Đề cương tham khảo ôn tập học kì 1 môn Hóa học 9

Nội dung text: Đề cương tham khảo ôn tập học kì 1 môn Hóa học 9

1. Đề cương ôn tập Môn: Hóa học 9 ĐỀ CƯƠNG THAM KHẢO ÔN TẬP HỌC KÌ 1 PHẦN A – KIẾN THỨC CƠ BẢN: I – MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC LOẠI HỢP CHẤT VÔ CƠ: OXIT BAZƠ OXIT AXIT + Axit + Bazơ + Oxit axit + Oxit bazơ Nhiệt + H2O phân MUỐI + H2O hủy + Axit + Bazơ + Kim loại + Axit + Bazơ + Oxit axit + Oxit bazơ BAZƠ + Muối AXIT + Muối II – CÁC LOẠI HỢP CHẤT VÔ CƠ: 1. OXIT a) Định nghĩa: Oxit là hợp chất gồm 2 nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là oxi. Vd: CaO, SO2, CO, Na2O, Fe3O4, P2O5, b) Tính chất hóa học: Tính chất hóa học OXIT AXIT OXIT BAZƠ Một số oxit bazơ (Na O, BaO, CaO, K O, Một số oxit axit (SO , CO , N O , P O , 2 2 2 2 2 5 2 5 ) + nước dd bazơ ) + nước dd axit 1. Tác dụng với nước Vd: Na2O + H2O 2NaOH Vd: CO2 + H2O H2CO3  Các oxit bazơ như: MgO, CuO, Al2O3, P2O5 + 3H2O 2H3PO4 FeO, Fe2O3, không tác dụng với nước. Oxit bazơ + axit muối + nước 2. Tác dụng với axit Vd: CuO + 2HCl CuCl2 + H2O CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O Oxit axit + dd bazơ muối + nước 3. Tác dụng với dd Vd: SO + Ca(OH) CaSO + H O bazơ (kiềm) 2 2 3 2 CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O 4. Tác dụng với oxit Oxit bazơ + oxit axit muối axit Vd: CaO + CO2 CaCO3 5. Tác dụng với oxit Oxit axit + oxit bazơ muối bazơ Vd: SO2 + BaO BaSO3 2. AXIT a) Định nghĩa: Axit là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử H liên kết với gốc axit. Các nguyên tử H này có thể thay thế bằng các ng/tử kim loại. Vd: HCl, HNO3, H2SO4, H3PO4, b) Tính chất hóa học: 1. Tác dụng với chất chỉ thị: 3. Tác dụng với oxit bazơ: Dd axit làm giấy quỳ tím chuyển sang màu đỏ. Axit + oxit bazơ muối + nước 2. Tác dụng với kim loại: Vd: CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O Một số dd axit (HCl, H2SO4 loãng) + các kim loại 4. Tác dụng với bazơ: đứng trước H (trong dãy HĐHH của kim loại) Axit + bazơ muối + nước (phản ứng trung hòa) muối + H2 Vd: 2Fe(OH)3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 6H2O Vd: 2Al + 3H2SO4loãng Al2(SO4)3 +3H2 5. Tác dụng với muối: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 Axit + muối muối mới + axit mới  H2SO4 đặc và HNO3 tác dụng với hầu hết các kim Vd: H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl loại tạo muối nhưng không giải phóng khí H2. 2HCl + Na2CO3 2NaCl + H2O + CO2 Vd: Cu + 2H2SO4đặc CuSO4 + SO2 + 2H2O  Điều kiện phản ứng xảy ra: Sản phẩm phải có  H2SO4 đặc có tính háo nước. chất không tan hoặc chất khí.  Sản xuất axit sunfuric: Gồm các công đoạn sau: 1
