Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án)

Nội dung text: Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án)

1. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn DeThi.edu.vn
2. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 1 SỞ GD&ĐT NINH BÌNH ĐỀ KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG ĐỘI TUYỂN HSG TRƯỜNG THPT NGÔ THÌ NHẬM MÔN NGỮ VĂN KHỐI 10 Thời gian làm bài 180 phút Đề thi gồm 02 phần trong 01 trang I. Phần đọc hiểu văn bản (6 điểm) Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu nêu ở dưới: Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói Vầng trăng cao đêm cá lặn sao mờ Ôi tiếng Việt như đất cày, như lụa Óng tre ngà và mềm mại như tơ. (Tiếng Việt – Lưu Quang Vũ) Câu 1 (0,5): Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản? Câu 2 (1,5): Phân tích giá trị biểu đạt của biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ cuối ? Câu 3 (4,0): Hiện nay có nhiều người Việt nói và viết không đúng tiếng Việt, phải chăng vì họ không trân trọng , yêu quý tiếng mẹ đẻ của mình? II. Phần nghị luận (14 điểm) Câu 1(6 điểm): Suy nghĩ của anh (chị) về ý nghĩa câu chuyện sau: THƯỢNG ĐẾ CŨNG KHÔNG BIẾT Thượng đế lấy đất sét nặn ra con người. Khi Ngài nặn xong vẫn còn thừa ra một mẩu đất. - Còn nặn thêm gì nữa, con người ? – Ngài hỏi Con người suy nghĩ một lúc: có vẻ như đã đủ đầy – tay, chân, đầu , rồi nói: - Xin Ngài nặn cho con hạnh phúc. Thượng đế, dù thấy hết, biết hết nhưng cũng không hiểu được hạnh phúc là gì. Ngài trao cục đất cho con người và nói: - Này, tự đi mà nặn lấy cho mình hạnh phúc. (Những giai thoại hay nhất về tình yêu và cuộc sống – Tập 2, tr.104 – NXB CAND) DeThi.edu.vn
3. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Câu 2 (8 điểm): “Nguyễn Du viết Truyện Kiều như có máu rỏ lên đầu ngọn bút, nước mắt thấm qua tờ giấy” (Mộng Liên Đường) Anh/ chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ ý kiến trên qua một số trích đoạn Truyện Kiều được học trong chương trình Ngữ văn 10. Hết SỞ GD&ĐT NINH BÌNH ĐÁP ÁN TRƯỜNG THPT NGÔ THÌ NHẬM ĐỀ KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG ĐỘI TUYỂN HSG KHỐI 11 MÔN NGỮ VĂN Câu Đáp án Điểm 1 - Biện pháp so sánh: thành một làn sóng ., như các thư của 3,0 quý. - Phân tích: Diễn đạt giàu hình tượng, giúp cảm nhận cụ thể, rõ ràng về tinh thần yêu nước, tình cảm ngợi ca, tự hào của người viết. 2 1. Về kĩ năng: 2,0 Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội với bố cục rõ ràng, mạch lạc, hành văn trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. Kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc 2. Về kiến thức: 5,0 Cần thể hiện được : - Tinh thần yêu nước của dân ta là một truyền thống quý báu; được thể hiện ở nhiều hình thức, trong những hoàn cảnh khác nhau - Hiện nay đất nước ta đang trong thời bình, trong thời kỳ phát triển kinh tế, giao lưu quốc tế rộng rãi, yêu nước là phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, thi đua học tập và lao động sản xuất tạo vị thế và niềm tự hào của dân tộc trên trường quốc tế - Tuy trong thời bình nhưng đất nước đang đứng trước những nguy cơ bất ổn, bị xâm phạm chủ quyền, hơn lúc nào hết, yêu nước là phát huy tình đoàn kết dân tộc, trên dưới một lòng, đấu tranh hoà bình khôn khéo đề bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, ổn định xã hội. DeThi.edu.vn
4. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Là học sinh, là người Việt, luôn đề cao cảnh giác, phát huy tình đoàn kết dân tộc, ra sức học tập . 2 1. Về kĩ năng: 2,0 Biết cách làm bài văn nghị luận văn học với bố cục rõ ràng, mạch lạc, hành văn trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu; kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận. 2. Về kiến thức: 8,0 Đảm bảo những ý cơ bản sau: - Phong trào Thơ mới ra đời trong hoàn cảnh xã hội đặc biệt; những nhà Thơ mới sớm chịu ảnh hưởng của thơ ca lãng mạn phương Tây; họ không trực tiếp cầm vũ khí đấu tranh và thơ của họ có phần uỷ mị riêng tư, thoát ly, song vẫn có phần thể hiện của tình yêu quê hương đất nước. Ta nhận ra tâm hồn dân tộc qua những vần thơ Mới. - Trong điệu thơ buồn vẫn có những điệu vui tươi yêu đời hướng tới một quan niệm sống tích cực ,thoát khỏi ảnh hưởng tiêu cực của thơ phương Tây. Gốc của nỗi buồn trong thơ là tâm trạng thời thế của lớp thanh niên “thiếu quê hương” (dẫn chứng phân tích : Vội vàng, Tràng giang) - Thơ Mới dành những trang đẹp nhất để hướng về tình người, tình quê. Ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên quê hương là một cách thể hiện lòng yêu nước(Thôn Vĩ trong thơ Hàn Mặc Tử, thế giới đồng quê trong thơ Nguyễn Bính ) - Lòng yêu quê hương đất nước thể hiện rõ nhất trong lòng yêu tiếng Việt. Các nhà thơ Mới đã chứng minh rằng tiếng Việt rất giàu và đẹp, là ngôn ngữ của thơ ca(phân tích cách dùng từ sáng tạo mà dung dị trong thơ Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc tử, chất ca dao trong thơ Nguyễn Bính) Khuyến khích những bài viết có hình ảnh, cảm xúc, có sáng tạo, kiến thức dồi dào, liên hệ, đối sánh phong phú và phù hợp. Hết DeThi.edu.vn
5. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 2 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH TUYÊN QUANG Môn thi: Ngữ văn Thời gian làm bài: 180 phút (Không kể thời gian giao, nhận đề) Đề này có 01 trang Câu 1: (6 điểm) Trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam, khi con tàu đã rời xa phố huyện, ông viết: " Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua. Một thế giới khác hẳn, đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu. Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh, đêm của đất quê, và ngoài kia, đồng ruộng mênh mang và yên lặng." (Ngữ văn 11 - tập 1, NXBGD) Hãy phân tích đoạn văn trên từ đó nêu chủ đề của tác phẩm. Câu 2: (6 điểm) Cảm nhận của em về hình ảnh thiên nhiên trong hai đoạn thơ sau: "Sóng gợn tràng giang buồng điệp điệp, Con thuyền xuôi mái nước song song, Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả; Củi một cành khô lạc mấy dòng" (Tràng giang - Ngữ văn 11 - tập 2, NXBGD) " Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây súng ngửi trời Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi" (Tây Tiến - Ngữ văn 12 - tập 1, NXBGD) DeThi.edu.vn
6. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Câu 3: (8 điểm) Trong bài "Tiếng ru", nhà thơ Tố Hữu có viết: Một ngôi sao, chẳng sáng đêm Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng. Một người - đâu phải nhân gian? Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!" Theo em, nhà thơ muốn nói gì qua đoạn thơ? Hãy viết một bài nghị luận ngắn bàn về vấn đề đó. Hết DeThi.edu.vn
7. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®¸p ¸n §Ò thi chän häc sinh giái cÊp tØnh. tuyªn quang M«n : Ng÷ v¨n. Thêi gian : 180 phót (Kh«ng kÓ thêi gian giao, nhËn ®Ò) §¸p ¸n nµy cã 03 trang. C©u 1: (6 ®iÓm) 2.1.VÒ kÜ n¨ng : - Häc sinh biÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn v¨n häc kiÓu bµi ph©n tÝch, lµm râ mét vÊn ®Ò v¨n häc. - KÕt cÊu chÆt chÏ, bè côc râ rµng, diÔn ®¹t tèt, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, viÕt c©u, ch÷ viÕt cÈn thËn 2.2.VÒ kiÕn thøc : Néi dung cÇn ®¹t. BiÓu ®iÓm - Giíi thiÖu nhµ v¨n Th¹ch Lam, truyÖn “Hai ®øa trΔ vµ ®o¹n v¨n. 1,0 ®iÓm - Ph©n tÝch ®o¹n v¨n: 1. Dßng m¬ tëng cña Liªn :“Hµ Néi xa x¨m, vui vÎ vµ huyªn n¸o ” - Hµ Néi trong kÝ øc tuæi th¬ ®Çy h¹nh phóc mµ Liªn khao 3,0 ®iÓm kh¸t ®îc sèng l¹i dï trong kho¶nh kh¾c. Sèng trong c¶nh buån ch¸n tÎ nh¹t n¬i phè huyÖn chØ cã sù h¸o høc ®îi tµu mçi ®ªm míi gi¶i tho¸t cho Liªn khái nçi buån. Khi tµu qua, tÊt c¶ lµ giÊc m¬, Liªn l¹i ph¶i quay vÒ víi hiÖn thùc ®ang sèng- tï ®äng, quÈn quanh (®ªm tèi bao bäc, ¸nh s¸ng nhá bÐ leo lÐt ) -> T©m tr¹ng buån vui lÉn lén tríc qu¸ khø, hiÖn t¹i, t¬ng lai m¬ hå xa x«i. DeThi.edu.vn
8. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 2. ý nghÜa dßng m¬ tëng: HiÖn thùc, nh©n v¨n, nh©n ®¹o - Cuéc 1,0 sèng tï ®äng, nh÷ng kiÕp ngêi nhá bÐ, kh«ng cam chÞu cuéc sèng tÎ ®iÓm nh¹t buån ch¸n, khao kh¸t ®iÒu tèt ®Ñp - Chñ ®Ò cña truyÖn: + Th¬ng c¶m víi nh÷ng kiÕp ngêi nhá bÐ, bÊt h¹nh, sèng ©m thÇm, lay l¾t, tµn lôi, kh«ng biÕt ®Õn ¸nh s¸ng, h¹nh phóc; tr©n träng kh¸t 1,0 khao ®îc sèng cuéc sèng cã ý nghÜa, tho¸t khái cuéc ®êi t¨m tèi quÈn ®iÓm quanh ®ang muèn ch«n vïi hä C©u 2: (6 ®iÓm ) 3.1.VÒ kÜ n¨ng : HS biÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn VH. kiÓu bµi ph©n tÝch, so s¸nh lµm râ c¶m nhËn ®iÓm gièng, kh¸c nhau vÒ bøc tranh thiªn nhiªn ë 2 ®o¹n th¬, kÕt cÊu chÆt chÏ, bè côc râ rµng, diÔn ®¹t tèt, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, viÕt c©u, ch÷ viÕt cÈn thËn 3.2.VÒ kiÕn thøc : Néi dung cÇn ®¹t. BiÓu ®iÓm 1. Giíi thiÖu 2 t¸c gi¶, 2 bµi th¬, 2 ®o¹n th¬. 0,5 ®iÓm 2. C¶m nhËn vÒ 2 bøc tranh thiªn nhiªn: 1,0 ®iÓm + Sãng níc trµng giang mªnh m«ng, rîn ngîp gîi buån. + Nói rõng miÒn T©y hïng vÜ, d÷ déi- th¬ méng ®Ñp, khoÎ 3. So s¸nh: 0,5 ®iÓm - Gièng nhau: ®Ò tµi, thÓ lo¹i. - Kh¸c nhau: DeThi.edu.vn
9. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Bøc tranh thiªn nhiªn trong bµi th¬ “Trµng giang”: lµ bøc 3,0 ®iÓm tranh thiªn nhiªn s«ng níc (VHLM); trong bµi th¬ “T©y TiÕn”: lµ c¶nh nói rõng T©y B¾c (VHCM). + Bót ph¸p miªu t¶: l·ng m¹n- tríc vµ sau C¸ch m¹ng. + T¸c dông: c¶nh s«ng níc gîi c« ®¬n, buån tríc thêi thÕ, mang t©m sù cña 1 thÕ hÖ, c¶nh nói rõng miÒn T©y hïng vÜ, mü lÖ lµm nÒn ®Ó ngêi lÝnh T©y TiÕn xuÊt hiÖn. 4. §¸nh gi¸: §ãng gãp cña 2 nhµ th¬ vÒ ®Ò tµi ®Êt níc, lµm phong phó cho th¬ ca d©n téc, cã ý nghÜa gi¸o dôc, båi dìng t×nh c¶m cña mçi 1,0 ®iÓm ngêi víi ®Êt níc quª h¬ng C©u 3: (8 ®iÓm) 1.1.VÒ kÜ n¨ng : HS biÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn XH. kiÓu bµi b×nh luËn 1 vÊn ®Ò XH, kÕt cÊu chÆt chÏ, bè côc râ rµng, diÔn ®¹t tèt, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, viÕt c©u, ch÷ viÕt cÈn thËn 1.2.VÒ kiÕn thøc : Néi dung cÇn ®¹t. BiÓu ®iÓm - Giíi thiÖu nhµ th¬ Tè H÷u, bµi th¬ “TiÕng ru”, vÊn ®Ò nhµ th¬ 1,0 ®iÓm ®Ò cËp ®Õn trong ®o¹n th¬: Mèi quan hÖ gi÷a vai trß cña c¸ nh©n vµ søc m¹nh cña tËp thÓ. - Gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng: Mét ng«i sao t¸ch khái bÇu 2,0 ®iÓm trêi- kh«ng ®ñ søc soi s¸ng; mét c©y lóa t¸ch khái c¸nh ®ång- DeThi.edu.vn
10. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn kh«ng thµnh mïa vµng; mét ngêi t¸ch khái nh©n gian- chØ lµ ®èm löa tµn -> C¸ nh©n t¸ch khái tËp thÓ kh«ng thÓ cã ®îc søc m¹nh. - B×nh luËn: Mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ + C¸ nh©n kh«ng thÓ cã søc m¹nh khi t¸ch rêi tËp thÓ. V× søc 2,0 ®iÓm lùc vËt chÊt, tinh thÇn cña c¸ nh©n cã h¹n kh«ng thÓ tù m×nh s¶n xuÊt ra mäi cña c¶i vËt chÊt, tinh thÇn, mäi lÜnh vùc khoa häc ®Ó phôc vô ®êi sèng, kh«ng thÓ tù m×nh lµm nªn sù nghiÖp c¸ch m¹ng DÉn chøng- ph©n tÝch. + C¸ nh©n chØ cã søc m¹nh khi hoµ m×nh vµo tËp thÓ. TËp thÓ 2,0 ®iÓm - nh©n d©n, ®îc §¶ng l·nh ®¹o, lµ ngêi t¹o ra mäi cña c¶i vËt chÊt, tinh thÇn cho XH, lµm nªn sù nghiÖp c¸ch m¹ng vÜ ®¹i. XÐt ®Õn cïng ®¹o ®øc, tµi n¨ng cña c¸ nh©n còng lµ do hä häc t©p, tiÕp thu tõ kinh nghiÖm mäi mÆt cña nh©n d©n DÉn chøng- ph©n tÝch. - Më réng: C¸ nh©n ph¶i biÕt hoµ m×nh vµo tËp thÓ ®Ó ph¸t huy 1,0 ®iÓm søc m¹nh, ph¶i cã quan ®iÓm quÇn chóng, phôc tïng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ®Æt lîi Ých cña tËp thÓ lªn trªn lîi Ých cña c¸ nh©n HÕt DeThi.edu.vn
11. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 3 Tr­êng THPT M¹c §Ünh Chi §Ò thi chän häc sinh giái khèi 10 M«n Ng÷ V¨n Thêi gian lµm bµi 120 phót A. PhÇn tr¾c nghiÖm ( 3 ®) Anh(chÞ) h·y khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng hoÆc tr¶ lêi ®óng theo nh÷ng c©u hái d­íi ®©y ? 1, NhËn ®Þnh nµo sau ®©y kh«ng ®óng khi nãi vÒ v¨n häc ViÖt Nam ? A. V¨n häc ViÖt Nam ra ®êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lÞch sö d©n téc. B. V¨n häc ViÖt Nam cã hai bé phËn tån t¹i vµ ph¸t triÓn song song lµ v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt. C. V¨n häc d©n gian ph¶n chiÕu t­ t­ëng, tÝnh c¸ch, t©m hån vµ cuéc sèng cña d©n téc ViÖt Nam. 2. H·y xÕp c¸c t¸c gi¶ sau theo tiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ? (1) NguyÔn C«ng Trø, (2) Phan Béi Ch©u, (3) NguyÔn §×nh ChiÓu, (4) NguyÔn Du, (5) NguyÔn BÝnh, (6) Xu©n Quúnh, (7) Hå Xu©n H­¬ng, (8) Tè H÷u, (9) NguyÔn Tr·i. 3, PhÐp Èn dô dùa trªn quan hÖ t­¬ng ®ång (sù gièng nhau); cßn phÐp ho¸n dô dùa trªn quan hÖ t­¬ng cËn (gÇn gòi) gi÷a c¸c sù vËt ®­îc nãi ®Õn. A. NhËn ®Þnh trªn lµ ®óng. B. NhËn ®Þnh trªn lµ sai. 4. C©u th¬: “ Em ®i löa ch¸y trong bao m¾t/ Anh ®øng thµnh tro, em biÕt kh«ng ?” cã sö dông phÐp tu tõ nµo sau ®©y ? A. Ho¸n dô B. Èn dô 5, ChØ ra biÖn ph¸p tu tõ nµo sau ®©y ®· ®­îc sö dông trong c©u sau: “ Hä lµ hai choc tay sµo, tay chÌo, lµm ruéng còng giái mµ lµm thuyÒn còng giái.” (NguyÔn Tu©n). A. So s¸nh. B. Èn dô C. Ho¸n dô D. Nh©n ho¸ 6, Phong c¸ch th¬ LÝ B¹ch ®­îc thÓ hiÖn ë ý nµo sau ®©y ? A. Sù thèng nhÊt gi­a c¸i cao c¶ vµ c¸i ®Ñp. B. Hµo phãng, bay bæng mµ l¹i tù nhiªn tinh tÕ, gi¶n dÞ. C. ­íc m¬ v­¬n tíi lÝ t­ëng cao ®Ñp. D. Kh¸t väng gi¶i phãng c¸ nh©n, bÊt b×nh víi hiÖn thùc tÇm th­êng. 7, Trong th¬ Hai c­ b¾t buéc ph¶i cã lo¹i tõ ng÷ nµo sau ®©y ? A. Tõ chØ mµu s¾c. B. Tõ chØ ng­êi. C. Tõ chØ mïa. 8. Trong c¸c ®Þa danh sau, ®Þa danh nµo kh«ng cã trong bµi Phó s«ng B¹ch §»ng ? A. §¹i Than - §«ng TriÒu B. Tam Ng« B¸ch ViÖt C. Lôc Ng¹n – Hång Hµ. D. Cöu Giang – Ngò Hå. DeThi.edu.vn
12. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 9. Lèi ®óng ý nghÜa néi dung cña mçi t¸c phÈm sau ? A. C¸o B×nh Ng« 1, Cã søc m¹nh nh­ m­êi v¹n qu©n. B. Qu©n trung tõ mÖnh tËp. 2, B¶n tuyªn ng«n ®éc lËp thø hai. C. D­ ®Þa chÝ 3, Cuèn s¸ch viÕt vÒ ®Þa lÝ ViÖt Nam cæ nhÊt. 10, §iÒn nh÷ng tõ ng÷ cßn thiÕu vµo ®o¹n v¨n sau: “ VÒ néi dung, v¨n ch­¬ng NguyÔn Tr·i héi tô hai nguån c¶m høng lín cña v¨n häc d©n téc lµ .vµ 11. NÕu ghi ®Çy ®ñ phÇn L¹c kho¶n gåm nh÷ng néi dung g× ? 12. Ng« SÜ Liªn ®· viÕt t¸c phÈm cã tªn lµ ? A. §¹i ViÖt sö kÝ. B. Sö kÝ tôc biªn. C. Tªn kh¸c B. PhÇn Tù LuËn. (7®) C©u 1 (1 ®): Cho ®o¹n v¨n sau: “ Qua hai c©u ®Çu bµi th¬ miªu t¶ dÊt tr©n thµnh cuéc sèng vµ t©m ch¹ng con ng­êi. C©u thø nhÊt “Trong tï kh«ng riÖu còng kh«ng hoa” sù thiÕu thèn vÒ vËt chÊt. C©u thø hai “ C¶nh ®Ñp ®ªm nay khã h÷ng hê” nh÷ng sao ®éng t©m hån. B¸c Hå cña chóng ta lµ thÕ. Dï cuéc ®êi cã khã kh¨n vµ dan khæ ®Õn ®©u, vÉn l¹c quan, h­íng ra phÝa tr­íc, h­íng tíi c¸i ®Ñp trong thiªn nhiªn vò trô.” Anh(chÞ) h·y chÐp l¹i ®o¹n v¨n sau khi ®· söa hÕt lçi chÝnh t¶ vµ lçi ng÷ ph¸p, cè g¾ng kh«ng lµm thay ®æi ý ng­êi viÕt muèn diÔn ®¹t ? C©u 2 (6®) Anh(chÞ) h·y gi¶i thÝch vµ lµm râ v× sao ng­êi phô n÷ l¹i lµ nh©n vËt tr÷ t×nh chñ yÕu cña ca dao ? HÕt DeThi.edu.vn
13. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐÁP ÁN A. Phần Trắc nghiệm: Câu 1 2 Đáp án A 914 732 586 B. PhÇn tù luËn: C©u 1: Sai chÝnh t¶: rÊt, ch©n, tr¹ng, r­îu, xao, gian. Sai ng÷ ph¸p: C©u thø 1,2,3,5. Chó ý söa c¶ dÊu c©u. C©u 2: Häc sinh cÇn tr×nh bµy ®­îc nh÷ng ý c¬ b¶n sau (cã thÓ kh«ng ®óng thø tù nh­ng tèi thiÓu ph¶i ®ñ, chÊp nhËn nh÷ng s¸ng t¹o hîp lÝ). - Trong x· héi phong kiÕn, do nh÷ng hñ tôc, luËt lÖ thèi n¸t, th©n phËn ng­êi phô n÷ bÞ khinh rÎ, kh«ng ®­îc coi träng, ch¼ng cã chót gi¸ trÞ nµo. (ChÕ ®é bÊt b×nh ®¼ng träng nam khinh n÷). - Ng­îc l¹i nh÷ng ng­êi phô n÷ ®· ý thøc ®­îc gi¸ trÞ cña b¶n th©n hä nh­ng l¹i kh«ng cã quyÒn bµy tá nçi lßng buån bùc, tñi nhôc, khèn khæ ®ã mét c¸ch trùc tiÕp. DeThi.edu.vn
14. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 4 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TẠO LỚP 10 THPT Môn thi: NGỮ VĂN Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian giao đề Đề thi có 01 trang Câu 1 (8,0 điểm) “Người bi quan phàn nàn về cơn gió; người lạc quan chờ đợi nó đổi chiều; người thực tế điều chỉnh lại cánh buồm.” (William Arthur Ward ) Suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến trên. Câu 2 (2,0 điểm) Bàn về chức năng của văn học, có ý kiến cho rằng: Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống. Bằng kiến thức văn học lớp 10, anh/chị hãy làm sáng tỏ vấn đề trên -HẾT- DeThi.edu.vn
15. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn HƯỚNG DẪN CHẤM KỲ THI HSGLỚP 10THPT Môn: NGỮ VĂN Hướng dẫn chấm có 03 trang YÊU CẦU CHUNG - Giám khảo cần vận dụng linh hoạt Hướng dẫn chấm, sử dụng các mức điểm một cách hợp lí, khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo. - Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách nhưng nếu đáp ứng những yêu cầu cơ bản của đề, diễn đạt tốt vẫn cho đủ điểm. - Điểm toàn bài thi cho lẻ đến 0,25 điểm. YÊU CẦU CỤ THỂ Câu 1. (8 điểm) a. Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội; kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp b. Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh có thể đưa ra những ý kiến, trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần chính xác, hợp lí, rõ ràng, thuyết phục và nêu được các ý cơ bản sau: Giải thích vấn đề: - Người bi quan phàn nàn về cơn gió: Người có cái nhìn chán nản. tuyệt vọng, tiêu cực, không tin tưởng ở ở tương lai sẽ phàn nàn về những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống. - Người lạc quan chờ đợi nó đổi chiều: Trái với người bi quan, người lạc quan luôn có cách nhìn, thái độ tin tưởng ở tương lai. Họ luôn chờ đợi và hi vọng những điều tốt đẹp sẽ đến. - Người thực tế điều chỉnh lại cánh buồm: Người thực tế là những người hiểu rõ và sống với thực tại. Họ không ảo tưởng hão huyền. Bởi vậy, để đến đích, họ không “phàn nàn”, không “chờ đợi” mà chủ động “điều chỉnh”, thay đổi những thứ mình có cho phù hợp hoàn cảnh. * Để đến với thành công, con người không nên có thái độ bi quan, cũng không nên chờ đợi vào sự may mắn mà cần đối diện với thực tế, dám thay đổi bản thân. 2. Phân tích, chứng minh: - Sống thực tế giúp con người có cái nhìn, sự đánh giá đúng đắn về bản thân cũng như về thế giới khách quan. Từ đó, xác định cho mình những hướng đi, những con đường phù hợp với năng lực và hoàn cảnh. - Sự nhận thức và tự nhận thức sẽ giúp những người thực tế biết cách tự thay đổi, điều chỉnh mình theo chiều hướng tích cực để vươn lên. DeThi.edu.vn
16. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn (Dẫn chứng cần cụ thể, tiêu biểu, thực tế) 3. Bình luận: - Phê phán những kẻ bi quan, cũng như những kẻ sống trong ảo tưởng, hão huyền. - Con người cần có lối sống thực tế, nhưng cần phân biệt thực tế với thực dụng – lối sống quá chú trọng vào vật chất và lợi ích cá nhân. - Sống thực tế nhưng con người cũng cần có những hi vọng và sự lạc quan. Đây chính là yếu tố quan trọng giúp con người có thêm sự nỗ lực để vượt lên những khó khăn, thử thách của cuộc đời. Câu 2 (12,0 điểm) II. Yêu cầu cụ thể: Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: 1. Giải thích ý kiến - Văn học: là loại hình nghệ thuật dùng ngôn từ làm chất liệu để sáng tạo nên tác phẩm. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống theo quy luật của cái đẹp, nhằm thỏa mãn cho con người những tình cảm thẩm mĩ vô cùng phong phú. Văn học nhận thức, phản ánh, khám phá đời sống và thể hiện tư tưởng tình cảm bằng hình tượng nghệ thuật. - Niềm vui trong sáng: những xúc cảm vui sướng lành mạnh của con người khi tiếp nhận một tác phẩm văn học nào đó. - Cái đẹp của sự sống: Đó có thể là cái đẹp của thiên nhiên, của con người, của tình đời, của tình người => Nhận định chủ yếu bàn về chức năng thẩm mĩ của văn học. - Học sinh giải thích thêm chức năng thẩm mĩ của văn học. Chức năng thẩm mĩ là vẻ đẹp do văn học mang lại cho con người. Nó có sức hấp dẫn lôi cuốn con người một cách vô tư bằng sự hứng thú của hoạt động nhận thức. Nó giúp con người vượt lên trên cái hữu hạn hằng ngày để sống bằng tâm hồn, bằng mơ ước. Nó khơi dậy ở người đọc những xúc cảm xã hội tích cực, thỏa mãn cho người đọc nhu cầu được nếm trải sự sống. 2. Bình luận - Ý kiến trên đã thể hiện khá sâu sắc chức năng quan trọng nhất của văn học là chức năng thẩm mĩ. Vì với tư cách là một hoạt động sáng tạo, văn học đảm nhận chức năng thẩm mĩ tích cực, không một lĩnh vực nào khác thay thế nổi. - Trong rất nhiều lí do dẫn đến sự tồn tại có ý nghĩa của tác phẩm văn học trong đời sống thì việc làm thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ cho con người có tính chất quyết định. - Văn học là sản phẩm của quá trình sáng tạo tuân theo quy luật của cái đẹp. Vì vậy văn học không những làm thỏa mãn nhu cầu thưởng thức cái đẹp của con người mà DeThi.edu.vn
17. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn còn giúp con người có khả năng nhận thức, hành động theo cái đẹp. Một khi tác phẩm văn học làm được điều đó là đã có đóng góp vào việc hoàn thiện nhân cách của con người. Bởi lẽ, con người khi đã có nhận thức, hành động theo cái đẹp thì sẽ giảm thiểu được cái xấu, cái ác. 3.Chứng minh - Hoc sinh tự chọn văn bản và biết phân tích văn bản theo định hướng: văn bản đó đem lại niềm vui trong sáng gì cho bạn đọc. - Học sinh cũng cần có kĩ năng hệ thống hóa lại văn bản theo nhóm, theo đề tài, theo thể loại Sau đây là một số định hướng: + Nhóm truyện cổ tích thần kì: mang lại cho người đọc niềm vui, niềm tin trước sự chiến thắng của cái thiện, của công lí, của lẽ công bằng. + Nhóm những bài ca dao: mang lại cho con người niềm lạc quan vui sống vượt lên trên hiện thực tăm tối, gian khổ. + Nhóm những tác phẩm viết về đề tài thiên nhiên: mang lại cho con người sự tận hưởng cái đẹp tinh tế của tạo hóa ban cho đất trời. + Nhóm những tác phẩm viết về vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn của con người mang lại niềm tin, niềm hy vọng rằng phẩm chất tốt đẹp luôn hiện hữu trong cuộc đời này. 4. Đánh giá, mở rộng, nâng cao - Những tác phẩm văn học nào mang lại cho bạn đọc những xúc cảm xã hội tích cực sẽ đứng vững được trước sự sàng lọc khắc nghiệt của thời gian. - Như trên đã nói, chức năng thẩm mĩ có tính chất quyết định đến sự sống của một tác phẩm văn học. Nhưng nói như thế không có nghĩa là khước từ việc phản ánh chân thực cuộc sống. Những cảm xúc tốt đẹp được hình thành nơi bạn đọc đều bắt nguồn từ sự phản ánh chân thực cuộc sống. - Bài học cho quá trình tiếp nhận văn học: + Văn chương vốn mang trên mình nó tính đa chức năng. Nó có tác động tích cực đến đời sống tinh thần của con người. Nó làm phong phú đời sống tinh thần của con người. Nó giúp con người nhạy cảm hơn, tinh tế hơn trong nhận thức, hành động và cảm thụ thế giới. + Đọc văn là quá trình bạn đọc tự đi tìm chân trời của sự sống để thỏa mãn những xúc cảm thẩm mĩ của mình. DeThi.edu.vn
18. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 5 TRƯỜNG THPT THÁI PHIÊN ĐỀ THI CHỌN HSG MÔN THI: NGỮ VĂN LỚP 10 (Thời gian làm bài 150 phút không kể thời gian giao đề) Câu1: 3 điểm So sánh hình ảnh người tráng sĩ trong những câu thơ sau: “ Hoành sóc giang sơn kháp kỷ thu Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” (Trích Thuật hoài – Phạm Ngũ Lão) Dịch nghĩa: Cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nước vừa chẵn mấy thu Ba quân dũng mãnh như hổ báo khí thế nuốt trâu. Dịch thơ: Múa giáo non sông trải mấy thu Tam quân khí mạnh nuốt trôi trâu “ Quốc thù vị báo đầu tiên bạch Kỉ độ long tuyền đái nguyệt ma” (Trích Cảm hoài – Đặng Dung) Dịch nghĩa: Thù nước chưa trả được mà mái tóc đã bạc sớm Bao phen mang gươm báu mài dưới bóng trăng Dịch thơ: Quốc thù chưa trả già sao vội Dưới nguyệt mài gươm đã bấy chầy Câu 2: 7 điểm Bàn về thơ, nhà lí luận phê bình văn học Viên Mai ( Trung Quốc) cho rằng: “ Hễ làm người thì quý thẳng mà làm thơ văn thì quý cong”. Hãy giải thích và làm sáng tỏ ý kiến trên qua những bài thơ tiêu biểu trung đại Việt Nam và thơ Đường mà em đã được học trong chương trình lớp 10. === DeThi.edu.vn
19. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐÁP ÁN & BIỂU ĐIỂM ĐỀ THI CHỌN HSG MÔN NGỮ VĂN LỚP 10 Câu 1 1.Yêu cầu về kỹ năng: 0,5 điểm - Viết đúng kiểu bài nghị luận văn học, sử dụng thao tác so sánh là chủ yếu - Bố cục bài viết đủ 3 phần, rõ ràng và logic về ý - Không mắc lỗi về diễn đat, chính tả 2. Yêu cầu về nội dung: 2,5 điểm Học sinh có thể trình bày và diễn đạt theo nhiều cách nhưng cần đạt được các ý cơ bản sau: 2.1 Giới thiệu tác giả, xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của văn bản đoạn trích, nêu định hướng của đề (0,25 điểm) 2.2 So sánh hình tượng người tráng sĩ qua văn bản hai đoạn trích (2,0điểm) * Điểm giống nhau: (0,5 điểm) - Cả hai đoạn thơ đều dựng lên hình ảnh của người trai thời loạn với vẻ đẹp của khát vọng, ý chí và tinh thần cứu nước mang tầm vóc vũ trụ * Điểm khác nhau: (1,5 điểm) - Hình ảnh tráng sĩ trong hai câu đầu của bài thơ Thuật hoài ( Phạm Ngũ Lão) là người tráng sĩ trẻ tuổi đang đắc thời, lợi thế còn người tráng sĩ trong hai câu cuối của bài thơ Cảm hoài ( Đặng Dung) là một tráng sĩ đầu thì đã bạc mà vận hội đã hết (giải thích hoàn cảnh của thời đại và hoàn cảnh riêng của chủ thể trữ tình trong hai bài thơ). - Hình ảnh người tráng sĩ trong Thuật hoài mang vẻ đẹp oai phong, lẫm liệt hào hùng (thể hiện qua mối quan hệ giữa hình ảnh cầm ngang ngọn giáo của người tráng sĩ với không gian và thời gian mang tầm vóc lớn lao của vũ trụ, với hình ảnh ba quân khí thế hùng mạnh ngất trời thể hiện qua biện pháp so sánh vật hóa). Hình ảnh người tráng sĩ – lão tướng trong bài thơ Cảm hoài mang vẻ đẹp bi tráng (thể hiên trong mối quan hệ giữa tâm sự bi phẫn “ Quốc thù chưa trả sao già vội” với hành động bền bỉ “ mài gươm dưới nguyệt đã bấy chầy” của người tráng sĩ). - Giọng điệu trong hai câu đầu của bài thơ Thuật hoài mang âm hưởng hào sảng, giọng điệu trong hai câu cuối bài Cảm hoài mang âm điệu ngậm ngùi, bi phẫn DeThi.edu.vn
20. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 2.3 Đánh giá, nêu cảm xúc cá nhân (0,25 điểm) - Dù hoàn cảnh thời đại khác nhau, tâm sự khác nhau nhưng hình ảnh người tráng sĩ trong những câu thơ trên đã góp phần tạo dựng chân dung người anh hùng cứu nước trong văn học trung đại VN, tô đậm truyền thống yêu nước của dân tộc - Tinh thần và ý chí cứu nước đáng cảm phục của người tráng sĩ trong những câu thơ trên có tác dụng khích lệ ý chí tinh thần yêu nước, sẵn sàng xả thân vì nước của mọi thế hệ , mọi thời đại Câu 2: 7,0 điểm 1. Yêu cầu về kỹ năng: 1,0 điểm - Viết đúng kiểu bài nghị luận về một vấn đề lí luận văn học - Bố cục bài viết đủ 3 phần, rõ ràng và logic về ý - Không mắc lỗi về diễn đạt, chính tả 2. Yêu cầu về nội dung: 6,0 điểm Học sinh có thể trình bày và diễn đạt theo nhiều cách nhưng cần đạt được các ý cơ bản sau: 2.1 Từ đặc trưng của văn học dẫn dắt đến luận đề và phạm vi của luận đề: 0,5 điểm 2.2 Giải thích ý kiến của nhà phê bình lí luận Viên Mai: (1,0 điểm) - Hễ làm người thì quý thẳng : làm người quý ở sự ngay thẳng, trung thực - Làm thơ văn thì quý cong: “Cong” theo Viên Mai là lối nói gián tiếp, ý tại ngôn ngoại của thơ văn. - Nói thơ văn quý ở cong là vì: Đặc trưng của văn thơ là phản ánh hiện thực qua thế giới hình tượng nghệ thuật, đặc trưng của ngôn ngữ văn chương, đặc biệt ngôn ngữ thơ là hàm ẩn, hàm súc, đa nghĩa. Sức hấp dẫn của thơ văn là nói những ý ở ngoài lời, tạo ra dư vị, sự liên tưởng, suy ngẫm sâu xa cho người thưởng thức 2.3 Làm sáng tỏ ý kiến của Viên Mai qua một số bài thơ tiêu biểu của thơ trung đại Việt nam và thơ Đường Trung Quốc đã được học trong chương trình lớp 10: 4,0 điểm ( Học sinh có thể chọn từ 2 bài trở lên để phân tích minh họa cho lối nói gián tiếp, ý tại ngôn ngoại của thơ. Giám khảo dựa vào thực tế làm bài của thí sinh và linh hoạt trong việc cho điểm cụ thể của phần này). 2.4 Đánh giá chung và rút ra kinh nhiệm đối với quá trình đọc hiểu các văn bản thơ: 0,5 điểm DeThi.edu.vn
21. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 6 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TRƯỜNG TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU II MÔN : Ngữ văn - Khối 10 Đề thi chính thức ( Thời gian làm bài : 150 phút , Không kể thời gian giao đề) Câu 1: (8 điểm). “ Cuộc đời mất đi tình bạn, thế giới mất đi mặt trời”. ( Cicero) Anh/ chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến trên. Câu 2: (12 điểm). “ Hơn năm thế kỷ rồi, thơ Nguyễn Trãi không bao giờ ngủ, ( ). Trong thơ ông, nỗi đau khổ riêng mình cũng đồng thời là nỗi khổ đau của nước nhà, vì ông là kết tinh hình ảnh của trung với hiếu, của lo nước yêu dân, khắc khoải như con cuốc suốt một đời, cho dẫu chết rồi, lòng ưu ái của ông vẫn cứ còn cháy ran trên trang thơ, trong lịch sử” (Ba thi hào dân tộc - Xuân Diệu) Bằng hiểu biết của mình về thơ văn Nguyễn Trãi, Anh/chị hãy làm sáng tỏ nhận định trên. .Hết - Giám thị không giải thích gì thêm - Họ và tên thí sinh .SBD Chữ kí của giám thị 1 Chữ kí của giám thị 2 DeThi.edu.vn
22. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn XÂY DỰNG HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ THANG ĐIỂM A.Yªu cÇu chung 1. Cã kiÕn thøc tiÕng viÖt ,v¨n häc ,xã hội ®óng ®¾n,s©u réng; kü n¨ng lµm v¨n tèt,bè côc râ rµng,lËp luËn chÆt chÏ,diÔn ®¹t trong s¸ng,giµu h×nh ¶nh vµ biÓu c¶m,Ýt m¾c lçi chÝnh t¶,ng÷ ph¸p.ThÝ sinh cã thÓ lùa chän nhiÒu c¸ch tr×nh bµy, nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau:thuyÕt minh,ph©n tÝch,nghÞ luËn 2.H­íng dÉn chÊm chØ nªu nh÷ng néi dung c¬ b¶n,®Þnh h­íng,®Þnh tÝnh chø kh«ng ®Þnh l­îng.Giáo viên chấm cÇn hÕt søc linh ho¹t khi vËn dông h­íng dÉn chÊm.CÇn cÈn träng vµ tinh tÕ khi ®¸nh gi¸ bµi lµm cña thÝ sinh trong chØnh thÓ,tr©n träng nh÷ng bµi cã ý kiÕn vµ giäng ®iÖu riªng. ChÊp nhËn nh÷ng c¸ch kiÕn gi¶i riªng, kÓ c¶ kh«ng cã trong h­íng dÉn chÊm, miÔn lµ hîp lý, cã søc thuyÕt phôc 4. Tæng ®iÓm toµn bµi lµ 10,chiÕt ®Õn 0.25,ghi ®iÓm tõng c©u.H­íng dÉn chÊm chØ nªu mét sè thang ®iÓm chÝnh,trªn c¬ së ®ã giáo viên chấm cã thÓ chiÕt ra c¸c thang ®iÓm chi tiÕt. B. Yªu cÇu cô thÓ Câu 1( 3 điểm) 1.Yêu cầu kĩ năng: Hiểu đúng yêu cầu của đề bài. Biết cách làm bài nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, kết cấu hợp lí, diễn đạt tốt, dẫn chứng chọn lọc có sức thuyết phục; không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. 2. Yêu cầu kiến thức: Cần đảm bảo các nội dung sau: Câu ý Nội dung Điểm 1 1 1. Giải thích - Tình bạn : là mối quan hệ tình cảm tốt đẹp của con người. 0,5 Là sự thấu hiểu, đồng cảm, yêu thương, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ, hy sinh cho nhau. - Mặt trời đại diện cho sự sống. Không có mặt trời con 0,5 người không thể tồn tại. => ý nghĩa câu nói: Đề cao vai trò tình bạn trong cuộc sống. 1,0 Tác giả so sánh để thấy: tình bạn như hơi thở, như cuộc sống, như chân lí hiển nhiên. 2 2.Chứng minh vấn đề: - Khi tìm bạn, kết bạn là tìm đến sự thấu hiểu, cùng quan 1,0 niệm, cùng chí hướng, sùng sở thích ; đó là sự tri kỷ, tâm giao ( Nguyễn Khuyến – Dương Khuê, Các Mác – Lê Nin. Bá Nha – Tử kì ) - Có bạn là ta có được sự chia sẻ niềm vui, nỗi buồn. 1,0 + Khi vui: + Khi buồn DeThi.edu.vn
23. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ( Học sinh có hể lấy ví dụ trong thực tế đời sống để chứng minh). + Khi gặp khó khăn: Bạn bè sẽ giúp ta gượng dậy, có thể hy sinh vì nhau. => Tình bạn là tình cảm cao quý, thiêng liêng không thể thiếu được. 3 3. Bình luận: 1,5 Tác giả đưa ra một vấn đề không mới nhưng rất được quan tâm. Không phải ai cũng thấy được giá trị của tình bạn. Tình bạn là một tình cảm cao quý không thể thiếu trên đường đời của mỗi con người. Vì thế, tùy mức độ thận thiết mà có tình bạn. 4 4. Mở rộng: Muốn có tình bạn cao đẹp cần: 1,5 - Chân thành, thấu hiểu, yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ nhau. - Phải biết giữ gìn và nuôi dưỡng tình bạn bền chặt, sâu sắc. => Hãy tìm một tình bạn chân thành để cuộc sống thêm tốt đẹp. Câu 2 ( 12 điểm) 1. Yêu cầu kĩ năng : Học sinh biết cách làm bài nghị luận văn học, xác định được yêu cầu của đề bài, bố cục hợp lí, dẫn chứng chọn lọc, tiêu biểu, toàn diện, văn viết lưu loát, không mắc lỗi diễn đạt , dùng từ, đặt câu, ngôn ngữ trong sáng, giàu biểu cảm. 2. Yêu cầu kiến thức: Câu ý Nội dung Điểm 2 * Mở bài: giới thiệu vấn đề nghị luận. 1,0 * Thân bài: có thể trình bày bằng nhiều cách khác nhau nhưng cần làm rõ các ý sau: 1 Giải thích được nhận định: Xuân Diệu khẳng định 2,0 - Cuộc đời Nguyễn Trãi, thơ văn NT là kết tinh hình ảnh của trung 1,0 với hiếu 1,0 - Cuộc đời Nguyễn Trãi, thơ văn Nguyễn Trãi là kết tinh hình ảnh của lo nước yêu dân 2 Chứng minh nhận định: Qua Đại cáo bình Ngô, qua một số bài thơ trong 4,0 Quốc âm thi tập,Ức Trai thi tập Đây là một nhận định đúng: - Thơ NT thể hiện tấm lòng yêu nước sâu sắc, mãnh liệt Lấy dẫn chứng - Thơ NT thể hiện nỗi đau đời, thể hiện tấm lòng thương dân sâu sắc, hiện lên chân dung một con người suốt đời lo nước thương đời “ lo trước thiên hạ và vui sau thiên hạ” Lấy dẫn chứng DeThi.edu.vn
24. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Thơ NT thể hiện tư tương nhân nghĩa cao đẹp mà biểu hiện cao nhất là tư tưởng lấy dân làm gốc. ( cần chú thích thêm: Và cũng bởi yêu dân, trọng dân nên cuộc đời của ông chịu nhiều oan khuất bởi có rất nhiều người trong vương triều lúc bấy giờ không đồng tình với quan điểm đó ) Lấy dẫn chứng 3 Đánh giá nhận định 3,0 - Nhận định đã thể hiện cái nhìn sâu sắc về con người và thơ văn Nguyễn 2,0 Trãi: Đó là một con người toàn đức, toàn tài, toàn thiện nhưng phải chịu án oan thảm khốc nhất trong lịch sử Việt Nam. Một người anh hùng nhưng cũng là một con người trần thế nhất trần gian. - Góp phần làm nổi bật nội dung tư tưởng trong thơ Nguyễn Trãi: Đó là tư tưởng ưu quốc ái dân. Thơ văn NT: có giá trị nghệ thuật và giá trị tư tưởng lớn -> Nhận định có tầm khái quát cao * Kết bài: khái quát lại vấn đề: Thơ văn NT có giá trị to lớn, có sức sống bền lâu trong đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc. C. BiÓu ®iÓm - §iÓm 9-10:иp øng tèt c¸c yªu cÇu trªn, lËp luËn chÆt chÏ, cã giäng ®iÖu riªng - §iÓm 7-8 : иp øng c¬ b¶n c¸c ý trªn, m¾c vµi lçi diÔn ®¹t - §iÓm 5-6:Tr×nh bµy h¬n nöa c¸c ý trªn,m¾c lçi diÔn ®at,lçi chÝnh t¶ - §iÓm 3-4: Tr×nh bµy 1/3 sè ý trªn, m¾c nhiÒu lçi diÔn ®¹t, lçi chÝnh t¶ - §iÓm 1-2: yÕu kiÕn thøc, sai kÜ n¨ng. - §iÓm 0: l¹c ®Ò. DeThi.edu.vn
25. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 7 Së gd & ®t b¾c giang ®Ò thi häc sinh giái cÊp c¬ së Tr­êng pt lôc ng¹n sè 4 M«n thi: Ng÷ v¨n khèi 10 Thê i gian: 120 phót c©u 1: (3 ®iÓm) Quan ®iÓm vµ nh©n c¸ch cña NguyÔn BØnh Khiªm qua hai c©u th¬: Ta d¹i, ta t×m n¬i v¾ng vÎ Ng­êi kh«n, ng­êi ®Õn chèn lao xao (Nhµn _ NguyÔn BØnh Khiªm) C©u 2: (7 ®iÓm) Tõ mét sè bµi ca dao than th©n ®· häc (hoÆc ®© ®äc) h·y ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ th©n phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi cò Hết DeThi.edu.vn
26. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ®¸p ¸n ®Ò thi häc sinh giái cÊp c¬ së C©u 1: 1. Nªu ®­îc quan ®iÓm vÒ “d¹i”, “kh«n” cña NguyÔn BØnh Khiªm thÓ hiÖn trong hai c©u th¬. CÇn chØ ra: N¬i v¾ng vÎ, chèn lao xao lµ g× BiÖn ph¸p ®èi Èn ý cña t¸c gi¶ 2. Tõ ®ã cho thÊy vÎ ®Ñp nh©n c¸ch cña NguyÔn BØnh Khiªm: cèt c¸ch thanh cao, kh«ng mµng danh lîi C©u 2: 1 Yªu cÇu chung: - Ph¸t biÓu suy nghÜ, t×nh c¶m vÒ sè phËn ng­êi phô n÷ ®­îc gîi lªn qua ca dao - KiÕn thøc: liªn hÖ kiÕn thøc v¨n häc tõ líp 7, líp 10 BiÕt t×m vµ khai th¸c gi¸ trÞ cña phÐp tu tõ mµ ca dao sö dông Liªn hÖ víi ®êi sèng: ng­êi phô n÷ x­a vµ nay - DiÔn ®¹t: Yªu cÇu bµi lµm diÔn ®¹t trong s¸ng, m¹ch l¹c, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, tr×nh bµy râ rµng, s¹ch ®Ñp. 2. Yªu cÇu bµi lµm: A- MB: Giíi thiÖu , dÉn d¾t chïm ca dao Nªu Ên t­îng chung cña b¶n th©n B- TB: C¶m xóc cña b¶n th©n: qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng bµi ca dao cô thÓ, nªu lªn nh÷ng c¶m xóc s©u s¾c, ch©n thµnh cña b¶n th©n. §ã lµ sù c¶m th«ng, ®ång c¶m víi nh÷ng ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn x­a. Liªn hÖ víi vai trß vµ vÞ trÝ ng­êi phô n÷ trong x· héi ngµy nay C- KB: Kh¼ng ®Þnh lai nh÷ng c¶m xóc cña b¶n th©n DeThi.edu.vn
27. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 8 ĐỀ: Câu 1: (8,0 điểm) Suy nghĩ của anh/chị về câu nói của Fran KA.Clark: “Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ”. (Dẫn theo “Hành trang vào đời”, NXB Tổng hợp tp Hồ Chí Minh - 2008, tr.38) Câu 2: (12,0 điểm) Nhà thơ Pháp, André Chénien đã từng nói: “Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ, trái tim mới làm nên thi sĩ” Anh (chị) hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng một bài thơ (hoặc một đoạn thơ). Hết DeThi.edu.vn
28. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn HƯỚNG DẪN CHẤM HSG MÔN NGỮ VĂN 10 Câu Nội dung Điểm 1 Nghị luận xã hội 8.0 Suy nghĩ của anh/chị về câu nói của Fran KA.Clark: “Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao, nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ”. (Dẫn theo “Hành trang vào đời”, NXB Tổng hợp tp Hồ Chí Minh - 2008, tr.38) 1. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận xã hội. 0.5 Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. 2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận về một tư tưởng đạo lí 1.0 3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; các phương thức biểu đạt, nhất là nghị luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; có thể viết bài văn theo định hướng sau: a. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận 0.5 b. Giải thích câu nói: 1.0 - Ai cũng muốn làm điều gì đó rất lớn lao: Khát vọng vươn tới những cái đích lớn của mỗi con người, làm thay đổi cuộc sống theo hướng đi lên, tốt đẹp hơn. - nhưng lại không nhận ra rằng cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ: song không ý thức được những việc lớn bao giờ cũng phải bắt đầu từ những việc nhỏ, như dòng sông được tạo từ nhiều con suối DeThi.edu.vn
29. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn => Ý cả câu: con người luôn có khát khao làm những điều lớn lao, kì vĩ mà lại quên rằng phải bắt đầu từ những điều rất nhỏ bé, bình thường. c. Phân tích, chứng minh, bàn luận: 2.5 - Mơ ước làm điều lớn lao là nguyện vọng chính đáng, cần thiết của mỗi người, cần được hoan nghênh, khuyến khích.(Dẫn chứng, phân tích) - Nhưng phải luôn ý thức được rằng: Cuộc sống con người vốn là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, nhân cách con người cũng được tạo nên bởi sự kết hợp mọi bình diện từ nhỏ đến lớn những hành vi, đạo đức, lối sống, ý nghĩa, hạnh phúc của cuộc sống cũng được kiến tạo từ những điều đơn sơ, bình dị. (Dẫn chứng, phân tích) - Phê phán lối nghĩ, cách nói ngụy biện: Vì việc lớn mà quên việc nhỏ, muốn trở thành vĩ nhân mà quên mình cũng là một con người bình thường. d. Bài học nhận thức và hành động: 1.0 - Con người phải luôn có ý thức kiểm soát hành động và nhận thức rằng việc gì nhỏ mấy mà có ích kiên quyết làm - Thường xuyên rèn luyện đức tính kiên nhẫn, bắt đầu từ những việc làm nhỏ để có thể hướng tới những điều lớn lao. 4. Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới 1.0 mẻ về vấn đề nghị luận. 5. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt 0.5 câu. 2 Nghị luận văn học 12.0 Nhà thơ Pháp, André Chénien đã từng nói: “Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ, trái tim mới làm nên thi sĩ” Anh (chị) hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng một bài thơ (hoặc một đoạn thơ). DeThi.edu.vn
30. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 1. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học 0.5 Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. 2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 1.0 3. Có kĩ năng viết bài nghị luận văn học, huy động được các kiến thức về lí luận văn học, về tác giả và tác phẩm để làm bài. Biết vận dụng các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Học sinh có thể sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách khác nhau nhưng về cơ bản cần đảm bảo các yêu cầu sau: a. Giới thiệu vấn đề nghị luận. 1.0 b. Giải thích: 1.0 - “Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ”: Nghệ thuật ở đây là những đặc sắc về hình thức tạo nên vẻ đẹp của lời thơ (tứ thơ, thể thơ, ngôn ngữ, hình ảnh ) - “Trái tim mới làm nên thi sĩ”: Trái tim là thế giới của đời sống tâm hồn, tình cảm, tâm nguyện của người nghệ sĩ gửi gắm vào sáng tác nghệ thuật nói chung và thơ ca nói riêng. Chính trái tim người nghệ sĩ mới làm nên cái hồn cho thơ.  Ý kiến của André Chénien khẳng định: Một bài thơ hay không chỉ có hình thức nghệ thuật đặc sắc mà quan trọng, phải là những tình cảm, những rung cảm mãnh liệt, chân thành của người nghệ sĩ. Chính thế giới tâm hồn ấy đã làm nên cái hồn thơ, là yếu tố không thể thiếu của một nghệ sĩ chân chính. c. Phân tích, chứng minh, bàn luận: 5.0 - Trong văn chương hình thức luôn đóng vai trò thật sự nổi bật. Một bài thơ có giá trị phải có những sáng tạo nghệ thuật độc đáo được làm nên từ tài năng thiên phú của người nghệ sĩ. - Nếu thơ chỉ vẻn vẹn những hình thức nghệ thuật hoa mĩ mà không có những rung cảm mãnh liệt từ trái tim người nghệ sĩ khi đứng trước cuộc đời, thì những hình thức ấy dù đẹp, dù hấp dẫn đến đâu cũng chỉ làm nên bài thơ có xác mà không có hồn. DeThi.edu.vn
31. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - Thơ phải là tiếng nói trữ tình, tiếng nói của cảm xúc, phải là thư kí trung thành của trái tim. Tâm hồn người nghệ sĩ mới là yếu tố quan trọng làm nên những câu thơ có tầm tư tưởng, những câu thơ có thể chạm đến cõi sâu kín nhất trong tâm hồn con người. André Chénien đã nhấn mạnh đến những rung cảm thẩm mỹ của người nghệ sĩ. - Tuy nhiên, một tác phẩm thực sự có giá trị đều phải là "một phát minh về hình thức và một khám phá về nội dung "(L.Lêônôp). Cái tài và cái tâm, "nghệ thuật" và "trái tim" đều là những nhân tố quan trọng để hình thành một tác phẩm thơ ca nổi tiếng và một nhà thơ vĩ đại. Trong hai yếu tố đó, cái tâm được coi là yếu tố cốt lõi để làm nên một tác phẩm nghệ thuật chân chính - Một nhà thơ chân chính phải có một trái tim đa cảm, phải biết yêu thương con người, biết đấu tranh với cái xấu, cái ác đồng thời phải gắn bó với cuộc đời "thơ chỉ bật ra trong tim khi cuộc sống đã thật đầy". Và nhà thơ cũng phải biết “khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những cái gì chưa có”. * Lưu ý: Thí sinh chọn một bài thơ (hoặc một đoạn thơ) để phân tích, chứng minh làm rõ vấn đề. d. Đánh giá, mở rộng 2.0 - Đánh giá chung về tác phẩm (hoặc đoạn thơ). - Nhận xét của André Chénien đã khẳng định vai trò quan trọng của tình cảm trong thơ và sự hài hòa giữa nội dung và hình thức - Nhận xét của André Chénien giúp ta cảm nhận sâu sắc hơn, hiểu và biết trân trọng tấm lòng và cả những sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ cho đời. - Là bài học cho người sáng tác và người tiếp nhận văn học 4. Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới 1.0 mẻ về vấn đề nghị luận. 5. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt 0.5 câu. DeThi.edu.vn
32. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 9 Tr­êng PT cÊp 2-3 t©n S¬n §Ò thi HSG m«n Ng÷ v¨n 10 Thêi gian lµm bµi: 180 phót C©u 1(3 ®iÓm): Anh (chÞ) h·y so s¸nh tiÕng c­êi tù trµo vµ tiÕng c­êi phª ph¸n trong ca dao hµi h­íc, tõ ®ã nªu nhËn xÐt vÒ t©m hån ng­êi lao ®éng trong cuéc sèng cßn nhiÒu lo toan, vÊt v¶ cña hä. C©u 2(7 ®iÓm): “ §Æc s¾c nghÖ thuËt cña truyÖn thÓ hiÖn ë sù chuyÓn biÕn cña h×nh t­îng nh©n vËt TÊm : tõ yÕu ®uèi,thô ®éng ®Õn kiªn quyÕt ®Êu tranh giµnh l¹i sù sèng vµ h¹nh phóc cho m×nh” (PhÇn Ghi nhí truyÖn TÊm C¸m). Anh (chÞ) h·y ph©n tÝch truyÖn TÊm C¸m ®Ó lµm s¸ng tá ®iÒu ®ã. HÕt. DeThi.edu.vn
33. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn §¸p ¸n ®Ò thi HSG m«n Ng÷ V¨n 10 C©u 1 (3 ®iÓm): - Ca dao hµi h­íc lµ nh÷ng lêi ca mØa mai,hµi h­íc vÒ nh÷ng thãi h­ ,tËt xÊu ,thÓ hiÖn t©m hån l¹c quan ,yªu ®êi cña ng­êi lao ®éng trong cuéc sèng cßn nhiÒu lo toan,vÊt v¶ cña hä.(0.5®iÓm). - TiÕng c­êi tù trµo trong ca dao hµi h­íc lµ tiÕng c­êi chÝnh b¶n th©n m×nh ,tù trµo vÒ c¸i nghÌo cña m×nh.(0.5®iÓm). - Bµi ca dao ®­a ®Õn cho chóng ta tiÕng c­êi tù trµo cña ng­êi b×nh d©n trong c¶nh nghÌo thuë tr­íc,mét tiÕng c­êi trµo léng ,th«ng minh ,hãm hØnh. TiÕng c­êi tù trµo cña ®«i trai g¸i trong bµi ca dao ®· thÓ hiÖn râ t©m hån l¹c quan yªu ®êi vµ triÕt lÝ nh©n sinh lµnh m¹nh cña hä: Hä lu«n sèng vui trong c¶nh nghÌo khã cña m×nh.(0.5 ®iÓm). - TiÕng c­êi phª ph¸n trong ca dao hµi h­íc lµ tiÕng c­êi vÒ mét sè lo¹i ng­êi trong x· héi ,nh»m môc ®Ých phª ph¸n ,ch©m biÕm nh÷ng thãi h­ ,tËt xÊu trong x· héi.(0.5 ®iÓm) - Nh×n chung ,t¸c gi¶ d©n gian ch©m biÕm,phª ph¸n víi th¸i ®é vui vÎ ,nhÑ nnhµng chø kh«ng s©u cay, gay g¾t.(0.5 ®iÓm). - §Æc s¾c nghÖ thuËt trµo léng qua c¸c bµi ca dao ®­îc t¹o nªn bëi nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt :nãi qu¸,t­¬ng ph¶n,so s¸nh, chón kÕt hîp víi nhau t¹o nªn c¸ch nãi ,giäng nãi mØa mai dÝ dám,nhÑ nhµng nh­ng ý nghÜa ch©m biÕm l¹i s©u s¾c.(0,5 ®iÓm). C©u 2.(7 ®iÓm): Më bµi(1 ®iÓm):TruyÖn TÊm C¸m ph¶n ¸nh sè phËn cña c« g¸i må c«i ,bÊt h¹nh. “§Æc s¾c nghÖ thuËt cña truyÖn thÓ hiÖn ë sù chuyÓn biÕn DeThi.edu.vn
34. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn cñae h×nh t­îng nh©n vËt TÊm :tõ yÕu ®uèi,thô ®éng ®Õn kiªn quyÕt ®Êu tranh giµnh l¹i sù sèngvµ h¹nh phóc cho m×nh”. Th©n bµi(5 ®iÓm): 1. PhÇn ®Çu cña truyÖn lµ h×nh ¶nh c« TÊm hiÒn lµnh,ch¨m chØ,trong tr¾ng nh­ng lu«n bÞ b¾t n¹t vµ h·m h¹i. Mçi lÇn bÞ b¾t n¹t vµ h·m h¹i,TÊm chØ biÕt khãc,kh«ng biÕt lµm g× kh¸c,rÊt yÕu ®uèi,thô ®éng;ph¶i nhê ®Õn sù trî gióp cña Bôt: giá tÐp b¾t ®­îc bÞ C¸m trót hÕt,TÊm ngåi khãc hu hu;con c¸ bèng bÞ mÑ con C¸m giÕt thÞt ,TÊm oµ khãc; nhµ vua më héi,TÊm kh«ng ®­îc ®i v× mô d× ghÎ lÊy mét ®Êu g¹o trén lÉn víi ®Êu thãc ,b¾t TÊm nhÆt,bÌn ngåi khãc mét m×nh;Bôt sai mét ®µn chim sÎ xuèng nhÆt gióp,nh­ng TÊm l¹i nøc në khãc v× quÇn ¸o r¸ch d­íi qu¸ ,sî ng­êi ta kh«ng cho vµo xem héi.§Õn khi trë thµnh hoµng hËu råi ,TÊm vÉn nh©n hËu ,tin ng­êi nªn ®· bÞ mÑ con C¸m lËp m­u giÕt chÕt.(1.5 ®iÓm). 2. Nh­ng c« TÊm hiÒn lµnh ,yÕu ®uèi ,thô ®éng võa bÞ giÕt th× mét c« TÊm m¹nh mÏ,quyÕt liÖt ®· sèng dËy,ho¸ kiÕp nhiÒu lÇn ®Ó chiÕn ®Êu víi kÎ thï vµ trë vÒ víi cuéc ®êi ®Ó ®ßi lÊy h¹nh phóc cña m×nh:TÊm ho¸ thµnh chim vµng anh,b¸o hiÖu sù cã mÆt cña m×nh:vµng anh bÞ giÕt thÞt,TÊm ho¸ thµnh cËy xoan ®µo:c©y xoan ®µo bÞ chÆt, TÊm ho¸ th©n vµo khung cöi ®Ó tuyªn chiÕn víi kÎ thï; khung cöi bÞ ®èt,TÊm ho¸ thµnh c©y thÞ mµ trë vÒ víi cuéc ®êi.(1®) 3. Nh÷ng lÇn chÕt ®i sèng l¹i cña TÊm ph¶n ¸nh tÝnh chÊt gay g¾t ,quyÕt liÖt cña cuéc chiÕn ®Êu gi÷a c¸i thiÖn víi c¸i ¸c,®ång thêi thÓ hiÖn søc trçi dËy m·nh liÖt cña con ng­êi tr­íc sù vïi dËp cña c¸c thÕ lùc tµn b¹o.(1®) 4. TÊm trë vÒ víi cuéc ®êi ,sèng cuéc sèng cña mét hoµng hËu lµ ph¶n ¸nh quan niÖm “ë hiÒn gÆp lµnh”:mÑ con C¸m bÞ trõng trÞ thÝch ®¸ng lµ thÓ hiÖn quan niÖm ‘¸c gi¶ ¸c b¸o” cña nh©n d©n ta. DeThi.edu.vn
35. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Sù chuyÓn biÕn cña h×nh t­îng TÊm tõ yÕu ®uèi,thô ®éng ®Õn kiªn quyÕt ®Êu tranh giµnh l¹i h¹nh phóc thÓ hiÖn quan niÖm vµ ­íc m¬ cña ng­êi lao ®éng vÒ c«ng b»ng x· héi ,vÒ h¹nh phóc:ng­êi l­¬ng thiÖn kh«ng thÓ chÕt oan ,ph¶i ®­îc h­ëng h¹nh phóc ,cßn kÎ ¸c nhÊt ®Þnh ph¶i bÞ trõng ph¹t:h¹nh phóc cña con ng­êi ë ngay câi ®êi nµy vµ do chÝnh m×mh ®Êu tranh ®Ó g×µnh lÊy. VÎ ®Ñp cña h×nh t­îng TÊm víi chiÒu s©u ý nghÜa nh­ vËy ®· lµm nªn nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña truyÖn TÊm C¸m.(1.5 ®iÓm). KÕt bµi(1 ®iÓm):Kh¼ng ®Þnh l¹i gi¸ trÞ néi dung ,nghÖ thuËt cña truyÖn TÊm C¸m .Nªu nhËn ®Þnh vµ rót ra bµi häc cña b¶n th©n qua truyÖn cæ tÝch nµy.(1 ®). L­u ý: Trong bµi lµm cña häc sinh cã thÓ cã thªm nh÷ng ph¸t hiÖn míi,GV cã thÓ linh ho¹t trong c¸ch céng ®iÓm khuyÕn khÝch hoÆc trong bµi lµm m¾c mét sè lçi c¬ b¶n ,GV còng c¨n cø vµo ®ã ®Ó trõ ®iÓm mét c¸ch thÝch hîp.Trªn ®©y míi chØ lµ ®Þnh h­íng cho mét vµi yªu c©ï c¬ b¶n trong bµi lµm cña HS. HÕt. DeThi.edu.vn
36. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 10 ®Ò h¶i phßng Kú thi häc sinh giái thpt chuyªn Tr­êng thpt Khu vùc duyªn h¶i b¾c bé chuyªn trÇn phó LÇn thø hai M«n: Ng÷ v¨n – Khèi 10 Thêi gian: 180 phót (kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò) C©u 1: (8 ®iÓm) Suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ ý nghÜa cña c©u chuyÖn sau: Chim cun cót sa l­íi cña ng­êi thî s¨n. Chim bÌn lªn tiÕng van xin ng­êi thî s¨n th¶ nã ra. - ¤ng cø th¶ t«i ra – Nã nãi – T«i xin hÇu h¹ «ng. T«i sÏ nhö nh÷ng con cun cót kh¸c vµo l­íi cho «ng. - Hõm, cun cót ¬i – Ng­êi thî s¨n nãi – B×nh th­êng ta còng kh«ng th¶ mµy ra, cßn b©y giê l¹i cµng kh«ng. Ta sÏ gÆm cæ mµy v× mµy muèn ph¶n l¹i ®ång lo¹i. C©u 2: (12 ®iÓm) NhÞp kÓ “Ngµy xöa ngµy x­a” vµ h×nh t­îng Bôt, Tiªn, ThÇn trong truyÖn cæ tÝch. DeThi.edu.vn
37. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn §¸P ¸N M¤N NG÷ V¡N 10 C©u1: (8 ®iÓm) I. Kü n¨ng: - N¾m ch¾c thao t¸c nghÞ luËn mét vÊn ®Ò x· héi. - BiÕt vËn dông kiÕn thøc thùc tÕ. Bè côc m¹ch l¹c râ rµng, lËp luËn chÆt chÏ, dÉn chøng tiªu biÓu chän läc, v¨n cã c¶m xóc. - Kh«ng sa ®µ vµo viÖc ph©n tÝch c©u chuyÖn. II. KiÕn thøc: 1. Gi¶i thÝch: - §©y lµ c©u chuyÖn vÒ sè phËn cña con chim cun cót bÞ sa l­íi. Trong t×nh huèng khèc liÖt ph¶i ®èi mÆt víi c¸i chÕt vµ ®Ó tranh ®Êu cho sù sèng, nã ®· chän c¸ch ph¶n béi l¹i ®ång lo¹i cña m×nh. - KÕt côc cña con chim cun cót ®· nªu lªn mét ch©n lý: Nh÷ng kÎ ph¶n béi l¹i ®ång lo¹i sÏ kh«ng bao giê cã mét kÕt thóc tèt ®Ñp. - Dïng sè phËn cña con chim cun cót, ng­êi viÕt muèn ®Æt ra mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ céng ®ång trong x· héi, nªu bµi häc vÒ c¸ch øng xö cña con ng­êi tr­íc lîi Ých c¸ nh©n. 2. B×nh luËn: - C©u chuyÖn ng¾n gän, ®¬n gi¶n mµ chøa ®ùng bµi häc lµm ng­êi s©u s¾c, thÊm thÝa. - Con ng­êi ph¶i ®­îc ®Æt vµo nh÷ng hoµn c¶nh, t×nh huèng biÕn ®éng kh¸c th­êng míi béc lé râ b¶n chÊt tèt – xÊu cña m×nh (Còng nh­ con chim cun cót kia cã sa l­íi míi béc lé t©m ®Þa xÊu xa). - C©u chuyÖn phª ph¸n vµ c¶nh tØnh nh÷ng kÎ Ých kû, tµ t©m vµ ®éc ¸c chØ v× quyÒn lîi cña b¶n th©n mµ chµ ®¹p lªn tÊt c¶ (Qua ý nghÜa Èn dô cña h×nh t­îng con chim cun cót, ng­êi thî s¨n vµ kÕt thóc c©u chuyÖn). DeThi.edu.vn
38. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - C©u chuyÖn h­íng ng­êi ®äc tíi mét lèi øng xö, mét nh©n c¸ch ®Ñp ë ®êi: Dï trong bÊt luËn hoµn c¶nh nµo h·y biÕt sèng trong s¹ch, vÞ tha, cao th­îng; ®õng v× lîi Ých b¶n th©n mµ chµ ®¹p lªn ng­êi kh¸c, ®¸nh mÊt chÝnh m×nh -ý nghÜa, bµi häc rót ra cho b¶n th©n (Häc sinh tù liªn hÖ më réng). III. C¸ch cho ®iÓm: - §iÓm 7-8: Bµi viÕt n¾m ch¾c vÊn ®Ò, ®¸p øng tèt nh÷ng yªu cÇu cña kiÓu bµi nghÞ luËn x· héi, cã ý kiÕn s¾c s¶o, s¸ng t¹o, cã kiÕn thøc x· héi phong phó. - §iÓm 5-6: Bµi viÕt hiÓu vÊn ®Ò, biÕt lµm bµi nghÞ luËn x· héi, dÉn chøng sinh ®éng, kh«ng m¾c lçi. - §iÓm 3-4: HiÓu vÊn ®Ò nh­ng lËp luËn ch­a chÆt chÏ, ý v¨n ch­a s¸ng, cßn vµi lçi vÒ diÔn ®¹t. - §iÓm 1-2: HiÓu vÊn ®Ò l¬ m¬, ch­a lµm râ quan niÖm, ch­a chó ý minh ho¹ b»ng dÉn chøng cô thÓ, diÔn ®¹t cßn nhiÒu lçi. - §iÓm 0: Kh«ng viÕt g×, hoÆc kh«ng hiÓu g× vÒ ®Ò. C©u 2: (12 ®iÓm) I. Kü n¨ng: - BiÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn theo d¹ng ®Ò më. - Bµi viÕt cã kÕt cÊu chÆt chÏ, bè côc râ rµng, kh«ng m¾c lçi vÒ dïng tõ vµ ng÷ ph¸p. II. KiÕn thøc: * L­u ý: §©y lµ d¹ng ®Ò më, häc sinh cã thÓ cã nhiÒu h­íng c¶m thô, kiÕn gi¶i riªng. Song cÇn chó ý ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc ®Æc tr­ng thÓ lo¹i cæ tÝch. Bëi vËy, dï c¸c h­íng gi¶i quyÕt cã thÓ kh¸c nhau, song cÇn lµm næi bËt nh÷ng ý c¬ b¶n sau: 1. NhÞp kÓ “Ngµy xöa ngµy x­a” : - §©y lµ m« tÝp më ®Çu quen thuéc cña cæ tÝch, lµ thêi gian nghÖ thuËt ®Æc tr­ng cña truyÖn cæ: Thêi gian qu¸ khø ­íc lÖ, phiÕm chØ kh¸c víi truyÒn thuyÕt, ca dao DeThi.edu.vn
39. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - NhÞp kÓ “Ngµy xöa ngµy x­a” t¹o nªn nhÞp ®iÖu chËm r·i, trÇm l¾ng, ®­a ta vµo thÕ giíi cña nh÷ng c©u chuyÖn cæ x­a, t¹o nªn kh«ng khÝ huyÒn ¶o cuèn hót ng­êi nghe. - ChÊt khoan thai cña lêi më ®Çu ngµy xöa ngµy x­a ®· nÝu gi÷ vµ chi phèi toµn bé nhÞp ®iÖu truyÖn cæ tÝch. - NhÞp kÓ “Ngµy xöa ngµy x­a” nh­ “chiÕc ch×a kho¸” më cöa l©u ®µi cæ tÝch, ®Ó ng­êi nghe cïng th­ëng thøc vµ sèng cïng nh©n vËt víi nh÷ng khæ ®au ngang tr¸i, nh÷ng h¹nh phóc ­íc m¬ 2. H×nh t­îng Bôt, Tiªn, ThÇn: - §©y lµ kiÓu nh©n vËt ®Æc tr­ng cña cæ tÝch thÇn kú t¹o nªn s¾c ®iÖu thÈm mü ®iÓn h×nh cña thÕ giíi cæ tÝch (NhÊt lµ h×nh t­îng Bôt – nh©n vËt thÇn kú mang ®Ëm mµu s¾c cña t­ duy t©m linh ph­¬ng §«ng). - Nh©n vËt xuÊt hiÖn cã vai trß më nót cho cèt truyÖn ph¸t triÓn. - Nh©n vËt xuÊt hiÖn víi phÐp thÇn kú ®· trî gióp cho nh÷ng con ng­êi l­¬ng thiÖn bÞ ¸p bøc bÊt c«ng. - Sù xuÊt hiÖn cña nh©n vËt thÇn kú nµy ®· thÓ hiÖn ­íc m¬ kh¸t väng, quan niÖm ®¹o ®øc, triÕt lý nh©n sinh cña ng­êi x­a: ThiÖn th¾ng ¸c, ë hiÒn gÆp lµnh *(Häc sinh lÊy nh÷ng truyÖn cæ tÝch tiªu biÓu ®Ó chøng minh). 3. §¸nh gi¸: - NhÞp kÓ “Ngµy xöa ngµy x­a” vµ h×nh t­îng Bôt, Tiªn, ThÇn t¹o nªn chÊt th¬, chÊt l·ng m¹n cho truyÖn cæ tÝch, cã t¸c dông båi d­ìng mü c¶m cho ng­êi ®äc vµ ng­êi nghe. - §Æc tr­ng nµy mang l¹i søc sèng vµ ®iÒu kú diÖu cho thÕ giíi cæ tÝch – “nh÷ng giÊc m¬ ®Ñp” gi÷a cuéc ®êi. III. C¸ch cho ®iÓm - §iÓm 11-12: Bµi viÕt ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu nªu trªn, kiÕn thøc phong phó. V¨n viÕt cã c¶m xóc, giµu chÊt v¨n, cã nh÷ng kiÕn gi¶i riªng s¸ng t¹o, thuyÕt phôc. DeThi.edu.vn
40. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn - §iÓm 9-10: Bµi viÕt ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu nªu trªn, nh­ng phÇn lý gi¶i cßn vông vÒ, s¬ l­îc hoÆc phÇn chøng minh ch­a thËt tèt. Cßn vµi sai sãt nhá vÒ dïng tõ hoÆc chÝnh t¶. - §iÓm 7-8: Bµi viÕt vÒ c¬ b¶n ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu nªu trªn, nh­ng phÇn lý gi¶i vµ chøng minh ®Òu ch­a thËt tèt, cßn s¬ l­îc. V¨n nghÌo c¶m xóc, m¾c lçi diÔn ®¹t. - §iÓm 5-6: Ch­a hiÓu râ ®Ò, c¸c ý s¬ sµi, v¨n nghÌo c¶m xóc, m¾c nhiÒu lçi diÔn ®¹t. - §iÓm 3-4: Ch­a hiÓu râ ®Ò, c¸c ý qu¸ s¬ sµi, diÔn ®¹t yÕu. - §iÓm 0-2: Kh«ng lµm ®­îc g×, hoÆc kh«ng hiÓu ®Ò. HÕt DeThi.edu.vn
41. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 11 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 10 THPT HẢI DƯƠNG MÔN THI: NGỮ VĂN Thời gian làm bài: 180 phút Câu 1 (3,0 điểm) "Nếu một ngày cuộc sống của bạn bị nhuốm màu đen, hãy cầm bút và vẽ cho nó những vì sao lấp lánh." Suy nghĩ của anh/chị về câu nói trên? Câu 2 (7,0 điểm) Bàn về thơ, Chế Lan Viên cho rằng: "Thơ cần có hình cho người ta thấy, có ý cho người ta nghĩ và cần có tình để rung động trái tim." Anh/ chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ qua bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi và Đọc Tiểu Thanh kí (Độc Tiểu Thanh kí) của Nguyễn Du. DeThi.edu.vn
42. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Đáp án đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 10 Câu 1 (3,0 điểm) a. Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội Kết hợp lập luận: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc. b. Yêu cầu về kiến thức: Bài viết có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm rõ những yêu cầu cơ bản sau: 1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận. (0,25) 2. Giải thích nội dung câu nói. (0,75) • "Cuộc sống bị nhuốm màu đen": Chỉ cuộc sống tối tăm, gặp nhiều sóng gió, khổ đau, bất hạnh, không hy vọng. • "Cầm bút và vẽ cho nó những vì sao lấp lánh" (tạo nên một bầu trời đêm thật đẹp): chủ động, tìm hướng khắc phục với tinh thần lạc quan biến những đau khổ thành niềm vui, thành công và hạnh phúc. • Ý nghĩa: Dẫu cuộc sống có tối tăm, đau khổ, bất hạnh đến đâu, mỗi con người cần chủ động thay đổi, làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn. 3. Lí giải vấn đề (1,25) • Cuộc sống luôn có nhiều chông gai, thử thách, bất trắc do yếu tố khách quan, chủ quan mang đến với những tác động rủi ro, khiến con người cảm thấy đau khổ, tuyệt vọng. • Dù cuộc sống có đen tối, khổ đau nhưng con người không được bi quan, buông xuôi, đầu hàng số phận. Trong khó khăn, thử thách, con người nhận thấy rõ điểm mạnh, điểm yếu của mình, có điều kiện tôi luyện bản lĩnh, rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm, làm tiền đề cho những thành công, hạnh phúc sau này. • Con người cần tin tưởng vào khả năng của bản thân, tự quyết định cuộc sống của mình. Bằng sự nỗ lực cố gắng, dũng cảm vượt qua thử thách, khổ đau, với ước mơ, hoài bão và những suy nghĩ, hành động tích cực, mỗi con người phải luôn hướng về phía trước để làm thay đổi cuộc đời ngày càng tốt đẹp hơn. • Nếu không dám đương đầu và vượt qua những thất bại, khổ đau thì con người sẽ bị nhấn chìm, gục ngã, mãi sống trong bất hạnh và sự tăm tối. (Học sinh chọn dẫn chứng tiêu biểu minh họa cho các ý trên) 4. Bàn luận, mở rộng vấn đề. (0,5) • Khẳng định ý kiến trên là đúng đắn, sâu sắc, như một lời gợi mở, nhắc nhở về một phương châm sống tích cực khi đứng trước những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. • Phê phán những người không có ý chí, tinh thần vượt khó, sống yếu đuối, cam chịu hoặc có những hành động việc làm nhằm thoát khỏi hoàn cảnh sống đen tối theo theo hướng tiêu cực. 5. Liên hệ bản thân, rút ra bài học nhận thức và hành động. (0,25) Câu 2 (7,0 điểm) b. Yêu cầu về kiến thức: DeThi.edu.vn
43. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo được các ý cơ bản sau: 1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (0,5) 2. Giải thích (0,5) • Thơ cần có hình: Thơ cần có hình ảnh (thiên nhiên, cuộc sống, con người ) để biểu hiện cảm xúc, tư tưởng của nhà thơ. Đây là phương diện hình thức thơ. • Thơ cần có ý: (ý nghĩa nội dung, tư tưởng của thi phẩm); có tình (tình cảm, cảm xúc). Đây là phương diện nội dung thơ. • Ý nghĩa câu nói: tác phẩm thơ cần có sự kết hợp hài hòa giữa hình, ý, tình (hình ảnh, tư tưởng, tình cảm, cảm xúc ). Hay nói cách khác, bài thơ cần kết hợp cả hai phương diện nội dung và hình thức. 3. Lí giải: Tại sao thơ cần phải có hình, có ý, có tình? (1,25) • Đặc trưng của văn chương nói chung và thơ ca nói riêng là phản ánh, biểu đạt thông qua hình tượng nghệ thuật. Không có các hình tượng, thế giới tinh thần không thể biểu hiện cụ thể, nhà thơ không thể truyền dẫn thông điệp nội dung, tư tưởng, tình cảm một cách trọn vẹn, ấn tượng đến người đọc. • Thơ ca thuộc phương thức trữ tình, thiên về biểu hiện thế giới chủ quan của con người bằng nhiều cách thức khác nhau nhằm biểu đạt những trạng thái tư tưởng, tình cảm và ý nghĩa phức tạp, đa dạng. Mỗi tác phẩm đều mang một ý nghĩa tư tưởng, thông điệp nhất định đòi hỏi người đọc phải căn cứ vào hình, ý, tình mới cảm nhận được. • Biểu hiện, yêu cầu về hình, ý, tình trong thơ: o Hình ảnh (có thể là hình ảnh thiên nhiên, cuộc sống, con người ) những hình ảnh đó phải chọn lọc, đặc sắc, có sức khái quát, chân thực, đa nghĩa, nhằm để lại ấn tượng, dấu ấn sâu sắc. o Ý, tình (tư tưởng, cảm xúc, tình cảm ) phải trong sáng, tiến bộ, có tính nhân văn, hướng con người tới các giá trị Chân - Thiện - Mĩ o Cảm xúc trong thơ phải mãnh liệt, chân thành, nhà thơ phải lựa chọn được những hình ảnh phù hợp để biểu đạt nội dung tư tưởng, cảm xúc một cách tự nhiên, sâu sắc có sức lay động lớn lao. => Tác phẩm văn học nói chung, thơ ca nói riêng chỉ hay khi có sự kết hợp hài hòa giữa hình, ý, tình (nội dung và hình thức). 4. Chứng minh (4,0) 4.1. Phân tích bài thơ "Cảnh ngày hè" của Nguyễn Trãi để chứng minh • Hình ảnh thơ: giản dị, đời thường, có sức tạo hình, biểu cảm, giàu ý nghĩa. o Nhiều hình ảnh thiên nhiên được Nguyễn Trãi miêu tả, hiện lên đa dạng: cây hòe, cây thạch lựu, đóa sen hồng, tiếng cầm ve với đủ mầu sắc, âm thanh và hương vị của cuộc sống. o Hình ảnh thiên nhiên luôn có sự vận động, giàu sức sống (thể hiện các động từ mạnh: đùn đùn, phun, tiễn, ). o Hình ảnh về con người và cuộc sống: Lao xao chợ cá làng ngư phủ. DeThi.edu.vn
44. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn => Nguyễn Trãi đã dựng lên bức tranh ngày hè sinh động, ấn tượng, giàu sức sống rất gần gũi, quen thuộc của nhiều vùng quê. • Ý, tình của tác giả (vẻ đẹp tâm hồn). o Tình yêu và sự gắn bó với thiên nhiên: cây hòe, cây thạch lựu, đóa sen hồng, tiếng cầm ve đi vào thơ Nguyễn Trãi một cách chân thực, tự nhiên. o Hình ảnh thiên nhiên được tác giả cảm nhận tinh tế, đa dạng, sinh động bằng nhiều giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác ) => Tình yêu thiên nhiên và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm cùng nhiều cung bậc cảm xúc của nhà thơ. o Tình yêu đời, yêu cuộc sống: Phải sống một cuộc sống thanh nhàn (bất đắc dĩ) nhưng tâm hồn nhà thơ không u ám mà vẫn rất yêu và gắn bó thiên nhiên, cuộc sống. o Tấm lòng thiết tha với dân với nước: Nguyễn Trãi luôn hướng tới cuộc sống của nhân dân, thấu hiểu cuộc sống vất vả, tần tảo của họ. Vì thế ông mong ước có được chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để gảy lên khúc Nam phong nhằm đem lại cuộc sống no đủ, hạnh phúc cho nhân dân:"Dân giàu đủ khắp đòi phương". => Tâm hồn, nhân cách cao đẹp của Nguyễn Trãi "thân nhàn" mà "tâm không nhàn", "lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ". • Ý nghĩa tư tưởng của bài thơ giàu tính nhân văn: Sống lạc quan, yêu đời, gắn bó với thiên nhiên, sống có trách nhiệm với nhân dân, đất nước. 4.2. Phân tích bài thơ Độc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du để chứng minh. • Hình ảnh giàu sức khái quát: o "Hoa uyển"- vườn hoa nơi Tây Hồ xưa đẹp đẽ nay trở thành bãi hoang, gò hoang, theo thời gian và sự bể dâu của cuộc đời, cái đẹp đã biến đổi dữ dội đến tàn tạ. o "Son phấn", "văn chương": hình ảnh ẩn dụ chỉ sắc đẹp, tài năng của nàng Tiểu Thanh - người con gái có vẻ đẹp hoàn thiện, xứng đáng được hưởng một cuộc sống hạnh phúc nhưng lại bị thực tế phũ phàng vùi dập, phải chịu số phận bất hạnh, đau thương (mảnh giấy tàn, chôn vẫn hận, đốt còn vương). • Ý và tình của nhà thơ: o Tác giả thể hiện sự đồng cảm, xót thương cho cuộc đời, số phận của Tiểu Thanh - một con người tài sắc, bạc mệnh (Thổn thức bên song mảnh giấy tàn). Khóc thương cho Tiểu Thanh là khóc thương cho vẻ đẹp nhân sinh bị vùi dập. o Bày tỏ sự bất bình trước những bất công, ngang trái ở đời, tố cáo những thế lực tàn ác đã chà đạp lên quyền sống con người, đặc biệt là người phụ nữ. o Kí thác những nỗi niềm tâm sự qua việc tự nhận mình là người cùng hội cùng thuyền với Tiểu Thanh với những người tài hoa bất hạnh. Luôn trăn trở với "nỗi hồn kim cổ" tự vận vào mình mà không sao lí giải được (Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi/Cái án phong lưu khách tự mang) DeThi.edu.vn
45. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn o Gắn lòng thương người bao la với nỗi thương mình và mong muốn nhận được sự đồng cảm, tri âm của người đời. (Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa/ Người đời ai khóc Tố Như chăng). => Thể hiện tình cảm chân thành, mãnh liệt, mối đồng cảm giữa một hồn thơ với một tình thơ. • Ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm: Thể hiện tư tưởng nhân đạo, nhân văn cao cả, sâu sắc: o Tình cảm nhân đạo không dừng lại ở phạm vi quốc gia mà lan tỏa ra ngoài biên giới. Phía sau lòng thương cảm con người là sự tự thương mình của một trái tim âm ỉ và trăn trở với nỗi đau thời thế. o Mong muốn về một xã hội tự do, công bằng, nhân ái, con người được đối xử bình đẳng (đặc biệt là người phụ nữ). 5. Đánh giá, nâng cao (1,0) • Chính hình, ý, tình làm nên sức sống cho các tác phẩm trên. Mỗi tác phẩm thành công là sự kết hợp hài hòa của nội dung và hình thức. • Quan niệm thơ của Chế Lan Viên rất đúng đắn, sâu sắc, có ý nghĩa không chỉ với người sáng tác mà với cả người tiếp nhận. Từ thấy đến nghĩ đến rung động là hành trình hình thành của tác phẩm thơ và cũng là hành trình đánh thức người đọc của thi phẩm. Bởi vậy, trong sáng tạo nghệ thuật mỗi nhà thơ phải có thực tài, thực tâm mới làm nên sự sống cho tác phẩm. Độc giả cũng phải mở lòng mình để cảm nhận sâu cái hay, cái đẹp của thi phẩm trên cả hai phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật. • Nhận định là bài học cho bản thân khi tiếp nhận văn chương và sự trân trọng với những tác phẩm văn học, tài năng sáng tạo và tình cảm mà người nghệ sĩ gửi gắm. DeThi.edu.vn
46. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 12 Së GD& §T Thanh Ho¸ §Ò thi häc sinh giái líp 10 Tr­êng THPT Lam Kinh M«n: Ng÷ V¨n Thêi gian : 150 phót §Ò bµi: C©u 1:(6®iÓm) Vai trß cña s¸ch ®èi víi ®êi sèng nh©n lo¹i. C©u 2:(6®iÓm) §ãng vai Ng« Tö V¨n, kÓ l¹i “ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn T¶n Viªn”. C©u 3:(8 ®iÓm) TÊm lßng nh©n ®¹o cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch “Nçi th­¬ng m×nh”(TrÝch “TruyÖn KiÒu”). HÕt DeThi.edu.vn
47. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Gîi ý ®¸p ¸n, biÓu chÊm I. Yªu cÇu chung: . Cã kiÕn thøc v¨n häc vµ x· héi ®óng ®¾n, s©u réng:kü n¨ng lµm v¨n tèt. Bè côc râ rµng, lËp luËn chÆt chÏ, diÔn ®¹t trong s¸ng, giµu h×nh h¶nh vµ søc biÓu c¶m, Ýt m¾c lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p. ThÝ sinh cã thÓ lùa chän nhiÒu c¸ch tr×nh bµy, nhiÒu ph­¬ng thøc: ThuyÕt minh, ph©n tÝch, nghÞ luËn ph¸t biÓu c¶m nghÜ II. Yªu cÇu cô thÓ: C©u 1: ý 1: X¸c ®Þnh vÊn ®Ò träng t©m cña ®Ò:Kh¼ng ®Þnh vai trß cña s¸ch ®èi víi cuéc sèng nh©n lo¹i. -Gi¶i thÝch vµ tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ s¸ch :s¸ch lµ g×,s¸ch cã tõ khi nµo,ng­êi ta dïng s¸ch ®Ó lµm g×? -Vai trß cña s¸ch trªn c¸c ph­¬ng diÖn cña ®êi sèng -KH«ng cã s¸ch, cuéc sèng cña nh©n lo¹i sÏ nh­ thÕ nµo? -Phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn coi th­êng s¸ch,kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt cña s¸ch ®èi víi cuéc sèng H­íng ®Én cho ®iÓm: +§iÓm 6 §¸p øng tèt c¸c yªu cÇu trªn;Bè côc hîp lý,lËp luËn chÆt chÏ,v¨n giµu h×nh ¶nh. +§iÓm 4 §¸p øng c¬ b¶n c¸c yªu cÇu trªn,mét sè ý ch­a s©u s¾c +®iÓm 2 chØ nªu ®­îc mét phÇn ba sè ý, lËp luËn yÕu, lçi diÔn ®¹t cßn nhiÒu. + §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò. C©u 2: -Häc sinh trÇn thuËt theo ng«i kÓ thø nhÊt, x­ng danh lµ “ta”. –KÓ l¹i lÇn l­ît c¸c viÖc ®· x¶y ra vµ th¸i ®é cña b¶n th©n tr­íc c¸c sù viÖc ®ã. - Cã lêi bµn luËn, mang ý nghÜa nh­ lµ nh÷ng bµi häc nh©n sinh. H­íng ®Én cho ®iÓm: §iÓm 6: §¸p øng tèt tÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn, v¨n viÕt cã h×nh ¶nh, diÔn ®¹t trong s¸ng, lêi bµn luËn s¾c s¶o. §iÓm 4:Ch­a nªu ®Çy ®ñ c¸c sù viÖc, lêi bµn luËn ch­a s©u s¾c. §iÓm 2:Lêi kÓ rêi r¹c,Ýt tÝnh biÓu c¶m §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò. C©u 3: -NguyÔn Du thÊu hiÓu hoµn c¶nh sèng tñi nhôc cña Thuý KiÒu,«ng ®· khãc th­¬ng cho sè kiÕp cña nµng. DeThi.edu.vn
48. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn -Th­¬ng c¶m nµng KiÒu,NguyÔn Du tè c¸o nh÷ng thÕ lùc ®en b¹c ®· ®o¹ ®µy nµng. -Ph¸t hiÖn ra vÎ ®Ñp nh©n phÈm, nh÷ng kh¸t väng ®Ñp ®Ï ë Thuý KiÒu,NguyÔn Du ®· tr©n träng, ngîi ca vµ ®ång c¶m cïng nµng H­íng ®Én cho ®iÓm: +§iÓm 8 : §¸p øng tèt c¸c yªu cÇu trªn;Bè côc hîp lý,lËp luËn chÆt chÏ,v¨n giµu h×nh ¶nh, giµu søc biÓu c¶m, cã sù liªn hÖ hîp lý. +§iÓm 6 : §¸p øng c¬ b¶n c¸c yªu cÇu trªn,mét sè ý ch­a s©u s¾c +®iÓm 4 :chØ nªu ®­îc mét sè ý, lËp luËn yÕu, lçi diÔn ®¹t cßn nhiÒu. + §iÓm 2:V¨n viÕt rêi r¹c, ch­a tËp trung vµo vÊn ®Ò, kiÕn thøc h¹n chÕ . + §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò. DeThi.edu.vn
49. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 13 Së GD& §T Thanh Ho¸ §Ò thi häc sinh giái líp 10 Tr­êng THPT Lam Kinh N¨m häc 2015-2016 M«n: Ng÷ V¨n Thêi gian : 150 phót §Ò bµi: Câu 1:(8 điểm) Trong một bài phỏng vấn, du học sinh Đỗ Nhật Nam chia sẻ: “Tiếng Anh giúp em đi xa, Tiếng Việt giúp em về gần”. Câu nói của Đỗ Nhật Nam gợi cho anh (chi) suy nghĩ gì? Hãy viết bài văn bày tỏ quan điểm của mình về vấn đề trên. Câu 2: (12 điểm) Trong bài văn “Đọc Kiều một ngày kia”,Chế Lan Viên viết: “Trong câu Kiều xưa,ta tìm ra Nguyễn Du và tìm ra chính mình”. Anh (chị ) có suy nghĩ gì về câu văn trên? Bằng các trích đoạn “Truyện Kiều” đã học, anh (chị) hãy làm sáng tỏ. Hết DeThi.edu.vn
50. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Gîi ý ®¸p ¸n, biÓu chÊm I. Yªu cÇu chung: . Cã kiÕn thøc v¨n häc vµ x· héi ®óng ®¾n, s©u réng:kü n¨ng lµm v¨n tèt. Bè côc râ rµng, lËp luËn chÆt chÏ, diÔn ®¹t trong s¸ng, giµu h×nh h¶nh vµ søc biÓu c¶m, Ýt m¾c lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p. ThÝ sinh cã thÓ lùa chän nhiÒu c¸ch tr×nh bµy, nhiÒu ph­¬ng thøc: ThuyÕt minh, ph©n tÝch, nghÞ luËn ph¸t biÓu c¶m nghÜ II. Yªu cÇu cô thÓ: Câu 1: 1.Xác định và giới thiệu vấn đề nghị luận: Tầm quan trọng của việc học tập Tiếng Việt cũng như các ngôn ngữ khác trong việc chiếm lĩnh tri thức nhân loại. 2.Giải thích ý nghĩa của câu nói: _Tiếng Anh: Ngôn ngữ phổ thông toàn thế giới.Được sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia; Sử dụng trên nhiều lĩnh vực _Tiếng Việt:Tiếng Kinh-Ngôn ngữ phổ thông của quốc gia Việt Nam,được sử dụng trên toàn đất nước,và khắp lĩnh vực.(Đặc biệt là từ 1945-nay). _Tiếng Anh giúp em đi xa: Tiếng Anh thông dụng trên nhiều quốc gia.Sử dụng thành thạo Tiếng Anh giúp ta có cơ hội tiếp xúc với nhiều quốc gia trên thế giới.Từ đó mà có thêm hiểu biết về văn hóa, văn minh của nhiều dân tộc; Khả năng chiếm lĩnh tri thức nhân loại nhiều hơn;Mở rộng tầm nhìn xa hơn, khát vọng sống lớn lao, cao cả hơn Từ đó mà hoàn thiện nhân cách con người. _Tiếng Việt đưa em về gần: Tiếng Việt là tiếng nói mẹ đẻ, chứa đựng bản sắc văn hóa dân tộc.Học Tiếng Việt để hiểu biết về truyền thống lịch sử,văn hóa, quan niệm nhân sinh, kinh nghiệm, kỹ năng sống của cha ông Từ đó mà thêm yêu đất nước ->Cần thiết phải học tập,trau dồi vốn ngôn ngữ. 3.Phân tích, bình luận: Ý kiến trên đúng: Ở thời đại nào,con người cũng có nhu cầu giao tiếp để trao đổi thông tin, tình cảm, chiếm lĩnh tri thức văn hóa.Việc học tập, trau dồi vốn ngôn ngữ giúp ta có thêm phương tiện thực hiện khát vọng của mình. DeThi.edu.vn
51. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Đặc biệt, trong thời đại CNTT hiện nay,để trở thành một “Công dân toàn cầu”,trong hành trang của chúng ta, không thể thiếu vốn ngôn ngữ nói chung và ngoại ngữ nói riêng. 4.Mở rộng vấn đề-Liên hệ thực tiễn: Nhận thức về việc học tập Tiếng Việt và ngoại ngữ phải đúng đắn: Việc học ngôn ngữ là cần thiết và có mức độ phù hợp với từng người. Nên loại bỏ những tư tưởng quá “Hiện đại” hoặc quá “bảo thủ” để tránh hiện tượng lạm dụng từ ngữ nước ngoài làm mất đi sự trong sáng của Tiếng Việt.Hoặc chỉ biêt Tiếng Việt mà không học thêm ngôn ngữ nước ngoài. _Không phải chỉ nhất thiết học Tiếng Anh, mà có thể học ngôn ngôn ngữ khác để đáp ứng cho công việc của bản thân, của xã hội. 5.Bài học cho bản thân. H­íng ®iÓm dÉn cho điểm: +§iÓm 7-8: §¸p øng tèt c¸c yªu cÇu trªn;Bè côc hîp lý,lËp luËn chÆt chÏ,v¨n giµu h×nh ¶nh. +§iÓm 5-6: §¸p øng c¬ b¶n c¸c yªu cÇu trªn,mét sè ý ch­a s©u s¾c +®iÓm: 3-4 ChØ nªu ®­îc mét phÇn ba sè ý, lËp luËn yÕu, lỗi diÔn ®¹t cßn nhiÒu. + §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò. C©u 2: 1.Xác định và giới thiệu vấn đề nghị luận: Mối quan hệ tri âm giữa tác giả và người đọc trong quá trình tiếp nhân VH. Giá trị nhận thức, giá trị nhân văn của tác phẩm văn học. 2.Giải thích ý nghĩa câu nói: 2.1 Trong câu Kiều xưa, ta tìm ra Nguyễn Du: Người đọc tìm ra Nguyễn Du trong “Truyện Kiều” nghĩa là tìm ra, thấu hiểu tâm tư, tình cảm của tác giả.Tìm thấy nỗi đau, nỗi cô đơn, hy vọng của họ _ Vì sao? Vì quá trình sáng tác văn chương là quá trình nhà văn mã hóa tư tưởng, tình cảm của mình bằng ngôn từ,và kỳ vọng người đọc hiểu tác phẩm bằng cách giải mã văn bản ngôn từ. 2.2 Trong câu Kiều xưa, ta tìm thấy chính mình.Đọc Kiều để hiểu mình,để thấy sự thiếu hụt, bất toàn của mình, từ đó mà hoàn thiện mình hơn. _Vì sao? Vì “Văn học là nhân học”, Qua văn chương, con người có thể tự giáo hóa bản thân để vươn tới “Chân-Thiện-Mỹ”. DeThi.edu.vn
52. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn 3.Phân tích, bình luận. 3.1Trong câu Kiều xưa ta tìm thấy gì ở Nguyễn Du? Đó là tài năng, là tư tưởng nhân đạo, là cảm thức thân phận của ông. Lòng trân trọng vẻ đẹp của con người. Xót thương, bênh vực những số kiếp bất hạnh. Đồng cảm với khát vọng tình yêu, khát vọng công lý. Lên án những thế lực bạo tàn đã chà đạp con người 3.2 Trong câu Kiều xưa, ta tìm thấy gì ở mình? Đó là sự đồng cảm, xót thương, trân trọng (Hay ngược lại) 3.3 Để hiểu được ý đồ nghệ thuật, quan điểm thẩm mỹ, quan điểm nhân sinh của mỗi tác giả cần phải đọc kỹ tác phẩm, tìm hiểu về tác giả 4.Liên hệ, mở rộng vấn đề: H­íng ®Én cho ®iÓm: +§iÓm 11-12: §¸p øng tèt c¸c yªu cÇu trªn; Kiến thức lý luận, kiến thức văn học sử, kiến thức tác phẩm tốt. Bè côc hîp lý,lËp luËn chÆt chÏ,v¨n giµu h×nh ¶nh. +§iÓm 8-10: §¸p øng c¬ b¶n c¸c yªu cÇu trªn,mét sè ý ch­a s©u s¾c +ĐiÓm 6-7: Hiểu đề nhưng lý luận còn non, lập luËn yÕu, lçi diÔn ®¹t cßn nhiÒu. +Điểm 4-5: Chưa thật sự hiểu yêu cầu đề, Kiến thức nông cạn + §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò. DeThi.edu.vn
53. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 14 Câu 1 (3,0 điểm) "Nếu một ngày cuộc sống của bạn bị nhuốm màu đen, hãy cầm bút và vẽ cho nó những vì sao lấp lánh." Suy nghĩ của anh/chị về câu nói trên? Câu 2 (7,0 điểm) Bàn về thơ, Chế Lan Viên cho rằng: "Thơ cần có hình cho người ta thấy, có ý cho người ta nghĩ và cần có tình để rung động trái tim." Anh/ chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ qua bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi và Đọc Tiểu Thanh kí (Độc Tiểu Thanh kí) của Nguyễn Du. DeThi.edu.vn
54. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn Đáp án đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 10 Câu 1 (3,0 điểm) a. Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội với bố cục rõ ràng, mạch lạc, hành văn trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. Kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc. b. Yêu cầu về kiến thức: Bài viết có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm rõ những yêu cầu cơ bản sau: 1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận. (0,25) 2. Giải thích nội dung câu nói. (0,75) • "Cuộc sống bị nhuốm màu đen": Chỉ cuộc sống tối tăm, gặp nhiều sóng gió, khổ đau, bất hạnh, không hy vọng. • "Cầm bút và vẽ cho nó những vì sao lấp lánh" (tạo nên một bầu trời đêm thật đẹp): chủ động, tìm hướng khắc phục với tinh thần lạc quan biến những đau khổ thành niềm vui, thành công và hạnh phúc. • Ý nghĩa: Dẫu cuộc sống có tối tăm, đau khổ, bất hạnh đến đâu, mỗi con người cần chủ động thay đổi, làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn. 3. Lí giải vấn đề (1,25) • Cuộc sống luôn có nhiều chông gai, thử thách, bất trắc do yếu tố khách quan, chủ quan mang đến với những tác động rủi ro, khiến con người cảm thấy đau khổ, tuyệt vọng. • Dù cuộc sống có đen tối, khổ đau nhưng con người không được bi quan, buông xuôi, đầu hàng số phận. Trong khó khăn, thử thách, con người nhận thấy rõ điểm mạnh, điểm yếu của mình, có điều kiện tôi luyện bản lĩnh, rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm, làm tiền đề cho những thành công, hạnh phúc sau này. • Con người cần tin tưởng vào khả năng của bản thân, tự quyết định cuộc sống của mình. Bằng sự nỗ lực cố gắng, dũng cảm vượt qua thử thách, khổ đau, với ước mơ, hoài bão và những suy nghĩ, hành động tích cực, mỗi con người phải luôn hướng về phía trước để làm thay đổi cuộc đời ngày càng tốt đẹp hơn. • Nếu không dám đương đầu và vượt qua những thất bại, khổ đau thì con người sẽ bị nhấn chìm, gục ngã, mãi sống trong bất hạnh và sự tăm tối. (Học sinh chọn dẫn chứng tiêu biểu minh họa cho các ý trên) 4. Bàn luận, mở rộng vấn đề. (0,5) • Khẳng định ý kiến trên là đúng đắn, sâu sắc, như một lời gợi mở, nhắc nhở về một phương châm sống tích cực khi đứng trước những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. • Phê phán những người không có ý chí, tinh thần vượt khó, sống yếu đuối, cam chịu hoặc có những hành động việc làm nhằm thoát khỏi hoàn cảnh sống đen tối theo theo hướng tiêu cực. 5. Liên hệ bản thân, rút ra bài học nhận thức và hành động. (0,25) Câu 2 (7,0 điểm) a. Yêu cầu về kĩ năng: DeThi.edu.vn
55. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn • Biết cách làm bài văn nghị luận văn học, bố cục rõ ràng, vận dụng tốt các thao tác lập luận. • Biết cách chọn và phân tích dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề nghị luận. • Bài viết mạch lạc, trong sáng, có cảm xúc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. b. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo được các ý cơ bản sau: 1. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (0,5) 2. Giải thích (0,5) • Thơ cần có hình: Thơ cần có hình ảnh (thiên nhiên, cuộc sống, con người ) để biểu hiện cảm xúc, tư tưởng của nhà thơ. Đây là phương diện hình thức thơ. • Thơ cần có ý: (ý nghĩa nội dung, tư tưởng của thi phẩm); có tình (tình cảm, cảm xúc). Đây là phương diện nội dung thơ. • Ý nghĩa câu nói: tác phẩm thơ cần có sự kết hợp hài hòa giữa hình, ý, tình (hình ảnh, tư tưởng, tình cảm, cảm xúc ). Hay nói cách khác, bài thơ cần kết hợp cả hai phương diện nội dung và hình thức. 3. Lí giải: Tại sao thơ cần phải có hình, có ý, có tình? (1,25) • Đặc trưng của văn chương nói chung và thơ ca nói riêng là phản ánh, biểu đạt thông qua hình tượng nghệ thuật. Không có các hình tượng, thế giới tinh thần không thể biểu hiện cụ thể, nhà thơ không thể truyền dẫn thông điệp nội dung, tư tưởng, tình cảm một cách trọn vẹn, ấn tượng đến người đọc. • Thơ ca thuộc phương thức trữ tình, thiên về biểu hiện thế giới chủ quan của con người bằng nhiều cách thức khác nhau nhằm biểu đạt những trạng thái tư tưởng, tình cảm và ý nghĩa phức tạp, đa dạng. Mỗi tác phẩm đều mang một ý nghĩa tư tưởng, thông điệp nhất định đòi hỏi người đọc phải căn cứ vào hình, ý, tình mới cảm nhận được. • Biểu hiện, yêu cầu về hình, ý, tình trong thơ: o Hình ảnh (có thể là hình ảnh thiên nhiên, cuộc sống, con người ) những hình ảnh đó phải chọn lọc, đặc sắc, có sức khái quát, chân thực, đa nghĩa, nhằm để lại ấn tượng, dấu ấn sâu sắc. o Ý, tình (tư tưởng, cảm xúc, tình cảm ) phải trong sáng, tiến bộ, có tính nhân văn, hướng con người tới các giá trị Chân - Thiện - Mĩ o Cảm xúc trong thơ phải mãnh liệt, chân thành, nhà thơ phải lựa chọn được những hình ảnh phù hợp để biểu đạt nội dung tư tưởng, cảm xúc một cách tự nhiên, sâu sắc có sức lay động lớn lao. => Tác phẩm văn học nói chung, thơ ca nói riêng chỉ hay khi có sự kết hợp hài hòa giữa hình, ý, tình (nội dung và hình thức). 4. Chứng minh (4,0) 4.1. Phân tích bài thơ "Cảnh ngày hè" của Nguyễn Trãi để chứng minh • Hình ảnh thơ: giản dị, đời thường, có sức tạo hình, biểu cảm, giàu ý nghĩa. o Nhiều hình ảnh thiên nhiên được Nguyễn Trãi miêu tả, hiện lên đa dạng: cây hòe, cây thạch lựu, đóa sen hồng, tiếng cầm ve với đủ mầu sắc, âm thanh và hương vị của cuộc sống. DeThi.edu.vn
56. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn o Hình ảnh thiên nhiên luôn có sự vận động, giàu sức sống (thể hiện các động từ mạnh: đùn đùn, phun, tiễn, ). o Hình ảnh về con người và cuộc sống: Lao xao chợ cá làng ngư phủ. => Nguyễn Trãi đã dựng lên bức tranh ngày hè sinh động, ấn tượng, giàu sức sống rất gần gũi, quen thuộc của nhiều vùng quê. • Ý, tình của tác giả (vẻ đẹp tâm hồn). o Tình yêu và sự gắn bó với thiên nhiên: cây hòe, cây thạch lựu, đóa sen hồng, tiếng cầm ve đi vào thơ Nguyễn Trãi một cách chân thực, tự nhiên. o Hình ảnh thiên nhiên được tác giả cảm nhận tinh tế, đa dạng, sinh động bằng nhiều giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác ) => Tình yêu thiên nhiên và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm cùng nhiều cung bậc cảm xúc của nhà thơ. o Tình yêu đời, yêu cuộc sống: Phải sống một cuộc sống thanh nhàn (bất đắc dĩ) nhưng tâm hồn nhà thơ không u ám mà vẫn rất yêu và gắn bó thiên nhiên, cuộc sống. o Tấm lòng thiết tha với dân với nước: Nguyễn Trãi luôn hướng tới cuộc sống của nhân dân, thấu hiểu cuộc sống vất vả, tần tảo của họ. Vì thế ông mong ước có được chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để gảy lên khúc Nam phong nhằm đem lại cuộc sống no đủ, hạnh phúc cho nhân dân:"Dân giàu đủ khắp đòi phương". => Tâm hồn, nhân cách cao đẹp của Nguyễn Trãi "thân nhàn" mà "tâm không nhàn", "lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ". • Ý nghĩa tư tưởng của bài thơ giàu tính nhân văn: Sống lạc quan, yêu đời, gắn bó với thiên nhiên, sống có trách nhiệm với nhân dân, đất nước. 4.2. Phân tích bài thơ Độc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du để chứng minh. • Hình ảnh giàu sức khái quát: o "Hoa uyển"- vườn hoa nơi Tây Hồ xưa đẹp đẽ nay trở thành bãi hoang, gò hoang, theo thời gian và sự bể dâu của cuộc đời, cái đẹp đã biến đổi dữ dội đến tàn tạ. o "Son phấn", "văn chương": hình ảnh ẩn dụ chỉ sắc đẹp, tài năng của nàng Tiểu Thanh - người con gái có vẻ đẹp hoàn thiện, xứng đáng được hưởng một cuộc sống hạnh phúc nhưng lại bị thực tế phũ phàng vùi dập, phải chịu số phận bất hạnh, đau thương (mảnh giấy tàn, chôn vẫn hận, đốt còn vương). • Ý và tình của nhà thơ: o Tác giả thể hiện sự đồng cảm, xót thương cho cuộc đời, số phận của Tiểu Thanh - một con người tài sắc, bạc mệnh (Thổn thức bên song mảnh giấy tàn). Khóc thương cho Tiểu Thanh là khóc thương cho vẻ đẹp nhân sinh bị vùi dập. o Bày tỏ sự bất bình trước những bất công, ngang trái ở đời, tố cáo những thế lực tàn ác đã chà đạp lên quyền sống con người, đặc biệt là người phụ nữ. o Kí thác những nỗi niềm tâm sự qua việc tự nhận mình là người cùng hội cùng thuyền với Tiểu Thanh với những người tài hoa bất hạnh. Luôn trăn trở với "nỗi hồn kim cổ" tự vận vào mình mà không sao lí giải được (Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi/Cái án phong lưu khách tự mang) DeThi.edu.vn
57. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn o Gắn lòng thương người bao la với nỗi thương mình và mong muốn nhận được sự đồng cảm, tri âm của người đời. (Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa/ Người đời ai khóc Tố Như chăng). => Thể hiện tình cảm chân thành, mãnh liệt, mối đồng cảm giữa một hồn thơ với một tình thơ. • Ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm: Thể hiện tư tưởng nhân đạo, nhân văn cao cả, sâu sắc: o Tình cảm nhân đạo không dừng lại ở phạm vi quốc gia mà lan tỏa ra ngoài biên giới. Phía sau lòng thương cảm con người là sự tự thương mình của một trái tim âm ỉ và trăn trở với nỗi đau thời thế. o Mong muốn về một xã hội tự do, công bằng, nhân ái, con người được đối xử bình đẳng (đặc biệt là người phụ nữ). 5. Đánh giá, nâng cao (1,0) • Chính hình, ý, tình làm nên sức sống cho các tác phẩm trên. Mỗi tác phẩm thành công là sự kết hợp hài hòa của nội dung và hình thức. • Quan niệm thơ của Chế Lan Viên rất đúng đắn, sâu sắc, có ý nghĩa không chỉ với người sáng tác mà với cả người tiếp nhận. Từ thấy đến nghĩ đến rung động là hành trình hình thành của tác phẩm thơ và cũng là hành trình đánh thức người đọc của thi phẩm. Bởi vậy, trong sáng tạo nghệ thuật mỗi nhà thơ phải có thực tài, thực tâm mới làm nên sự sống cho tác phẩm. Độc giả cũng phải mở lòng mình để cảm nhận sâu cái hay, cái đẹp của thi phẩm trên cả hai phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật. • Nhận định là bài học cho bản thân khi tiếp nhận văn chương và sự trân trọng với những tác phẩm văn học, tài năng sáng tạo và tình cảm mà người nghệ sĩ gửi gắm. DeThi.edu.vn
58. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 15 Câu 1( NLXH- 8 điểm) Dấu câu Chàng thanh niên nọ có trong tay bộ dấu câu. Thoạt tiến, anh đánh mất dấu phảy(,). Anh ta trở nên sợ những điều phức tạp, cố tìm những câu đơn giản. Sau đó anh đánh mất dấu chấm than(!) và bắt đầu nói khe khẽ, không có ngữ điệu. Chẳng còn gì làm anh ta sung sướng hay phẫn nộ. Anh đã thờ ơ với mọi chuyện. Tiếp theo anh mất luôn dấu hỏi(?) và chẳng bao giờ anh ta muốn biết điều gì vì không muốn hỏi. Thời gian sau, anh ta rũ sạch dấu hai chấm(: ).Anh không còn giải thích được điều gì. Và thế là anh chỉ còn dấu ngoặc kép(“ ”) luôn trích dẫn ý người khác. Anh ta cứ như vậy cho đến dấu chấm hết(./.) Suy nghĩ của anh( chị ) khi đọc xong câu chuyện. Câu 2: 12 điểm Bàn về thơ, Viên Mai viết: “ Hễ làm người thì quý thẳng mà làm thơ thì quý cong ” ( Viên Mai, trích Tuỳ Viên thi thoại, sách Ngữ văn 10 Nâng cao, tập 1, NXB GD, H 2006, tr 208) Hãy giải thích và làm sáng tỏ ý kiến trên qua bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du. DeThi.edu.vn
59. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn HƯỚNG DẪN CHẤM THI HSG Câu 1( NLXH- 8 điểm) I. Yêu cầu về kĩ năng: - Biết cách làm bài nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí. - Lập luận chặt chẽ, bố cục rõ ràng. - Văn viết trong sáng mạch lạc, có cảm xúc, sáng tạo, hạn chế tối đa các lỗi về chính tả, dùng từ, ngữ pháp. II. Yêu cầu về kiến thức: 1. Ý nghĩa của câu chuyện: Nêu vai trò của từng loại dấu câu trong việc biểu đạt suy nghĩ cảm xúc, thái độ của con người. Mỗi dấu câu ( .! ?( ) “ “, : ./.) đều có ý nghĩa, cách sử dụng nhất định, không thể coi nhẹ, không thể bỏ qua. Từ chuyện dấu câu, nói chuyện con người. Mỗi dấu câu được sử dụng ẩn dụ cho một thái độ, hành động cần phải có của con người. Người thanh niên đánh mất dần những dấu câu cũng là đánh mất chính mình. Bài học về dấu câu là bài học về lối sống giản dị mà sâu sắc. 2. Suy nghĩ về ý nghĩa của câu chuyện - Câu chuyện có ý nghĩa nhắn nhủ “Chớ coi thường những điều nhỏ trong cuộc sống”. Những dấu câu tưởng đơn giản bình thường, dễ bỏ qua, dễ dùng sai nhưng có vai trò quan trọng làm nên ý nghĩa của câu, của văn bản. Nếu không có dấu câu, tất cả từ ngữ đều chỉ còn là những kí hiệu vô nghĩa. (Lấy dẫn chứng về việc không sử dụng dấu câu hoặc sử dụng dấu bừa bãi làm sai lệch, vô nghĩa văn bản) - Câu chuyện còn là lời cảnh tỉnh về lối sống. Anh thanh niên sợ những điều phức tạp, không cònbiết sung sướng hay phẫn nộ, thờ ơ với mọi chuyện, mọi điều, không còn là mình, đánh mất mình, chỉ a dua nói theo người khác . Đó là lối sống giản đơn hời hợt, ích kỉ, vô cảm, thờ ơ với mọi việc, mọi người. Hậu quả của lối sống ấy là cái chết trong tư tưởng tâm hồn. Một sự tồn tại vô nghĩa chứ không phải là sống – đó là dấu chấm hết của cuộc đời. (Lấy dẫn chứng trong cuộc sống để làm rõ tác hại của lối sống này) - Câu chuyện là lời khuyên con người cần biết quan tâm đến mọi người mọi vật xung quanh, luônkhao khát học hỏi, sống nhiệt thành, hết mình, là mình Đó là lối sống đẹp đẽ hữu ích mà mọi người cần phải có( Lấy dẫn chứng biểu dương cho lối sống đẹp) 3. Liên hệ thực tế và bản thân: Liên hệ với lối sống của bản thân và giới trẻ hiện nay. Câu 2: 12,0 điểm I. Yêu cầu về kỹ năng: - Viết đúng kiểu bài nghị luận về một vấn đề lí luận văn học - Bố cục bài viết đủ ba phần, rõ ràng và logic về ý - Không mắc lỗi về diễn đạt, chính tả DeThi.edu.vn
60. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn II. Yêu cầu về nội dung: 1. Giải thích: - hễ làm người thì quý thẳng: làm người quý ở sự ngay thẳng trung thực - làm thơ thì quý cong: cong theo Viên Mai là lối nói gián tiếp, ý tại ngôn ngoại của thơ Viên Mai nhấn mạnh thơ phải có tứ, có sự kín đáo, hàm súc. 2. Bàn luận: - Viên Mai chú trọng đến hình thức biểu hiện của thơ. Nhà thơ không nói trực tiếp, không nói hết mà chỉ gợi, người đọc phải phát hiện, suy ngẫm mới có thể lĩnh hội được nội dung. - Nói thơ quý ở chỗ cong là vì đặc trưng của văn thơ là sự phản ánh hiện thực qua thế giới hình tượng nghệ thuật được xây dựng bởi ngôn từ. Đặc trưng ngôn ngữ thơ là hàm ẩn, hàm súc đa nghĩa. Sức hấp dẫn của thơ là ý ở ngoài lời, tạo dư vị, gợi liên tưởng, suy ngẫm sâu sắc cho người thưởng thức. - Đọc thơ, hiểu thơ là cả quá trình khám phá đầy bất ngờ thú vị. Vì vậy thơ “ cong” vừa có sức chuyển tải lớn, vừa tạo điều kiện cho người đọc phát huy vai trò chủ động trong cách đọc hiểu. 3. Làm sáng tỏ ý kiến của Viên Mai qua bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du. a. Giới thiệu: Nguyễn Du – đại thi hào dân tộc, nhà thơ hiện thực và nhân đạo lớn nhất trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII. “Thanh Hiên thi tập” sáng tác bằng chữ Hán thể hiện tình cảm sâu sắccủa Nguyễn Du với thân phận con người – nạn nhân của chế độ phong kiến. Độc Tiểu Thanh ký là một trong những sáng tác được nhiều người biết đến, thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân đạo của Nguyễn Du. Bài thơ là sự kết hợp hài hoà giữa nỗi thương người và sự thương mình, giữa sự xót thương cho kiếp người mệnh bạc và lòng trân trọng ngợi ca những phẩm chất cao đẹp của con người. Nghệ thuật thơ chữ Hán Đường luật thể hiện cô đúc tâm sự Nguyễn Du trước thời cuộc, minh hoạ cho ý kiến của Viên Mai, thể hiện rõ tính hàm súc, vẻ đẹp của ngôn ngữ thơ ca. b. Cảm hứng xuyên suốt toàn bài được diễn tả trong khuôn khổ cô đúc của thể thơ Đường luật thất ngôn bát cú, với những ngôn từ, hình ảnh mang tính biểu trưng đa nghiã “ý tại ngôn ngoại”- ý ở ngoài lời. - Hai câu mở đầu là tiếng khóc Tiểu Thanh. Không nước mắt, không thổn thức, lời thơ giàu sức gợi + Nguyễn Du khóc Tiểu Thanh, viếng Tiểu Thanh không phải ở mộ nàng. “ Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư”, Nguyễn Du không nhằm tả cảnh đẹp Tây Hồ mà chỉ mượn sự thay đổi của không gian để nói lên một cảm nhận về sự biến đổi của cuộc sống. Mối quan hệ giữa “vườn hoa – gò hoang”hàm ý tượng trưng những biến thiên của trời đất. Nhìn hiện tại để nhớ về quá khứ, câu thơ trào dâng một nỗi đau xót ngậm ngùi cho vẻ đẹp chỉ còn trong dĩ vãng. + Nguyễn Du khóc nàng chỉ qua một tập sách mỏng (nhất chỉ thư). Chữ độc- người chết là một kẻ cô đơn, chữ nhất- người viếng cũng là một kẻ cô đơn, hai tâm hồn cô đơn gặp nhau. Sự gặp gỡ bất chấp hạn định không gian( tẫn thành khư), thời gian( xưa- nay gần 300 năm), DeThi.edu.vn
61. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn vật chất( nhất chỉ thư)- sự gặp gỡ của những tâm hồn tri kỉ + Hai từ “độc điếu” không phải là tiếng “thổn thức” mà nước mắt lặng lẽ thấm vào trong. Tiếng khóc bộc lộ lòng nhân ái, sự đồng cảm xót xa. Hai câu thơ dịch đã thoát ý nguyên tác nên làm giảm đi phần nào hàm ý súc tích của câu thơ chữ Hán. - Hai câu thực là sự hồi tưởng, cảm nhận số phận của Tiểu Thanh. Với nghệ thuật đối, ngôn từ hàm súc ước lệ, Nguyễn Du đã bộc lộ niềm trân trọng ngưỡng mộ tài năng tâm hồn Tiểu Thanh, bộc lộ sự xót thương cho số phận bi kịch của nàng. + Nhưng nàng phải chịu bi kịch hồng nhan đa truân- tài mệnh tương đố. Bi kịch đến mức chôn vẫn hận- đốt còn vương, bi kịch cả lúc sống và khi đã chế, bi kịch đến tột đỉnh vô mệnh- chẳng có gì( so với bạc mệnh- mệnh mỏng) - Hai câu luận là sự đồng cảm, đồng điệu với Tiểu Thanh. + Từ số phận của Tiểu Thanh, Nguyễn Du đã khái quát thành cái nhìn về con người trong xã hội phong kiến. Những người như Tiểu Thanh, Thuý Kiều, Đạm Tiên vì có phong vận mà mang sẵn kì oan mà phải chịu số phận bị thảm- hận cổ kim, trời khôn hỏi. + Đồng cảm, Nguyễn Du tự nhận” phong vận kì oan ngã tự cư” ta là người cùng hội cùng thuyền với kẻ mắc nỗi oan lạ lung vì nết phong nhã. Cùng có số phận bi kịch, cùng tâm trạng, thương người đến thương mình, Nguyễn Du thương cho số phận con người nói chung trong cuộc đời. - Hai câu kết là sự tự khóc mình. Nguyễn Du kết bằng một câu hỏi lớn. Một câu hỏi với nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc. + Nguyễn Du muốn vượt hạn định thời gian để tìm sự đồng cảm ở hậu thế, chứng tỏ hiện tại bi kịch, Nguyễn Du hoàn toàn cô đơn, không người tri kỉ. Đó là một sự tự thương cực độ vừa thất vọng vừa nhen nhóm một niềm hi vọng về cuộc đời. + Lời tự xưng đau đáu thể hiện ý thức về bản ngã, về cái Tôi. Khóc Tiểu Thanh, Nguyễn Du đanglàm điếu văn tự khóc mình. + Điếu văn này cũng chính là sự bộc lộ thái độ của Nguyễn Du với chế độ phong kiến đương thời. c. Đánh giá: Lời thơ hàm súc, cô đọng mang ý nghĩa biểu trưng sâu sắc. “ Ý tại ngôn ngoại”- “làm thơ quý cong” Nguyễn Du không nói trực tiếp, không nói hết mà chỉ gợi, người đọc phải phát hiện, suy ngẫm. Bài thơ thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân đạo của Nguyễn Du, tài năng thơ chữ Hán hàm súc, uyên thâm của ông. Hết DeThi.edu.vn
62. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 16 ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI MÔN : NGỮ VĂN THỜI GIAN 180 PHÚT Câu 1. (8 điểm) “Giá trị lớn nhất của một trái tim biết yêu thương là sự chân thành.” (C. Dikens) Anh/chị có suy nghĩ gì về ý kiến trên? Câu 2. (12 điểm) Bêlinxki đã viết: “Bất cứ thi sĩ vĩ đại nào, sở dĩ họ vĩ đại bởi vì những đau khổ và hạnh phúc của họ bắt nguồn từ khoảng sâu thẳm của lịch sử xã hội; bởi vì họ là khí quan và đại biểu của xã hội, của thời đại và của nhân loại.” (Dẫn theo Lý luận văn học, Phương Lựu, NXB Giáo dục 1997, tr. 361) Từ ý kiến trên, anh/chị hiểu như thế nào về sự vĩ đại của Nguyễn Du qua tác phẩm Truyện Kiều. Hết ĐÁP ÁN ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI Câu 1 (8 điểm) A. Yêu cầu về kỹ năng Học sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội; bài viết có bố cục rõ ràng, lập luận và dẫn chứng thuyết phục; diễn đạt mạch lạc. B. Yêu cầu về kiến thức Học sinh có thể trình bày ý kiến, quan điểm của mình theo những cách khác nhau, nhưng bài viết phải rõ ràng, hợp lí, thuyết phuc, có cảm xúc. Về cơ bản, bài làm cần đạt được một số ý chính sau: 1. Giải thích - Trái tim biết yêu thương: là sự quan tâm đến người khác, biết chia sẻ tình cảm của mình với những người xung quanh. - Sự chân thành: là tình cảm được biểu hiện một cách tự nhiên; không giả dối, vụ lợi. - Chủ đề đặt ra cho bài viết: Giá trị lớn nhất của một trái tim biết yêu thương là sự chân thành. Đó là tình cảm cao quý và đáng trân trọng nhất trong quan hệ, đối xử giữa con người với con người trong cuộc sống. 2. Bình luận - Vì sao một trái tim cần biết yêu thương? DeThi.edu.vn
63. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn + Cuộc sống của con người chỉ có ý nghĩa khi đặt trong các mối quan hệ với gia đình và xã hội. Con người luôn cần được sự quan tâm giúp đỡ của người khác. Ngược lại bản thân mỗi người cũng phải biết quan tâm giúp đỡ mọi người. Sự sẻ chia sẽ đem đến tình yêu thương cho tất cả mọi người trong mọi mối quan hệ. Có như vậy, cuộc sống sẽ có ý nghĩa và tốt đẹp hơn. + Sự yêu thương luôn đem đến cho người nhận niềm vui, đồng thời cũng khiến người cho cảm thấy hạnh phúc. Từ đó có thể giúp con người tự nhận thức được giá trị của mình, giá trị của những người sống xung quanh mình để điều chỉnh hành vi, thái độ sống, hướng đến cuộc sống ngày càng tích cực hơn. + Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, con người đang có khuynh hướng vị kỉ, ít quan tâm đến người khác; dẫn đến thái độ thờ ơ với cuộc sống. Vì vậy “một trái tim biết yêu thương” sẽ giúp mọi người xích lại gần nhau hơn, tránh được những sự việc đáng tiếc xảy ra trong đời sống cá nhân, riêng lẻ của từng người. - Vì sao sự yêu thương cần được thể hiện một cách chân thành? + Tình cảm luôn tác động mạnh mẽ đến nhận thức của con người. Nếu tình cảm bị lừa dối hay lợi dụng sẽ khiến người nhận dễ bị tổn thương gây ra những phản ứng tiêu cực. Vì vậy, sự yêu thương cần phải được thể hiện một cách chân thành. + Nếu sự yêu thương bị giả dối sẽ ngày càng tạo thành hố sâu trong mối quan hệ giữa con người với con người. Thế giới sẽ ngày càng bị chia cắt. Con người sẽ rơi vào lối sống ích kỉ. - Sự yêu thương chân thành là tình cảm cao quý và đáng trân trọng nhất mà con người cần vươn đến và phải đạt được. - Con người cần phải sống như thế nào để thể hiện sự yêu thương chân thành? + Phải giữ gìn trái tim trong sáng, tình cảm chân thành, không sống vụ lợi cá nhân. Phải biết yêu thương người khác như yêu thương chính bản thân mình. + Tình cảm yêu thương chân thành đó phải được thể hiện bằng những thái độ, hành động cụ thể thiết thực đối với những người xung quanh. 3. Liên hệ bản thân và rút ra bài học Câu 2. (12 điểm) A. Yêu cầu về kỹ năng Học sinh có kĩ năng làm bài nghị luận văn học: nghị luận một ý kiến bàn về văn học; kết hợp linh hoạt, nhuẫn nhuyễn các thao tác lập luận; diễn đạt mạch lạc, thuyết phục, giàu cảm xúc. B. Yêu cầu về kiến thức 1. Giải thích ý kiến - Nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại. Qua những tác phẩm của họ, người đọc có thể hiểu được phần nào diện mạo bức tranh đời sống của một thời đại. - Qua một tác phẩm văn học lớn, những bức tranh đời sống của thời đại, đặc DeThi.edu.vn
64. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn biệt là tiếng nói của con người trong thời đại đó, được thể hiện bằng tiếng nói đại diện của chính nhà văn, người nghệ sĩ sáng tạo. - Nhà thơ lớn phải nói về cuộc sống bằng chính trái tim của mình; họ phải hiểu, cảm thông và chia sẻ với cuộc sống của nhân dân. Từ đó, những vấn đề trong tác phẩm của họ chính là tiếng nói đại diện cho số phận của những người dân trong đời sống xã hội. - Văn học là tấm gương phản ánh hiện thực. Nhà văn có vai trò là người thư kí trung thành của thời đại. Nhưng đặc biệt, để trở thành thi sĩ vĩ đại, người viết cần phải có một trái tim đồng cảm với tiếng nói của nhân dân để từ đó có thể chia sẻ những hạnh phúc hay đau khổ của họ trong mỗi tác phẩm của mình; và tác phẩm mới trở thành tiếng nói đại diện cho tiếng nói của dân tộc trong một thời đại. - Nguyễn Du là nhà thơ vĩ đại đã làm được tất cả những điều đó trong tác phẩm Truyện Kiều của ông. 2. Chứng minh và bình luận 2.1. Khẳng định ý kiến trên của Bêlinxki là đúng đối với những người nghệ sĩ chân chính qua mọi thờ đại. 2.2. Làm rõ điều đó qua tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. - Qua Truyện Kiều, Nguyễn Du đã tái tạo một bức tranh hiện thực của đời sống. Đó là xã hội phong kiến đang suy tàn, các tập đoàn phong kiến tranh quyền đoạt lợi. Đời sống người dân khốn khổ, lầm than, không có quyền sống. + Bọn quan lại tham lam, hối lộ, xử kiện bất minh + Bọn buôn người + Sự lạm quyền + Thế lực của đồng tiền - Tất cả các thế lực đó đã dẫn người phụ nữ tài sắc Thúy Kiều vào cảnh đoạn trường. - Qua Truyện Kiều, Nguyễn Du đã “đau khổ và hạnh phúc” chung với số phận đau thương của nàng Kiều. Nguyễn Du đã thể hiện thái độ đau xót, cảm thông với những con người bị áp bức trong xã hội phong kiến thối nát. + Kiều tài hoa, thông minh sắc sảo nhưng phải chịu lận đận, truân chuyên. + Kiều dám vượt qua lễ giáo phong kiến, tự do gắn bó yêu thương với Kim Trọng mà vẫn giữ được tình yêu trong sáng, thủy chung. Vì chữ Hiếu nàng đã lỗi thề, nhưng vẫn giữ trọn chữ tình son sắt, + Ở lầu xanh, phải tiếp khách làng chơi nhưng nàng vẫn giữ được một tâm hồn thanh sạch. + Mười lăm năm đoạn trường với bao tai ương nhưng Thúy Kiều vẫn giữ được phẩm cách tốt đẹp của mình. Nàng không buông xuôi, phó mặc mà luôn có ý thức về nhân phẩm, muốn thoát khỏi cuộc sống tủi nhục, xấu xa đó. - Nguyễn Du đã vui, buồn, hạnh phúc và đau khổ cùng cuộc đời nàng Kiều, DeThi.edu.vn
65. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn một nhân vật tiêu biểu đại diện cho biết bao con người tài sắc mà bất hạnh trong chế độ xã hội phong kiến. 3. Mở rộng vấn đề - Vai trò của người nghệ sĩ trong sáng tác văn học nghệ thuật là rất quan trọng. Thông qua những tác phẩm nghệ thuật lớn người ta có thể hiểu được cuộc sống của một thời đại. - Người nghệ sĩ phải sáng tác bằng tất cả sự cảm nhận và rung động từ trái tim; phải thấu hiểu, cảm thông và chia sẻ với từng thân phận con người trong cuộc sống Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm là thước đo tầm vóc nhà sáng tác; và muốn trở thành vĩ đại, thi sĩ phải là người đại diện cho ngôn ngữ và tiếng lòng của một thời đại. 4. Khẳng định giá trị của ý kiến Ý kiến trên của Bêlinxki đã đánh giá đúng vai trò, vị trí của nhà văn trong sáng tác văn học nói riêng và đời sống nghệ thuật nói chung. Điều đó đã được chứng minh qua tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. DeThi.edu.vn
66. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 17 ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI Môn Ngữ văn - Lớp 10 Thời gian làm bài: 180 phút Câu 1 (8,0 điểm) Trong cuốn sách Khẳng định bản thân, tác giả Lưu Dung (Trung Quốc) đã căn dặn con mình: Nên nhớ, loài vi trùng tự thỏa hiệp có thể ăn sâu vào cốt tủy, khiến cả đời con không đứng thẳng lên được. (Khẳng định bản thân - Lưu Dung, NXB Văn hóa dân tộc. 2008) Lời căn dặn trên gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì? Câu 2 (12,0 điểm) Có ý kiến cho rằng: Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ. Anh/chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy liên hệ với một bài ca dao và một bài thơ trung đại (đã được học hoặc đọc thêm trong chương trình Ngữ văn 10 Nâng cao) để làm sáng tỏ vấn đề. Hết DeThi.edu.vn
67. Bộ 30 Đề thi học sinh giỏi Văn 10 (Có đáp án) - DeThi.edu.vn HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI Câu 1 (8,0 điểm) I. Yêu cầu về kĩ năng Biết cách làm bài nghị luận xã hội, bố cục mạch lạc, rõ ràng, lập luận chặt chẽ. Dẫn chứng cụ thể, sinh động, văn giàu cảm xúc, không mắc lỗi về chính tả, dùng từ, diễn đạt. II. Yêu cầu về kiến thức - Hiểu và đánh giá, bàn luận thuyết phục vấn đề mà đề bài nêu ra - Học sinh có thể có những kiến giải, đánh giá theo quan điểm riêng của mình song cần lôgic, hợp lí và đảm bảo những ý sau: 1. Giải thích (2,0 điểm) - Tự thỏa hiệp: Thái độ và hành động chấp nhận hoàn cảnh, thực tế trước mắt; bỏ qua mục đích, dự định mình đã vạch ra trước đó. - Cách nói hình ảnh loài vi trùng tự thỏa hiệp có thể ăn sâu vào cốt tủy, khiến cả đời con không đứng thẳng lên được gợi tả sự nguy hại của việc con người tự thỏa hiệp với mình trong cuộc sống. Giống như loài vi trùng gây bệnh, tâm lí tự thỏa hiệp có thể ăn sâu và hủy hoại cuộc đời của mỗi con người, khiến người ta không thể sống một cuộc đời như mong đợi. -> Lời căn dặn của người cha với con cũng là một bài học đạo đức sâu sắc, có tác dụng cảnh tỉnh con người trước nguy cơ tự thỏa hiệp để biện hộ cho sự hèn nhát, thiếu bản lĩnh, ý chí mình khi không thực hiện được một việc nào đó. 2. Bình luận (5,0 điểm) a. Tự thỏa hiệp là loài vi trùng nguy hiểm có thể ăn sâu vào cốt tủy và khiến con người ta không đứng thẳng lên được là vì: - Trong mỗi con người đều có hai phần Con và Người, bản năng và lí trí Không ít trường hợp tiếng nói của bản năng với nhu cầu hưởng thụ, tâm lí ngại khó ngại khổ, tự thoả mãn đã lấn át lí trí, khiến con người gục ngã trên hành trình thực hiện lí tưởng. Tâm lí tự thỏa hiệp xuất hiện có thể vỗ về người ta quên đi thực tại, biện hộ cho thất bại của bản thân mình. + Tự thỏa hiệp là vi trùng nguy hiểm vì những biểu hiện của nó hầu như không gây nguy hại gì ngay tức khắc nhưng lại dần ăn sâu, hủy hoại con người, dần tạo thành những thói quen khó bỏ, những tính xấu khó chữa, biến con người thành nhu nhược, lười biếng, sống không lí tưởng. b. Mở rộng, nâng cao vấn đề Tổng hợp đề thi học sinh giỏi môn Văn học 10 của một số trường trên toàn quốc có đáp án - Cần phân biệt tự thỏa hiệp với sự tỉnh táo chấp nhận thực tế để sửa đổi, tránh bảo thủ máy móc. - Cần phê phán những người, những biểu hiện hèn nhát, tự ru mình, thỏa hiệp với hoàn cảnh trước mắt. 3. Bài học và liên hệ bản thân (1,0 điểm) DeThi.edu.vn