›
›
›

Tài liệu củng cố kiến thức mất căn bản Hóa học THCS

pdf 116 trang thaodu 9771
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu củng cố kiến thức mất căn bản Hóa học THCS", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdftai_lieu_cung_co_kien_thuc_mat_can_ban_hoa_hoc_thcs.pdf

Nội dung text: Tài liệu củng cố kiến thức mất căn bản Hóa học THCS

  1. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 1 ĐƠN CHẤT VÀ HỢP CHẤT I/ ĐƠN CHẤT Đơn chất là những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học. II/ HỢP CHẤT Hợp chất là những chất tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên III/ PHÂN TỬ KHỐI Phân tử khối là khối lượng của một phân tử tính bằng đơn vị cacbon BÀI TẬP MINH HỌA Bài 1: Trong số các chất cho sau đây, hãy chỉ ra và giải thích chất nào là đơn chất, là hợp chất: a/ Khí amoniac NH3 b/ Photpho đỏ c/ Axit clohiđric HCl d/ Canxi cacbonat CaCO3 e/ Glucozơ C6H12O6 f/ Khí metan CH4 g/ Khí N2 Hướng dẫn giải a/ NH3 là chất được tạo nên từ 2 nguyên tố là N và H → Hợp chất b/ Photpho đỏ là chất được tạo nên từ 1 nguyên tố P → Đơn chất c/ Axit clohiđric HCl là chất được tạo nên từ 2 nguyên tố là H và Cl → Hợp chất d/ CaCO3 là chất được tạo nên từ 3 nguyên tố là Ca, C và O → Hợp chất e/ C6H12O6 là chất được tạo nên từ 3 nguyên tố là C, H và O → Hợp chất f/ CH4 là chất được tạo nên từ 2 nguyên tố là C, H → Hợp chất g/ Khí N2 là chất được tạo nên từ 1 nguyên tố là N → Đơn chất Bài 2: Tính phân tử khối của: a/ CO2 b/ CH4 c/ HNO3 d/ KMnO4 e/ H2O f/ O2 Hướng dẫn giải a/ M = 12 + 2*16 = 44 CO2 b/ M = 12 + 4*1 = 16 CH4 c/ M = 1 + 14 + 3*16 = 63 HNO3 d/ M = 39 + 55 + 4*16 = 158 KMnO4 M = 1*2 + 16 = 18 e/ HO2 M = 2*16 = 32 f/ O2 Bài 3: Hãy so sánh phân tử khối của khí oxi nặng hay nhẹ hơn khí CH4 và bằng bao nhiêu lần ? Hướng dẫn giải Khí oxi là O → M = 2*16 = 32 2 O2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -1- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  2. www.hoahocmoingay.com Khí CH → M = 12 + 4*1 = 16 4 CH4 M O2 32 M > M → Khí oxi nặng hơn khí CH4 và bằng 2 O2 CH 4 M 16 CH4 Vậy khí oxi nặng hơn khí CH4 gấp 2 lần * Chú ý: Ta nói tỷ khối của O2 so với CH4 là bằng 2. 32 M Kí hiệu: d = 2 hay tỷ khối của chất A so với với B là d = A O2 /CH 4 A/B 16 MB Bài 4: Phân tử một chất gồm 2 nguyên tử của nguyên tố X liên kết với 1 nguyên tử oxi và có phân tử khối là 62 đvC. X là nguyên tố nào? Hướng dẫn giải Nhận xét:  Theo đề bài hợp chất này gồm 2 nguyên tử X và 1 nguyên tử O nên ta viết công thức dạng: X2O  Mặt khác ta có: 2*X + 16 = 62 → X = 23 → Na Vậy hợp chất là Na2O Bài 5:Hợp chất Crx(SO4)3 có phân tử khối là 392. Giá trị của x là bao nhiêu ? Hướng dẫn giải Ta biết phân tử khối bằng: 52*x + 3(32 + 4*16) = 392 → x = 2 Vậy hợp chất là Cr2(SO4)3 Bài 6: Một đơn chất A ở thể khí có phân tử gồm 2 nguyên tử nặng gấp 16 lần phân tử H2. Tính phân tử khối của đơn chất A. Đó là chất nào? Hướng dẫn giải  Do đơn chất A gồm 2 nguyên tử nên dạng A2 MA  Ta áp dụng cách tính tỷ khối dA/B = MB MA → dA /H = 16 → M = 16*2 = 32 2 2 2 A2 Hay 2*A = 32 → A = 16 → Nguyên tố O Vậy A là O2 Bài 7: Trong một phân tử muối sắt clorua chứa 2 loại nguyên tử sắt và clo. Phân tử khối của muối là 127 đvC. Công thức phân tử muối là gì? Hướng dẫn giải Do sắt có 2 hóa trị là 2 và 3 nên có thể có các công thức như FeCl2 hoặc FeCl3. Do đó ta đặt công thức chung là FeClx Ta có: 56 + 35,5x = 127 → x = 2 Vậy công thức muối là FeCl2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -2- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  3. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 2 CÔNG THỨC HÓA HỌC VÀ QUY TẮC HÓA TRỊ I. CÔNG THỨC HÓA HỌC 1. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa ñôn chaát Coâng thöùc toång quaùt: Ax Trong ñoù: A: kí hieäu hoùa hoïc cuûa ñôn chaát. x: soá nguyeân töû coù trong moät phaân töû chaát ñoù (neáu x = 1 thì khoâng ghi) * Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa kim loaïi chính laø kí hieäu hoùa hoïc. Ví duï: coâng thöùc hoùa hoïc cuûa ñôn chaát ñoàng: Cu. Kí hieäu hoùa hoïc cuûa nguyeân toá ñoàng : Cu Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa phi kim tuøy thuoäc vaøo soá nguyeân töû trong phaân töû. Ví duï: khí oxi phaân töû coù 2O suy ra coâng thöùc hoùa hoïc cuûa khí oxi: O2 2. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát Coâng thöùc toång quaùt: AxBy Trong ñoù: A, B: kí hieäu hoùa hoïc x,y: soá nguyeân töû töông öùng A, B coù trong moät phaân töû chaát ñoù (neáu x,y =1 thì khoâng ghi) * Chuù yù: trong hôïp chaát kim loaïi vaø phi kim, kí hieäu hoùa hoïc cuûa phi kim vieát beân phaûi. Ví duï: hôïp chaát natri oxit phaân töû do 2 Na lieân keát O: Na2O; hôïp chaát H2O, NaCl, CaCO3 II. Ý NGHĨA CỦA CTHH Theo CTHH của một chất ta có thể biết được những ý nghĩa sau: - Nguyên tố nào tạo ra chất - Số nguyên tử mỗi nguyên tố có trong 1 phân tử của chất - Phân tử khối của chất * Chuù yù: - Neáu ta vieát: 2O thì coù nghóa laø 2 nguyeân töû rieâng bieät cuûa nguyeân toá oxi. GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -3- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  4. www.hoahocmoingay.com - Neáu ta vieát: O2 thì coù nghóa laø 1 phaân töû oxi goàm 2 nguyeân töû oxi. Ví dụ 1: Từ công thức hóa học của khí nitơ N2 biết được: - Khí nitơ do nguyên tố N tạo ra - Có 2 nguyên tử N trong 1 phân tử - Phân tử khối bằng: 2 * 14 = 28 (đvC) Ví dụ 2: Từ CTHH của CaCO3 ta biết được: - Canxi cacbonat do 3 nguyên tố là Ca, C và O tạo nên - Có 1 nguyên tử Ca, 1 nguyên tử C và 3 nguyên tử oxi trong phân tử - Phân tử khối bằng: 40 + 12 + 3*16 = 100 (đvC) III. HOÙA TRÒ 1. Ñònh nghóa Hoùa trò cuûa nguyeân toá (hay nhoùm nguyeân töû) laø con soá bieåu thò khaû naêng lieân keát cuûa nguyeân töû (hay nhoùm nguyeân töû), ñöôïc xaùc ñònh theo hoùa trò cuûa H choïn laøm 1 ñôn vò vaø hoùa trò cuûa oxi laø 2 ñôn vò. 2. Quy taéc hoùa trò - Trong hôïp chaát hai nguyeân toá, tích cuûa chæ soá vaø hoùa trò cuûa nguyeân toá naøy baèng tích cuûa chæ soá vaø hoùa trò cuûa nguyeân toá kia. a b ÖÙng vôùi hôïp chaát coù coâng thöùc toång quaùt ABx y ta luoân coù: a.x = b.y Trong ñoù: - a: hoùa trò cuûa nguyeân toá A - b: hoùa trò cuûa nguyeân toá A Ví duï: hôïp chaát natri oxit: Na2O. Trong ñoù: - Natri hoùa trò I, oxi hoùa trò II. - Ta coù: I.2 = II.1 - Quy taéc hoùa trò laø cô sôû ñeå laäp coâng thöùc hoùa hoïc. 3. Caùch xaùc ñònh hoùa trò cuûa moät nguyeân toá - Ngöôøi ta qui öôùc hoùa trò cuûa hidro (H) baèng 1, hoùa trò cuûa oxi (O) baèng II, töø ñoù suy ra hoùa trò cuûa caùc nguyeân toá khaùc. - Töø caùch tính hoùa trò cuûa moät nguyeân toá ta suy ra caùch xaùc ñònh hoùa trò cuûa moät nhoùm nguyeân toá. *Chuù yù: moät nguyeân toá coù theå coù nhieàu hoùa trò. Baûng hoùa trò cuûa moät soá nguyeân toá Hoùa Nhoùm nguyeân Kim loaïi Phi kim trò töû I Na, K, Ag, Hg, Cu, H, Cl, F, Br, I NO3, OH II Ba, Ca, Mg, Cu, Hg, Zn, Fe, Sn, Pb O, S SO4, CO3, SO3 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -4- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  5. www.hoahocmoingay.com III Al, Cr, Fe N, P PO4 IV C, Si, S V N, P VI S Ví dụ 1: Tính hóa trị của Fe trong hợp chất FeCl3, biết hóa trị của clo là I ? Hướng dẫn giải Gọi hóa trị của Fe là x x I Ta có CTHH: FeCl3 . Áp dụng quy tắc hóa trị ta có: x*1 = I*3 → x = III Ví dụ 2: Xác định hóa trị của mỗi nguyên tố trong các hợp chất sau: KH, H2S, CH4, FeO, Ag2O, SiO2 Hướng dẫn giải Nhận xét:  Trong hợp chất thì H có hóa trị I và Oxi có hóa trị II  Vận dụng quy tắc hóa trị để tìm hóa trị của nguyên tố còn lại x I - KH → x *1 = I *1 → x = I I y - HS2 → I *2 = y *1 → y = II z I - CH4 → z * 1 = I *4 → z = IV x II - FeO → x *1 = II * 1 → x = II y II - Ag2 O → 2 *y = 1 * II → y = I z II - Si O2 → 1 * z = 2 *II → z = IV 4. Caùch laäp coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát theo hoùa trò - Laäp coâng thöùc daïng AxBy, khi bieát hoùa trò cuûa nguyeân toá A laø a, cuûa nguyeân toá B (hoaëc nhoùm nguyeân töû B) laø b. + Vieát quy taét hoùa trò: x.a = y.b x b b' + Laäp tæ leä: y a a ' Ví duï: laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi cacbon hoùa trò IV, oxi hoùa trò II. IV II + CTHH daïng: COx y + Vieát quy taét hoùa trò: x.IV = y.II x II 1 x 1;y 2 + Laäp tæ leä: y IV 2  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: CO2 * Chuù yù: Neáu caàn laäp nhanh coâng thöùc hoùa hoïc thì aùp duïng caùc caùch sau: + Neáu hoùa trò baèng nhau thì soá nguyeân töû baèng nhau vaø baèng 1 