2. Đề cương ôn tập t o (1) S + O2  SO2 (2) 2SO2 + O2 2SO3 V2O5 (3) SO3 + H2O H2SO4 3. BAZƠ a) Định nghĩa: Bazơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hiđroxit (OH). Vd: KOH, NaOH, Ba(OH)2, Al(OH)3, b) Tính chất hóa học: 1. Tác dụng với chất chỉ thị: Dd bazơ làm giấy quỳ 4. Tác dụng với muối: tím chuyển sang màu xanh, dd phenolphtalein Dd bazơ + dd muối muối mới + bazơ mới chuyển sang màu đỏ. Vd: Ba(OH)2 + CuSO4 BaSO4 + Cu(OH)2 2. Tác dụng với oxit axit: 3NaOH + FeCl3 Fe(OH)3 + 3NaCl Dd bazơ + oxit axit muối + nước  Điều kiện phản ứng xảy ra: Sản phẩm phải có Vd: Ca(OH)2 + SO3 CaSO4 + H2O chất không tan. 3. Tác dụng với axit: 5. Phản ứng nhiệt phân: 0 Bazơ + axit muối + nước (phản ứng trung hòa) Bazơ không tan t oxit bazơ + nước t0 Vd: NaOH + HCl NaCl + H2O Vd: Cu(OH) CuO + H O 2 2  Sản xuất natri hiđroxit: 2NaCl + H O Điện phân dd 2NaOH + Cl  + H  2 có màng ngăn 2 2 c) Thang pH: Dùng để biểu thị độ axit hoặc độ bazơ của một dung dịch: pH = 7: trung tính ; pH 7: tính bazơ 4. MUỐI a) Định nghĩa: Muối là hợp chất mà phân tử có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc axit. Vd: NaCl, MgSO4, Fe(NO3)2, BaCO3, b) Tính chất hóa học: 1. Tác dụng với kim loại: 3. Tác dụng với bazơ: Muối + kim loại muối mới + kim loại mới Dd muối + dd bazơ muối mới + bazơ mới Vd: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu Vd: CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4 Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag  Điều kiện phản ứng xảy ra: Sản phẩm phải có  Lưu ý: Kim loại đứng trước (trừ K, Na, Ca, ) chất không tan. đẩy kim loại đứng sau (trong dãy HĐHH của kim 4. Tác dụng với muối: loại) ra khỏi dung dịch muối của chúng. Muối + muối 2 muối mới 2. Tác dụng với axit: Vd: NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3 Muối + axit muối mới + axit mới  Điều kiện phản ứng xảy ra: Sản phẩm phải có Vd: BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl chất không tan. Na2CO3 + 2HCl 2NaCl + H2O + CO2 5. Phản ứng nhiệt phân hủy:  Một số muối bị phân hủy ở nhiệt độ cao: Điều kiện phản ứng xảy ra: Sản phẩm phải có 0 Vd: CaCO t CaO + CO  chất không tan hoặc chất khí. 3 2 c) Phản ứng trao đổi: - Định nghĩa: Là phản ứng hóa học, trong đó hai hợp chất tham gia phản ứng trao đổi với nhau những thành phần cấu tạo của chúng để tạo ra những hợp chất mới. Vd: BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl Na2CO3 + 2HCl 2NaCl + H2O + CO2 CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4 NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3 - Điều kiện để phản ứng trao đổi xảy ra: Phản ứng trao đổi trong dung dịch của các chất chỉ xảy ra nếu sản phẩm tạo thành có chất không tan hoặc chất khí.  Lưu ý: Phản ứng trung hòa cũng là phản ứng trao đổi và luôn xảy ra. Vd: NaOH + HCl NaCl + H2O III – KIM LOẠI: 1. TÍNH CHẤT CHUNG CỦA KIM LOẠI a) Tính chất vật lý: - Có tính dẻo, dễ dát mỏng và dễ kéo sợi. - Dẫn điện và dẫn nhiệt tốt. (Ag là kim loại dẫn điện và dẫn nhiệt tốt nhất, tiếp theo là Cu, Al, Fe, ) 2
