Đề cương ôn tập Chương 1 môn Vật lý Lớp 7 - Phạm Thị Nguyền

Nội dung text: Đề cương ôn tập Chương 1 môn Vật lý Lớp 7 - Phạm Thị Nguyền

1. ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP CHƯƠNG 1 MÔN: VẬT LÝ LỚP 7 Câu hỏi l ý thuyết: Câu 1: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng? Khi nào ta nhìn thấy một vật? Câu 2: Nguồn sáng là gì? Vật sáng là gì? Mặt Trăng có phải là nguồn sáng không? Câu 3: Phát biểu định luật truyền thẳng ánh sáng? Câu 4: Tia sáng là gì? Câu 5: Chùm sáng là gì? Có mấy loại chùm sáng? Câu 6: Nhật thực là gì? Nguyệt thực xảy ra khi nào? Câu 7: Tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi? Câu 8: Tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm? Gương cầu lõm có tác dụng gì? Câu 9: Tính chất ảnh của vật tạo bởi gương phẳng? - Vẽ ảnh của vật AB qua gương phẳng? O’ B’ O A’ Câu 10: Hiện tượng nhật thực là gì? Câu 11: Hiện tượng nguyệt thực là gì? Câu 12: Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng? Câu 13: Ảnh của một vật qua gương phẳng có đặc điểm gì? Câu 14: Ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi có tính thất gì? Câu 15: So sánh vùng nhìn thấy của gương phẳng và gương cầu lồi (nếu đặt mắt ở cùng một vị trí và kích thước của hai gương bằng nhau)? Câu 16: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm có tính chất gì? Câu 17: Tác dụng của gương cầu lõm? Câu 18: Chiếu một tia sáng lên một gương phẳng ta thu được một tia phản xạ tạo bởi tia tới một góc 130o. Vẽ hình và tính góc tới. GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 1 0979720116
2. I. Lí thuyết: Câu 1: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng? Khi nào ta nhìn thấy một vật? - Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta. - Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng truyền từ vật đó vào mắt ta. * Áp dụng: Giải thích tại sao khi đặt một cái hộp gỗ trong phòng có ánh sáng thì ta nhìn thấy cái hộp đó, nhưng khi đặt nó trong bóng đêm ta không thể thấy được nó? - Vì trong phòng tối thì không có ánh sáng từ cái hộp truyền vào mắt ta nên ta không thấy cái hộp. Lưu ý:( Vật đen là vật không tự phát ra ánh sáng và cũng không hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Sở dĩ ta nhận ra vật đen vì nó được đặt bên cạnh những vật sáng khác). Câu 2: Nguồn sáng là gì? Vật sáng là gì? Mặt Trăng có phải là nguồn sáng không? - Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng. - Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. - Mặt trăng không phải nguồn sáng, chỉ là vật hắt lại ánh sáng từ Mặt Trời Câu 3: Phát biểu định luật truyền thẳng ánh sáng? - Định luật truyền thẳng ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. * Áp dụng: Trong các phòng mổ ở bệnh viện, người ta thường dùng một hệ thống gồm nhiều đèn. Theo em mục đích chính của việc này là gì? - Mục đích chính của việc này là dùng nhiều đèn để tránh hiện tượng che khuất ánh sáng do người và các dụng cụ khác trong phòng tạo nên vì ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. Câu 4: Tia sáng là gì? - Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có hướng gọi tia sáng * Áp dụng: Tại sao trong các lớp học, người ta thường gắn đèn ở các