Giáo án Đại số Lớp 9 - Tiết 19: Nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số - Năm học 2017-2018 - Phạm Quang Huy

Nội dung text: Giáo án Đại số Lớp 9 - Tiết 19: Nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số - Năm học 2017-2018 - Phạm Quang Huy

1. GIÁO ÁN ĐẠI SỐ 9 PHẠM QUANG HUY Ngày soạn: Ngày dạy: Tuần 10 Chương II:HÀM SỐ BẬC NHẤT Tiết 19:§1. NHẮC LẠI VÀ BỔ SUNG CÁC KHÁI NIỆM VỀ HÀM SỐ I MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS được ôn lại và nắm vững các nội dung sau: + Các khái niệm “hàm số, biến số”; hàm số có thể được đo bằng bảng, bằng công thức + Khi y là hàm số của x thì có thể viết y = f(x); y = g(x), Giá trị của hàm số y = f(x) tại x0, x1 được kí hiệu là f(x0), f(x1), + Đồ thị của hàm số y = f(x) là tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x;f(x)) trên ặmt phẳng toạ độ + Bước đầu nắm được khái niệm hàm đồng biến trên R, nghịch biến trên R. 2. Kĩ năng: Sau khi ôn tập, yêu cầu của học sinh biết cách tính và tính thành thạo các giá trị của hàm số khi cho trước biến số; biểu diễn các cặp số (x;y) trên mặt phẳng toạ độ; biết vẽ thành thạo đồ thị hàm số y = ax 3.Thái độ: Cẩn thận trong vẽ hình, xác định điểm trên mặt phẳng toạ độ. II CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ: 1. Thầy: Bảng phụ, thước thẳng, ê ke, phấn màu 2. Trò : Bảng nhóm, thước thẳng, êke. Ôn tập khái niệm hàm số đã học ở lớp 7 III TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY: 1. Ổn định tổ chức:(1ph) Kiểm tra nề nếp - Điểm danh 2. Kiểm tra bài cũ:(1ph) Trả bài kiểm tra 1 tiết nhận xét về bài làm của HS 3. Bài mới: Giới thiệu bài:(2ph) GV: lớp 7 chúng ta đã được làm quen với khái niệm hàm số, một số khái niệm hàm số, khái niệm mặt phẳng toạ độ; độ thị hàm số y= ax. Ở lớp 9, ngoài ôn tập lại các kiến thức trên ta còn bổ sung thêm một số khái niệm: hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến; đường thẳng song song và xét kĩ một hàm số cụ thể y= ax + b (a 0 ). Tiết học này ta sẽ nhắc lại và bổ sung các khái niệm hàm số Các hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ Hoạt động 1: GV Cho HS ôn lại các khái niệm về hàm số bằng cách đưa ra các câu hỏi? H: Khi nào đại lượng y được gọi là hàm số của đại Đ: Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay lượng thay đổi x? đổi x sao cho mỗi giá trị của x ta luôn xác định được một giá trị tương ứng của y thì y được gọi là hàm số của x và x được gọi là biến số H: Hàm số có thể được cho bằng những cách nào? Đ: Hàm số có thể được cho bằng bảng hoặc bằng - GV yêu cầu HS nghiên cứu ví dụ 1a; 1b SGK tr42 công thức - GV đưa bảng giấy trong viết sẵn ví dụ là; 1b lên màn hình và giới thiệu lại: Trường THCS Lê Hồng Phong Năm học 2017- 2018
2. GIÁO ÁN ĐẠI SỐ 9 PHẠM QUANG HUY H: Ví dụ là: y là hàm số của x được cho bằng bảng. Đ: Vì có đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng Em hãy giải thích vì sao y là hàm số của x? thay đổi x, sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn Ví dụ 1b(cho thêm công thức, y x 1 ): y là hàm xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y. số của x được cho bởi một trong bốn công thức. Em hãy giải thích vì sao công thức y = 2x là một hàm số? - Các công thức khác tương tự. - HS trả lời như trên - GV đưa bảng giấy trong viết sẵn ví dụ 1c (Bài 1b SBT tr56): H:Trong bảng sau ghi các giá trị tương ứng của x Đ: Bảng trên không xác định y là hàm số của x, và y. Bảng này có xác định y là hàm số của x vì: ứng mỗi một giá trị x =3 ta có 2 giá trị của y không? Vì sao là 6 và 4 x 3 4 3 5 8 y 6 8 4 8 16 GV: qua ví dụ trên ta thấy hàm số có thể được cho bằng bảng nhưng ngược lại không phải bảng nào ghi các giá trị tương ứng của x và y cũng cho ta một hàm số y của x. Nếu hàm số được cho bằng công thức y = f(x), ta hiểu rằng biến số x chỉ lấy những giá trị mà tại đó f(x) xác định Ví dụ 1b, biểu thức 2x xác định với mọi giá trị của x, nên hàm số y = 2x, biến số x có thể lấy các giá trị tuỳ ý. GV hướng dẫn HS xét các công thức còn lại: H: Ở hàm số y = 2x + 3, biến số x có thể lấy các Đ: biểu thức 2x + 3 xác định với mọi giá trị của giá trị tuỳ ý, vì sao? x. 4 H: Ở hàm số y , biến số x có thể lấy giá trị x Đ: Biến số x chỉ lấy những giá tri. x 0 , Vì biểu 4 nào? Vì sao? thức không xác định khi x = 0. x - Hỏi như trên với hàm số y x 1 -Đ: Biến số x chỉ lấy những giá trị x 1 - Công thức y = 2x ta còn có thể viết y = f(x) = 2x Đ: là giá trị của hàm số tại x = 0; 1; ;a. H: Em hiểu như thế nào về kí hiệu f(0), f(1), f(a)? 