3. Đề cương ôn tập - Có ánh kim. b) Tính chất hóa học: 1. Tác dụng với phi kim: Thường ở nhiệt độ cao. 3. Tác dụng với nước:  Với khí oxi: Tạo oxit. Một số kim loại (Na, K, ) + nước dd kiềm + H2 t0 Vd: 3Fe + 2O2 Fe3O4 Vd: 2Na +2H O 2NaOH + H 2 2  Với các phi kim khác (Cl2, S, ): Tạo muối. 4. Tác dụng với muối: t0 t0 Vd: 2Na + Cl2 2NaCl ; Fe + S FeS Muối + kim loại muối mới + kim loại mới 2. Tác dụng với dd axit: Vd: Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu Kim loại đứng trước H (trong dãy HĐHH của kim Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag loại) + dd axit (HCl, H2SO4 loãng) muối + H2  Lưu ý: Kim loại đứng trước (trừ K, Na, Ca, ) Vd: 2Al + 3H2SO4loãng Al2(SO4)3 +3H2 đẩy kim loại đứng sau (trong dãy HĐHH của kim  H2SO4 đặc, nóng và HNO3 tác dụng với hầu hết loại) ra khỏi dung dịch muối của chúng. các kim loại (trừ Pt, Au) tạo thành muối nhưng không giải phóng hidro  SO SÁNH TÍNH CHẤT CỦA NHÔM VÀ SẮT: Tính chất NHÔM (Al = 27) SẮT (Fe = 56) - Là kim loại nhẹ, màu trắng, dẻo, có - Là kim loại nặng, màu trắng xám, dẻo, có ánh kim, dẫn điện và dẫn nhiệt tốt. ánh kim, dẫn điện, dẫn nhiệt tốt (kém Al). Tính chất vật lý - Nhiệt độ nóng chảy 6600C. - Nhiệt độ nóng chảy 15390C. - Có tính nhiễm từ. Tính chất hóa học t0 t0 Tác dụng với phi kim 2Al + 3S Al2S3 2Fe + 3Cl2 2FeCl3 2Al + 6HCl 2AlCl + 3H  Fe + H SO FeSO + H  Tác dụng với axit 3 2 2 4 4 2  Lưu ý: Al và Fe không phản ứng với HNO3 đặc nguội và H2SO4 đặc nguội. Tác dụng với dd muối 2Al + 3CuSO4 Al2(SO4)3 + 3Cu Fe + 2AgNO3 Fe(NO3)2 + 2Ag Tính chất khác Tác dụng với dd kiềm Nhôm + dd kiềm H2 Trong các phản ứng: Al luôn có hóa Trong các phản ứng: Fe có hai hóa trị: II, trị III. III.  Sản xuất nhôm: - Nguyên liệu: quặng boxit (thành phần chủ yếu là Al2O3), than cốc, khơng khí. - Phương pháp: điện phân nóng chảy. 2Al2O3 Điện phan nong chảy 4Al + 3O2 criolit 2. DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC CỦA KIM LOẠI * Dãy hoạt động hóa học của kim loại : (1) (2) Li > K > Ba> Ca > Na > Mg > Al > Zn > Fe > Ni > Sn > Pb > H > Cu > Hg > Ag > Pt > Au (5) (3) (4) - (Để dễ nhớ: Lỡ Khi Ba Cần Nàng May Áo Záp Sắt Nhìn Sang Phố Hỏi Cửa Hàng Á Phi Âu) - (1): Dãy hoạt động giảm dần, kim loại đứng sau yếu hơn kim loại đứng trước - (2): Các kim loại và oxit, hidroxit đều tan được trong nước. Các kim loại khác ko được ( Na+H2O NaOH + H2; Mg + H2O - (3): Là các kim loại mà oxit bị H2, CO, C, Al khử ở nhiệt độ cao: Al2O3 + CO to - ZnO + CO  Zn + CO2 - (4): Là các kim loại đẩy được H ra khỏi dung dịch axit HCl, H2SO4 loãng - ( Fe +2HCl FeCl2+ H2; Cu+ 2HCl ) - (5): Các kim loại mạnh hơn đẩy kim loại yếu hơn ra khỏi dung dịch muối (Fe + CuCl2 FeCl2 +Cu) 3. HỢP CHẤT SẮT: GANG, THÉP 3
4. Đề cương ôn tập a) Hợp kim: Là chất rắn thu được sau khi làm nguội hỗn hợp nóng chảy của nhiều kim loại khác nhau hoặc hỗn hợp kim loại và phi kim. b) Thành phần, tính chất và sản xuất gang, thép: Hợp kim GANG THÉP Thành Hàm lượng cacbon 2 – 5%; 1 – 3% các Hàm lượng cacbon dưới 2%; dưới 0,8% các phần nguyên tố P, Si, S, Mn; còn lại là Fe. nguyên tố P, S, Mn; còn lại là Fe. Tính chất Giòn, không rèn, không dát mỏng được. Đàn hồi, dẻo (rèn, dát mỏng, kéo sợi được), cứng. - Trong lò cao. - Trong lò luyện thép. - Nguyên