Đề cương ôn tập học kỳ II môn Vật lý Lớp 9 - Nguyễn Duy Liệu

Nội dung text: Đề cương ôn tập học kỳ II môn Vật lý Lớp 9 - Nguyễn Duy Liệu

1. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG ÔN TẬP CHƯƠNG 3: QUANG HỌC A. Lý thuyết 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Thấu kính hội tụ - Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ a) Hiện tượng khúc xạ ánh sáng Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Tia sáng truyền từ môi trường không khí sang môi trường nước bị gãy khúc Trên hình vẽ, quy ước gọi: - SI là tia tới. - IK là tia khúc xạ. - I là điểm tới. - NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới. - Góc SIN là góc tới, kí hiệu là i. - Góc KIN' là góc khúc xạ, kí hiệu là r. - Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới. b) Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí - Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. - Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì góc khúc xạ lớn hơn góc tới. c) Sự thay đổi góc khúc xạ theo góc tới Khi tia sáng đi từ không khí sang các môi trường trong suốt rắn, lỏng khác nhau thì góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới và ngược lại. d) Đặc điểm của thấu kính hội tụ Thấu kính hội tụ được làm bằng vật liệu trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu (một trong hai mặt có thể là mặt phẳng). Phần rìa ngoài mỏng hơn phần chính giữa. Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự. Trên hình vẽ bên ta quy ước gọi: (Δ) là trục chính O là quang tâm F và F’ lần lượt là tiêu điểm vật và tiêu điểm ảnh Khoảng cách OF = OF’ = f gọi là tiêu cự của thấu kính. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 1
2. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG e) Đường truyền của một số tia sáng qua thấu kính hội tụ - Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính. - Đường truyền của một số tia sáng đặc biệt: + Tia tới qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền thẳng. + Tia tới song song với trục chính cho tia ló đi qua tiêu điểm ảnh F’. + Tia tới qua tiêu điểm vật F cho tia ló song song với trục chính. f) Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ - Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự. - Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo lớn hơn vật và cùng chiều với vật. g) Ảnh của vật qua thấu kính hội tụ * Cách dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ - Từ S ta dựng hai tia (trong ba tia đặc biệt) đến thấu kính, sau đó vẽ hai tia ló ra khỏi thấu kính. - Nếu hai tia ló cắt nhau thực sự thì giao điểm cắt nhau đó chính là ảnh thật S’ của S, nếu hai tia ló không cắt nhau thực sự mà có đường kéo dài của chúng cắt nhau, thì giao điểm cắt nhau đó chính là ảnh ảo S’ của S qua thấu kính. * Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng hai trong ba tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 2
3. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG Ghi nhớ: - Công thức của thấu kính - Công thức xác định độ cao của vật hoặc ảnh: 2. Thấu kính phân kì - Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì a) Đặc điểm của thấu kính phân kì - Thấu kính phân kì được làm bằng vật liệu trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu (một trong hai mặt có thể là mặt phẳng). Phần rìa ngoài dày hơn phần chính giữa. - Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự. Trên hình vẽ bên ta quy ước gọi: (Δ) là trục chính O là quang tâm F và F’ lần lượt là tiêu điểm vật và tiêu điểm ảnh. Khoảng cách OF = OF’ = f gọi là tiêu cự của thấu kính. b) Đường truyền của một số tia sáng qua thấu kính phân kì - Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló có đường kéo dài cắt nhau tại tiêu điểm của thấu kính. - Đường truyền của một số tia sáng đặc biệt: + Tia tới qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền thẳng. + Tia tới song song với trục chính cho tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm ảnh F’. + Tia tới hướng tới tiêu điểm vật F cho tia ló song song với trục chính. c) Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì - Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính. - Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự. d) Ảnh của vật qua thấu kính phân kì * Cách dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính phân kì Từ S ta dựng hai tia (trong ba tia đặc biệt) đến thấu kính, sau đó vẽ hai tia ló ra khỏi thấu kính. Hai tia ló không cắt nhau thực sự mà có đường kéo dài của chúng cắt nhau, giao điểm cắt nhau đó chính là ảnh ảo S’ của S. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 3
4. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG * Cách dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính phân kì Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc với thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng hai trong ba tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính. 3. Máy ảnh và mắt – Mắt cận và mắt lão a) Cấu tạo của máy ảnh Máy ảnh là một dụng cụ dùng để thu ảnh một vật mà ta muốn chụp trên một phim. Hai bộ phận chính của máy ảnh là vật kính và buồng tối. Vật kính là một thấu kính hội tụ, trong buồng tối có lắp phim (đóng vai trò là màn) để thu ảnh của vật trên đó. b) Ảnh của một vật trên phim Ảnh của vật trên phim luôn là ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật. c) Cấu tạo của mắt về mặt quang học Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thủy tinh và màng lưới (còn gọi là võng mạc). + Thể thủy tinh là một thấu kính hội tụ bằng một chất trong suốt và mềm, nó dễ dàng phồng lên hay dẹt xuống khi cơ vòng đỡ nó bóp lại hay giãn ra làm cho tiêu cự của nó thay đổi. + Màng lưới là một màng ở đáy mắt, tại đó ảnh của vật mà ta nhìn thấy sẽ hiện lên rõ nét. d) Sự điều tiết của mắt Khi nhìn rõ một vật thì ảnh của vật đó sẽ hiện rõ nét trên màng lưới. Cơ vòng đỡ thể thủy tinh đã phải co giãn một chút khiến thể thủy tinh phồng lên hoặc dẹt lại và làm thay đổi tiêu cự của thể thủy tinh, quá trình này được gọi là sự điều tiết của mắt. Sự điều tiết xảy ra hoàn toàn tự nhiên. e) Điểm cực cận và điểm cực viễn - Điểm xa mắt nhất mà khi có vật ở đó, mắt không điều tiết có thể nhìn rõ vật gọi là điểm cực viễn (kí hiệu là Cv). - Điểm gần mắt nhất mà khi có vật ở đó, mắt còn có thể nhìn rõ vật (khi điều tiết tối đa) gọi là điểm cực cận (kí hiệu là Cc). - Mắt chỉ có thể nhìn rõ các vật trong khoảng từ điểm cực cận đến điểm cực viễn của mắt. Khoảng cách từ điểm cực cận đến điểm cực viễn gọi là giới hạn nhìn rõ của mắt. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 4
5. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG Chú ý: Ảnh của vật trên màng lưới thì ngược chiều với vật nhưng ta vẫn không thấy vật bị lộn ngược. Đó là do hoạt động của hệ thần kinh thị giác. f) Mắt cận - Mắt cận thị là mắt có thể nhìn rõ những vật ở gần, nhưng không nhìn rõ được những vật ở xa. - Để khắc phục tật cận thị, người cận thị phải đeo kính để có thể nhìn rõ những vật ở xa. Kính cận thị là thấu kính phân kì. Kính cận thị thích hợp có tiêu điểm F trùng với điểm cực viễn (Cv) của mắt. (fk OCv ) g) Mắt lão - Mắt lão là mắt có thể nhìn rõ những vật ở xa, nhưng không nhìn rõ được những vật ở gần. - Để khắc phục được tật mắt lão, cần đeo kính lão (làm bằng thấu kính hội tụ) để nhìn rõ những vật ở gần. 4. Kính lúp a) Kính lúp là gì? - Kính lúp là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn. Người ta dùng kính lúp để quan sát các vật nhỏ. - Mỗi kính lúp có độ bội giác (kí hiệu G) được ghi trên vành kính bằng các con số như 2x, 3x, 5x Độ bội giác của kính lúp cho biết khi dùng kính ta có thể thấy được một ảnh lớn lên gấp bao nhiêu lần (tính theo góc) so với khi quan sát trực tiếp vật mà không dùng kính. - Giữa độ bội giác G và tiêu cự f (đo bằng cm) có hệ thức: G = 25/f b) Cách quan sát một