Đề ôn thi học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 10

Nội dung text: Đề ôn thi học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 10

1. Đề bài: “Con ong làm mật yêu hoa Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời Con người muốn sống, con ơi Phải yêu đồng chí, yêu người anh em. Một ngôi sao, chẳng sáng đêm Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng. Một người - đâu phải nhân gian? Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!” (Tố Hữu - "Tiếng ru") Những câu thơ trên gợi cho anh (chị) suy nghĩ gì về lẽ sống của con người trong xã hội hiện nay ? => Gợi ý: 1. Giới thiệu chính xác vấn đề cần nghị luận. Dẫn dắt và trích lại nguyên văn đoạn thơ trong đề bài. 2. Khái quát về đoạn thơ: - Nội dung của đoạn thơ: tả thực một loạt sự vật: “con ong”, “con cá”, “con chim” trong mối quan hệ, gắn kết với môi trường sống; triết lí: “một thân lúa chín” - chẳng thể làm nên “mùa vàng”, “một người” – không thể tạo thành “nhân gian”. Từ đó, liên hệ và đúc kết bài học sống cho con người: sống để yêu thương tất thảy; tự nguyện sống hòa nhập, gắn bó cá nhân với cộng đồng. - Từ đoạn thơ, khái quát chính xác vấn đề xã hội cần nghị luận: + Lẽ sống đẹp của con người trong xã hội: sống để yêu thương, dâng hiến ; cá nhân tự nguyện gắn bó với cộng đồng mới hình thành môi trường sống rộng lớn, giàu tính nhân văn; sống cho những điều lớn lao của xã hội và đất nước. + Đây là vấn đề có ý nghĩa xã hội, thời sự và ý nghĩa nhân sinh sâu sắc, liên quan tới nhận thức, lối sống và hành động của con người. Đặc biệt là thời kinh tế thị trường, khi mà những giá trị tình cảm của con người với con người trong xã hội đang có những thay đổi. 3. Lí giải, phân tích, chứng minh, bình luận: - Phân tích những biểu hiện cụ thể, chỉ rõ nguyên nhân, đánh giá hiệu quả tích cực của hành động và lẽ sống yêu thương giữa người với người trong xã hội. (Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh từng biểu hiện) - Bác bỏ, phê phán, chỉ rõ tác hại của lối sống thờ ơ, dửng dưng, ích kỉ của một số người trong xã hội hiện nay. (Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh) 4. Rút ra bài học: - Đoạn thơ là lời giáo dục, là triết lí nhẹ nhàng, sâu sắc và thấm thía về lẽ sống đẹp cho mỗi con người trong cuộc đời mà nhà thơ Tố Hữu muốn gửi đến bạn đọc. - Con người sống cần phải biết yêu thương và sẵn sàng dâng hiến; mỗi cá nhân cần phải có mối liên hệ gắn kết khăng khít với cộng đồng. ĐÁP ÁN Học sinh đảm bảo được một số ý cơ bản sau: Mở bài :Giới thiệu chính xác vấn đề cần nghị luận : lẽ sống của con người trong xã hội hiện nay. Dẫn dắt và trích lại nguyên văn đoạn thơ trong đề bài. Thân bài : Luận điểm 1 :Phân tích ngắn gọn đoạn thơ để rút ra vấn đề – Nội dung của đoạn thơ: tả thực một loạt sự vật: con ong, con cá, con chim trong mối quan hệ, gắn kết với môi trường sống; triết lí: một thân lúa chín – chẳng thể làm nên mùa vàng, một người – không thể tạo thànhnhân gian. Từ đó, liên hệ và đúc kết bài học sống cho con người: sống để yêu thương tất thảy; tự nguyện sống hòa nhập, gắn bó cá nhân với cộng đồng. – Từ đoạn thơ, khái quát chính xác vấn đề xã hội cần nghị luận: + Lẽ sống đẹp của con người trong xã hội: sống đoàn kết, sống để yêu thương, dâng hiến ; cá nhân tự nguyện gắn bó với cộng đồng mới hình thành môi trường sống rộng lớn, giàu tính nhân văn; sống cho những điều lớn lao của xã hội và đất nước.