tắc: CO khử các oxit sắt ở t0 - Nguyên tắc: Oxi hóa các nguyên tố C, Mn, Si, Sản xuất cao. - S, P, có trong gang. 3CO + Fe2O3 3CO2 + 2Fe FeO + C Fe + CO IV – PHI KIM: 1. TÍNH CHẤT CHUNG CỦA PHI KIM a) Tính chất vật lý: - Ở điều kiện thường, phi kim tồn tại ở cả 3 trạng thái: rắn (S, P, ) ; lỏng (Br2) ; khí (Cl2, O2, N2, H2, ). - Phần lớn các nguyên tố phi kim không có ánh kim, dẫn điện, dẫn nhiệt kém; Nhiệt độ nóng chảy thấp. - Một số phi kim độc như: Cl2, Br2, I2. b) Tính chất hóa học: 1. Tác dụng với kim loại: 3. Tác dụng với oxi:  Nhiều phi kim + kim loại muối: Nhiều phi kim + khí oxi oxit axit 0 Vd: 2Na + Cl t 2NaCl t0 2 Vd: S + O2 SO2  Oxi + kim loại oxit: t0 0 4P + 5O2 2P2O5 Vd: 2Cu + O t 2CuO 2 4. Mức độ hoạt động hóa học của phi kim: 2. Tác dụng với hiđro: - Mức độ hoạt động hóa học mạnh hay yếu của phi  Oxi + khí hiđro hơi nước kim thường được xét căn cứ vào khả năng và mức 2H2 + O2 2H2O độ phản ứng của phi kim đó với kim loại và hiđro.  Clo + khí hiđro khí hiđro clorua - Flo, oxi, clo là những phi kim hoạt động mạnh (flo t0 H2 + Cl2 2HCl là phi kim hoạt động mạnh nhất).  Nhiều phi kim khác (C, S, Br2, ) phản ứng với - Lưu huỳnh, photpho, cacbon, silic là những phi khí hiđro tạo thành hợp chất khí. kim hoạt động yếu hơn. 2. SO SÁNH TÍNH CHẤT CỦA CLO VÀ CACBON Tính chất CLO CACBON (than vô định hình) - Clo là chất khí, màu vàng lục. - Cacbon ở trạng thái rắn, màu đen. Tính chất vật lý - Clo là khí rất độc, nặng gấp 2,5 - Than có tính hấp phụ màu, chất tan lần không khí. trong dung dịch. Tính chất hóa học t0 5000C 1. Tác dụng với H2 H2 + Cl2 2HCl C + 2H2 CH4 t0 2. Tác dụng với oxi Clo không phản ứng trực tiếp với oxi. C + O2 CO2 t0 3. Tác dụng với oxit bazơ 2CuO + C 2Cu + CO2 0 4. Tác dụng với kim loại 2Fe + 3Cl t 2FeCl 2 3 5. Tác dụng với nước Cl2 + H2O HCl + HClO Cl + 2NaOH NaCl + NaClO 6. Tác dụng với dd kiềm 2 +H2O  Điều chế clo: - Trong phòng thí nghiệm: MnO2 + HClđặc MnCl2 + Cl2  + H2O Điện phân - Trong công nghiệp: 2NaCl + H2O 2NaOH + Cl2 + H2 3. CÁC OXIT CỦA CACBON có màng ngăn Tính chất CACBON OXIT (CO) CACBON ĐIOXIT (CO2) - CO là khí không màu, không mùi. - CO2 là khí không màu, nặng hơn không Tính chất vật lý - CO là khí rất độc. khí. - Khí CO2 không duy trì sự sống, sự cháy. Tính chất hóa học 1. Tác dụng với H2O Không phản ứng ở nhiệt độ thường. CO2 + H2O H2CO3 4
5. Đề cương ôn tập 2. Tác dụng với dd CO + 2NaOH Na CO + H O 2 2 3 2 kiềm CO2 + NaOH NaHCO3 3. Tác dụng với oxit Ở nhiệt độ cao: CO là chất khử: CO2 + CaO CaCO3 0 bazơ 3CO + Fe O t 3CO + 2Fe 2 3 2 Dùng làm nhiên liệu, nguyên liệu, Dùng trong sản xuất nước giải khát có gaz, Ứng dụng chất khử trong công nghiệp hóa học. bảo quản thực phẩm, dập tắt đám cháy,  TÍNH TAN TRONG NƯỚC CỦA MỘT SỐ DUNG DỊCH AXIT, BAZƠ, MUỐI: + Các axit (HnA) hầu hết tan trừ H2SiO3. + Các bazo (M(OH)n hầu hết không tan trừ các bazo kiềm (LiOH, KOH, Ba(OH)2, Ca(OH)2, NaOH) + Các muối: * Muối của Na, K, -NO3, -NH4 đều tan * Muối của –Cl, =SO4 hầu