, được xây dựng sáng tạo trên cơ sở vận dụng các nét chữ cong của Cam-pu-chia và Mi-an-ma. 0,25 - Tôn giáo: Đạo Phật Đại thừa ảnh hưởng đến Cam-pu-chia, đạo Phật Tiểu thừa truyền bá vào Lào. 0,25 - Kiến trúc, điêu khắc: ở Cam-pu-chia và Lào đã xuất hiện một số công trình kiến trúc Phật giáo tiêu biểu như quần thể kiến trúc Ăng-co Vát và Ăng-co Thom, Thạt Luổng 0,25 2 Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời 1.5 kỳ phong kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt Nam? 1. Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời kỳ phong kiến - Trung Quốc. + Tư tưởng Nho giáo do Khổng Tử khởi xướng. Đến thời Hán Vũ Đế, Nho giáo trở thành công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến tập quyền, trở thành cơ sở lý luận và tư tưởng của chế độ phong kiến Trung Quốc. 0,25 + Thời Tây Hán, Phật giáo từ Ấn Độ truyền vào Trung Quốc. Lúc đầu, Phật giáo được tryền bá rộng rãi trong nhân dân, chùa chiền được xây dựng. Đến thời Tùy, Đường, Phật giáo thịnh hành Thời kỳ nhà Tống, cùng với sự tôn sùng đạo Phật, Nho giáo được phát triển thêm một bước về lý luận. 0,25 - Ấn Độ. + Đạo Phật xuất hiện ở Ấn Độ và được truyền bá rộng khắp dưới thời vua A-sô-ca, tiếp tục dưới triều Gúp-ta, Hậu Gúp-ta, Hác-sa. Đạo Hin-Đu (Ấn Độ giáo) ra đời và phát triển. Đây là tôn giáo bắt nguồn từ tín ngưỡng cổ xưa của người Ấn. Xã hội Ấn Độ tôn thờ rất nhiều thần thánh, mà chủ yếu 4 thần 0,25 DeThi.edu.vn
46. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Đạo Hồi được du nhập vào Ấn Độ ở thế kỉ XIII và từ đó văn hóa Hồi giáo được phát triển, tạo nên một Ấn Độ với nền văn hoá phong phú và đa dạng. 0,25 2. Ảnh hưởng đến Việt Nam. - Đạo Phật của người Ấn Độ sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, thời kỳ nhà Lý, nhà Trần Đạo Phật được truyền bá rộng rãi. Các triều đại phong kiến đã tiếp thu có chọn lọc phù hợp với văn hoá người Việt: Chùa chiền xây dựng nhiều nơi: Diên Hựu, Tháp Báo Thiên 0,25 - Nho giáo của Trung Quốc sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, đặc biệt thời kỳ nhà Lê, Nho giáo giữ vị trí độc tôn 0,25 3 Những sự kiện lịch sử nào trong thời kỳ phong kiến Tây Âu là những 2,5 cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống phong kiến? Trình bày nguyên nhân bùng nổ và ý nghĩa lịch sử của các sự kiện trên. - Văn hóa Phục hưng và Cải cách tôn giáo là những cuộc đấu tranh công khai trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống phong kiến 0,25 1. Văn hóa Phục hưng. - Nguyên nhân: + Bước vào thời hậu kỳ trung đại, bộ mặt kinh tế của các nước Tây Âu có nhiều thay đổi. Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành từ trong lòng chế độ phong kiến. Khoa học- kỹ thuật có những tiến bộ giúp con người thoát khỏi tình trạng lạc hậu, nhận thức được bản chất của thế giới. 0,25 + Giai cấp tư sản ra đời song những thành tựu về văn hóa từ thế kỷ XI đến thế kỷ XIII không đáp ứng được nhu cầu của họ. Ngược lại, họ còn chịu sự ràng buộc bởi hệ tư tưởng khắt khe của giáo hội Thiên Chúa. Do vậy, giai cấp tư sản cần phải có hệ tư tưởng và nền văn hóa riêng để phục vụ cho đời sống tinh thần của mình, để đấu tranh với hệ tư tưởng lỗi thời của giáo hội và giai cấp quý tộc phong kiến đang cản trở sự phát triển của xã hội. 0,25 + Phong trào cải cách tôn giáo diễn ra mạnh mẽ, cuộc đấu tranh của nông dân diễn ra sôi nổi trở thành hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản chống lại quý tộc phong kiến và tăng lữ. 0,25 + Giai cấp tư sản nhìn thấy trong tinh hoa của nền văn hóa Hi Lạp, Rôma có những điều phù hợp với mình, nên đã phục hồi tinh hoa văn hóa cổ đại, đấu tranh để xây dựng một xã hội dựa trên nhân bản và tự do, một nền văn hóa mới. Bắt đầu từ Italia, phong trào Văn hóa Phục hưng nhanh chóng lan rộng khắp các nước Tây Âu và trở thành trào lưu rộng lớn. 0,25 - Ý nghĩa: + Phong trào Văn hóa Phục hưng là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến suy tàn. 0,25 DeThi.edu.vn
47. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Phong trào Văn hóa Phục hưng đã đánh bại tư tưởng lỗi thời của chế độ phong kiến, góp phần quan trọng giải phóng tư tưởng, tình cảm của con người khỏi sự kìm hãm và trói buộc của Giáo hội; đề cao những giá trị tốt đẹp của con người; cổ vũ và mở đường cho sự phát triển cao hơn của văn hóa châu Âu và văn hóa của loài người. 0,25 2. Cải cách tôn giáo - Nguyên nhân: + Thời trung đại, Kitô giáo là chỗ dựa vững chắc nhất và là hệ tư tưởng của chế độ phong kiến, chi phối đời sống tinh thần của xã hội. Khi giai cấp tư sản ra đời, Giáo hội có xu hướng ngăn cản, chống lại các phong trào của giai cấp tư sản đang lên 0,25 + Trong xã hội Tây Âu xuất hiện những nhà tư tưởng theo chủ nghĩa nhân văn: như Luthơ, Can vanh khởi xướng các phong trào Cải cách tôn giáo. 0,25 - Ý nghĩa: Tấn công trực tiếp vào giáo hội Thiên chúa và vào chế độ phong kiến, châm ngòi làm bùng nổ các cuộc đấu tranh của quần chúng vốn đang bất mãn với chế độ phong kiến, làm bùng nổ các cuộc chiến tranh nông dân, mở đường cho các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ. 0,25 4 Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ 2.5 XV? Giải thích vì sao Lê Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông Quan. 1. Nguyên nhân thắng lợi - Với tinh thần “Quyết không đợi trời chung cùng quân giặc” nghĩa quân Lam Sơn đã chiến đấu kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hi sinh gian khổ để vượt qua khó khăn, lật đổ nền thống trị của nhà Minh. 0,5 - Nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc khởi nghĩa: Với tư tưởng “Lấy nhân nghĩa để thắng hung tàn, đem chí nhân mà thay cường bạo”, nghệ thuật đánh lâu dài , trận quyết chiến chiến lược , kết thúc chiến tranh. 0,5 - Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có một bộ chỉ huy nghĩa quân vừa kiên định vừa tài giỏi đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi. 0,5 2. Hội thề Đông Quan thể hiện nghệ thuật kết thúc chiến tranh độc đáo của Lê Lợi, Nguyễn Trãi. - Nghĩa quân Lam Sơn đã giành thắng lợi quân sự quyết định chiến thắng Chi Lăng-Xương Giang, tiêu diệt đạo quân tiếp viện của nhà Minh, quân Minh mất hết ý chí chiến đấu 0,5 - Với thiện chí nhân nghĩa của dân tộc, đỡ nhọc tướng tá, bớt hao tổn xương máu, mở đường hiếu sinh hai dân tộc, giữ nền hòa bình muôn thuở, ngăn chặn âm mưu của một cuộc chiến tranh mới ,năm 1428 Lê Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức hội thề Đông Quan Vương Thông đồng ý rút quân về nước, cuộc khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn. 0,5 5 Những nét chính về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên 2,5 lần thứ ba (1288) của quân dân nhà Trần. Làm rõ những công lao của anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo. 1.Cuộc kháng chiến lần thứ 3 DeThi.edu.vn
48. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Tháng 12-1287, sau thất bại hai lần xâm lược Đại Việt, vua Nguyên huy động hàng chục vạn quân do Thoát Hoan, Ô Mã Nhi chỉ huy theo đường bộ và đường thủy tiến đánh Đại Việt. 0,5 - Tháng 1-1288 quân Nguyên vào Thăng Long, Nhà Trần thực hiện rút lui khỏi kinh thành để bảo toàn lực lượng, quân địch bị nhân dân chống trả quyết liệt ở nhiều nơi lâm vào tình thế khó khăn phải rút về nước theo hướng sông Bạch Đằng. 0,25 - Trần Hưng Đạo tổ chức trận địa cọc ngầm sông Bạch Đằng Tháng 4- 1288, toàn bộ đạo quân Ô Mã Nhi bị tiêu diệt. Đạo quân Thoát Hoan rút chạy theo hướng Lạng Sơn bị ta phục kích đánh tan ngày 18-4-1288, cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 3 kết thúc thắng lợi bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc 0,5 2. Công lao của Trần Hưng Đạo - Là người anh hùng dân tộc kiết xuất, một thiên tài quân sự của nước Đại 0,25 Việt, danh tướng thế giới - Lãnh đạo nhân dân Đại Việt đánh bại hoàn toàn âm mưu xâm lược của quân Mông-Nguyên, bảo vệ độc lập chủ quyền của đất nước 0,5 - Trần Hưng Đạo là nhà lý luận quân sự thiên tài với Binh thư yếu lược, Hịch tướng sỹ để lại những tư tưởng quân sự có giá trị cho cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc: kế sách giữ nước, nghệ thuật huy động sức mạnh toàn dân, rút lui chiến lược, trận quyết chiến chiến lược bằng thủy chiến 0,5 (L­u ý: Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n khi lµm bµi häc sinh ph¶i ®Ò cËp tíi. Bµi viÕt ®ñ néi dung, chÝnh x¸c, l«gic th× míi cho ®iÓm tèi ®a) Hết DeThi.edu.vn
49. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 12 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 10 THPT HẢI DƯƠNG Môn thi: LỊCH SỬ Thời gian làm bài: 180 phút ĐỀ CHÍNH THỨC (Đề thi gồm: 01 trang) Câu 1 (2,0 điểm): Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông có gì khác so với các quốc gia cổ đại phương Tây? Vì sao có sự khác nhau đó? Câu 2 (2,0 điểm): Vì sao có sự xuất hiện của phong trào Văn hóa Phục hưng? Nêu tính chất và ý nghĩa của phong trào văn hóa này. Câu 3 (2,0 điểm): Các triều đại phong kiến phương Bắc đã thực hiện những chính sách gì về văn hóa để cai trị nước ta? Mục đích và kết quả của những chính sách đó? Câu 4 (2,5 điểm): Sự khác biệt về cách thức tổ chức đánh giặc và kết thúc chiến tranh giữa cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý với cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên thời Trần? Từ đó rút ra bài học về nghệ thuật quân sự của các cuộc kháng chiến này. Câu 5 (1,5 điểm): Nhiệm vụ thống nhất đất nước được đặt ra và giải quyết như thế nào trong các thế kỉ XVI – XVIII ở nước ta? Hết Họ và tên thí sinh Số báo danh Chữ ký của giám thị 1 Chữ ký của giám thị 2 DeThi.edu.vn
50. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 10 THPT HẢI DƯƠNG Môn thi: LỊCH SỬ HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ BIỂU ĐIỂM Hướng dẫn chung 1. Thí sinh trả lời theo cách riêng nhưng đáp ứng được yêu cầu cơ bản như trong Hướng dẫn chấm, thì vẫn cho điểm như hướng dẫn qui định 2. Ở từng câu, từng ý chỉ cho điểm tối đa khi: + Trả lời đúng, có diễn giải cụ thể + Diễn đạt tốt, chữ viết rõ ràng, đúng chính tả. 3. Sau khi cộng điểm toàn bài, không làm tròn số, để điểm lẻ đến 0,25 Đáp án và thang điểm Câu NỘI DUNG ĐIỂM Câu 1 (2,0 điểm): Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông có gì khác so với các quốc gia cổ đại phương Tây? Vì sao có sự khác nhau đó? * Sự khác nhau 1,0 - Phương Đông cổ đại Chế độ chuyên chế cổ đại: Đứng đầu nhà nước là