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -5- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  6. www.hoahocmoingay.com + Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo ®Ó lËp nhanh 1 CTHH: Trong CTHH, ho¸ trÞ cña nguyªn tè nµy lµ chØ sè cña nguyªn tè kia. L­u ý: Khi c¸c ho¸ trÞ ch­a tèi gi¶n th× cÇn tèi gi¶n tr­íc + Quy taéc hoùa trò laø cô sôû ñeå kieåm tra coâng thöùc hoùa hoïc ñaõ vieát ñuùng hay sai. Ví duï 1: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi cacbon hoùa trò IV, oxi hoùa trò II thì: + Soá cacbon II; soá oxi laø IV + Coù coâng thöùc C2O4 + Ruùt goïn: CO2 Ví duï 2: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi nitô hoùa trò II, oxi hoùa trò II thì: II II + CTHH daïng: NOx y + Vieát quy taét hoùa trò: x.II = y.II x II I = = + Laäp tæ leä: y II I  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: NO Hoaëc nhaåm nhanh: Nitô vaø oxi coù hoùa trò baèng nhau → chæ soá moãi nguyeân toá laø 1:1  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: NO Ví duï 3: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi nhoâm hoùa trò III, oxi hoùa trò II thì: III II + CTHH daïng: Alx Oy + Vieát quy taét hoùa trò: x.III = y.II x II = + Laäp tæ leä: y III  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: Al2O3 III II Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø Alx Oy → CTHH cuûa hôïp chaát: Al2O3 Ví duï 4: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi nhoâm hoùa trò III, nhoùm SO4 hoùa trò II thì: III II + CTHH daïng: Alx (SO4 )y + Vieát quy taét hoùa trò: x.III = y.II x II = + Laäp tæ leä: y III  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: Al2(SO4)3 III II Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø Alx (SO4 )y → CTHH cuûa hôïp chaát: Al2(SO4)3 Ví duï 5: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi saét hoùa trò II, nhoùm OH hoùa trò I thì: II I + CTHH daïng: Fex (OH)y GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -6- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  7. www.hoahocmoingay.com + Vieát quy taét hoùa trò: x.II = y.I x I = + Laäp tæ leä: y II  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: Fe(OH)2 II I Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø Fex (OH)y → CTHH cuûa hôïp chaát: Fe(OH)2 Ví duï 6: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi Canxi hoùa trò II, nhoùm PO4 hoùa trò III thì: II III + CTHH daïng: Cax (PO4 ) y + Vieát quy taét hoùa trò: x.II = y.III x III = + Laäp tæ leä: y II  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát:Ca3(PO4)2 II III Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø Cax (PO4 ) y → CTHH cuûa hôïp chaát: Ca3(PO4)2 Ví duï 7: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi amoni NH4 hoùa trò I, nhoùm SO4 hoùa trò II thì: I II + CTHH daïng: (NH4 ) x (SO 4 ) y + Vieát quy taét hoùa trò: x.I = y.II x II = + Laäp tæ leä: y I  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát (NH4)2SO4 I II Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø (NH4 ) x (SO 4 ) y → CTHH cuûa hôïp chaát: (NH4)2SO4 Ví duï 8: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi Kali hoùa trò I, nhoùm SO3 hoùa trò II thì: I II + CTHH daïng: Kx (SO3 ) y + Vieát quy taét hoùa trò: x.I = y.II x II = + Laäp tæ leä: y I  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát K2SO3 I II Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø Kx (SO3 ) y → CTHH cuûa hôïp chaát: K2SO3 BAØI TAÄP TÖÔNG TÖÏ Baøi taäp 1: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -7- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  8. www.hoahocmoingay.com a. Coâng thöùc hoùa hoïc Cl2 cho bieát: - Khí clo do nguyeân toá Cl taïo ra - Trong moät phaân töû coù 2 nguyeân töû Cl - Phaân töû khoái baèng: 2 x 35,5 = 71 ñvC b. Coâng thöùc hoùa hoïc CH4 cho bieát: - Khí metan do 2 nguyeân toá C vaø H taïo ra - Trong moät phaân töû coù 1C vaø 4H - Phaân töû khoái baèng: 12 + 4 x 1 = 16 ñvC c. Coâng thöùc hoùa hoïc ZnCl2 cho bieát: - Keõm clorua do 2 nguyeân toá Zn vaø Cl taïo ra - Trong moät phaân töû coù 1Zn vaø 2Cl - Phaân töû khoái baèng: 65 + 2x35,5 = 136 ñvC d. Coâng thöùc hoùa hoïc H2SO4 cho bieát: - Axit sunfuric do 3 nguyeân toá H, S vaø O taïo ra - Trong moät phaân töû coù 2H. 1S vaø 4O - Phaân töû khoái baèng: 2x1 + 32 + 4x16 = 98 ñvC Baøi taäp 2: a) Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa canxi oxit: CaO Phaân töû khoái cuûa CaO: 40 + 16 = 56 ñvC b) Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa amoniac: NH3 Phaân töû khoái cuûa NH3: 14 + 3.1 = 17 ñvC c) Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa ñoàng sunfat: CuSO4 Phaân töû khoái cuûa CuSO4: 64 + 32 + 4.16 = 160 ñvC Baøi taäp 3:Neâu yù nghóa caùch vieát sau: a) 5Cu : 5 nguyeân töû Cu 2NaCl : 2 phaân töû NaCl 3CaCO3 : 3 phaân töû CaCO3 b) 3 phaân töû oxi : 3O2, Saùu phaân töû canxi oxit: 6CaO, Naêm phaân töû ñoàng sunfat: 5CuSO4. Baøi taäp 4: Tìm hoùa trò caùc kim loaïi trong caùc hôïp chaát a) ZnCl2 hoùa trò cuûa Zn laø II (1.II = 2.I) CuCl hoùa trò cuûa Cu laø I (1.I = 1.I) AlCl3 hoùa trò cuûa Al laø III (1.III = 3.I) b) FeSO4 theo baøi taäp 3 nhoùm SO4 coù hoùa trò II, suy ra Fe coù hoùa trò II. Baøi taäp 5: Vieát CTHH caùc hôïp chaát sau: a/ P(III) vôùi H; C(IV) vôùi S(II); Fe(III) vôùi O GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -8- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  9. www.hoahocmoingay.com b/ Na(I) vôùi OH(I); Cu(II) vôùi SO4(II); Ca(II) vôùi NO3(I) Hướng dẫn giải Duøng quy taéc hoùa trò hay nhaåm theo quy taéc ñöôøng cheùo: a) Coâng thöùc hoùa hoïc: PH3; CS2; Fe2O3 b) Coâng thöùc hoùa hoïc: NaOH; CuSO4; Ca(NO3)2 Baøi taäp 6: Moät soá CTHH vieát nhö sau: MgCl, KO, CaCl2, NaNO3. Cho bieát CTHH naøo sai vaø söûa laïi cho ñuùng Hướng dẫn giải Duøng quy taéc hoùa trò hay nhaåm theo quy taéc ñöôøng cheùo keát hôïp vôùi hoùa trò caùc nguyeân toá hay nhoùm nguyeân töû: + MgCl sai → MgCl2 + KO sai → K2O + CaCl2 ñuùng + NaNO3 ñuùng Baøi taäp 7: Coâng cho CTTT phuø hôïp vôùi hoùa trò IV cuûa nitô:NO, N2O, N2O3, NO2 Hướng dẫn giải + NO → N coù hoùa trò II + N2O → N coù hoùa trò I + N2O3 → N coù hoùa trò III + NO2 → N coù hoùa trò IV  CTHH laø NO2 Baøi taäp 8:Tìm hoùa trò caùc nguyeân toá trong caùc hôïp chaát sau bieát: OH(I), Cl(I), NO3(I): Cu(OH)2; PCl5; SiO2; Fe(NO3)3 Hướng dẫn giải - Cu(OH)2 hoùa trò cuûa Cu laø II; - PCl5 hoùa trò cuûa P laø V; - SiO2 hoùa trò cuûa Si laø IV; - Fe(NO3)3 hoùa trò cuûa Fe laø III; Baøi taäp 9: a) Laäp coâng thöùc hoùa hoïc cuûa K, Ba, Al vôùi Cl vaø tính phaân töû khoái caùc hôïp chaát b) Laäp coâng thöùc hoùa hoïc cuûa K, Ba, Al vôùi nhoùm SO4 Hướng dẫn giải a/ Coâng thöùc hoùa hoïc: KCl; phaân töû khoái: 39 + 35,5 = 74,5 ñvC Coâng thöùc hoùa hoïc: BaCl2; phaân töû khoái: 137 + 2.35,5 = 208 ñvC Coâng thöùc hoùa hoïc: AlCl3; phaân töû khoái: 27 + 3.35,5 = 133,5 ñvC b/ Coâng thöùc hoùa hoïc: K2SO4; phaân töû khoái: 2.39 + 32 + 4.16 = 174 ñvC Coâng thöùc hoùa hoïc: BaSO4; phaân töû khoái: 137 + 32 + 4.16 = 233 ñvC Coâng thöùc hoùa hoïc: Al2(SO4)3; Phaân töû khoái: 2.27 + 3.(32 + 4.16) = 342 ñvC GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -9- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  10. www.hoahocmoingay.com GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -10- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  11. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 3 SÖÏ BIEÁN ÑOÅI CHAÁT SÖÏ BIEÁN ÑOÅI CHAÁT 1. Hieän töôïng vaät lyù Hieän töôïng vaät lyù laø hieän töôïng trong ñoù khoâng coù chaát môùi sinh ra. Ví duï: Nöôùc loûng (H2O) hoùa hôi (cuõng laø nöôùc H2O) . 