hết tan trừ AgCl, BaSO4, PbSO4, HgSO4 không tan, PbCl2 ít, CaSO4 ít * Muối của =CO3, =S, SO3, =SiO3, ≡PO4 hầu hết không tan trừ muối của Na, K, - NH4  HÓA TRỊ CỦA MỘT SỐ NGUYÊN TỐ VÀ NHÓM NGUYÊN TỬ: Hóa trị (I) Hóa trị (II) Hóa trị (III) Kim loại Na, K, Ag Ca , Ba , Mg , Zn, Fe, Pb, Cu, Hg Al, Fe Nhóm nguyên tử -NO3 ; (OH) (I) =CO3 ; =SO3 ; =SO4 PO4 Phi kim Cl , H , F O Các phi kim khác: S (IV,VI ) ; C (IV) ; N (V) ; P (V). PHẦN B – CÁC DẠNG BÀI TẬP: Dạng 1: XÉT ĐIỀU KIỆN PHẢN ỨNG - VIẾT PHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC. Bài 1: Viết các PTHH thực hiện các chuỗi biến hóa sau, ghi rõ điều kiện phản ứng (nếu có): (1) (2) (3) (4) (5) a) S  SO2  SO3  H2SO4  Na2SO4  BaSO4 (1) (2) (3) (4) b) SO2  Na2SO3  Na2SO4  NaOH  Na2CO3. (1) (2) (3) (4) (5) c) CaO  CaCO3  CaO  Ca(OH)2  CaCO3  CaSO4 (1) (2) (3) (4) (5) d) Fe  FeCl3  Fe(OH)3  Fe2O3  Fe2(SO4)3  FeCl3. (1) (2) (3) (4) e) Fe  FeCl2  Fe(NO3)2  Fe(OH)2  FeSO4. (1) (2) (3) (4) (5) (6) f) Cu  CuO  CuCl2  Cu(OH)2  CuO  Cu  CuSO4. g) Al2O3 Al AlCl3 NaCl NaOH Cu(OH)2. Bài 2: Nêu hiện tượng quan sát được và viết PTHH xảy ra, ghi rõ điều kiện phản ứng (nếu có): 1. Cho mẫu kẽm vào ống nghiệm chứa dd HCl(dư) 2. Cho mẫu nhôm vào ống nghiệm chứa H2SO4 đặc, nguội. 3. Cho dây nhôm vào dd NaOH đặc. 4. Cho từ từ dd BaCl2 vào ống nghiệm chứa dd H2SO4. 5. Cho từ từ dd BaCl2 vào ống nghiệm chứa dd Na2CO3. 6. Cho từ từ dd HCl vào ống nghiệm chưá dd NaOH có để sẵn 1 mẫu giấy quỳ tím. 7. Cho đinh sắt vào ống nghiệm chứa dd CuSO4. 8. Cho dd NaOH từ từ vào ống nghiệm chứa dd CuSO4. sau đó lọc lấy chất kết tủa rồi đun nhẹ. 9. Cho từ từ dd AgNO3 vào ống nghiệm chứa dd NaCl. 10. Cho lá đồng vào ống nghiệm chứa dd HCl. 11. Đốt nóng đỏ một đoạn dây sắt cho vào bình chứa khí oxi. 12. Cho dây bạc vào ống nghiệm chứa dd CuSO4. 13. Cho Na(r) vào cốc nước có pha phenolphtalein. 14. Rắc bột Al lên ngọn lửa đèn cồn. 15. Đun nóng ống nghiệm chứa Cu(OH)2. Bài 3: Cho các chất sau: CuO, Al, MgO, Fe(OH)2, Fe2O3. Chất nào ở trên tác dụng với dd HCl để: a) Sinh ra chất khí nhẹ hơn không khí và cháy được trong không khí. b) Tạo thành dd có màu xanh lam. c) Tạo thành dd có màu vàng nâu. d) Tạo thành dd không màu. Viết các PTHH cho các phản ứng trên. Bài 4: Cho các chất: Na2CO3, BaCl2, BaCO3, Cu(OH)2, Fe, ZnO. Chất nào ở trên phản ứng với dd H2SO4 loãng để tạo thành: a) Chất kết tủa màu trắng. 5
6. Đề cương ôn tập b) Khí nhẹ hơn không khí và cháy được trong không khí. c) Khí nặng hơn không khí và không duy trì sự cháy. d) Chất kết tủa màu trắng đồng thời có chất khí nặng hơn không khí và không duy trì sự cháy. e) Dd có màu xanh lam. f) Dd không màu. Viết các PTHH cho các phản ứng trên. Dạng 2: NHẬN BIẾT CÁC CHẤT – TINH CHẾ . - Nhận biết các chất rắn bằng cách thử tính tan trong nước, hoặc quan sát màu sắc. - Nhận biết các dd thường theo thứ tự sau: + Các dd muối đồng thường có màu xanh lam. + Dùng quỳ tím nhận biết dd axit (quỳ tím hóa đỏ) hoặc dd bazơ (quỳ tím hóa