vua, có quyền lực tối cao. Giúp 0,5 việc cho vua là bộ máy hành chính quan liêu gồm toàn quý tộc. - Phương Tây cổ đại Dân chủ chủ nô: Không có vua, Đại hội công dân có quyền lực tối cao, bầu ra Hội đồng 500 có vai trò như “quốc hội”, bầu 10 viên chức điều hành công việc như một 0,5 chính phủ. Về bản chất là nền dân chủ của chủ nô, dựa trên sự bóc lột và đàn áp của chủ nô đối với nô lệ. * Có sự khác nhau đó vì: 1,0 - Phương Đông: + Điều kiện tự nhiên: Các quốc gia cổ đại phương Đông được hình thành trên lưu 0,25 vực các dòng sông lớn, điều kiện tự nhiên thuận lợi, dân cư sống tập trung. + Kinh tế: Chủ đạo là nông nghiệp. Do nhu cầu trị thủy và xây dựng các công trình thủy lợi, cần huy động sức của nhiều người và cần một người có uy tín đứng ra tổ 0,25 chức, quản lý. - Phương Tây: + Điều kiện tự nhiên: Địa hình chia cắt, khó tập trung đông dân cư ở một nơi. 0,25 + Kinh tế: Thủ công nghiệp và thương nghiệp không cần tập trung quyền lực trong 0,25 tay một người. Câu 2 (2,0 điểm): Vì sao có sự xuất hiện của phong trào Văn hóa Phục hưng? Nêu tính chất và ý nghĩa của phong trào văn hóa này. * Nguyên nhân 0,75 DeThi.edu.vn
51. Bộ 27 Đề thi học sinh giỏi Sử 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Bước sang giai đoạn hậu kì trung đại, giai cấp tư sản mới ra đời, tuy có thế lực về 0,25 kinh tế, song chưa có địa vị xã hội tương ứng. - Những quan điểm lỗi thời của Giáo hội Kitô đã kìm hãm sự phát triển của giai cấp 0,25 tư sản. + Sự tiến bộ của khoa học – kĩ thuật giúp con người nhận thức được bản chất của 0,25 thế giới. * Tính chất: 0,25 Phong trào văn hóa Phục hưng thực chất là một cuộc cách mạng tư tưởng của giai 0,25 cấp tư sản thời hậu kì trung đại * Ý nghĩa 1,0 - Lên án nghiêm khắc Giáo hội Kitô, tấn công vào trật tự phong kiến, đề cao giá trị 0,5 nhân bản và tự do cá nhân, xây dựng thế giới quan tiến bộ - Là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng của giai cấp 0,25 tư sản chống lại giai cấp phong kiến lỗi thời. - Cổ vũ và mở đường cho văn hóa châu Âu phát triển 0,25 Câu 3 (2,0 điểm): Các triều đại phong kiến phương Bắc đã thực hiện những chính sách gì về văn hóa để cai trị nước ta? Mục đích và kết quả của những chính sách đó? * Các chính sách cai trị về văn hóa: 0,75 - Truyền bá Nho giáo, mở lớp dạy chữ Nho. 0,5 - Bắt nhân dân ta phải thay đổi theo phong tục của người Hán 0,25 * Mục đích: Đồng hóa dân tộc ta 0,5 * Kết quả: 0,75 - Các triều đại phong kiến phương Bắc không đồng hóa được dân tộc ta. 0,25 - Nhân dân ta đã tiếp nhận và “Việt hóa” những yếu tố tích cực của nền văn hóa 0,25 Trung Hoa - Nhân dân không bị đồng hóa, tiếng Việt vẫn được bảo tồn, các phong tục tập quán 0,25 truyền thống vẫn được duy trì Câu 4 (2,5 điểm): Sự khác biệt về cách thức tổ chức đánh giặc và kết thúc chiến tranh giữa cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý với cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên thời Trần? Từ đó rút ra bài học về nghệ thuật quân sự của các cuộc kháng chiến này. * Sự khác biệt 1,75 - Cách thức tổ chức đánh giặc: 1,25 Nhà Lý: + “Tiên phát chế nhân”: chủ động đánh trước chế ngự thế mạnh của giặc 0,25 + Lập phòng tuyến trên sông Như Nguyệt chặn đánh giặc, kết hợp với chiến tranh 0,5 tâm lí cho người ngâm bài thơ “Nam quốc sơn hà” Nhà Trần: + Thực hiện kế sách “Vườn không nhà trống” để bảo toàn lực lượng. 0,25 + Chủ động phản công khi thế giặc yếu. 0,25 - Cách thức kết thúc chiến tranh: 0,5 DeThi.edu.vn