2. Hieän töôïng hoùa hoïc Hieän töôïng hoùa hoïc laø hieän töôïng trong ñoù coù chaát môùi sinh ra. Ví duï: saét bò oxi hoùa thaønh oxit saét Ví duï 1: Haõy neâu daáu hieäu chính ñeå phaân bieät hieän töôïng hoùa hoïc vôùi hieän töôïng vaät lí ? Hướng dẫn giải Daáu hieäu chính ñeå phaân bieät moät hieän töôïng hoùa hoïc vaø moät hieän töôïng vaät lyù:  Hieän töôïng hoùa hoïc laø hieän töôïng trong ñoù coù sinh ra chaát môùi (coù tính chaát khaùc tính chaát ban ñaàu)  Hieän töôïng vaät lyù thì khoâng coù chaát môùi sinh ra Ví duï 2: Trong soá nhöõng quaù trình keå döôùi ñaây, cho bieát ñaâu laø hieän töôïng hoùa hoïc, ñaâu laø hieän töôïng vaät lí. Giaûi thích ? a/ Löu huyønh chaùy trong khoâng khí taïo ra muøi haéc (khí löu huyønh ñioxit) b/ Thuûy tinh noùng chaûy ñöôïc thoåi thaønh bình caàu c/ Trong loø nung ñaù voâi, canxi cacbonat chuyeån daàn thaønh voâi soáng(canxi oxit) vaø khí cacbon ñioxit thoaùt ra ngoaøi d/ Coàn ñeå trong loï khoâng kín bò bay hôi Hướng dẫn giải a) Hieän töôïng hoùa hoïc vì löu huyønh bieán ñoåi thaønh chaát coù muøi haéc (khí löu huyønh dioxit) b) Hieän töôïng vaät lyù, thuûy tinh bò bieán ñoåi veà hình daïng. c) Hieän töôïng hoùa hoïc, canxi cacbonat chuyeån thaønh voâi soáng vaø khí cacbon ñioxit. d) Hieän töôïng vaät lyù, coàn chuyeån töø traïng thaùi loûng thaønh traïng thaùi hôi. Ví duï 3: Khi ñoát neán(laøm baèng parafin), neán chaûy loûng thaám vaøo baác. Sau ñoù, neán loûng chuyeån thaønh hôi. Hôi neán chaùy trong khoâng khí taïo ra khí cacbon ñioxit vaø hôi nöôùc. GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -11- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  12. www.hoahocmoingay.com haõy phaân tích vaø chæ ra giai ñoaïn naøo dieãn ra hieän töôïng vaät lí, giai ñoaïn naøo xaûy ra hieän töôïng hoùa hoïc Hướng dẫn giải  Giai ñoaïn neán (parafin) chaûy loûng: hieän töôïng vaät lyù, parafin chuyeån töø traïng thaùi raén sang traïng thaùi loûng.  Giai ñoaïn neán loûng thaønh hôi: hieän töôïng vaät lyù, parafin chuyeån töø traïng thaùi loûng sang traïng thaùi hôi. Giai ñoaïn hôi neán chaùy: hieän töôïng hoùa hoïc, parafin chuyeån thaønh khí cacbon ñioxit vaø nöôùc. Ví duï 4: Xeùt caùc hieän töôïng sau ñaây, hieän töôïng naøo laø hieän töôïng vaät lyù, hieän töôïng naøo laø hieän töôïng hoùa hoïc: a/ Thuûy tinh noùng chaûy ñöôïc thoåi thaønh bình caàu  Hieän töôïng vaät lí b/ Moät laù ñoàng bò nung noùng, treân maët laù ñoàng coù phuû moät lôùp maøu ñen  Hieän töôïng hoùa hoïc c/ Röôïu ñeå laâu trong khoâng khí thöôøng bò chua  Hieän töôïng hoùa hoïc d/ Khi nung noùng ñaù voâi(CaCO3) thì thaáy khoái löôïng giaûm ñi  Hieän töôïng hoùa hoïc e/ Cho voâi soáng hoøa tan vaøo nöôùc Hieän töôïng hoùa hoïc g/ Daây toùc trong boùng ñeøn ñieän noùng vaø saùng leân khi doøng ñieän chaïy qua  Hieän töôïng vaät lí h/ Chaùy röøng U Minh gaây oâ nhieãm raát lôùn cho moâi tröôøng Hieän töôïng hoùa hoïc i/ Nhieät ñoä Traùi Ñaát noùng leân laøm baêng ôû 2 cöïc tan daàn  Hieän töôïng vaät lí j/ Khi ñaùnh dieâm coù löûa baét chaùy  Hieän töôïng hoùa hoïc k/ Tröùng bò thoái  Hieän töôïng hoùa hoïc l/ Möïc hoøa tan vaøo nöôùc  Hieän töôïng vaät lí m/ Taåy maøu vaûi xanh thaønh traéng  Hieän töôïng hoùa hoïc n/ Söï quang hôïp cuûa caây xanh  Hieän töôïng hoùa hoïc GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -12- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  13. www.hoahocmoingay.com o/ Maët Trôøi moïc, söông baét ñaàu tan  Hieän töôïng vaät lí p/ Khi naáu canh cua, gaïch cua noåi leân  Hieän töôïng vaät lí q/ Veà muøa heø thöùc aên thöôøng bò thiu  Hieän töôïng hoùa hoïc r/ Bình thöôøng loøng traéng tröùng ôû traïng thaùi loûng, khi ñun noùng noù ñoâng tuï laïi  Hieän töôïng vaät lí s/ Ñun quaù löûa môû seõ kheùt  Hieän töôïng hoùa hoïc t/ Ñoäng ñaát  Hieän töôïng vaät lí u/ Baõo  Hieän töôïng vaät lí v/ Söï keát tinh muoái aên Hieän töôïng vaät lí w/ Nung noùng tinh theå iot  Hieän töôïng vaät lí x/ Söï ngöng tuï hôi nöôùc  Hieän töôïng vaät lí y/ Söï ræ seùt  Hieän töôïng hoùa hoïc z/ Söï thaêng hoa nöôùc ñaù khoâ  Hieän töôïng vaät lí GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -13- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  14. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 4 PHAÛN ÖÙNG HOÙA HOÏC 1. PHAÛN ÖÙNG HOÙA HOÏC - Söï bieán ñoåi chaát naøy thaønh chaát khaùc theo moät quaù trình goïi laø phaûn öùng hoùa hoïc. - Trong phaûn öùng hoùa hoïc: chaát ban ñaàu bò bieán ñoåi trong phaûn öùng goïi laø chaát tham gia hay chaát phaûn öùng; chaát môùi sinh ra laø chaát saûn phaåm hay chaát taïo thaønh. - Phaûn öùng hoùa hoïc ñöôïc ghi theo phöông trình chöõ nhö sau: Teân chaát phaûn öùng teân caùc saûn phaåm - Trong quaù trình phaûn öùng löôïng chaát tham gia giaûm daàn löôïng saûn phaåm taêng daàn. 2. PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC  Phöông trình hoùa hoïc laø caùch bieåu dieãn ngaén goïn moät phaûn öùng hoùa hoïc baèng caùc coâng thöùc hoùa hoïc vaø caùc daáu (+) vaø ( )  Thieát laäp phöông trình hoùa hoïc: B1: Vieát phöông trình baèng chöõ. B2: Thay phöông trình chöõ baèng coâng thöùc hoùa hoïc (sô ñoà phaûn öùng) B3: Caân baèng soá nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá. B4: Vieát phöông trình hoùa hoïc.  Chuù yù: - Khi em ñaõ raønh veà vieát PTHH thì B1 coù theå boû qua - Neáu saûn phaåm laø chaát khí thì ñaët caïnh coâng thöùc chaát ñoù  + Neáu saûn phaåm laø chaát khoâng tan thì ñaët caïnh coâng thöùc chaát ñoù  o + Neáu phaûn öùng caàn ñun noùng hoaëc xuùc taùc thì theâm t hoaëc xt treân muõi teân hai veá phaûn öùng. 3. YÙÙ NGHÓA CUÛA PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC Moät phöông trình hoùa hoïc cho bieát: - Chaát tham gia vaø saûn phaåm cuûa phaûn öùng. - Tæ leä veà soá nguyeân töû, soá phaân töû giöõa caùc chaát trong phaûn öùng(Quan troïng ñeå laøm baøi taäp) Ví duï 1: Xeùt phaûn öùng giöõa H2 vôùi oxi: Böôùc 1: Vieát sô ñoà cuûa phaûn öùng baèng chöõ: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -14- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  15. www.hoahocmoingay.com Khí hiñro + khí oxi → Nöôùc Böôùc 2: Vieát sô ñoà cuûa phaûn öùng: H2 + O2 → H2O Böôùc 3: Caân baèng: 2H2 + O2 → 2H2O Böôùc 4: Phöông trình hoùa hoïc laø: 2H2 + O2 → 2H2O YÙ nghóa: + Tæ leä soá phaân töû H2 : Soá phaân töû O2 : Soá phaân töû H2O = 2:1:2 + Hieåu laø: Cöù 2 phaân töû H2 taùc duïng vôùi 1 phaân töû O2 thì taïo 2 phaân töû H2O Ví duï 2: Laäp phöông trình hoùa hoïc: Nhoâm taùc duïng vôùi oxi taïo nhoâm oxit Böôùc 1: Vieát sô ñoà cuûa phaûn öùng: Al + O2 → Al2O3 Böôùc 2: Caân baèng soá nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá: 4Al + 3O2 → 2Al2O3  Böôùc 3: Vieát phöông trình hoùa hoïc: 4Al + 3O2 → 2Al2O3 YÙ nghóa: + Tæ leä soá nguyeân töû Al : Soá phaân töû O2 : Soá phaân töû Al2O3 = 4:3:2 + Hieåu laø: Cöù 4 nguyeân töû Al taùc duïng vôùi 3 phaân töû O2 thì taïo 2 phaân töû Al2O3 Ví duï 3: Laäp phöông trình hoùa hoïc: Natri cacbonat + canxi hiñroxit → canxi cacbonat + natri hiñroxit Böôùc 1: Vieát sô ñoà cuûa phaûn öùng: Na2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + NaOH Böôùc 2: Caân baèng soá nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá: Na2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3 + 2NaOH  Böôùc 3: Vieát phöông trình hoùa hoïc: Na2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + 2NaOH YÙ nghóa: + Tæ leä soáphaân töû Na2CO3 : Soá phaân töû Ca(OH)2 : Soá phaân töû CaCO3: Soá phaân töû 2NaOH = 1:1:1:2 + Hieåu laø: Cöù 1 phaân töû Na2CO3 taùc duïng vôùi 1 phaân töû Ca(OH)2 thì taïo 1 phaân töû CaCO3 vaø 2 phaân töû NaOH BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG Baøi 1: Cho sô ñoà cuûa caùc phaûn öùng: a/ Na + O2 → Na2O b/ P2O5 + H2O → H3PO4 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -15- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  16. www.hoahocmoingay.com Laäp phöông trình hoùa hoïc vaø cho bieát tæ leä soá nguyeân töû, soá phaân töû cuûa caùc chaát trong moãi phaûn öùng Hướng dẫn giải a) Sô ñoà phaûn öùng: Na + O2 Na2O Phöông trình hoùa hoïc: 4Na + O2 2Na2O Tyû soá nguyeân töû Na : soá phaân töû O2 : soá phaân töû Na2O = 4:1:2 b) Sô ñoà phaûn öùng: P2O5 + H2O H3PO4 Phöông trình hoùa hoïc: P2O5 + 3H2O 2H3PO4 Tyû soá phaân töû P2O5: soá phaân töû H2O: soá phaân töû H3PO4 = 1:3:2 Baøi 2: Yeâu caàu nhö baøi 1, theo sô ñoà cuûa moãi caùc phaûn öùng sau: a/ HgO → Hg + O2 b/ Fe(OH)3 → Fe2O3 + H2O Hướng dẫn giải a) Sô ñoà phaûn öùng: HgO Hg + O2 Phöông trình hoùa hoïc: 2HgO 2Hg + O2 Tyû soá phaân töû HgO: soá nguyeân töû Hg: soá phaân töû O2 = 2:2:1 b) Sô ñoà phaûn öùng: Fe(OH)3 Fe2O3 + H2O Phöông trình hoùa hoïc: 2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O Tyû soá phaân töû Fe(OH)3: soá phaân töû Fe2O3: soá phaân töû H2O = 2:1:3 Baøi 3:Cho sô ñoà cuûa phaûn öùng sau: Na2CO3 + CaCl2 CaCO3 + NaCl a/ Laäp phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn öùng b/ Cho bieát tæ leä soá phaân töû cuûa 4 caëp chaát trong phaûn öùng( tuøy choïn) Hướng dẫn giải a) Phöông trình hoùa hoïc: Na2CO3 + CaCl2 CaCO3 + 2NaCl b) Cöù 1 phaân töû Na2CO3 taùc duïng vôùi 1 phaân töû CaCl2 Cöù 1 phaân töû Na2CO3 phaûn öùng taïo ra 1 phaân töû CaCO3 Cöù 1 phaân töû Na2CO3 phaûn öùng taïo ra 2 phaân töû NaCl Cöù 1 phaân töû CaCl2 phaûn öùng taïo ra 2 phaân töû NaCl Baøi 4: Bieát raèng kim loaïi magie Mg