phía trái, phải và tập trung trên trần nhà mà không gắn tập trung về một phía? - Vì để tránh hiện tượng xuất hiện các bóng đen che khuất do ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. Câu 5: Chùm sáng là gì? Có mấy loại chùm sáng? - Chùm sáng gồm nhiều tia sáng hợp thành. Có 3 loại chùm sáng: - Chùm sáng song song: Gồm các tia sáng không giao nhau trên đường truyền của chúng. - Chùm sáng hội tụ: Gồm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng. - Chùm sáng phân kỳ: Gồm các tia sáng loe rộng ra trên đường truyền của chúng. Lưu ý:Cách vẽ - Chùm sáng song song - Chùm sáng hội tụ - Chùm sáng phân kì GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 2 0979720116
3. Câu 6: Nhật thực là gì? Nguyệt thực xảy ra khi nào? - Nhật Thực là hiện tượng Mặt Trăng làm vật cản sáng giữa Mặt Trời và Trái Đất - Nhật thực toàn phần (hay một phần) quan sát được ở chỗ có bóng tối (hay bóng nữa tối) của Mặt Trăng trên Trái Đất. - Nguyệt Thực xảy ra khi Mặt Trăng bị Trái Đất che khuất không được Mặt Trời chiếu sáng. Câu 7: Tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi? - Ảnh ảo tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn vật. - Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước. * Áp dụng: Trên xe ô tô, xe máy người ta lắp một gương cầu lồi phía trước người lái xe để quan sát phía sau mà không lắp một gương phẳng. Làm như thế có lợi gì? - Vì vùng nhìn thấy của trong gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy trong gương phẳng có cùng kích thước giúp người lái xe nhìn được khoảng rộng hơn ở đằng sau. Câu 8: Tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm? Gương cầu lõm có tác dụng gì? - Ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm lớn hơn vật. - Gương cầu lõm có tác dung biến đổi một chùm tia tới song song thành một chùm tia phản xạ hội tụ vào một điểm và ngược lại, biến đổi một chùm tia tới phân kì thích hợp thành một chùm tia phản xạ song song. Câu 9: Tính chất ảnh của vật tạo bởi gương phẳng? - Ảnh ảo tạo bởi gương phẳng lớn bằng vật. - Khoảng cách từ một điểm của vật đến gương bằng khoảng cách từ ảnh của điểm đó đến gương. - Vẽ ảnh của vật AB qua gương phẳng? O’ B’ O A’ Cách vẽ: B1: Từ A kẻ AO kéo dài, đo OA’= OA (A’ là ảnh của A) B2: Từ B kẻ BO kéo dài, đo OB’= OB (B’ là ảnh của B) B3: Nối A’B’, ta được ảnh của AB * AB cao 5 cm, cách gương 10cm. Ảnh của vật cao bao nhiêu cm và cách gương bao nhiêu cm? GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 3 0979720116
4. - Ảnh cao 5 cm và cách gương 10 cm Câu 10: Hiện tượng nhật thực là gì? - Khi mặt trời, mặt trăng và trái đất cùng nằm trên đường thẳng, mặt trăng ở giữa thì xảy ra hiện tượng nhật thực. - Nếu đứng ở chỗ tối ta không nhìn thấy mặt trời, ta gọi phần đó là nhật thực toàn phần. - Nếu đứng ở chỗ nửa tối ta nhìn thấy một phần mặt trời, ta gọi phần đó là nhật thực một phần. Câu 11: Hiện tượng nguyệt thực là gì? - Khi mặt trời, mặt trăng và trái đất cùng nằm trên đường thẳng, trái đất năm ở giữa thì xảy ra hiện tượng nguyệt thực, Khi đó mặt trăng bị trái đất che khuất không nhận được ánh sáng từ mặt trời. Câu 12: Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng? - Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến tại điểm tới. - Góc phản xạ bằng góc tới. Cho hình vẽ sau + Vẽ tia phản xạ + Tính số đo góc phản xạ Câu 13: Ảnh của một vật qua gương phẳng có đặc điểm gì? - Ảnh ảo, lớn bằng vật - Khoảng cách từ một điểm của vật đến gương phẳng bằng khoảng cách từ ảnh của điểm đó đến gương (ảnh và vật đối xứng nhau qua gương) Câu 14: Ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi có tính thất gì? - Ảnh ảo, nhỏ hơn vật. Câu 15: So sánh vùng nhìn thấy của gương phẳng và gương cầu lồi (nếu đặt mắt ở cùng một vị trí và kích thước của hai gương bằng nhau)? - Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng. Câu 16: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm có tính chất gì? - Ảnh ảo, lớn hơn vật. Câu 17: Tác dụng của gương cầu lõm? - Gương cầu lõm có tác dụng biến đổi một chùm tia sáng tới song song thành chùm tia phản xạ hội tụ và ngược lại biến một chùm tia tới phân kì thích hợp thành chùm tia phản xạ song song. GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 4 0979720116
5. Câu 18: Chiếu một tia sáng lên một gương phẳng ta thu được một tia phản xạ tạo bởi tia tới một góc 130o. Vẽ hình và tính góc tới. Câu 19: Chiếu một tia tới SI tới một gương phẳng hợp với * Vẽ hình: gương một góc 300 . Vẽ hình xác định tia phản xạ và tính góc phản xạ bằng bao nhiêu ? ( Nêu cách vẽ ) Cách vẽ : N - Vẽ gương và tia tới. S R - Vẽ pháp tuyến IN. 0 i’ 60 i - Xác định góc tới i 300 - Vẽ tia phản xạ IR sao cho i’ = i G Tính i’ : I * Tính góc tới: GIN = GIS + SIN = 900 - Ta có góc i + i’ = 130o i’ = I = 130o/2 = 65o => SIN = i = GIN – GIS = 900 - 300 = 600 Hay i’ = i = 600 Lưu ý: 1.ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng a-Tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng: +ảnh của một vật là tập hợp ảnh của tất cả các điểm trên vật +Là ảnh ảo không hứng được trên màn chắn +Có kích thước bằng kích thước của vật +Khoảng cách từ một điểm của vật tới gương phẳng bằng khoảng cách từ ảnh của điểm đó tới gương b-Các tia sáng đi từ điểm sáng S tới gương phẳng cho tia phản xạ có đường kéo dài đi qua ảnh ảo S' 2.Gương cầu lồi: Gương có mặt phản xạ là mặt ngoài của một phần mặt cầu gọi là gương cầu lồi a-ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi: Là ảnh ảo không hứng được trên màn chắn và luôn nhỏ hơn vật b-Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi: Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước. 3.Gương cầu lõm a- Ảnh tạo bởi gương cầu lõm : Gương cầu lõm có thể cho cả ảnh ảo và ảnh thật. ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm lớn hơn vật b-Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm +Chiếu một chùm tia tới song song, ta thu được 1 chùm tia phản xạ hội tụ tại 1 điểm trước gương. +Chiếu một chùm tia tới phân kì thích hợp, thành chùm tia phản xạ song song. GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 5 0979720116