xanh). + Các dd Ca(OH)2, Ba(OH)2 nhận biết bằng cách dẫn khí CO2, SO2 qua tạo kết tủa trắng. + Các muối =CO3, =SO3 nhận biết bằng các dd HCl, H2SO4 loaõng có khí thoát ra (CO2, SO2) + Các muối =SO4 nhận biết bằng các dd BaCl2, Ba(NO3)2, Ba(OH)2 (hoặc ngược lại) tạo kết tủa trắng. + Các muối –Cl nhận biết bằng muối Ag, như AgNO3, Ag2SO4 (hoặc ngược lại). tạo kết tủa trắng. + Các muối của kim loại đồng nhận biết bằng dd kiềm như NaOH, Ca(OH)2, tạo kết tủa xanh lơ. - Nhận biết các kim loại, chú ý: + Dãy hoạt động hóa học của kim loại. + Fe, Al không phản ứng với dd H2SO4 đặc, nguội. + Al có phản ứng với dd kiềm tạo khí H2. Bài 1: Nhận biết các chất theo các yêu cầu sau đây: 1. Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các chất rắn sau: a) CaO, Na2O, MgO, P2O5. b) CaCO3, CaO, Ca(OH)2. 2. Chỉ dùng thêm quỳ tím, hãy nhận biết các dung dịch sau: a) H2SO4, NaOH, HCl, BaCl2. b) NaCl, Ba(OH)2, NaOH, H2SO4. 3. Bằng phương pháp hóa học, hãy nhận biết các dung dịch: a) CuSO4, AgNO3, NaCl. c) KOH, K2SO4, K2CO3, KNO3. b) NaOH, HCl, NaNO3, NaCl. 4. Chỉ dùng dd H2SO4 loãng, nhận biết các chất sau: a) Các chất rắn: Cu(OH)2, Ba(OH)2, Na2CO3 b) Các dd: BaSO4, BaCO3, NaCl, Na2CO3. 5. Hãy nêu phương pháp hóa học để nhận biết các kim loại sau: a) Al, Zn, Cu. b) Fe, Al, Ag, Mg. Bi 2: Tinh chế. 1. Tinh chế bột sắt từ hỗn hợp bột sắt và bột nhôm bằng phương pháp hóa học. 2. Tinh chế vụn đồng từ hỗn hợp vụn các kim loại sau: Cu, Zn, Fe. 3. Có dd muối AlCl3 lẫn tạp chất là CuCl2. Nêu phương pháp hóa học làm sạch muối nhôm. 4. Dung dịch ZnSO4 có lẫn tạp chất là CuSO4. Nêu phương pháp làm sạch dd ZnSO4. Dạng 3: ĐIỀU CHẾ. Bài 1: Từ cc chất: Fe, Cu(OH)2, HCl, Na2CO3, hãy viết các PTHH điều chế: a) Dd FeCl2. b) Dd CuCl2. c) Khí CO2. d) Cu kim loại. Bài 2: Từ các chất: CaO, Na2CO3 và H2O, viết PTHH điều chế dd NaOH. Bài 3: Từ những chất: Na2O, BaO, H2O, dd CuSO4, dd FeCl2, viết các PTHH điều chế: a) Dd NaOH. b) Dd Ba(OH)2. c) BaSO4. d) Cu(OH)2. e) Fe(OH)2 Dạng 4: BÀI TOÁN TÍNH THEO PHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC. Bài 1: Cho một khối lượng mạt sắt dư vào 150ml dd HCl. Sau phản ứng thu được 10,08 l khí (đktc). a) Viết PTHH b) Tính khối lượng mạt sắt tham gia phản ứng. c) Tính nồng độ mol của dd HCl đã dùng. Bài 2: 6,72 l khí CO2 (đktc) tác dụng vừa hết với 600ml dd Ba(OH)2, sản phẩm tạo thành là BaCO3 và nước. a) Viết PTHH. b) Tính nồng độ mol của dd Ba(OH) đã dùng. c) Tính khối lượng kết tủa tạo thành. Bài 3: Trung hòa dd KOH 2M bằng 250ml HCl 1,5M. 6
7. THCS Trần Cao Vân Đề cương ôn tập a) Tính thể tích dd KOH cần dùng cho phản ứng. b) Tính nồng độ mol của dd muối thu được sau phản ứng. c) Nếu thay dd KOH bằng dd NaOH 10% thì cần phải lấy bao nhiêu gam dd NaOH để trung hòa hết lượng axit trên. Bài 4: Ngâm 1 lá kẽm trong 32g dd CuSO4 10% cho tới khi kẽm không thể tan được nữa. a) Viết PTHH. Phản ứng trên thuộc loại phản ứng gì? b) Tính khối lượng kẽm đã phản ứng. c) Xác định nồng độ % của dd