taùc duïng vôùi axit sunfuric H2SO4 taïo ra khí Hiñro H2 vaø chaát magie sunfat MgSO4 a/ Laäp phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn öùng b/ Cho bieát tæ leä soá nguyeân töû magie laàn löôït vôùi soá phaân töû cuûa ba chaát khaùc trong phaûn öùng Hướng dẫn giải a) Sô ñoà phaûn öùng: Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 Phöông trình hoùa hoïc: Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -16- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  17. www.hoahocmoingay.com b) Cöù 1 nguyeân töû Mg taùc duïng vôùi 1 phaân töû H2SO4 Cöù 1 nguyeân töû Mg phaûn öùng taïo ra 1 phaân töû MgSO4 Cöù 1 nguyeân töû Mg phaûn öùng taïo ra 1 phaân töû H2 Baøi 5: Bieát raèng photpho ñoû P taùc duïng vôùi khí oxi taïo ra hôïp chaát P2O5 a/ Laäp phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn öùng b/ Cho bieát tæ leä soá nguyeân töû P laàn löôït vôùi soá phaân töû cuûa hai chaát khaùc trong phaûn öùng Hướng dẫn giải a) Sô ñoà phaûn öùng: P + O2 P2O5 Phöông trình hoùa hoïc: 4P + 5O2 2P2O5 b) Cöù 4 nguyeân töû P taùc duïng vôùi 5 phaân töû O2 Cöù 2 nguyeân töû P phaûn öùng taïo ra 1 phaân töû P2O5( daõ ruùt goïn cho 2) Baøi 6: Bieát khí etilen C2H4 chaùy laø xaûy ra phaûn öùng vôùi khí oxi O2, sinh ra khí cacbon ñioxit CO2 vaø nöôùc H2O a/ Laäp phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn öùng b/ Cho bieát tæ leä giöõa soá phaân töû C2H4 laàn löôït vôùi soá phaân töû oxi vaø soá phaân töû CO2 Hướng dẫn giải a) Phöông trình phaûn öùng hoùa hoïc: C2H4 + 3O2 2CO2 + 2H2O b) Cöù 1 phaân töû C2H4 taùc duïng vôùi 3 phaân töû O2 Cöù 1 phaân töû C2H4 phaûn öùng taïo ra 2 phaân töû CO2 Baøi 7: Cho sô ñoà cuûa phaûn öùng nhö sau: Al + CuSO4 Alx(SO4)y + Cu a) Xaùc ñònh x vaø y b/ Laäp phöông trình hoùa hoïc. Cho bieát tæ leä soá nguyeân töû cuûa caëp ñôn chaát kim loaïi vaø tæ leä soá phaân töû cuûa caëp hôïp chaát. Hướng dẫn giải a/ Theo quy taéc hoùa trò: x.III = y.II x = 2; y=3 → Al2(SO4)3 b) Phöông trình hoùa hoïc: 2Al + 3CuSO4 Al2(SO4)3 + 3Cu Tyû leä soá nguyeân töû Al : soá nguyeân töû Cu = 2:3 Tyû leä soá phaân töû CuSO4 : soá phaân töû Al2(SO4)3 = 3:1 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -17- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  18. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 5 MOL A. TOÙM TAÉT KIEÁN THÖÙC I. MOL 1. Mol Mol laø moät löôïng chaát coù chöùa 6.1023 nguyeân töû hoaëc phaân töû cuûa chaát ñoù. Soá 6.1023 goïi laø soá Avoâgadro vaø ñöôïc kí hieäu N Ví duï: 1 mol Cu chöùa 6.1023 nguyeân töû Cu 23 1 mol O2 chöùa 6.10 phaân töû O2 23 1 mol CO2 chöùa 6.10 phaân töû CO2. 2. Khoái löôïng mol - Khoái löôïng mol (kí hieäu laø M) laø khoái löôïng tính baèng gam cuûa 1 mol chaát ñoù (töùc cuûa N nguyeân töû hoaëc N phaân töû chaát ñoù) - Khoái löôïng mol cuûa nguyeân töû hay phaân töû coù cuøng trò soá vôùi nguyeân töû khoái hay phaân töû khoái. - Ñôn vò cuûa nguyeân töû khoái (phaân töû khoái ) laø ñvC, coøn cuûa khoái löôïng mol laø gam. Ví duï: + Nguyeân töû khoái cuûa cacbon laø 12 ñvC, khoái löôïng mol nguyeân töû cacbon laø 12g. + Phaân töû khoái cuûa nöôùc laø 18 ñvC, khoái löôïng mol phaân töû nöôùc laø 18g. 3. Theå tích mol cuûa chaát khí - Theå tích mol cuûa chaát khí laø theå tích chieám bôûi 1 mol phaân töû cuûa chaát khí ñoù (töùc cuûa N phaân töû khí ñoù). - Moät mol cuûa baát kì chaát khí naøo trong cuøng ñieàu kieän nhieät ñoä vaø aùp suaát ñeàu chieám nhöõng theå tích baèng nhau. - Neáu ôû ñieàu kieän nhieät ñoä 0oC vaø aùp suaát 1atm (ñieàu kieän tieâu chuaån - vieát taét ñktc) thì theå tích cuûa chaát khí baát kì ñeàu chieám 22,4 lit. Ví duï: Xeùt cuøng 1 mol caùc khí H2, N2, CO2 ta coù: M = 2g M = 28g M = 44g H2 N 2 CO 2  V = V = V Ta coù: H2 N 2 CO 2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -18- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  19. www.hoahocmoingay.com o V = V = V ÔÛ ñktc (0 C vaø 1atm): H2 N 2 CO 2 = 22,4 (lit) GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -19- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  20. www.hoahocmoingay.com BAØI TAÄP MINH HOÏA Baøi 1: Cho bieát soá nguyeân töû hoaëc phaân töû coù trong moãi löôïng chaát sau: a/ 1,5 mol nguyeân töû Al b/ 0,5 mol phaân töû H2 c/ 0,25 mol phaân töû NaCl d/ 0,05 mol phaân töû H2O Hướng dẫn giải a) 1mol nguyeân töû Al chöùa 6.1023 nguyeân töû Al. Vaäy: 1,5 mol nguyeân töû Al chöùa: 1,5 x 6.1023 = 9.1023 nguyeân töû Al. 23 b) 1 mol phaân töû H2 chöùa 6.10 phaân töû H2. 23 23 Vaäy: 1,5 mol phaân töû H2 chöùa: 1,5 x 6.10 = 9.10 phaân töû H2. c) 1 mol phaân töû NaCl chöùa 6.1023 phaân töû NaCl. Vaäy: 0,25 mol phaân töû NaCl chöùa: 0,25 x 6.1023 = 1,5.1023 phaân töû NaCl. 23 d) 1 mol phaân töû H2O chöùa 6.10 phaân töû H2O 23 23 Vaäy: 0,05 mol phaân töû H2O chöùa: 0,05 x 6.10 = 0,3.10 phaân töû H2O. Keát luaän: Soá nguyeân töû(phaân töû) moät chaát = Soá mol x 6.1023 Baøi 2: Tính soá mol cuûa: 23 a/ 6.10 phaân töû H2 b/ 3.1023 nguyeân töû Cu 23 c/ 9.10 phaân töû H2O 24 d/ 1,2.10 phaân töû CO2 Hướng dẫn giải Ñeå tính soá mol moät chaát khi bieát soá nguyeân töû hay phaân töû chaát ñoù ta aùp duïng: Soá nguyeân töû (phaân töû) n = 6.1023 6.1023 a/ n = 1(mol) H2 6.1023 3.1023 b/ n = 0,5(mol) Cu 6.1023 9.1023 c/ n = 1,5(mol) HO2 6.1023 1,2.1024 d/ n = 2(mol) CO2 6.1023 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -20- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  21. www.hoahocmoingay.com Baøi 3: Tìm khoái löôïng cuûa: a/ 1 mol nguyeân töû Cl vaø 1 mol phaân töû Cl2 b/ 1 mol nguyeân töû Cu vaø 1 mol phaân töû CuO c/ 1 mol nguyeân töû C, 1 mol phaân töû CO, 1 mol phaân töû CO2 d/ 1 mol phaân töû NaCl, 1 mol phaân töû C12H22O11(ñöôøng) Hướng dẫn giải a) Khoái löôïng 1mol nguyeân töû Cl: MCl = 35,5g M Khoái löôïng 1mol phaân töû Cl2: Cl2 = 2.35,5 = 71g b) Khoái löôïng 1mol nguyeân töû Cu: MCu = 64g Khoái löôïng 1mol phaân töû CuO: MCuO = 64 + 16 = 80g c) Khoái löôïng 1mol nguyeân töû C: MC = 12g Khoái löôïng 1mol phaân töû CO: MCO = 12 + 16 = 28g M Khoái löôïng 1mol phaân töû CO2 : CO2 = 12 + 2.16 = 44g d)Khoái löôïng 1mol phaân töû NaCl: MNaCl = 23 + 35,5 = 58,8g M Khoái löôïng 1mol phaân töû C12H22O11: CHO12 22 11 = 12.12 + 22.1 + 11.16 = 342g Baøi taäp 4:Tìm theå tích (ôû ñktc)cuûa: a/ 1 mol phaân töû CO2; 2 mol phaân töû H2; 1,5 mol phaân töû O2 b/ 0,25 mol phaân töû O2 vaø 1,25 mol phaân töû N2 Hướng dẫn giải Nhaän xeùt: Vkhí ôû ñktc = Soá mol x 22,4 (lit) a)  Theå tích 1 mol phaân töû CO2: V = 1*22,4 = 22,4 (lit) CO2  Theå tích 2 mol phaân töû H2: V = 2*22,4 = 44,8 (lit) H2  Theå tích 1,5 mol phaân töû O2: V = 1,5*22,4 = 33,6 (lit) O2 b)  Theå tích 0,25 mol phaân töû O2: V = 0,25*22,4 = 5,6 (lit) O2 Theå tích 1,25 mol phaân töû N2: V = 1,25*22,4 = 28 (lit) N2 Baøi 4: Tính soá mol caùc chaát khí sau: o a/ 5,6 lit O2 ôû 25 C vaø 1,5 atm o b/ 11,2 lit CO2 ôû 40 C vaø 0,5atm GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -21- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  22. www.hoahocmoingay.com o c/ 4,48 lit N2 ôû 30 C vaø 1140mmHg Hướng dẫn giải Nhaän xeùt: Ta thaáy ñieàu kieän chaát khí treân khoâng phaûi laø ñieàu kieän tieâu chuaån. Do ñoù ta tính soá mol döïa theo coâng thöùc: pV = nRT Trong ñoù: p laø aùp suaát (atm). Ta chuyeån töø mmHg sang atm V laø theå tích khí (lit) n laø soá mol khí R = 0,082 laø haèng soá khí T laø nhieät ñoä Kelvin. ToK = toC + 273 pV Aùp duïng: Töø pV = nRT → n = RT pV 1,5*5,6 a/ n = 0,344(mol ) O2 RT 0,082*(273 25) pV 11,2*0,5 b/ n = 0,218(mol ) CO2 RT 0,082*(273 40) c/ Ñoåi aùp suaát töø mmHg thaønh atm: 1140 p = 1,5(atm ) 760 pV 4,48*1,5 n = 0,27(mol ) N2 RT 0,082*(273 30) GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -22- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  23. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 6 CHUYEÅN ÑOÅI GIÖÕA MOL, THEÅ TÍCH KHOÁI LÖÔÏNG Trong tính toaùn hoùa hoïc, vieäc chuyeån ñoåi giöõa mol, theå tích, khoái löôïng hoaëc ngöôïc laïi laø moät vieäc raát quan troïng vaø thöôøng xuyeân. Caùc em phaûi naém thaät kó vaø thuaàn thuïc caùc kó naêng tính toaùn cô baûn naøy. 1. Chuyeån ñoåi giöõa soá mol vaø khoái löôïng chaát m(g). Coâng thöùc lieân heä giöõa mol vaø khoái löôïng cuûa moät chaát: m = n*M m n = M m M = n Trong ñoù: n soá mol nguyeân töû hoaëc phaân töû (mol ) m laø khoái löôïng chaát (g) M laø khoái löôïng mol nguyeân töû hay phaân töû (g). 