vật nhỏ qua kính lúp Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp, ta phải đặt vật trong khoảng tiêu cự của kính sao cho thu được một ảnh ảo lớn hơn vật. Mắt nhìn thấy ảnh ảo đó. 5. Ánh sáng trắng và ánh sáng màu. Màu sắc các vật. Các tác dụng của ánh sáng a) Các nguồn phát ánh sáng trắng - Mặt Trời là nguồn phát ánh sáng trắng rất mạnh (lúc ban ngày). - Các đèn dây tóc nóng sáng như bóng đèn pha xe ô tô, xe máy, bóng đèn pin b) Các nguồn phát ánh sáng màu - Các đèn LED phát ra ánh sáng màu (màu đỏ, màu vàng, màu lục ). - Bút laze thường dùng phát ra ánh sáng màu. - Các đèn ống phát ra ánh sáng màu đỏ, màu tím thường dùng trong quảng cáo. - Một số loài sinh vật phát ra ánh sáng màu như sứa, mực, nấm c) Tạo ánh sáng màu bằng các tấm lọc màu Tấm lọc màu có thể là một tấm kính màu, giấy bóng kính có màu, tấm nhựa trong có màu hay một lớp nước màu Nếu chiếu ánh sáng trắng hay ánh sáng màu qua tấm lọc cùng màu ta sẽ được ánh sáng có màu đó. Ánh sáng màu này khó truyền qua tấm lọc màu khác. Tấm lọc màu nào thì hấp thụ ít ánh sáng có màu đó nhưng hấp thụ nhiều ánh sáng có màu khác. d) Phân tích một chùm ánh sáng trắng bằng lăng kính - Lăng kính là một khối thủy tinh trong suốt có ba mặt bên hình chữ nhật, hai mặt đáy hình tam giác thường được mài mờ, ba đường gờ của nó song song với nhau gọi là ba cạnh của lăng kính. - Chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 5
6. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG e) Phân tích một chùm ánh sáng trắng bằng sự phản xạ trên đĩa CD Khi cho một chùm ánh sáng trắng phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD, chùm ánh sáng phản xạ cũng được phân tích thành rất nhiều màu sắc khác nhau. Trong chùm ánh sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau. f) Trộn các ánh sáng màu với nhau Ta có thể trộn hai hay nhiều ánh sáng màu với nhau bằng cách chiếu đồng thời các chùm ánh sáng đó vào cùng một chỗ trên một màn ảnh màu trắng. Màu của màn ảnh ở chỗ đó là màu mà ta thu được khi trộn các ánh sáng màu nói trên với nhau. g) Một số kết quả trong việc trộn ánh sáng màu - Có thể trộn hai hay nhiều ánh sáng màu khác nhau để tthu được một màu mới hẳn. - Đặc biệt có thể trộn các ánh sáng đỏ, lục, lam với nhau để được ánh sáng trắng. Nếu trộn ba màu này với độ mạnh yếu khác nhau ta sẽ thu được đủ mọi màu trong tự nhiên. - Trộn các ánh sáng có màu từ đỏ đến tím lại với nhau ta được ánh sáng trắng. h) Vật màu trắng, vật màu đỏ, vật màu xanh và vật màu đen Dưới ánh sáng trắng, vật có màu nào thì có ánh sáng màu đó truyền vào mắt ta (trừ vật màu đen). Ta gọi đó là màu của vật. i) Khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật - Vật màu trắng có khả năng tán xạ tất cả các ánh sáng màu. - Vật có màu nào thì tán xạ tốt ánh sáng màu đó, nhưng tán xạ kém ánh sáng các màu khác. - Vật màu đen không có khả năng tán xạ bất kì ánh sáng màu nào. k) Các tác dụng của ánh sáng * Tác dụng nhiệt của ánh sáng - Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng nóng lên. Khi đó năng lượng ánh sáng đã bị biến thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng. - Trong tác dụng nhiệt của ánh sáng, các vật có màu tối hấp thụ năng lượng ánh sáng mạnh hơn các vật có màu sáng. * Tác dụng sinh học của ánh sáng Ánh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật. Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng. Trong tác dụng này năng lượng ánh sáng đã biến thành một số dạng năng lượng cần thiết cho cơ thể sinh vật. * Tác dụng quang điện của ánh sáng Một số thiết bị có thể phát điện khi có ánh sáng chiếu vào nó (gọi là pin quang điện). Tác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là tác dụng quang điện. B. Trắc nghiệm & Tự luận I. Trắc nghiệm Câu 1: Chiếu một tia sáng từ không khí vào nước với góc tới là 600. Kết quả nào sau đây là hợp lý? A. Góc khúc xạ r = 600 B. Góc khúc xạ r = 40030’ C. Góc khúc xạ r = 00 D. Góc khúc xạ r = 700 Câu 2: Một vật đặt trong khoảng tiêu cự của thấu kính hội tụ. Đặc điểm của ảnh của vật tạo bởi thấu kính là: A. ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. B. ảnh ảo, cùng chiều, lớn hơn vật. C. ảnh thật, cùng chiều, nhỏ hơn vật. D. ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật. Câu 3: Đặt một vật sáng AB vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 16 cm. Có thể thu được ảnh nhỏ hơn vật tạo bởi thấu kính này khi đặt vật cách thấu kính là: A. 8 cm B. 16 cm C. 32 cm D. 48 cm Câu 4: Trong tác dụng sinh học của ánh sáng. Năng lượng ánh sáng đã biến thành A. Nhiệt năng B. Quang năng C. Năng lượng cần thiết D. Cơ năng Câu 5: Điều nào sau đây là đúng khi nói về ảnh cho bởi thấu kính phân kì? A. Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 6
7. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG B. Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, cùng chiều, lớn hơn vật. C. Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật. D. Tất cả mọi trường hợp vật đặt trước thấu kính phân kì đều cho ảnh ảo, cùng chiều, bé hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính. Câu 6: Ảnh của một vật hiện trên phim trong máy ảnh là: A. ảnh thật, ngược chiều vật B. ảnh thật, cùng chiều vật C. ảnh ảo, ngược chiều vật D. ảnh ảo, cùng chiều vật Câu 7: Chọn phát biểu không đúng A. Kính lúp dùng để quan sát những vật nhỏ. B. Kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn. C. Dùng kính lúp để nhìn các vật nhỏ thì ảnh quan sát được là ảnh thật lớn hơn vật. D. Độ bội giác của kính lúp càng lớn thì ảnh quan sát được càng lớn. Câu 8: Dùng máy ảnh mà vật kính cách phim 5cm để chụp ảnh của một người cao 1,6m, đứng cách máy 4m. Chiều cao của ảnh là: A. 3 cm B. 2 cm C. 1 cm D. 4 cm Câu 9: Lăng kính và đĩa CD có tác dụng gì? A. Tổng hợp ánh sáng B. Nhuộm màu cho ánh sáng C. Phân tích ánh sáng D. Khúc xạ ánh sáng Câu 10: Vật màu đỏ có đặc điểm nào dưới đây? A. Tán xạ kém ánh sáng màu đỏ và tán xạ mạnh ánh sáng các màu khác. B. Tán xạ mạnh ánh sáng màu đỏ và tán xạ kém ánh sáng màu khác. C. Tán xạ mạnh tất cả các màu. D. Tán xạ kém tất cả các màu. Câu 11: Vật AB đặt trước thấu kính hội tụ có tiêu cự f và cách thấu kính một khoảng OA cho ảnh A’B’ ngược chiều và cao bằng vật AB. Điều nào sau đây là đúng nhất? A. OA = f B. OA = 2f C. OA > f D. OA < f Câu 12: Độ bội giác của một kính lúp là 5. Tiêu cự của kính có thể nhận giá trị nào trong các giá trị sau? A. 5m B. 5 cm C. 5mm D. 5dm Câu 13: Điều nào không đúng khi nói về mắt? A. Hai bộ phận quan trọng của mắt là thủy tinh thể và màng lưới. B. Thủy tinh thể là một thấu kính hội tụ làm bằng vật chất trong suốt và mềm. C. Màng lưới là một màng mà khi ta nhìn thấy ảnh của vật sẽ thể hiện rõ trên đó. D. Thủy tinh thể ở mắt đóng vai trò như buồng tối ở máy ảnh. Câu 14: Một người cận thị, điểm xa nhất mà người đó nhìn rõ là 0,5m. Người đó muốn khắc phục tật cận thị phải lựa chọn kính như thế nào? A. Kính hội tụ có tiêu cự f = 1m B. Kính phân kì có tiêu cự f = 1m C. Kính phân kì có tiêu cự f = 0,5m D. Kính hội tụ có tiêu cự f = 0,5m Câu 15: Một tờ giấy màu vàng được chiếu sáng bằng một bóng đèn điện dây tóc. Nếu nhìn tờ giấy đó qua hai tấm kính lọc màu đỏ và màu vàng chồng lên nhau thì ta thấy tờ giấy màu gì? A. Vàng B. Da cam C. Lam D. Đen Câu 16: Đặc điểm nào sau đây không phải là của mắt lão? A. Chỉ nhìn được vật ở trong khoảng từ điểm cực cận đến điểm cực viễn. B. Nhìn rõ những vật ở xa nhưng không nhìn rõ vật ở gần mắt. C. Có điểm cực cận xa mắt hơn so với mắt bình thường. D. Có khoảng cực cận lớn hơn so với mắt bình thường. Câu 17: Trong ba nguồn sáng: Bút laze, Mặt Trời, đèn dây tóc nóng sáng thì nguồn nào phát ánh sáng trắng? A. Bút laze, Mặt Trời B. Mặt Trời C. Mặt Trời, đèn dây tóc nóng sáng D. Đèn dây tóc nóng sáng Câu 18: Dưới ánh sáng đỏ và dưới ánh sáng lục, ta thấy một dòng chữ có màu đen. Vậy nếu là ánh sáng BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 7
8. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG trắng, dòng chữ ấy có màu A. đỏ B. vàng C. lục D. xanh thẫm, tím hoặc đen Câu 19: Câu nào dưới đây không đúng? A. Vật màu trắng tán xạ tốt mọi ánh sáng (trắng, đỏ, vàng, lục, lam) B. Vật có màu đen không tán xạ ánh sáng. C. Vật có màu xanh tán xạ hoàn toàn ánh sáng trắng. D. Vật có màu nào (trừ màu đen) thì tán xạ tốt ánh sáng màu đó. Câu 20: Sự điều tiết của mắt có tác dụng gì? A. làm tăng độ lớn của vật B. làm ảnh của vật hiện rõ nét trên màng lưới C. làm tăng khoảng cách đến vật D. làm giảm khoảng cách đến vật II. Tự luận Câu 1: Vật AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, cách thấu kính 16 cm, A nằm trên trục chính. Tiêu cự của thấu kính là 12 cm. a) Vẽ ảnh của AB b) Ảnh cao gấp mấy lần vật? Vị trí của ảnh như thế nào? Câu 2: Ta biết Mặt Trời là nguồn phát ánh sáng trắng rất mạnh nhưng tại sao lúc bình minh hoặc lúc hoàng hôn thì ta lại thấy ánh sáng Mặt Trời lại có màu đỏ da cam? Câu 3: Hãy giải thích tại sao các bồn chưa xăng dầu thường được sơn màu nhũ bạc trắng còn trên tấm kính của pin mặt trời thường làm màu đen? Câu 4: Các đèn sau và các đèn báo rẽ của xe ô tô, xe máy thường có màu đỏ hay vàng. Hãy tìm hiểu xem các ánh sáng màu đó được tạo ra bằng cách nào? Câu 5: Một người mắt thường có khoảng cực cận OC C = 25 cm đeo sát mắt một kính lúp để có thể nhìn rõ được vật gần nhất đặt cách mắt 15cm. Kích thước ảnh A’B’ qua kính là 4 mm. Tính kích thước của vật AB. Câu 6: Một người dùng kính lúp có tiêu cự 8cm để quan sát một vật nhỏ. Vật đặt cách kính 6cm. a) Dựng ảnh của vật qua kính. Ảnh của vật qua kính lúp là ảnh thật hay ảnh ảo? b) Ảnh lớn hơn hay nhỏ hơn vật bao nhiêu lần? Câu 7: Đặt một vật sáng AB vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, A nằm trên trục chính, ta thu được ảnh A 1B1 rõ nét trên màn cách thấu kính 15cm. Sau đó giữ nguyên vị trí thấu kính, dịch chuyển vật dọc theo trục chính lại gần thấu kính một đoạn a, thì thấy phải dời màn ảnh đi một đoạn b = 5cm mới thu được ảnh rõ nét A2B2 trên màn. Biết A2B2 = 2A1B1. Tính khoảng cách a và tiêu cự của thấu kính. Câu 8: Đặt một vật AB có dạng một đoạn thẳng nhỏ cao 2,4 cm vuông góc với trục chính của một kính lúp, cách kính lúp 8cm. Biết kính lúp có kí hiệu 2,5x ghi trên vành kính. a) Vẽ ảnh của vật AB qua kính lúp b) Xác định vị trí và độ cao của ảnh Câu 9: Dùng thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 5 cm làm kính lúp a) Tính độ bội giác của kính lúp nói trên b) Khi quan sát một vật nhỏ bằng kính lúp này thì thấy ảnh của vật qua kính lúp là ảnh ảo cao gấp 10 lần vật. Xác định vị trí đã đặt vật trước kính lúp và vị trí của ảnh. Câu 10: Một ly đựng đầy nước hình trụ cao 20 cm có đường kính 20 cm. Một người đặt mắt gần miệng ly nhìn theo phương AM thì vừa vặn thấy tâm O của đáy ly. a) Vẽ đường đi của tia sáng phát ra từ O và truyền tới mắt người quan sát. b) Tính góc hợp bởi phương của tia tới với phương của tia khúc xạ. Tạm biệt BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 8
9. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG MỘT SỐ ĐỀ ÔN THI HỌC KỲ 2 – Thời gian làm đề: 45 phút ĐỀ 1 (Trích đề thi khối 9 - Quận 10 HCM năm 2018) Câu 1: (2,0 điểm) Điền từ thích hợp vào chỗ chấm ( ) để thành câu trả lời hoàn chỉnh: (học sinh chỉ cần ghi lại số và từ điền thêm tương ứng, không ghi lại cả câu) a. Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là: (1) và .