Chuyên đề: Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS - Trần Trọng Tuyền

Nội dung text: Chuyên đề: Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS - Trần Trọng Tuyền

1. CHUYÊN ĐỀ SOẠN TÀI LIỆU GIẢNG DẠY VÀ ÔN TẬP KIẾN THỨC THCS GV thực hiện: TRẦN TRỌNG TUYỀN Bộ môn : HOÁ HỌC Hưng Yên – 2019 1
2. Outline Nội dung • Lí do chọn đề tài Phần 1 • Mục đích – Phạm vi – Đối tượng – Phương pháp Phần nghiên cứu 2 • Cơ sở lí luận và thực tiễn Phần 3 • Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS Phần 4 • Kết quả thực hiện Phần 5 Phần • Kết luận 2 6
3. 1 LÍ DO LỰA CHỌN ĐỀ TÀI Đặc trưng môn học Đối tượng học sinh Hoá học là môn học có tính hệ Đối với HS đầu vào lớp 10, thống cao, là một trong những môn học giúp phần lớn các em bị hổng kiến thức cũ học sinh phát triển tư duy logic, đó là điều ở các lớp dưới dẫn đến việc khó tiếp rất quan trọng và cần thiết đối với mỗi thu kiến thức mới. Mặc dù một số HS chúng ta. Có thể sau này chúng ta không có chăm chú vào bài giảng nhưng còn học tập và làm việc liên quan đến môn cũng chỉ nắm được rất ít kiến thức Hoá học, khi đó có thể các em HS không bài mới, do kiến thức mới có liên còn nhớ gì đến việc tính toán trong hoá học, quan nhiều đến kiến thức ở các lớp không nhớ đến tính chất hoá học của các dưới. Việc học bài mới cứ tiếp diễn ở chất Tuy nhiên “kiến thức mất đi, tư duy tình trạng như trên dẫn đến việc HS ở lại”, tư duy logic sẽ giúp ích rất nhiều cho chán học và “từ bỏ việc học ngay từ các em khi đưa ra những lựa chọn quan lúc bắt đầu”. trọng trong cuộc đời. 3
4. 1 LÍ DO LỰA CHỌN ĐỀ TÀI Đổi mới thời gian, phương pháp ôn tập Do thực trạng học sinh hổng nhiều kiến thức, nên GV cần phải ôn tập cho HS những kiến thức trọng tâm ở THCS, tạo cho HS nền tảng tư duy, kiến thức liên quan đến những bài học mới ở chương trình THPT để HS có hứng thú hơn trong việc học tập. Þ Với học sinh đầu vào lớp 10 hổng kiến thức, thời lượng ôn tập đầu năm trong 2 tiết học tôi nghĩ là quá ít ỏi, theo kinh nghiệm dạy ôn tập cho HS nhiều năm của tôi, nên điều chỉnh thời gian ôn tập đầu năm kiến thức THCS lên thành 8 – 10 tiết cho môn Hoá học. Để ôn tập kiến thức THCS cho HS đạt hiệu quả cao, GV cần soạn tài liệu ôn tập phù hợp với đối tượng HS của mình. 4
5. 2 MỤC ĐÍCH – PHẠM VI – ĐỐI TƯỢNG - Giúp HS nắm được kiến thức cơ bản của môn Hoá ở THCS. Mục đích: - Giúp HS dễ dàng tiếp thu kiến mới, có hứng thú hơn trong học tập. Phạm vi: Ôn tập lại kiến thức hoá học trọng tâm ở THCS Đối tượng: Học sinh khối 10 hổng kiến thức hoá THCS 5
6. 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CẤU TRÚC - Phương pháp điều tra khảo sát; Phương pháp - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm GD; - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm. - Cơ sở lí luận. Nội dung - Cơ sở thực tiễn. - Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS. 6 – 3T
7. 3. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 3.1. Cơ sở lí luận Có một bể cá, người ta ngăn bể ra làm hai bởi một tấm kính trong suốt, một bên người ta thả một con cá, một bên là mồi. Mỗi lần con cá lao về phía miếng mồi đều bị va vào tấm kính, dần dần nó không còn dám lao vào đó nữa. Người ta bỏ tấm kính đó ra nhưng tấm kính dường như đã xây dựng một biên giới vô hình, con cá đã chết đói bên thức ăn. Þ Khi HS muốn học, muốn tiến bộ nhưng do hổng quá nhiều kiến thức, thầy, cô cũng không ôn tập cho học sinh kĩ lưỡng, hay thời gian ôn tập quá ít nên HS không tiếp thu được kiến thức mới, dẫn đến việc HS tin rằng mình học kém, mình không thể học khá lên được và các em từ bỏ việc học ngay từ lúc bắt đầu vào lớp 10. Từ đó HS tự hình thành biên giới cho mình giống như con cá kia, như vậy mọi sự đổi mới sau đó về phương pháp giảng dạy của GV gần như vô nghĩa. 7