2. Chuyeån ñoåi giöõa soá mol vaø theå tích chaát khí V(lit) ôû ñktc. V V = n * 22,4 suy ra n = 22,4 BAØI TAÄP MINH HOÏA Baøi 1: Haõy tính: a/ Soá mol cuûa: 28g Fe; 64 g Cu; 5,4 g Al b/ Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,175 mol CO2; 1,25 mol H2; 3 mol N2 c/ Soá mol vaø theå tích(ñktc) cuûa 0,44g CO2; 0,04g H2 vaø 0,56 g N2. Sau ñoù tính soá mol vaø theå tích caû hoãn hôïp treân ? Hướng dẫn giải m 28 n 0.5mol a)  Soá mol cuûa 28g Fe: M 56 m 64 n 1,0mol  Soá mol cuûa 64g Cu: M 64 m 5,4 n 0.3mol  Soá mol cuûa 5,4g Fe: M 27 b) Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,175mol CO2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -23- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  24. www.hoahocmoingay.com V(l) n (mol) V n.22,4 0,175.22,4 3,92lit 22,4 Theå tích khí (ñktc) cuûa 1,25mol H2 V(l) n (mol) V n.22,4 1,25.22,4 28lit 22,4 Theå tích khí (ñktc) cuûa 3mol N2 V(l) n (mol) V n.22,4 3.22,4 67,2lit 22,4 m 0,44 n 0.01mol c)  Soá mol cuûa 0,44g CO2: M 44 Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,01mol CO2 V(l) n (mol) V n.22,4 0,01.22,4 0,224lit 22,4 m 0,04 n 0.02mol  Soá mol cuûa 0,04g H2: M 2 Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,02mol H2 V(l) n (mol) V n.22,4 0,02.22,4 0,448lit 22,4 m 0,56 n 0.02mol Soá mol cuûa 0,56g N2: M 28 Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,02mol N2 V(l) n (mol) V n.22,4 0,02.22,4 0,448lit 22,4 Soá mol cuûa hoãn hôïp khí: nhh = nCO2 + nH2 + nN2 = 0,01 + 0,02 + 0,02 = 0,05(mol) Theå tích cuûa hoãn hôïp (ñktc): Vhh = VCO2 + VH2 + VN2 = 0,224 + 0,448 + 0,448 = 1,12(mol) Baøi 2: Haõy tính khoái löôïng cuûa nhöõng löôïng chaát sau: a/ 0,5 mol nguyeân töû N; 0,1 mol nguyeân töû Cl ; 3 mol nguyeân töû O b/ 0,5 mol phaân töû N2; 0,1 mol phaân töû Cl2; 3 mol phaân töû O2 c/ 0,1 mol Fe; 2,15 mol Cu ; 0,8 mol H2SO4; 0,5 mol CuSO4 Hướng dẫn giải a)  Khoái löôïng cuûa 0.5mol nguyeân töû N m n m n.M 0,5.14 7g M  Khoái löôïng cuûa 0.1mol nguyeân töû Cl GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -24- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  25. www.hoahocmoingay.com m n m n.M 0,1.35,5 3,55g M Khoái löôïng cuûa 3mol nguyeân töû O: m n m n.M 3.16 48(g) M b)  Khoái löôïng cuûa 0.5mol phaân töû N2 m n m n.M 0,5.28 14g M  Khoái löôïng cuûa 0.1mol phaân töû Cl2 m n m n.M 0,1.71 7,1g M  Khoái löôïng cuûa 3mol phaân töû O2 m n m n.M 3.32 96g M c) Khoái löôïng cuûa 0.1mol Fe: m n m n.M 0,1.56 5,6g M  Khoái löôïng cuûa 2,15mol nguyeân töû Cu m n m n.M 2,15.64 137,6g M  Khoái löôïng cuûa 0,8mol nguyeân töû H2SO4 m n m n.M 0,8.98 78,4g M  Khoái löôïng cuûa 0,5mol nguyeân töû CuSO4 m n m n.M 0,5.160 80g M Baøi 3: Haõy tìm coâng thöùc cuûa caùc chaát sau: a/ 0,3 mol nguyeân töû X coù khoái löôïng töông öùng laø 16,8g b/ 1,25 mol khí Y coù khoái löôïng töông öùng laø 2,5g. Bieát phaân töû Y goàm 2 nguyeân töû c/ 0,15 mol nguyeân tö Z coù khoái löôïng töông öùng laø 9,6g Hướng dẫn giải m Aùp duïng: M= n m 16,8 a/ M = 56 → X laø Fe X n 0,3 b/ Do Y goàm 2 nguyeân töû neân coù daïng Y2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -25- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  26. www.hoahocmoingay.com m 2,5 M = 2 2Y Y= 1 (H) → Y laø khí H Y2 n 1,25 2 m 9,6 c/ M = 64 → Z laø Cu Z n 0,15 Baøi 4: Tính khối lượng của: a/ 0,5 mol S b/ 1,5 mol N2 c/ 0,25 mol Al2O3 23 d/ 6.10 phân tử CO2 e/ 8,96 lit O2(đktc) Hướng dẫn giải a/ mS = 0,5 * 32 = 16 (g) m = 1,5*28 = 42 (g) b/ N2 m = 0,25(27*2 + 3*16) = 25,5 (g) c/ Al2 O 3 6.1023 d/ nCO = = 1 (mol) → m = 1(12*1 + 2*16) = 44 (g) 2 6.1023 CO2 8,96 e/ nO = = 0,4 (mol) → m = 0,4*32 = 12,8 (g) 2 22,4 O2 Bài 5: Tính khối lượng và thể tích(đktc) của những chất khí sau: a/ 0,2 mol H2 b/ 1,5 mol O2 c/ 0,75 mol CO2 d/ 1,2 mol CH4 Hướng dẫn giải m = 0,2 * 2 = 0,4 (g) V = 0,2*22,4 = 4,48 (lit) a/ H2 và H2 m = 1,5 * 32 = 48 (g) V = 1,5*22,4 = 33,6 (lit) b/ O2 và O2 m = 0,75 * 44 = 33 (g) V = 0,75*22,4 = 16,8(lit) c/ CO2 và CO2 m = 1,2 * 16 = 19,2 (g) V = 1,2*22,4 = 26,88 (lit) d/ CH4 và CH4 Bài 6: Tính số mol của những chất khí sau: a/ 15g CaCO3 b/ 16,25g FeCl3 c/1,58g KMnO4 d/ 51,3g Al2(SO4)3 e/ 3,6 g C6H12O6 f/ 19,25 g CH3COONH4 Hướng dẫn giải 15 a/ nCaCO = = 0,15 (mol) 3 (40 + 12 + 3*48) 16,25 b/ nFeCl = = 0,1 (mol) 3 (56 + 3*35,5) 1,58 c/ nKMnO = = 0,01 (mol) 4 (39 + 55 + 4*16) GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -26- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  27. www.hoahocmoingay.com 51,3 d/ n = = 0,15 (mol) Al2 (SO 4 ) 3 2*27 + 3*96 3,6 e/ nC H1 O = = 0,02 (mol) 6 2 6 (6*12 + 12 + 6*16) 19,25 f/ nCH COONH = = 0,25 (mol) 3 4 (15 + 44 + 18) GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -27- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  28. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 7 TÆ KHOÁI CUÛA CHAÁT KHÍ I/ KHAÙI NIEÄM 1/ Tæ khoái cuûa khí A ñoái vôùi khi ́ B, kí hieäu dA/B M d A A / B M B Trong ñoù: MA, MB laø phaân töû löôïng cuûa khí A vaø khí B  Neáu dA/B > 1: khí A naëng hôn khí B dA/B laàn.  Neáu dA/B < 1: khí A nheï hôn khí B dA/B laàn.  Neáu dA/B = 1: khí A baèngï khí B. 2/ Tæ khoái cuûa khí A ñoái vôùi khoâng khi ́ MA dA/kk = 29 II/ BAØI TAÄP MINH HOÏA Baøi 1: Coù nhöõng khí sau: N2, O2, Cl2, CO, SO2 Haõy cho bieát: a/ Nhöõng khí naøo naëng hay nheï hôn khí H2 vaø naëng hay nheï hôn baèng bao nhieâu laàn ? b/ Nhöõng khí naøo naëng hay nheï hôn khoâng khí vaø naëng hay nheï hôn baèng bao nhieâu laàn ? Hướng dẫn giải a)  Tyû khoái cuûa khí N2 (M = 28) ñoái vôùi H2 (M = 2) MN 28 d =2 = =14 N2 /H 2 M 2 H2 → Suy ra khí N2 naëng hôn khí H2 14 laàn  Tyû khoái cuûa khí O2 (M = 32) ñoái vôùi H2 (M = 2) M O2 32 dO /H = = =16 2 2 M 2 H2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -28- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  29. www.hoahocmoingay.com → Suy ra khí O2 naëng hôn khí H2 16 laàn.  Tyû khoái cuûa khí Cl2 (M = 71) ñoái vôùi H2 (M = 2) M Cl2 71 dCl /H = = =35,5 2 2 M 2 H2 → Suy ra khí Cl2 naëng hôn khí H2 35,5 laàn.  Tyû khoái cuûa khí CO(M = 28) ñoái vôùi H2 (M = 2) MCO 28 dCO/H = = =14 2 M 2 H2 → Suy ra khí CO naëng hôn khí H2 14 laàn.  Tyû khoái cuûa khí SO2 (M = 64) ñoái vôùi H2 (M = 2) M SO2 64 dSO /H = = =32 2 2 M 2 H2 → Suy ra khí SO2 naëng hôn khí H2 32 laàn. b)  Tyû khoái cuûa khí N2 (M = 28) ñoái vôùi khoâng khí (M = 29) M 28 d =N2 = =0,96 N2 /KK MKK 29 → Suy ra khí N2 nheï hôn khoâng khí 0,96 laàn. MO 32  d =2 = =1,1; O2 /kk 29 29 → Suy ra khí O2 naëng hôn khoâng khí 1,1 laàn M 35,5  d =Cl2 = =1,22 Cl2 /kk 29 29 → Suy ra khí Cl2 naëng hôn khoâng khí 1,22 laàn MSO 64  d =2 = =2,2 SO2 /kk 29 29 → Suy ra khí SO2 naëng hôn khoâng khí 2,2 laàn M 28  d =CO = = 0,96 CO/kk 29 29 → Suy ra khí CO nheï hôn khoâng khí 0,96 laàn Baøi 2: Haõy tìm khoái löôïng mol cuûa nhöõng khí: a/ Coù tæ khoái ñoái vôùi khí oxi laø: 1,375; 0,0625 b/ Coù tæ khoái ñoái vôùi khoâng khí laø: 2,207; 1,172 Hướng dẫn giải a)  Khí A coù tyû khoái ñoái vôùi oxi laø 1,375 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -29- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  30. www.hoahocmoingay.com M d A M d xM 1,375.32 44g A/ O2 M A A/ O2 O2 O2  Khí A coù tyû khoái ñoái vôùi oxi laø 0,0625 M d A M d xM 0,0625.32 2g A / O2 M A A / O2 O2 O2 b)  Khí A coù tyû khoái ñoái vôùi khoâng khí laø 2,207 M d A M d xM 2,207.29 64g A / KK M A A / KK KK KK Khí A coù tyû khoái ñoái vôùi khoâng khí laø 1,172 M d A M d xM 1,172.29 34g A/ KK M A A / KK KK KK Baøi 3: Tìm tæ khoái cuûa caùc khí sau: H2S, CH4, C2H2 ñoái vôùi: a/ O2 b/ H2 c/ Khoâng khí Hướng dẫn giải MHS 34 a/  d =2 = = 1,0625 H2 S/O 2 32 32 MHS 34  d =2 = = 17 H2 S/H 2 2 2 MHS 34  d =2 = = 1,1724 H2 S/KK 29 29 MCH 16 b/ d =4 = = 0,5 CH4 /O 2 32 32 MCH 16  d =4 = = 8 CH4 /H 2 2 2 MCH 16  d =4 = = 0,5517 CH4 /KK 29 29 MCH 26 c/  d =2 2 = = 0,8125 C2 H 2 /O 2 32 32 MCH 26  d =2 2 = = 13 C2 H 2 /H 2 2 2 MCH 26  d =2 2 = = 0,8966 C2 H 2 /KK 29 29 Baøi 4:Tìm khoái löôïng mol (M) cuûa caùc chaát khí bieát: a/ Tæ khoái ñoái vôùi H2 laàn löôït laø: 8; 8,5; 16; 22 b/ Tæ khoái ñoái vôùi khoâng khí laø: 0,138; 1,172; 2,448; 0,965 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -30- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  31. www.hoahocmoingay.com Em haõy gheùp caùc chaát coù M vöøa tìm ñöôïc vaø tæ khoái ñaõ cho vôùi teân caùc chaát cho sau ñaây: Khí cacbonic (CO2), metan (CH4), amoniac (NH3); oxi (O2), heli(He), hiñrosunfua (H2S), clo(Cl2), nitô (N2) Hướng dẫn giải a/ d = 8 → M = 8*2 = 16 → CH4 d = 8,5 → M = 8,5*2 = 17 → NH3 d = 16 → M = 16*2 = 32 → O2 d = 22 → M = 22*2 = 44 → CO2 b/ d = 0,138 → M = 0,138*29 = 4 → He d = 1,172 → M = 1,172*29 = 34 → H2S d = 2,448 → M = 2,448*29 = 71 → Cl2 d = 0,965 → M = 0,965*29 = 28 → N2 VAÁN ÑEÀ 8 TÍNH THEO COÂNG THÖÙC HOÙA HOÏC I/ LÍ THUYEÁT 1. Bieát coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát, xaùc ñònh thaønh phaàn phaàn traêm (%) khoái löôïng caùc nguyeân toá trong hôïp chaát - Böôùc 1: Tính khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát. - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toácoù trong 1 mol hôïp chaát. - Böôùc 3: Tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá. - Böôùc 4: Tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá *Chuù yù: Böôùc 3 vaø böôùc 4 coù theå keát hôïp trong cuøng 1 pheùp tính cho nhanh Ví duï 1: Tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá trong hôïp chaát CaCO3 - Böôùc 1: Tính khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát CaCO3 M CaCO3 = 40 + 12 + 3.16 = 100(g) - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát. nCa = 1mol ; nC = 1mol vaø nO = 3mol - Böôùc 3: Tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá trong 1 mol hôïp chaát mCa = 1. 