(2) . b. Có thể làm xuất hiện dòng điện xoay chiều khi cho cuộn dây dẫn kín quay (3) hoặc cho nam châm quay (4) c. Máy phát điện xoay chiều đơn giản dùng trong xe đạp có tên là (5) d. Đặt máy (6) ở đầu đường dây tải để giảm hao phí khi truyền tải điện năng đi xa. e. Khi truyền tải điện năng đi xa bằng đường dây dẫn sẽ có một phần điện năng bị hao phí do hiện tượng (7) trên đường dây, phương án tối ưu để giảm hao phí điện năng do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện là (8) Câu 2: (2,0 điểm) Các câu sau Đúng hay Sai? (chỉ nhận xét Đúng hoặc Sai, không yêu cầu ghi lại nội dung cả câu) a. Ảnh hứng được trên màng lưới là ảnh cùng chiều vật. b. Ánh sáng trắng là ánh sáng có màu trắng. c. Tiêu cự của kính lúp là 5cm thì số bội giác của nó là G = 5X d. Dòng điện xoay chiều là dòng điện có chiều luân phiên thay đổi theo thời gian. e. Máy biến thế gồm nam châm và hai cuộn dây có số vòng khác nhau đặt cách điện với nhau. f. Một người phải đeo kính hội tụ mới đọc sách cách mắt 25cm được, người này bị tật cận thị. g. Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau. h. Người bị lão thị chỉ nhìn rõ mọi vật ở xa mắt. Câu 3: (1,0 điểm) a. Hiện nay, đường dây tải điện cao thế Bắc- Nam của nước ta có giá trị lên đến bao nhiêu vôn? b. Nêu hai lí do để giải thích vì sao khi truyền tải điện năng đi xa, người ta dùng dây nhôm có cùng điện trở thay cho dây đồng. Câu 4: (1,0 điểm) Vận dụng tính chất các dụng cụ quang học đã học, em hãy giải thích vì sao không nên tưới cây vào buổi trưa. Câu 5: (1,5 điểm) Một máy biến thế, cuộn sơ cấp có 2000 vòng được nối với hiệu điện thế xoay chiều 240V. a. Tính số vòng dây của cuộn thứ cấp để khi nối cuộn thứ cấp với bóng đèn 12V thì đèn này sáng bình thường. b. Nếu cuộn sơ cấp của máy biến thế được nối với một nguồn điện không đổi thì có xuất hiện một hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp hay không? Tại sao? Câu 6: (2,5 điểm) Một vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 12cm. A nằm trên trục chính và OA = 4cm. a. Nêu đặc điểm ảnh A’B’ của AB do thấu kính hội tụ tạo ra. b. Vẽ thấu kính, vật sáng AB và ảnh A’B’ theo đúng tỉ lệ giữa OA và OF. c. Tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính.  HẾT  ĐỀ 2 A. TRẮC NGHIỆM. (3 điểm) Khoanh tròn phương án trả lời đúng nhất cho các câu sau Câu 1: Một người cận phải đeo kính phân kỳ có tiêu cự 25cm. Hỏi khi không đeo kính thì người đó nhìn rõ được vật cách mắt xa nhất là bao nhiêu? A. 50cm. B. 75cm. C. 25cm. D. 15cm. Câu 2: Chùm tia sáng tới song song với trục chính qua thấu kính phân kì thì : A. Chùm tia ló cũng là chùm song song B. Chùm tia ló là chùm hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính C. Chùm tia ló là chùm tia qua quang tâm D. Chùm tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm của thấu kính Câu 3: Điểm cực viễn của mắt cận thị là BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 9
10. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG A. Bằng điểm cực viễn của mắt thường B. Gần hơn điểm cực viễn của mắt thường C. Xa hơn điểm cực viễn của mắt thường D. Xa hơn điểm cực viễn của mắt lão Câu 4: Sử dụng vôn kế xoay chiều để đo hiệu điện thế giữa 2 lỗ của ổ cắm điện trong gia đình thấy vôn kế chỉ 220 V. Nếu đổi chỗ hai đầu phích cắm thì số chỉ của vônkế là: A. Kim quay ngược chiều kim đồng hồ B. Kim quay cùng chiều kim đồng hồ C. Kim vôn kế chỉ 220 V D. Kim vôn kế chỉ số 0 Câu 5: Một máy biến thế dùng để hạ hiệu điện thế từ 500 KV xuống 2, 5 KV, biết cuộn dây sơ cấp có 100.000 vòng, cuộn thứ cấp nhận giá trị đúng nào sau đây: A. 500 vòng B. 20.000 vòng C. 12.500 vòng D. 5000 vòng Câu 6: Máy biến thế dùng để: A. Thay đổi công suất . B. Thay đổi hiệu điện thế. C. Thay đổi cường độ dòng điện. D. Biến đổi điện năng sang các dạng năng lượng khác . B. PHẦN TỰ LUẬN (7 điểm) Câu 1: Điều kiện nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng? Khi nào dòng điện cảm ứng trong dây dẫn kín đổi chiều? Câu 2: Đường dây tải điện có tổng chiều dài 10km, có hiệu điện thế 15000V ở hai đầu nơi truyền tải, công suất điện cung cấp ở nơi truyền tải là P = 3.106W. Dây dẫn tải điện cứ 1km có điện trở là 0,2Ω. Tính công suất hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây? Câu 3: Nêu đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ? Áp dụng: Một vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, cách