8. 3.1. Cơ sở lí luận Các nhà tâm lý lọc bỏ 5 con khỉ vào trong một cái chuồng. Chúng được cho ăn uống rất thiếu thốn vì vậy lúc nào cũng thèm ăn. Trong chuồng được đặt một cái thang, nếu con khỉ trèo lên đỉnh thang nó sẽ với được một nải chuối trên đó. Cái thang đủ nhỏ để chỉ có 1 con khỉ trèo lên một thời điểm. Cứ mỗi lần có con khỉ trèo lên thang với lấy quả chuối thì nhà tâm lý học lấy nước lạnh phụt vào 4 con ở phía dưới (mà không phải con trèo). Sau một thời gian, cứ con khỉ nào trèo lên thang thì 4 con khỉ còn lại ngăn cản nó. Bốn con khỉ đó nhận thức rằng cứ có con khỉ nào trèo lên thang là chúng sẽ bị trừng phạt. Rồi sau một thời gian nữa chẳng còn con khỉ nào mon men trèo lên thang nữa, mặc kệ rất đói và nải chuối thì ở trước mắt. Tất cả đều xây dựng nhận thức rằng “Trèo lên thang sẽ bị trừng phạt bởi nước lạnh vì vậy mình phải ngăn cản bất cứ con khỉ nào trèo lên”. 8
9. 3.1. Cơ sở lí luận Þ Qua bài học về 5 con khỉ định kiến ở trên ta thấy từ “suy nghĩ nhận thức” dẫn đến “hành động việc làm”. Những lối tư duy cũ, cách làm cũ, việc dạy theo đúng phân phối chương trình áp dụng cho tất cả các trường công lập và ngoài công lập thực sự không phù hợp, nó không làm cho chất lượng dạy và học ở trường ta tốt lên. Ngoài ra thì việc GV nhận thức rằng HS của ta kém như vậy, mình có dạy tâm huyết nhiệt tình cũng không có kết quả gì, thực sự nếu ta suy nghĩ như vậy thì việc nâng cao chất lượng dạy và học là không thể, chúng ta đã thất bại ngay từ khi bắt tay vào làm. 9
10. 3. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 3.2. Cơ sở thực tiễn Khi thấy HS của mình lười học, không có thói quen học tập, hàng ngày thầy cô phải lên lớp với tình trạng HS không học, thầy giảng thì thầy nghe, HS có nghe thì cũng vào tai này và ra luôn ở tai kia, dù có hay không nói ra, có hay không than vãn với nhau thì trong thâm tâm người thầy, cô tâm huyết với nghề sẽ cũng cảm thấy rất buồn. Tình trạng học tập của học sinh không được cải thiện, GV vẫn không dám mạnh dạn thay đổi, không dám mạnh dạn soạn và dạy phù hợp với đối tượng học sinh, không dám đi ngược lại với số đông. 10
11. 4. Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS Cách soạn nội dung ôn tập: + Soạn lí thuyết: • Nội dung lí thuyết cô đọng, đầy đủ những kiến thức trọng tâm cần ôn tập. • Sau mỗi nội dung có công thức tính toán GV cho ít nhất một ví dụ. • Sau ví dụ ta cho một số câu hỏi vận dụng (tối thiểu 2 câu vận dụng cho mỗi ví dụ). + Soạn bài tập vận dụng: • Mỗi một nội dung liên quan đến công thức tính toán, hay tính chất hoá học GV cho ít nhất 2 bài tập vận dụng. • Các bài tập sắp xếp theo từng dạng, theo độ khó tăng dần. 11
12. 4. Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS - Dưới đây tôi xin đưa ra một bài tập hoá học ở chương trình Hoá học lớp 9 như sau: Cho hỗn hợp X gồm NaOH và Ba(OH)2 phản ứng vừa đủ với 19,6 gam H2SO4, sau phản ứng thu được 11,65 gam kết tủa màu trắng. a) Tính khối lượng của các chất trong hỗn hợp X. b) Tính phần trăm khối lượng của mỗi chất trong X. Để giải được bài tập trên thì học sinh cần nắm được những kiến thức sau: - Kí hiệu của nguyên tố, nguyên tử khối. - Cách tính phân tử khối của chất, khi biết nguyên tử khối của các nguyên tố hoá học trong chất đó. - Biết hoá trị của các nguyên tố để xác định công thức hoá học của chất. - Nắm được tính chất hoá học của các chất, viết phương trình phản ứng và cân bằng PTHH. - Biết cách áp dụng các công thức tính toán trong hoá học như tính số mol, khối lượng, nồng độ phần trăm, nồng độ mol . - Biết cách tính toán dựa vào phương trình hoá học. 12