40 = 40(g) mC = 1.12 =12(g) mO = 3.16 = 48 (g) GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -31- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  32. www.hoahocmoingay.com - Böôùc 4: Tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát m .100 40.100 %Ca Ca 40% M 100 CaCO3 m 100 12.100 %C C. 12% M 100 CaCO3 m .100 48.100 %O O 48% M 100 CaCO3 hoaëc %O = 100- %Ca - %C = 48% 2/ Xaùc ñònh CTHH cuûa hôïp chaát khi bieát thaønh phaàn % caùc nguyeân toá - Böôùc 1: Tính khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toácoù trong 1 mol hôïp chaát. - Böôùc 3: Laäp CTHH cuûa hôïp chaát Ví duï 2: Moät hôïp chaát coù thaønh phaàn caùc nguyeân toá laø : 40%Cu; 20%S vaø 40%O. Haõy xaùc ñònh CTHH cuûa hôïp chaát ñoù. Bieát hôïp chaát coù M laø 160 - Böôùc 1: Tính khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá m %Cu*M 160*40 + %Cu = Cu *100% m = 64(g ) MCu 100 100 %S*M 160*20 + m = 32(g ) S 100 100 + mO = 160-(64 + 32) = 64(g) - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toácoù trong 1 mol hôïp chaát 64 32 64 + n = 1(mol ) ; n = 1(mol ) ; n = 4(mol ) Cu 64 S 32 O 16 - Böôùc 3: Laäp CTHH cuûa hôïp chaát Suy ra trong 1 phaân töû hôïp chaát coù: 1 nguyeân töû Cu, 1 nguyeân töû S vaø 4 nguyeân töû O CTHH cuûa hôïp chaát laø CuSO4 II/ BAØI TAÄP MINH HOÏA Baøi 1: Tìm thaønh phaàn % theo khoái löôïng caùc nguyeân toá hoùa hoïc coù trong nhöõng hôïp chaát sau: a/ CO vaø CO2 b/ Fe3O4 vaø Fe2O3 c/ SO2 vaø SO3 Hướng dẫn giải a) CO, CO2 - Böôùc 1: tính khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát CO vaø CO2 MCO = 12 + 16 = 28g GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -32- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  33. www.hoahocmoingay.com M CO2 = 12 + 2.16 = 44g - Böôùc 2: tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá. Soá mol C trong hôïp chaát CO: nC = 1mol Soá mol C trong hôïp chaát CO2: nC = 1mol - Böôùc 3: tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá. Khoái löôïng C trong hôïp chaát CO: mC = 1. 12 = 12g; Khoái löôïng C trong hôïp chaát CO2: mC =1.12 =12g, - Böôùc 4: tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá. + Trong hôïp chaát CO m .100 12.100 %C C 42,86% M 28 CO %O = 100% - %C = 100% - 42,86% = 57,14% + Trong hôïp chaát CO2 m .100 12.100 %C C 27,27% M 44 CO2 %O = 100% - %C = 100% - 27,27% = 72,73% b) Fe2O3, Fe3O4 - Böôùc 1: tính khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát Fe2O3, Fe3O4 M Fe2 O 3 = 56.2 + 3.16 = 160g M Fe3 O 4 = 3.56 + 4.16 = 232g - Böôùc 2: tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá. Soá mol Fe trong 1 mol hôïp chaát Fe2O3: nFe = 2mol Soá mol Fe trong 1 mol hôïp chaát Fe3O4: nFe = 3mol - Böôùc 3: tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá Khoái löôïng Fe trong 1mol hôïp chaát Fe2O3: mFe = 2. 56 = 112g; Khoái löôïng Fe trong 1mol hôïp chaát Fe3O4: mFe = 3.56 = 168g - Böôùc 4: tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá. + Trong hôïp chaát Fe2O3 m .100 112.100 %Fe Fe 70% M 160 Fe2O3 %O = 100% - %Fe = 100% - 70% = 30% + Trong hôïp chaát Fe3O4 m .100 168.100 %Fe Fe 72,4% M 232 Fe3O4 %O = 100% - %Fe = 100% - 72,4% = 27,6% c) Töông töï: SO2; SO3 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -33- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  34. www.hoahocmoingay.com + Trong hôïp chaát SO2 m .100 32.100 %S S 50% M 64 SO2 %O = 100% - %S = 100% - 50% = 50% + Trong hôïp chaát SO3 m .100 32.100 %S S 40% M 80 SO3 %O = 100% - %S = 100% - 40% = 60% Baøi 2: Haõy tìm CTHH cuûa nhöõng hôïp chaát coù thaønh phaàn caùc nguyeân toá nhö sau: a/ Hôïp chaát A coù khoái löôïng mol phaân töû laø 58,5g, thaønh phaàn caùc nguyeân toá: 60,68% Na vaø coøn laïi laø Na b/ Hôïp chaát B coù khoái löôïng mol phaân töû laø 106g, thaønh phaàn caùc nguyeân toá: 43,4% Na; 11,3% C vaø 45,3% O Hướng dẫn giải a) Khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá trong 1 mol hôïp chaát. M.60,68 58,5.60,68 mCl 35,5g 100 100 M.60,68 58,5.(100 60,68) m Na 23g 100 100  Soá mol nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát: m 35,5 n Cl 1,0mol Cl M 35,5 mCl 23 n Na 1mol Na M 23 Na → Trong 1 phaân töû hôïp chaát coù 1 nguyeân töû Cl vaø 1 nguyeân töû Na. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát: NaCl b)  Khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát. M.11,3 106.11,3 mC 12g 100 100 M.43,4 106.43,4 m Na 46g 100 100 M.43,4 106.45,3 mO 48g 100 100  Soá mol nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -34- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  35. www.hoahocmoingay.com m 12 n C 1,0mol C M 12 mC 46 n Na 2.0mol Na M 23 Na m 48 n O 3,0mol O M 16 O → Trong 1 phaân töû hôïp chaát coù 1 nguyeân töû C; 2 nguyeân töû Na vaø 3 nguyeân töû O. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát: Na2CO3. Baøi 3: CTHH cuûa ñöôøng laø C12H22O11 a/ Coù bao nhieâu mol nguyeân töû C,H,O trong 1,5 mol đường b/ Tính khối lượng mol của đường c/ Trong 1 mol đường có bao nhiêu gam mỗi nguyên tố C,H,O Hướng dẫn giải a) Trong 1mol ñöôøng coù: 12 mol C; 22mol H; 11 mol O. Vaäy trong 1,5mol ñöôøng coù: 18 mol C; 33mol H; 16,5 mol O. b/ M = 12*12 + 22 + 11*16 = 342 (g) c) Trong 1mol ñöôøng coù: Khoái löôïng nguyeân toá C: 12.12 = 144g Khoái löôïng nguyeân toá H: 22.1 = 22g Khoái löôïng nguyeân toá O: 11.16 = 176g Baøi 4:Một loại đồng oxit màu đen có khối lượng mol phân tử là 80g. Oxit này có thnah2 phần là: 80%Cu và 20% O. Hãy tìm CTHH của loại đồng oxit nói trên ? Hướng dẫn giải  Khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát ñoàng oxit M.80 80.80 mCu 64g 100 100 M.20 80.20 mO 16g 100 100  Soá mol nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát: m 64 n Cu 1,0mol Cu M 64 m Cu 16 n O 1.0mol O M 16 O → Trong 1 phaân töû hôïp chaát coù 1 nguyeân töû Cu vaø 1 nguyeân töû O. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát: CuO Baøi 5:Hãy tìm CTHH của khí A. Biết rằng: - Khí A nặng hơn khí H2 là 17 lần - Thành phần theo khối lượng của khí A là 5,88%H và 94,12% S GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -35- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  36. www.hoahocmoingay.com Hướng dẫn giải  Khoái löôïng mol cuûa khí A: MA = 17*2 = 34 (g)  Khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá trong 1 mol hôïp chaát ñoàng oxit M.5,88 34.5,88 m H 2g 100 100 M.94,12 34.94,12 mS 32g 100 100  Soá mol nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát: m 2 n H 2,0mol H M 1 m Cu 32 n S 1.0mol S M 32 S → Trong 1 phaân töû hôïp chaát coù 2 nguyeân töû H vaø 1 nguyeân töû S. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát: H2S. Bài 6: Hãy tìm CTHH của hợp chất có chứa 36,8% Fe; 21% S và 42,2% O. Biết khối lượng hợp chất bằng 152g Hướng dẫn giải 152.36,8 m Fe 56g Khoái löôïng cuûa Fe coù trong 1mol hôïp chaát: 100 56 nFe 1.0mol Soá mol Fe coù trong 1mol hôïp chaát: 56 152.21 mS 32g Khoái löôïng cuûa S coù trong 1mol hôïp chaát: 100 32 nS 1.0mol Soá mol S coù trong 1mol hôïp chaát: 32 152.42,2 mO 64g Khoái löôïng cuûa oxi coù trong 1mol hôïp chaát: 100 Hoặc Khoái löôïng oxi coù theå tính: 152 – 32 – 64 = 64g 64 nO 4.0mol Soá mol O coù trong 1mol hôïp chaát: 16 → Suy ra 1 phaân töû hôïp chaát coù 1nguyeân töû Fe,1 nguyeân töû S, 4 nguyeân töû O. - Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát: FeSO4 Baøi 7: Moät hôïp chaát coù CTHH laø K2CO3. Haõy cho bieát: a/ Khoái löôïng mol cuûa chaát ñoù GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -36- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  37. www.hoahocmoingay.com b/ Thaønh phaàn % theo khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá coù trong hôïp chaát Hướng dẫn giải M a) Khoái löôïng mol: K2 CO 3 = 2.39 + 12 + 3.16 = 138ñvC b) Thaønh phaàn phaàn traêm: - Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát nK = 2mol; nC = 1mol, nO = 3.1 = 3mol - Tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát mK = 2. 