thấu kính một khoảng d = 12cm, tiêu cự của thấu kính f = 20cm. a. Vẽ ảnh A’B’ của vật AB theo đúng tỉ lệ. Ta thu được ảnh có đặc điểm gì? b. Ảnh cách thấu kính một khoảng d’ bằng bao nhiêu? Tính khoảng cách giữa vật và ảnh. c. Tính độ lớn của ảnh, biết độ lớn của vật là 3cm. d. Giữa cố định vị trí của ảnh và vật. Thay đổi vị trí của thấu kính thì có 2 vị trí của thấu kính cho ảnh rõ nét trên màn. Tính khoảng cách giữa hai vị trí này. H ết ĐỀ 3 PHẦN TRẮC NGHIỆM (3,6 điểm) Hãy chọn phương án đúng. Câu 1. Khi có dòng điện một chiều, không đổi chạy trong cuộn dây sơ cấp của một máy biến thế thì trong cuộn thứ cấp đã nối thành mạch kín A. có dòng điện một chiều không đổi. B. có dòng điện một chiều biến đổi. C. có dòng điện xoay chiều. D. không có dòng điện nào cả. Câu 2. Trong thí nghiệm bố trí như hình 1, biết rằng khi đưa nam châm từ ngoài vào trong lòng cuộn dây thì đèn LED màu đỏ sáng, đèn LED màu vàng không sáng. Khi kéo nam châm từ trong ra ngoài cuộn dây thì đèn LED màu đỏ không sáng, đèn LED màu vàng sáng. Hỏi khi đưa cuộn dây lại gần nam châm thì điều gì xảy ra ? A. Đèn LED màu đỏ sáng, đèn LED màu vàng không sáng. B. Đèn LED màu đỏ không sáng, đèn LED màu vàng sáng. C. Cả hai đèn không sáng. D. Cả hai đèn sáng. Câu 3. Nếu tăng hiệu điện thế ở 2 đầu đường dây tải điện lên 10 lần thì công suất hao phí do toả nhiệt sẽ thay đổi như thế nào? A. Tăng 10 lần B. Giảm 10 lần C. Tăng 100 lần D. Giảm 100 lần Câu 4. Tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho tia ló có đặc điểm nào dưới đây? A. Đi qua tiêu điểm. B. Đi qua quang tâm. C. Song song với trục chính. D. Có đường kéo dài đi qua tiêu điểm. BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 10
11. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG Câu 5. Ảnh của một vật sáng tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh nào dưới đây? A. Ảnh thật lớn hơn vật. C. Ảnh thật nhỏ hơn vật. B. Ảnh ảo lớn hơn vật. D. Ảnh ảo nhỏ hơn vật. Câu 6. Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 8 cm. Thấu kính cho ảnh ảo khi A. vật đặt cách thấu kính 4 cm. B. vật đặt cách thấu kính 12 cm. C. vật đặt cách thấu kính 16 cm. D. vật đặt cách thấu kính 24 cm. Câu 7. Chiếu tia tới SI từ không khí tới mặt phân cách với 4 3 2 thuỷ tinh. Trong các tia đã cho ở hình bên, tia nào là tia 1 khúc xạ. A. Tia 1. C. Tia 3. Không khí B. Tia 2. D. Tia 4. I Nước S Câu 8. Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, ban đầu đặt cách thấu kính một khoảng bằng hai lần tiêu cự (2f). Thấu kính sẽ cho ảnh ảo trong trường hợp nào sau đây? A. Từ vị trí ban đầu, dịch vật một khoảng f/2 lại gần thấu kính. B. Từ vị trí ban đầu, dịch vật một khoảng f/2 ra xa thấu kính. C. Từ vị trí ban đầu, dịch thấu kính một khoảng 3f/2 lại gần vật. D. Từ vị trí ban đầu, dịch thấu kính một khoảng 3f/2 ra xa vật. Câu 9. Một vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ và cách thấu kính 15 cm. Ảnh sẽ ngược chiều vật khi tiêu cự của thấu kính là A. 40 cm. C. 20 cm. B. 30 cm. D. 10 cm. Câu 10. Ảnh của một vật khi nhìn qua kính lúp là ảnh nào dưới đây? A. Ảnh thật, lớn hơn vật. C. Ảnh ảo, lớn hơn vật. B. Ảnh thật, nhỏ hơn vật. D. Ảnh ảo, nhỏ hơn vật. Câu 11. Ảnh của một vật hiện trên phim trong máy ảnh là ảnh nào dưới đây? A. Ảnh thật ngược chiều vật. B. Ảnh ảo ngược chiều vật. C. Ảnh thật cùng chiều vật D. Ảnh ảo cùng chiều vật Câu 12. Mắt của một người chỉ nhìn rõ được các vật cách mắt từ 100 cm trở lại. Mắt này có tật gì và phải đeo kính nào? A. Mắt cận, đeo kính hội tụ. B. Mắt lão, đeo kính phân kì. C. Mắt lão, đeo kính hội tụ. D. Mắt cận, đeo kính phân kì. PHẦN TỰ LUẬN (6 điểm) Câu 1. Một máy biến thế gồm cuộn sơ cấp có 1000 vòng, cuộn thứ cấp có 5000 vòng đặt ở đầu một đường dây tải điện để truyền đi một công suất điện là 10 000 kW. Biết hiệu điện thế hai đầu cuộn thứ cấp là 100 kV. a) Tính hiệu điện thế đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp? b) Cho điện trở của toàn bộ đường dây là 100 . Tính công suất hao phí do toả nhiệt trên đường dây. Câu 2. Vật sáng AB dạng mũi tên đặt vuông góc với trục chính, A thuộc trục chính của một thấu kính hội tụ, F là một tiêu điểm của thấu kính và cách quang tâm O của thấu kính là 20cm. Vật sáng AB cách thấu kính đoạn bằng 40cm. a) Hãy dựng ảnh A/B/ của vật AB? Tính tỉ số độ lớn của ảnh và vật. b) Nếu dịch vật lại gần thấu kính hơn thì kích thước ảnh sẽ thay đổi như thế nào? Câu 3. Xác định loại thấu kính và vị trí tiêu điểm chính của thấu kính trong các hình vẽ sau. (Không cần nêu cách vẽ) S’ . S . S . . s’ ĐỀ 4 BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 11
12. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG Câu 1: (2,0 điểm) a/ Nêu cấu tạo của máy phát điện xoay chiều? b/ Hiện nay để bảo vệ môi trường, trên thế giới người ta ưu tiên sử dụng nguồn năng lượng nào để biến đổi thành điện năng? Câu 2: (2,0 điểm) a/ Dòng điện xoay chiều là gì? b/ Nêu các tác dụng của dòng điện xoay chiều? Cho 1 ví dụ ở mỗi tác dụng. Câu 3: (1,5 điểm) Thế nào là hiện tượng khúc xạ ánh sáng? Vẽ hình minh họa. Câu 4: (3,0 điểm) - Nêu 2 cách làm giảm hao phí trên đường dây tải điện. - Một máy biến thế có số vòng cuộn sơ cấp là 500 vòng, cuộn thứ cấp là 11000 vòng đặt vào đầu dây tải điện có điện trở là 100  để truyền một công suất là 110000 W. Hiệu điện thế hai đầu cuộn sơ cấp là 1000 V. a/ Tính hiệu điện thế hai đầu cuộn thứ cấp. b/ Tính công suất hao phí. Câu 5: (1,5 điểm) Cho vật AB cao 3 cm đặt trước thấu kính hội tụ có tiêu cự 12 cm, vật cách thấu kính 8 cm a/ Dựng ảnh A'B' b/ Nêu tính chất ảnh c/ Tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh HẾT ĐỀ 5 Câu 1: Khi cho thanh nam châm quay trước cuộn dây dẫn kín thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng (H.1). Hãy giải thích hiện tượng trên. Từ đó, em hãy nêu điều kiện để xuất hiện dòng điện cảm ứng trong một cuộn dây dẫn kín. Hình 1 Câu 2: Quan sát các máy phát điện xoay chiều ở hình H.2 và H.3. Hãy cho biết tên hai bộ phận chính của chúng. Hình 2 Hình 3 Khi hoạt động bộ phận nào đứng yên? Bộ phận nào quay? Câu 3: Quan sát hình và cho biết tên gọi các bộ phận (a), (b) của máy ảnh Quan sát hình và cho biết tên gọi các bộ phận (c), (d) của mắt Bộ phận (c) của mắt đóng vai trò như bộ phận nào của máy ảnh BIÊN SOẠN: ThS. NGUYỄN DUY LIỆU ♣ 0935991512 Trang 12
13. ☼ TT LUYỆN THI ĐH – THPT QG ♣ Đ/C: K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG – ĐÀ NẴNG c) a) d) b) Câu 4: Một máy biến thế có hai cuộn dây với số vòng lần lượt là 600 vòng và 30000 vòng. Cuộn sơ cấp là cuộn có bao nhiêu vòng khi máy hạ thế? Khi đặt một hiệu điện thế xoay chiều 1 100V vào cuộn sơ cấp thì hiệu điện thế thu được ở cuộn thứ cấp là bao nhiêu vôn? Câu 5: Cho vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của thấu kính thì thu được ảnh A’B’ ngược chiều và có 1 độ lớn bằng vật (H.4) 2 B A' A B' a) Thấu kính đã cho là thấu kính phân kỳ hay thấu kính hội tụ? Vì sao? Vẽ đường truyền của các tia sáng qua thấu kính để có ảnh trên. b) Biết thấu kính có tiêu cự f = 12cm, làm vị trí của vật AB đối với thấu kính. c) Di chuyển vật AB lại gần thấu kính một đoạn bao nhiêu cm để thu được một ảnh thật có độ lớn bằng với vật? HÃY: Suy nghĩ tích cực - Cảm nhận đam mê - Hành động kiên trì. Chúc các em học sinh THÀNH CÔNG trong học tập! THÊT B¹I Cã NGUY£N NH¢N – THµNH C¤NG PH¶I Cã PH¦¥NG PH¸P  PH¦¥NG PH¸P §· Cã THÇY LIÖU LO, C¸C EM CHØ CÇN SI£NG N¡NG Biên soạn: GV: ThS. Nguyễn Duy Liệu Email: lieuuni2009@gmail.com – facebook : Nguyễn Duy Liệu  ĐT: 0935991512 TT BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC & LUYỆN THI K503/32 TRƯNG NỮ VƯƠNG TP– ĐÀ NẴNG TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC KHOA NGUYỄN BIÊN SOẠN: ĐịaThS. chỉ NGUYỄN : K503/32 DUY Trưng LIỆU Nữ ♣ 0935991512Vương – Hòa Thuận Tây – Hải Châu - Đà Nẵng Trang 13