2. + Đây là vấn đề có ý nghĩa xã hội, thời sự và ý nghĩa nhân sinh sâu sắc, liên quan tới nhận thức, lối sống và hành động của con người. Đặc biệt là thời kinh tế thị trường, khi mà những giá trị tình cảm của con người với con người trong xã hội đang có những thay đổi. Luận điểm 2 : Lí giải, phân tích, chứng minh, bình luận: – Phân tích những biểu hiện cụ thể, chỉ rõ nguyên nhân, đánh giá hiệu quả tích cực của hành động và lẽ sống yêu thương giữa người với người trong xã hội. (Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh từng biểu hiện) – Bác bỏ, phê phán, chỉ rõ tác hại của lối sống thờ ơ, dửng dưng, ích kỉ của một số người trong xã hội hiện nay. (Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh) ->>phản đề : nêu thực trạng một bộ phận thanh thiếu niên sống ích kỷ , trục lợi Luận điểm 3 :Rút ra bài học: Đoạn thơ là lời giáo dục, là triết lí nhẹ nhàng, sâu sắc và thấm thía về lẽ sống đẹp cho mỗi con người trong cuộc đời mà nhà thơ Tố Hữu muốn gửi đến bạn đọc.Con người sống cần phải biết yêu thương và sẵn sàng dâng hiến; mỗi cá nhân cần phải có mối liên hệ gắn kết khăng khít với cộng đồng: + sống biết dung hòa lợi ích bản thân và cộng đồng . +Sống có tâm hồn , tình cảm lành mạnh , nhân hậu + Hiếu nghĩa với người thân + Quan tâm , yêu thương , chia sẻ với những người xung quanh . + Không chạy theo lối sống lập dị , không phù hợp với truyền thống , thẩm mĩ , văn hóa dân tộc . Kết bài : Khẳng định lối sống đoàn kết, gắn bó, bao dung, Đề bài: “Con ong làm mật, yêu hoa Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!” (Tiếng ru – Tố Hữu) Những câu thơ trên gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về lẽ sống của con người trong xã hội hiện nay? (hãy viết thành một bài văn ngắn) Bài viết: Con gái yêu quý của mẹ! Khi mẹ viết bức thư này, con vẫn là một con gái bé bỏng và mẹ tin rằng nếu như mẹ dạy cho con những điều hay lẽ phải ngay từ khi con còn nhỏ thì khi lớn lên, chắc chắn con sẽ trở thành người có ích cho xã hội. Ngày hôm nay, khi mẹ vừa đọc được những câu thơ trong bài Tiếng ru của nhà thơ Tố Hữu, mẹ liền đặt bút viết cho con lá thư này mong sao con có thể hiểu được những tâm nguyện từ đáy lòng mẹ! Nhà thơ Tố Hữu đã viết trong bài thơ của mình thế này: “Con ong làm mật yêu hoa Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời Con người muốn sống con ơi Phải yêu đồng chí yêu người anh em Một ngôi sao chẳng sáng đêm Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng Một người đâu phải nhân gian Sống chăng một đốm lửa tàn mà thôi!” Những câu thơ giản dị, gần gũi mà chứ đựng bao ý nghĩa sâu sắc về lối sống đẹp. Nhà thơ đã gợi ra điều đó bằng hình ảnh những chú cá tung tăng bơi lội, yêu làn nước mát trong đem lại cho chúng sự sống; những con ong chăm chỉ siêng năng làm mật giúp ích cho đời, yêu tha thiết những đóa hoa tươi thắm đem lại cho chúng nguồn mật ngọt hay con chim ca cất tiếng hót vang giữa đời yêu bầu trời tự do, nơi chúng sinh tồn. Và triết lí mà Tố Hữu muốn gửi gắm tới chúng ta, cũng như mẹ muốn gửi gắm trọn vẹn nơi con, đó là hãy biết sống đẹp, sống có ích, yêu thương và gắn bó với cộng đồng, bởi chỉ có như vậy, con của mẹ mới sống trọn vẹn hai tiếng “con người” và thực sự có ý nghĩa. Con yêu à, rồi sau này, khi đã trưởng thành, con sẽ biết được rằng nếu như sinh ra một đứa trẻ là vô cùng vất vả, thì việc nuôi dạy nó trở thành một người sống biết trân trọng và chan hòa lại càng khó hơn nữa. Mẹ mong con hãy sống sao cho thế giới này sẽ ghi tạc con vào trái tim của họ và con có thể ghi dấu ấn trong cuộc đời. Hãy là con trọn vẹn và sống đẹp từng ngày, đừng để như câu bé trong câu chuyện mà mẹ sẽ kể cho con nghe dưới đây nhé: Jonh là một câu bé được sinh ra trong một gia đình khá giả, cậu rất thông minh và học giỏi nữa. Quá trình học tập ấy được đền bù xứng đáng bởi tấm bằng đại học bằng xuất sắc mà cậu nhận được. Trước thành tích con trai mình đã đạt được, cha của Jonh