39 = 78g; mC =1.12 =12g; mO = 3.16 = 48g. - Tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát: m 100 12.100 %C C. 8,7% M 138 K2CO3 m .100 78.100 %K K 56,5% M 138 K2CO3 m .100 48.100 %O O 34,8% M 138 K2CO3 Hoaëc %O = 100- %K - %C = 34,8% Baøi 8: Haõy tìm CTHH ñôn giaûn nhaát cuûa moät loaïi löu huyønh oxit, bieát raèng trong oxit naøy coù 2g löu huyønh keát hôïp vôùi 3g oxi Hướng dẫn giải 2 1 Soá mol S: n mol S 32 16 3 Soá mol oxi: n mol O 16 - Trong hôïp chaát löu huyønh oxit, soá mol oxi gaáp 3 laàn soá mol löu huyønh. Suy ra soá nguyeân töû oxi gaáp 3 laàn soá nguyeân töû löu huyønh. - Coâng thöùc ñôn giaûn cuûa löu huyønh oxit laø: SO3 Baøi 9: Trong caùc oxit sau: CO2, MgO, Al2O3, Fe3O4 thì oxit coù % oxi nhieàu nhaát ? Hướng dẫn giải Ta tính % O trong caùc hôïp chaát roài so saùnh: 2*16 + %O = *100 72,72% (CO2 ) 12+2*16 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -37- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  38. www.hoahocmoingay.com 16 + %O = *100 40% (MgO) 24+16 3*16 + %O = *100 47% (Al2 O 3 ) 2*27+3*16 4*16 + %O = *100 27,59% (Fe3 O 4 ) 3*56 + 4*16 → % O trong CO2 laø lôùn nhaát Baøi 10: Trong caùc loaïi phaân ñaïm sau: NH4NO3, (NH4)2SO4 vaø (NH2)2CO. Phaân ñaïm naøo coù tæ leä phaàn traêm nitô laø cao nhaát ? Hướng dẫn giải Ta tính % N trong caùc loaïi phaân roài so saùnh: 2*14 + %N = *100 35% (NH4 NO 3 ) 18+62 2*14 + %N = *100 21,21% (NH4 ) 2 SO 4 18*2+96 2*14 + %N = *100 46,67% (NH2 ) 2 CO 16*2+28 → % N trong (NH2)2CO laø lôùn nhaát Baøi 11: Cho caùc oxit saét sau: FeO, Fe2O3, Fe3O4. Trong caùc oxit saét treân, oxit naøo coù tæ leä saét nhieàu nhaát ? Hướng dẫn giải Ta tính % Fe trong caùc oxit roài so saùnh: 56 + %Fe = *100 77,78% (FeO) 56+16 56*2 + %Fe = *100 70% (Fe2 O 3 ) 56*2+3*16 56*3 + %Fe = *100 72,4% (Fe3 O 4 ) 56*3+4*16 → % N trong (NH2)2CO laø lôùn nhaát Baøi 12: Moät loaïi quaëng saét chöùa 90% Fe3O4. Khoái löôïng saét coù trong 1 taán quaëng ñoù laø bao nhieâu ? Hướng dẫn giải M =232 Fe3 O 4 Khoái löôïng Fe3O4 coù trong 1 taán quaëng laø: 1*90 0,9(taán ) 100 Trong 232 taán Fe3O4 coù 168 taán Fe GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -38- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  39. www.hoahocmoingay.com Trong 0,9 taán Fe3O4 thì coù x taán Fe 0,9*168 x = 0,6517(taán ) 232 Baøi 13: Khi phaân tích moät maãu quaëng saét Fe2O3 ngöôøi ta thaáy coù 2,8 g Fe. Khoái löôïng Fe2O3 coù trong maãu quaëng treân laø bao nhieâu ? Hướng dẫn giải M = 160 Fe2 O 3 Trong 160g Fe2O3 coù 2*56 = 112 g Fe Trong x g .2,8g Fe 2,8*160 x = 4(g ) 112 BAØI TAÄP TÖÔNG TÖÏ Baøi 1: Moät oxit cuûa saét coù phaân töû khoái laø 160 ñvC. Trong thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa oxi laø 30%. Coâng thöùc phaân töû cuûa oxit saét laø: A. FeO B. Fe2O3 C. Fe3O4 D. Khoâng xaùc ñònh Baøi 2: Khoái löôïng cuûa kim loaïi R hoùa trò II trong muoái cacbonat chieám 40%. Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa muoái cacbonat laø: A. CaCO3 B. CuCO3 C. FeCO3 D. MgCO3 Baøi 3: Moät laoò oxit ñoàng maøu ñen coù khoái löôïng mol phaân töû laø 80g. Oxit naøy coù thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng Cu laø 80%. CTHH cuûa oxit ñoàng laø: A. Cu2O B. CuO C. Cu3O4 D. CuO2 Baøi 4: Moät hôïp chaát ñöôïc taïo bôûi 2 nguyeân toá laø P vaø O, trong ñoù oxi chieám 43,64% veà khoái löôïng, bieát phaân töû khoái laø 110. CTHH cuûa hôïp chaát laø: A. P2O5 B. P2O3 C. PO D. P2O Baøi 5 : Trong moät oxit cuûa nitô cöù 7 gam nitô keát hôïp vôùi 16g oxi. Oxit cuûa nitô coù CTHH ñôn giaûn naøo: A. NO B. N2O5 C. NO2 D. N2O Baøi 6 : Moät oxit kim loaïi M coù hoùa trò n, trong ñoù thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa oxi chieám 30%. Bieát hoùa trò cao nhaát cuûa kim loaïi laø III. Oxit kim loaïi naøy chæ coù theå laø: A. CaO B. Fe2O3 C. MgO D. CuO Baøi 7: X laø hôïp chaát khí vôùi hiñro cuûa phi kim S, trong hôïp chaát naøy S chieám d = 17 94,12%; H chieám 5,88%. X laø CTHH naøo sau ñaây? Bieát X/H2 A. HS B. H2S C. H4S D. H6S2 Baøi 8: Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn 1,33g moät hôïp chaát X cho 0,392 lit SO2(ñktc) vaø 2,32g CO2. CTHH ñôn giaûn cuûa hôïp chaát X laø: A. CS B. CS2 C. CS3 D. C2S5 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -39- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  40. www.hoahocmoingay.com Baøi 9: Ñoát 0,12g magie trong khoâng khí thu ñöôïc 0,2g magie oxit. CTHH ñôn giaûn cuûa magie oxit laø: A. MgO B. Mg2O C. MgO2 D. Mg2O3 VAÁN ÑEÀ 9 TÍNH THEO PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC Caùc em HS neân laøm thaät kó daïng naøy, vì ñaây laø cô sôû ñeå hoïc toát moân Hoùa hoïc. Ñeå laøm toát caùc em tieán haønh theo nhöõng böôùc sau: Böôùc 1: Vieát phöông trình hoùa hoïc( nhôù caân baèng) Böôùc 2: Chuyeån ñoåi caùc ñaïi löôïng chaát hoaëc theå tích khí thaønh soá mol Böôùc 3: Döïa vaøo tæ leä phaûn öùng cuûa phöông trình hoùa hoïc ñeå tìm soá mol chaát tham gia hoaëc taïo thaønh Böôùc 4: Chuyeån ñoåi soá mol chaát thaønh khoái löôïng hoaëc theå tích theo yeâu caàu baøi toaùn Ví duï 1: Nung ñaù voâi thu ñöôïc voâi soáng vaø khí cacbonic: to C CaCO3  CaO + CO2 Haõy tính khoái löôïng voâi soáng CaO thu ñöôïc khi nung 50g CaCO3 Hướng dẫn giải Böôùc 1: Phöông trình hoùa hoïc xaûy ra: to C CaCO3  CaO + CO2 Böôùc 2: Tính soá mol cuûa CaCO3: m CaCO3 50 nCaCO = = =0,5(mol) 3 M 100 CaCO3 Böôùc 3: Theo phöông trình hoùa hoïc ta coù: 1 mol CaCO3 tham gia pö seõ thu ñöôïc 1 mol CaO Vaäy: 0,5 mol 0,5 mol CaO Böôùc 4: Tìm khoái löôïng CaO thu ñöôïc: mCaO = n x M CaO = 0,5 * 56 = 28 (g) Chuù yù: Khi HS laøm quen nhöõng baøi taäp cô baûn naøy thì ta laøm nhanh nhö sau: Ta thaáy heá soá cuûa CaCO3, CaO vaø CO2 ñeàu laø 1:1:1 coù nghóa laø soá mol cuûa 3 chaát ñoù tham gia pö laø baèng nhau neân: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -40- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  41. www.hoahocmoingay.com m CaCO3 50 nCaO = n CaCO = = =0,5(mol) 3 M 100 CaCO3 Suy ra: mCaO = n x M CaO = 0,5 * 56 = 28 (g) Ví duï 2: Tìm khoái löôïng CaCO3 caàn duøng ñeå ñieàu cheá ñöôïc 42g CaO Hướng dẫn giải Böôùc 1: Phöông trình hoùa hoïc xaûy ra: to C CaCO3  CaO + CO2 Böôùc 2: Tính soá mol cuûa CaO mCaO 42 nCaO = = =0,75(mol) MCaO 56 Böôùc 3: Theo phöông trình hoùa hoïc ta coù: 1 mol CaCO3 tham gia pö seõ thu ñöôïc 1 mol CaO Vaäy: 0,75 mol 0,75 mol CaO Böôùc 4: Tìm khoái löôïng CaO thu ñöôïc: m = n x M = 0,75 * 100 = 75 (g) CaCO3 CaCO 3 m 42 n = n =CaO = =0,75(mol) Chuù yù: Döïa vaøo phöông trình ta coù: CaCO3 CaO MCaO 56 → m = n x M = 0,75 * 100 = 75 (g) CaCO3 CaCO 3 Ví duï 3: Cacbon chaùy trong oxi sinh ra khí cacbonic: to C C + O2  CO2 Haõy tính theå tích khí cacbonic CO2(ñktc) sinh ra, neáu coù 4g khí oxi tham gia phaûn öùng Hướng dẫn giải Böôùc 1: Phöông trình hoùa hoïc xaûy ra: to C C + O2  CO2 Böôùc 2: Tính soá mol cuûakhí O2 tham gia pö: m O2 4 nO = = =0,125(mol) 2 M 32 O2 Böôùc 3: Theo phöông trình hoùa hoïc ta coù: 1 mol O2 tham gia pö seõ sinh ra 1 mol CO2 Vaäy: 0,125 mol O2 0,125 mol CO2 Böôùc 4: Tìmtheå tích CO2 thu ñöôïc: V = 22,4*n = 22,4 * 0,125 = 2,8 (lit) CO2 m O2 4 Chuù yù: Döïa vaøo phöông trình ta coù: nCO = n O = = =0,125(mol) 2 2 M 32 O2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -41- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  42. www.hoahocmoingay.com → V = 22,4*n = 22,4 * 0,125 = 2,8 (lit) CO2 Ví duï 4: Haõy tìm theå tích khí O2(ñktc) caàn duøng ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn 24g cacbon Hướng dẫn giải Böôùc 1: Phöông trình hoùa hoïc xaûy ra: to C C + O2  CO2 Böôùc 2: Tính soá mol cuûa Cacbon tham gia pö: mC 24 nC = = = 2 (mol) MC 12 Böôùc 3: Theo phöông trình hoùa hoïc ta coù: 1 mol C tham gia pö caàn 1 mol O2 Vaäy: 2 mol C 2 mol O2 Böôùc 4: Tìmtheå tích O2 thu ñöôïc: V = 22,4*n = 22,4 * 2 = 44,8 (lit) O2 24 Chuù yù: Döïa vaøo phöông trình ta coù: n = n = = 2(mol) OC2 