6. II. Bài tập: Bài 1: Trên hình vẽ là các tia tới gương phẳng. Hãy vẽ tiếp các tia phản xạ và xác định độ lớn của góc phản xạ? N S 400 I I Bài 2: Trên hình vẽ là một gương phẳng và hai điểm N, M. Hãy tìm cách vẽ tia tới và tia phản xạ của nó sao cho tia tới đi qua điểm M và tia phản xạ đi qua điểm N. M N . . Bài 3: Một vật hình mũi tên AB đặt trước gương phẳng như hình vẽ. Hãy xác định ảnh A’B’ của vật AB qua gương. B A Bài 4: Một điểm sáng S đặt trước và chiếu một chùm sáng phân kỳ lên một gương phẳng như hình vẽ. Hãy xác định chùm tia phản xạ. S Bài 5: Cho một gương phẳng và vật AB. a. Phải đặt vật AB như thế nào để ảnh A’B’ cùng chiều với vật? (vẽ hình) b. Phải đặt vật như thế nào để ảnh A’B’ ngược chiều với vật? (vẽ hình) GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 6 0979720116
7. Bài 6: Trong TN ở hình 1.1, nếu ta thắp một nắm hương để cho khối bay lên ở phía trước đèn pin, ta sẽ thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích vì sao?Biết rằng khói gồm các hạt nhỏ li ti bay lơ lửng. Trả lời: Khói gồm các hạt li ti ,các hạt này được chiếu sáng trở thành vật sáng .Do đó ánh sáng từ các hạt đó truyền đến mắt Bài 7: Cho 3 cái kim. Hãy nêu rõ cách ngắm như thế nào để chúng thẳng hàng?Giải thích vì sao phải làm như thế? Trả lời: Đặt mắt sao cho chỉ nhìn thấy kim gần mắt nhất mà không nhìn thấy kim còn lại *Giải thích :Kim 1 là vật chắn sáng của kim 2 , kim 2 là vật chắn sáng của kim 3 .Do ánh sáng truyền theo đường thẳng nên ánh sáng từ kim 2,3 bị chắn không tới mắt . Bài 8:Giải thích vì sao đứng ở nơi có Nhật Thực toàn phần ta lại không nhìn thấy Mặt Trời và thấy trời tối lại Trả lời: Nơi có nhật thực tòan phần nằm trong vùng bóng tối của Mặt trăng bị Mặt trăng che khuất không cho ánh sáng Mặt trời chiếu đến .Vì thế đứng ở đó ,ta không nhìn thấy Mặt trời và trời lại tối . Bài 9: Trên hình vẽ 1 tia tới SI chiếu lên một GP. a)Hãy vẽ tia phản xạ?b)Giữ nguyên tia tới SI, muốn thu được 1 tia phản xạ có hướng thẳng đứng từ dưới lên trên thì phải đặt gương như thế nào?Vẽ hình? S S I Câu 10: Vẽ ảnh của vật tạo bởi gương phẳng trong các trường hợp sau: B A B A A B B A Câu 11: Cho tia tới SI hợp với gương phẳng 1 góc 300 như hình vẽ: N a. Hãy tính góc tới và góc phản xạ. GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 7 0979720116
8. b. Hãy vẽ tia phản xạ của tia sáng này: S . . 300 . I S . A Câu 12: Cho 1 điểm sáng S đặt trước gương phẳng (Hình 3) . a) vẽ ảnh S’ của S tạo bởi gương (Dựa vào tính chất của ảnh) b) Vẽ tia sáng SI cho tia phản xạ đi qua điểm A Hình 3 Câu 13: : Có hai điểm sáng S1, S2 đặt trước gương phẳng? 1. Vẽ ảnh của mỗi điểm tạo bởi gương phẳng? 2. Vẽ hai chùm tia tới từ S1, S2 và hai chùm tia phản xạ tương ứng trên gương? S2 S1 GP GP Câu 14: Cho vật sáng ABC đặt trước gương phẳng. Hãy vẽ ảnh A’B’C’B của ABC tạo bởi gương phẳng. A C Câu 15: Vẽ tia phản xạ trong các trường hợp sau: S1 GP2 450 S1 GP2 0 45 GP1 GP1 GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 8 0979720116
9. Câu 16: Một vật sáng AB đặt trước một gương phẳng ( hình vẽ ) . a/ Hãy vẽ ảnh A’B’ của vật tạo bởi gương. b/ Hãy vẽ vùng đặt mắt để nhìn thấy ảnh A’B' . A B GP Câu17 :Giải thích tại sao trong phòng có cửa gỗ đóng kín không bật đèn ta không nhìn thấy mảnh giấy trắng đặt trên bàn Giải: Vì khi không bật đèn thì không có ánh sáng chiếu tới mảnh giấy trắng và như vậy sẽ không có ánh sáng phản chiếu lại vào mắt ta, nên ta không nhìn thấy mảnh giấy trắng được. GV: Ths. Phạm Thị Nguyền 9 0979720116