3. mong muốn được trao tặng con món quà cậu mong muốn và Jonh đã háo hức nói với cha về niềm mong ước bấy lâu với một chiếc xe mui trần. Và tất nhiên, món quà ấy đối với cha cậu bé không có gì là khó khăn cả. Nhưng ngày Jonh nhận bằng tốt nghiệp, cậu bé thực sự bực tức và thất vọng khi người cha tới muộn trong lễ nhận bằng của cậu và không lái theo bất cứ chiếc xe mui trần nào cả, thay vào đó là chiếc xe cũ kĩ mọi khi và trao cho cậu một cuốn sổ rất dày, đồng thời cũng cũ kĩ không kém. Jonh đã không thể kiềm được lòng mình mà ném cuốn sổ trước sự chứng kiến của bao người. Về nhà, cậu lẳng lặng ra ở riêng, không chung sống cùng ba mẹ nữa. Mười năm sau, vào một ngày đẹp trời, khi mà Jonh đã trở thành giám đốc điều hành môt công ty làm ăn phát đạt, Jonh nhận được cuộc gọi khẩn cấp từ mẹ, báo cha cậu ốm nặng và có lẽ không qua khỏi. Cậu đã tức tốc trở về nhưng trong lòng vẫn không thể nào quên những điều đã xảy ra giữa hai cha con vào cái ngày cậu nhận bằng tốt nghiệp năm ấy. Sau tang lễ, người mẹ trao cho Jonh cuốn sổ cũ kĩ năm nào cùng di ảnh của người cha và lời nhắn nhủ trước lúc ông mất kèm theo tờ séc- số tiền để cậu có thể mua chiếc xe mui trần ngày ấy. Jonh đã nghẹn ngào mở cuốn sổ cũ kĩ và bắt gặp những dòng chữ đầu tiên: “Xin lỗi con trai, hôm nay cha có việc đột xuất nên đã không đến dự được lễ tốt nghiệp của con đúng giờ Jonh đã bật khóc và trong lòng cậu trào dâng niềm hối hận. Người cha đã ra đi mà chưa nhận được câu xin lỗi tự đáy lòng cậu bé nhỏ của ông!” Câu chuyện là vậy đấy con gái! Đừng bao giờ để mình rơi vào hoàn cảnh như cậu bé Jonh con nhé. Con hãy biết trận trọng, giữ gìn nhũng điều con đang có, hãy biết ơn những đấng sinh thành, nhưng người đã yêu thương và đùm bọc con để con có thể trưởng thành như hôm nay. Cuộc sống rất cần sự yêu thương, tương trợ giữa con người với con người con ạ! “Con người muốn sống con ơi Phải yêu đồng chí, yêu người anh em Một ngôi sao chẳng sáng đêm Một thân lúa chín chẳng nên mùa vàng Một người đâu phải nhân gian” Ngày nay, trong thế giời chúng ta đang tồn tại, có những câu chuyện thương tâm về những con người phải sống trong sự vô cảm , ích kỉ và thờ ơ của người đời. Chắc hẳn con đã biết về hình ảnh cậu bé được các bạn trẻ chia sẻ trên mạng xã hội, chạy xe lạc tay lái và chấn thương khá nặng ở thành phố Hồ Chí Minh. Nhưng tất cả những người qua đường, tất cả họ chỉ nhìn cậu bằng ánh mắt tò mò, hiếu kì mà không ai giúp đỡ cậu, sợ liên lụy đến bản thân. Mãi lâu sau mới có người gọi xe cấp cứu để đưa cậu thanh niên vào bệnh viện. Sự thờ ơ và vô cảm ấy đáng bị lên án con gái ạ! Bất cứ ai con gặp, khi họ đang nguy hiểm đến tính mạng, hãy biết dựa vào sức lực bản thân mà cố gắng giúp họ. Là con người, con phải biết yêu thương đồng loại, cùng nhau hướng tới xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, một đất nước Việt Nam hòa bình và phát triển. Một mình con không thể làm được tất cả bởi vậy con hãy biết chung tay góp sức đoàn kết với cộng đồng để tạo nên sức mạnh của khối đại đoàn kết! Cha ông ta trải qua bao nhiêu năm thăng trầm đã bảo vệ và chung tay giữ vững đất nước này, để trao lại cho mẹ, rồi cho con, họ đã biết hi sinh bản thân để dựng xây nghiệp lớn để lại cho con cháu, vậy tại sao giờ đây, khi chúng ta đã được hưởng hòa bình, xã hội lại xuất hiện nhiều con người sống thờ ơ và vô cảm như vậy? Phải chăng sự giàu có và sung túc về vật chất đã khiến họ quên đi những tình cảm thiêng liêng và đáng trân quý đó? Đừng bao giờ để lòng mình nguội lạnh con gái nhé! Hãy sống với trái tim nóng, với dòng máu Việt Nam chảy trong cơ thể,biết yêu thương và góp sức với cộng đồng! Con gái yêu quý! Mẹ tin rằng con đã hiểu được những điều mẹ muốn gửi gắm và hiện thực hóa được những điều đó! Chúc con thành công và vững bước trên đường đời! Mẹ yêu con rất nhiều!