1 -GV yêu cầu HS làm?1 . Cho hàm số y = f(x) = f(0) = 5; y a 5 2 1 y x 5 . f(1) = 5,5 2 Đ:Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị Tính: f(0), f(1), f(a)? không đổi thì hàm số y được gọi là hàm hằng. H:Thế nào là hàm hằng? Cho ví dụ? -Khi x thay đổi mà y luôn nhận giá trị không thay đổi y = 2 - Nếu HS không nhớ, GV gợi ý: Công thức y = 0x + -Ví dụ: y = 2 là một hàm hằng. 2 có đặc điểm gì? Trường THCS Lê Hồng Phong Năm học 2017- 2018
3. GIÁO ÁN ĐẠI SỐ 9 PHẠM QUANG HUY Hoạt động2: Đồ thị của hàm số ?2 HS1 a). Biểu diễn thức các điểm sau trên GV yêu cầu HS làm bài ?2 . Kẽ sẵn 2 hệ tọa độ mặt phẳng tọa độ: Oxy lên bảng (bảng có sẵn lưới ô vuông) 1 1 A ;6 ,B ;4 ,C 1;2 -GV gọi 2 HS đồng thời lên bảng, mỗi HS làm một 3 2 câu a, b 2 1 D 2;1 ,E 3; ,F 4; -GV yêu cầu HS dưới lớp làm bài ?2 vào vở 3 2 y 6 A GV và HS cùng kiểm tra bài của bạn trên bảng. 4 B 2 C 1 D E F 1 1 x O 1 2 3 4 3 2 HS2: Vẽ đồ thị hàm số y = 2x Với x = 1 y = 2 A(1 ; 2) thuộc đồ thị hàm số y = 2x y 2 A x 2 = y O 1 x Đ: Tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá H: Thế nào là đồ thị của hàm số y = f(x)? trị tương ứng (x ; f(x)) trên mặt phẳng toạ độ H: Em hãy nhận xét các cặp số của ?2 a, là hàm được gọi là đồ thị của hàm số y = f(x) số nào trong các ví dụ trên ? Đ: của ví dụ 1 a) được cho bằng bảng tr 42 H: Đồ thị của hàm số đó là gì? Đ: là tập hợp các điểm A, B, C, D, E, F trong mặt H: Đồ thị hàm số y = 2x là gì? phẳng toạ độ Oxy. Hoạt động 3: Hàm số đồng biến , nghịch biến. Đ: Là đường thẳng OA trong mặt phẳng toạ độ Oxy. GV yêu cầu HS làm?3 Treo bảng phụ cả lớp tính toán điền vào bảng HS: Điền vào bảng tr 43 SGK x -2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 y=2x+1 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 y= -2x+1 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 Trường THCS Lê Hồng Phong Năm học 2017- 2018
4. GIÁO ÁN ĐẠI SỐ 9 PHẠM QUANG HUY Xét hàm số y = 2x+ 1; HS trả lời Bthức 2x + 1 xác định với những giá trị nào của x? + Biểu thức 2x + 1 xác định với mọi x R Hãy nhận xét: khi x tăng dần các giá trị tương ứng + Khi x tăng dần thì các giá trị tương ứng của y = của y = 2x + 1 thế nào? 2x + 1 cũng tăng. GV giới thiệu: Hàm số y = 2x + 1 đồng biến trên tập R. + Biểu thức -2x + 1 xác định với mọi x R . -Xét hàm số y = -2x + 1 tương tự +Khi x tăng dần thì các giá trị tương ứng của y = GV giới thiệu: Hàm số y = -2x + 1 nghịch biến trên -2x + 1 giảm dần. R. GV đưa khái niệm được in sẵn của SGK tr44 lên -HS1: Đọc phần “Một cách tổng quát” tr44 SGK, màn hình vài HS đọc lại Hoạt động 4:(củng cố) GV yêu cầu HS nhắc lại định nghĩa hàm số? Cách tính giá trị của hàm số? HS: Dựa vào nội dung bài tập trả lời câu hỏi. - Thế nào là hàm hằng? Tóm tắt các kiến thức cần nhớ. -Thế nào là đồ thị của hàm số y = f(x)? - Khi nào hàm số đồng biến? nghịch biến? 4. Hướng dẫn về nhà: - Nắm vững khái niệm hàm số, đồ thị hàm số, hàm số đồng biến, nghịch biến. - Bài tập số 1; 2; 3 tr44 SGK; Số 1; 3 tr56 SBT - Xem trước bài 4 tr45 SGK - Hướng dẫn bài 3 tr 45 SGK Cách 1: Lập bảng như ?3 SGK Cách 2: Xét hàm số y = f(x) = 2x Lấy x1, x2 R sao cho x1 x2 f (x1) 2x1;f (x2 ) 2x2 ta có: x1 x2 2x1 2x2 f (x1) f (x2 ) Từ x1 x2 f (x1) f (x2 ) hàm số y = 2x đồng biến trên tập xác định R. Với hàm số y = f(x) = -2x, tương tự Trường THCS Lê Hồng Phong Năm học 2017- 2018