sau phản ứng. Bài 5: Trung hòa dd KOH 5,6% (D = 10,45g/ml) bằng 200g dd H2SO4 14,7%. a) Tính thể tích dd KOH cần dùng. b) Tính C% của dd muối sau phản ứng. Bài 6: Cho dd NaOH 2M tác dụng hoàn toàn với 3,36l khí clo (đktc). a) Tính thể tích dd NaOH tham gia phản ứng. b) Tính nồng độ các chất sau phản ứng. (Giả thuyết cho thể tích dd thay đổi không đáng kể). Bài 7: Cho 7,75g natri oxit tác dụng với nước, thu được 250ml dd bazơ. a) Tính nồng độ mol của dd bazơ thu được. b) Tính khối lượng dd H2SO4 20% cần dùng để trung hòa hết lượng bazơ nói trên. Từ đó tính thể tích dd H2SO4 đem dùng, biết D(dd H2SO4) = 1,14g/ml. Bài 8: Hòa tan 21,1g hỗn hợp A gồm Zn và ZnO bằng 200g dd HCl (vừa đủ) thu được dd B và 4,48 l khí H2. a) Xác định khối lượng mỗi chất có trong hỗn hợp A. b) Tính C% của dd HCl đã dùng. c) Tính khối lượng muối có trong dd B. Bài 9: Cho 21g hỗn hợp bột nhôm và nhôm oxit tác dụng với dd HCl dư làm thoát ra 13,44 l khí (đktc). a) Tính thành phần phần trăm theo khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp đầu. b) Tính thể tích dd HCl 36% (D = 1,18g/ml) để hòa tan vừa đủ hỗn hợp đó. Bài 10: Cho 15,75g hỗn hợp 2 kim loại Cu và Zn vào dd H2SO4 loãng dư, thu được 33,6l khí (đktc). a) Tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu. b) Tính khối lượng dd muối thu được. Bài 11: Hòa tan hoàn toàn 12,1g hỗn hợp bột CuO và ZnO vào 150ml dd HCl 2M. a) Tính thành phần phần trăm theo khối lượng mỗi oxit trong hỗn hợp đầu. b) Tính khối lượng dd H2SO4 20% cần để hòa tan hỗn hợp trên. Bài 12: Cho 10g hỗn hợp Cu và CuO tác dụng với dd H2SO4 loãng dư. Lọc lấy phần chất rắn không tan cho phản ứng với dd H2SO4 đặc, nóng thu được 1,12 l khí (đktc). Tính thành phần % về khối lượng mỗi chất rắn trong hỗn hợp đầu. Bài 13: Dẫn từ từ 3,136 l khí CO2 (đktc) vào một dd có hòa tan 12,8g NaOH, sản phẩm là muối Na2CO3. a) Chất nào đã lấy dư, dư bao nhiêu lít (hoặc gam)? b) Tính khối lượng muối thu được. Bài 14: Cho 3,92g bột sắt vào 200ml dd CuSO4 10% (D = 1,12g/ml). a) Tính khối lượng kim loại mới tạo thành. b) Tính nồng độ mol của chất có trong dd sau phản ứng. (Giả thuyết cho thể tích dd thay đổi không đáng kể). Bài 15: Trộn 60ml dd có chứa 4,44g CaCl2 với 140ml dd có chứa 3,4g AgNO3. a) Cho biết hiện tượng quan sát được và viết PTHH. b) Tính khối lượng chất rắn sinh ra. c) Tính CM của chất còn lại trong dd sau phản ứng. Biết thể tích dd thay đổi không đáng kể. Bài 16: Cho 9,2g một kim loại A phản ứng với khí clo (dư) tạo thành 23,4g muối. Xác định tên kim loại A, biết A có hóa trị I. Bài 17: Cho 0,6g một kim loại hóa trị II tác dụng với nước tạo ra 0,336 l khí H2 (đktc). Tìm kim loại MỘT SỐ CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM A – Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng cho các câu hỏi sau:
8. THCS Trần Cao Vân Đề cương ôn tập Câu 1: Nhóm các bazơ nào đều bị nhiệt phân hủy thành oxit bazơ và nước: a) KOH, NaOH, Ba(OH)2. c) Fe(OH)3, Zn(OH)2, Cu(OH)2. b) Ca(OH)2 , Mg(OH)2, Fe(OH)2. d) Al(OH)3, NaOH, Zn(OH)2. Câu 2: Dãy chất nào đều tác dụng với dd H2SO4 loãng: a) KOH, HCl, BaSO4. c) KOH, Fe2O3, Cu. b) BaCl2, Fe, NaOH. d) SO2, HNO3, Ca(OH)2. Câu 3: Dãy kim loại nào sau đây tác dụng được với dd CuSO4: a) Al, Fe, Zn. b) Zn, Fe, Ag. c) Cu, Al, Fe. d) Ag, Cu, Au. Câu 4: Để phân biệt 2 dd Na2CO3 và Na2SO4, người ta có thể dùng thuốc thử nào sau đây: a) BaCl2. b) HCl. c) NaOH. d) KNO3. Câu 5: Để phân biệt 2 dd HCl và H2SO4 loãng, người ta có thể dùng thuốc thử nào sau đây: a) AgNO3 hoặc Ba(OH)2. c) CuSO4 hoặc AgCl. b) BaCl2 hoặc CaCl2. d) NaOH hoặc Ba(OH)2. Câu 6: Phân biệt 2 dd NaOH và Ca(OH)2 ta có thể dùng thuốc thử nào sau đây: a) Quỳ tím. c) Khí CO2 . b) Dd phenolphtalein. d) Dd H2SO4. Câu 7: Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào xảy ra phản ứng hóa học: a) Fe + dd HCl. c) Zn + dd FeSO4. b) Cu + dd H2SO4 loãng. d) Cả a và c. Câu 8: Theo chiều giảm dần độ hoạt động hóa học của kim loại, dãy nào sau đây đúng: a) Zn, Fe, Al, Cu, Ag. b) Al, Zn, Fe, Cu, Ag. c) Fe, Cu, Zn, Ag, Au. d) Fe, Al, Cu, Mg, Pb. Câu 9: Khí SO2 được tạo thành từ phản ứng nào sau đây? a) K2SO3 + HCl. b) K2SO4 + H2SO4. c) NaOH + Na2SO3. d) CuCl2 + Na2SO3. Câu 10: Có thể điều chế FeCl2 từ phương pháp nào sau đây? a) Cho Fe tác dụng với dd HCl. c) Cho bột Fe tác dụng với dd CuCl2. b) Cho bột FeO tác dụng với dd HCl. d) Cả 3 phương pháp trên. Câu 11: Dãy chất nào sau đây đều tác dụng với dd NaOH ? a) HCl, CuSO4, Fe. b) Al, CuCl2, H2SO4. c) Al, BaCl2, CaCO3. d) FeO, HCl, Na2SO4. Câu 12: Dãy các kim loại nào phản ứng với nước ở nhiệt độ thường? a) Al, Fe, Cu. b) Na, Zn, Ag. c) Na, K, Ca. d) Fe, Zn, Ag. Câu 13: Để làm sạch Ag từ hỗn hợp các bột kim loại: Fe, Al, Cu, Ag, người ta dùng dung dịch: a) H2SO4 loãng. b) HCl. c) CuSO4. d) AgNO3. Câu 14: Kim loại nào sau đây có thể dùng để làm sạch dung dịch ZnSO4 có lẫn tạp chất là dd FeSO4? a) Al. b) Fe. c) Zn. d) Cu. Câu 15: Điện phân dung dịch NaCl bão hòa có màng ngăn có thể điều chế được: a) Dd NaOH, khí Cl2. c) Na kim loại, khí CO2. b) Dd NaOH. d) Na kim loại, khí Cl2. B – Đánh dấu X vào cột Đ (đúng) hoặc S (sai) cho thích hợp: NỘI DUNG Đ S a. Tất cả các kim loại đều có tính dẻo và tính ánh kim như nhau. b. Nhôm là một kim loại nhẹ vì có khối lượng riêng là 2,7g/cm3. c. Mức độ hoạt động hóa học của các kim loại giảm dần từ trái sang phải trong dãy hoạt động hóa học của kim loại. d. Nhôm không tác dụng với phi kim tạo ra oxit hoặc muối e. Sắt tác dụng với dd CuSO4 tạo ra dd FeSO4 và giải phóng đồng kim loại. f. Trong các hợp chất, nhôm có thể có nhiều hóa trị khác nhau. g. Phản ứng giữa axit và bazơ thuộc loại phản ứng trao đổi. h. Nhiều oxit axit phản ứng với nước tạo thành dung dịch làm quỳ tím hóa xanh i. Nhôm và hợp chất của nhôm có tính lưỡng tính j. Sắt phản ứng với khí clo ở điều kiện thích hợp tạo muối sắt (III) clorua. k. Hầu hết các kim loại phản ứng với dd H2SO4 đặc, nóng tạo muối sunfat nhưng không giải phóng khí H2.