13. 4. Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS Þ Qua bài tập ví dụ trên ta thấy: Để làm được bài tập trên HS cần nắm được rất nhiều những kiến thức cũ, mặc dù những kiến thức cũ đó rất cơ bản và không hề khó, nhưng nếu GV không dành đủ thời gian ôn tập lại cho HS thì chắc chắn các em sẽ cảm thấy việc giải một bài tập là rất khó, các em sẽ thấy sợ học và từ bỏ việc học. 13
14. 4. Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS - Với những môn tự nhiên như: Lí, Hoá, Sinh thì GV cần soạn cả nội dung kiến thức Toán có liên quan đến việc tư duy vào bài học. Như ở môn Hoá, tôi xin lấy một ví dụ có liên quan đến “tỉ lệ thức” của môn Toán như sau: 14
15. 4. Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS Như vậy để ôn tập kiến thức THCS cho HS đạt hiệu quả cao GV cần: - Nghiên cứu kĩ xem những nội dung nào quan trọng cần được ôn tập. - GV nên chuẩn bị nội dung ôn tập theo từng chuyên đề, chủ đề. - Soạn tài liệu ôn tập thật chi tiết, tỉ mỉ những nội dung kiến thức trọng tâm. - Mỗi chuyên đề đầy đủ lí thuyết, phương pháp giải, ví dụ, bài tập vận dụng, BTVN, GV in thành quyển phát cho HS để tiết kiệm thời gian HS chép đề bài khi làm bài tập. - Dành nhiều thời gian cho HS vận dụng và luyện tập trong mỗi tiết học. - Giao bài tập về nhà và thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết 15 quả học tập của học sinh.
16. 4. Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS Theo kinh nghiệm nhiều năm ôn luyện cho nhiều đối tượng HS, tôi cho rằng: việc ôn tập kiến thức cũ, lấp lỗ hổng kiến thức cho HS là vô cùng quan trọng. Việc soạn tài liệu, chuyên đề học tập chi tiết tỉ mỉ thì nó cũng quyết định được khoảng 70% thành công của một GV. Một bài toán khó thông thường là nhiều bài toán nhỏ ghép lại, như vậy để HS làm được dạng bài tập khó thì GV nên chia nhỏ bài toán đó thành nhiều bài toán nhỏ rồi cho HS làm nhuần nhuyễn, sau đó ghép lại thành một bài toán lớn hơn thì HS sẽ làm được bài tập khó dễ dàng hơn. Để soạn nội dung kiến thức ôn tập được hiệu quả thì GV cũng cần phân tích, chia nhỏ những bài toán ra xem nó có bao nhiêu nội dung kiến thức khác nhau mà HS cần nắm được, từ đó xây dựng nội 16 dung ôn tập dựa trên sự phân tích đó.
17. 5. Kết quả thực hiện Trước khi áp dụng: Sau khi áp dụng: + Hầu hết học sinh hổng + 80 – 90% HS làm được bài kiến thức THCS, không tập mức độ cơ bản ở THCS. + HS làm được bài nên có làm được bài tập. nhiều hứng thú trong giờ học. + Phần lớn các em không + 85 - 90% HS làm bài tập về có hứng thú trong giờ học. nhà đầy đủ. + Các em có nhiều hạn chế + HS nắm được kiến thức cơ trong việc tiếp thu kiến bản ở THCS nên có nhiều thuận lợi trong việc học tập và thức bài mới. tiếp thu kiến thức mới ở THPT. 17
18. 6. Kết luận Điều chỉnh thời lượng ôn tập từ 2 tiết thành 8 – 10 tiết học giúp GV có nhiều thời gian hơn để ôn tập cho HS những kiến thức quan trọng ở THCS. Việc soạn tài liệu tỉ mỉ, tăng thời gian vận dụng trong mỗi tiết học, thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh giúp cho chất lượng HS được nâng lên rõ rệt. Chuyên đề “Soạn tài liệu giảng dạy và ôn tập kiến thức THCS” hi vọng sẽ giúp cho HS có thêm động lực học tập, yêu thích môn học và đạt kết quả tốt trong 3 năm học THPT. 18