12 → V = 22,4*n = 22,4 * 2 = 44,8 (lit) O2 Ví duï 5: Saét taùc duïng vôùi axit clohiñric: Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 Neáu coù 2,8g saét tham gia phaûn öùng haõy tính: a/ Theå tích khí H2 thu ñöôïc ôû ñktc b/ Khoái löôïng HCl ñaõ duøng Hướng dẫn giải 2,8 Soá mol saét: nFe = 0,05(mol ) 56 a) Theå tích khí hidro thu ñöôïc ôû ñktc: Fe + 2HCl 2FeCl2 + H2 1mol 2mol 1mol 0,05mol x y 0,05*1 Soá mol H : y 0,05( mol ) 2 1 V 0,05*22,4 1,12(lit ) Theå tích khí hidro thu ñöôïc ôû ñktc: H2 0,05*2 b) Soá mol HCl: x 0,1( mol ) 1 Khoái löôïng cuûa HCl caàn duøng: mHCl = 0,1*36,5 = 3,65(g) Tính nhanh: 2,8  nH = n Fe = 0,05(mol ) → V 0,05*22,4 1,12(lit ) 2 56 H2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -42- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  43. www.hoahocmoingay.com  nHCl = 2n Fe = 2*0,05 0,1(mol ) → mHCl = 0,1*36,5 = 3,65(g) Ví duï 6: Löu huyønh S chaùy trong khoâng khí sinh ra chaát coù muøi haéc, gaây ho, ñoù laø khí löu huyønh ñioxit(khí sunfurô) SO2 a/ Vieát phöông trình hoùa hoïc xaûy ra b/ Bieát khoái löôïng löu huyønh tham gia phaûn öùng laø 1,6g. Haõy tìm: - Theå tích khí SO2 (ñktc) - Theå tích khoâng khí caàn duøng ôû ñktc. Bieát raèng khí O2 chieám 1/5 theå tích cuûa khoâng khí Hướng dẫn giải a) Phöông trình hoùa hoïc löu huyønh chaùy: to C S + O2  SO2 b) Döïa vaøo phöông trình ta coù: 1,6 n = n = 0,05(mol ) SO2 S 32 → V = 0,05*22,4 1,12(lit ) SO2 n = n 0,05(mol )  OS2 → V = 0,05*22,4 1,12(lit ) O2 V VKK = 5. O2 = 1,12 . 5 = 5,6 (lít) Ví duï 7: Coù phöông trình hoùa hoïc sau: to C CaCO3  CaO + CO2 a/ Caàn bao nhieâu mol CaCO3 ñeå ñieàu cheá ñöôïc 11,2 g CaO? b/ Muoán ñieàu cheá ñöôïc 7g CaO caàn duøng bao nhieâu gam CaCO3 ? c/ Neáu coù 3,5 mol CaCO3 tham gia phaûn öùng seõ sinh ra bao nhieâu lit CO2 (ñktc) d/ Neáu thu ñöôïc 13,44 lit khí CO2 (ñktc) thì coù bao nhieâu gam chaát raén tham gia vaø taïo thaønh sau phaûn öùng ? Hướng dẫn giải a) Phöông trình hoùa hoïc: to C CaCO3  CaO + CO2 11,2 Soá mol CaCO caàn duøng: n = n = 0,2(mol ) 3 CaCO3 CaO 56 7 b) n = n = 0,125(mol ) CaCO3 CaO 56 m = 0,125*100 = 12,5 (g) Khoái löôïng CaCO3 caàn duøng: CaCO3 7 c) n = n = 3,5(mol ) CO2 CaCO 3 56 Theå tích CO2 ôû ñktc: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -43- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  44. www.hoahocmoingay.com V = 22,4*3,5 = 78,4 (lit) CO2 13,44 d) n = n = n = 0,6(mol ) CaCO3 CaO CO 2 22,4 Khoái löôïng chaát raén tham gia CaCO3 tham gia: m = 0,6*100 = 60(g) CaCO3 Khoái löôïng chaát raén taïo thaønh CaO: mCaO = 0,6*56 = 33,6(g) Ví duï 8: Haõy tìm theå tích khí oxi ñuû ñeå ñoát chaùy heát 11,2 lit khí A Bieát raèng: - Khí A coù tæ khoái ñoái vôùi khoâng khí laø 0,552 - Thaønh phaàn theo khoái löôïng cuûa khí A laø: 75%C vaø 25% H Caùc theå tích khí ño ôû ñktc Hướng dẫn giải  Xaùc ñònh khí A Goïi coâng thöùc cuûa khí A laø CxHy Khoái löôïng phaân töû cuûa khí A: MA = 29 * 0,552 = 16 12x 16*75 Phöông trình khoái löôïng cacbon: *100 75 x 1 16 12*100 y 16 *25 Phöông trình khoái löôïng hidro: *100 25 y 4 16 100 Khí A coù coâng thöùc: CH4  Tính theå tích khí oxi: Phöông trình phaûn öùng: CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O 11,2 nO = 2n CH = 2* 1(mol ) 2 4 22,4 V = 1*22,4 = 22,4 (lit) Theå tích khí oxi: O2 Ví duï 9: Cho keõm taùc duïng vôùi duïng với dung dịch HCl thu được muối kẽm clorua và khí H2 a/ Lập phương trình hóa học của phản ứng b/ Nếu có 6,5 g Zn tham gia phản ứng thì: - Thu được bao nhiêu gam muối kẽm clorua - Cần bao nhiêu mol HCl để tác dụng hết lượng Zn ở trên ? - Thể tích H2 thu được (đktc) ( tính theo 2 cách ) Hướng dẫn giải a/ Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2 6,5 b/ n = 0,1(mol ) Zn 65 Ta có: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -44- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  45. www.hoahocmoingay.com n = n = 0,1(mol ) m = 0,1*136 = 13,6 (g) - ZnCl2 Zn ZnCl 2 - nHCl = 2n Zn = 0,2(mol ) n = n = 0,1(mol ) V = 0,1 * 22,4 = 2,24 (lit) - H2 Zn H 2 Ví dụ 9: Cho đá vôi CaCO3 tác dụng với HCl theo sơ đồ phản ứng: CaCO3 + HCl → CaCl2 + CO2 + H2O biết sản phẩm thu được có 2,24 lit CO2 (đktc). Hỏi: a/ Lượng CaCO3 đã phản ứng là bao nhiêu gam ? b/ Cần bao nhiêu gam HCl cho phản ứng trên ? c/ Lượng CaCl2 thu được là bao nhiêu mol ? Làm thế nào để có được CaCl2 ở trạng thái rắn Hướng dẫn giải Phương trình phản ứng : CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2↑ + H2O 2,24 n = 0,1(mol ) CO2 22,4 n = n 0,1(mol ) m = 100*0,1 = 10 (g) a/ CaCO3 CO 2 CaCO 3 b/ n = 2n 0,2(mol ) m = 36,5*0,2 = 7,3 (g) HCl CO2 HCl c/ n = n 0,1(mol ) CaCl2 CO 2 Cô cạn dung dịch thu được thì được CaCl2 ở trạng thái rắn Ví dụ 10: Đốt nóng bột nhôm trong khí clo thu được 13,35g nhôm clorua (AlCl3). Thể tích khí clo (đktc) đã tham gia phản ứng là bao nhiêu ? Hướng dẫn giải 2Al + 3Cl2 → 2AlCl3 13,35 nAlCl = 0,1(mol ) 3 133,5 3 3 Ta có: n = n = *0,1 0,15(mol ) Cl2 2 AlCl 3 2 Thể tích khí Clo: V = 0,15 * 22,4 = 3,36 (lit) Cl2 Ví dụ 11 : Photpho cháy theo sơ đồ phản ứng hóa học sau : P + O2 → P2O5 (điphotpho pentaoxit) Khối lượng điphotpho pentaoxit thu được bao nhiêu khi đốt cháy 15,5 g photpho ? Hướng dẫn giải Phương trình hóa học : 4P + 5O2 → 2P2O5 15,5 n = 0,5 (mol) P 31 1 1 Ta có: n = n = *0,5 = 0,25(mol) POP2 5 2 2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -45- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  46. www.hoahocmoingay.com m = 0,25*142 = 35,5(g) PO2 5 Ví dụ 12 : Khi cho khí H2 qua bột sắt(III) oxit Fe2O3 nung nóng, người ta thu được sắt theo sơ đồ phản ứng : to C Fe2O3 + H2  Fe + H2O Nếu sau phản ứng thu được 2,1 gam sắt thì khối lượng Fe2O3 tham gia phản ứng là bao nhiêu ? Hướng dẫn giải to C Fe2O3 + 3H2  2Fe + 3H2O 2,1 n = 0,0375 (mol) Fe 56 1 1 Ta có: n = n = *0,0375 = 0,01875 (mol) Fe2 O 3 2 Fe 2 m = 0,01875*160 = 3 (g) → Fe2 O 3 Ví dụ 13* : Đốt cháy hết 2,4g một kim loại R hóa trị II thu được 4g oxit của nó. a/ Hãy lập phương trình dạng tổng quát của phản ứng b/ Cho biết đó là kim loại nào trong số các kim loại sau : Fe, Ca, Mg, Zn ? Hướng dẫn giải a/ 2R + O2 → 2RO b/ 2R + O2 → 2RO Cứ : 2R(g) thì tạo thành 2(R+16)g Đề bài : 2,4g → 4g 2R 2,4 Lập tỉ lệ : = R = 24 (Mg) 2(R+16) 4 Ví dụ 14* : Hòa tan 1,4g một kim loại R hóa trị II vào axit clohiđric HCl thu được 0,56 lit khí H2(đktc) và một muối clorua của kim loại đó a/ Hãy lập phương trình tổng quát của phản ứng b/ Hãy cho biết kim loại gì c/ Viết phương trình hóa học của phản ứng và gọi tên các sản phẩm Hướng dẫn giải a/ R + 2HCl → RCl2 + H2↑ 0,56 b/ nH = 0,025(mol ) 2 22,4 n = n = 0,025(mol ) Ta có: RH2 1,4 MR = 56 Fe 0,025 c/ Fe + 2HCl → FeCl2 + H2↑ Sắt Axit clohiđric Sắt(II) clorua hiđro GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -46- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  47. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 10 BAØI TOAÙN BIEÄN LUAÄN CHAÁT DÖ I/ CÔ SÔÛ LÍ THUYEÁT Trong phaûn öùng hoùa hoïc, neáu caû hai chaát tham gia phaûn öùng ñeàu ñaõ ñöôïc cho bieát soá mol thì soá mol cuûa saûn phaåm taïo thaønh tính theo soá mol chaát phaûn öùng heát. Ñeå bieát chaát naøo phaûn öùng heát vaø chaát coøn dö sau phaûn öùng ta laøm nhö sau: Xeùt phöông trình phaûn öùng (PTPÖ) toång quaùt: aA + bB cC + dD Theo ñeà baøi cho: +Soá mol chaát A laø x(mol) +Soá mol chaát B laø y(mol) x y Laäp tæ soá: vaø vaø so saùnh: a b x y  Neáu > thì sau phaûn öùng chaát A dö (chaát B phaûn öùng heát) a b x y  Neáu < thì sau phaûn öùng chaát B dö (chaát A phaûn öùng heát) a b x y  Neáu = thì sau phaûn öùng caû A vaø B ñeàu heát a b II/ BAØI TAÄP MINH HOÏA Bài 1: Cho 5,6 gam Fe taùc duïng vôùi 14,7 gam H2SO4 thu ñöôïc muoái saét(II) sunfat vaø giaûi phoùng moät löôïng khí H2 a/ Tính khoái löôïng muoái thu ñöôïc b/ Tính theå tích khí (ñktc) Höôùng daãn giaûi 5,6 n = 0,1(mol ) Fe 56 14,7 n = 0,15(mol ) H2 SO 4 98 Phöông trình phaûn öùng: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -47- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  48. www.hoahocmoingay.com Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2 0,1 0,15 Laäp tæ leä: → H SO dö neân ta tính saûn phaåm döïa vaøo chaát phaûn öùng 1 1 2 4 heát laø Fe n = n = 0,1(mol ) m = 0,1*152 = 15.2 (g) a/ FeSO4 Fe FeSO 4 n = n = 0,1(mol ) V = 0,1*22,4 = 2,24 (lit) b/ H2 Fe H 2 Baøi 2: Cho 2,7 gam nhoâm taùc duïng vôùi 4,48 lit clo(ñktc). Tính khoái löôïng muoái thu ñöôïc Höôùng daãn giaûi 2,7 n = 0,1(mol ) Al 27 4,48 nCl = 0,2(mol ) 2 22,4 Phöông trình phaûn öùng: 2Al + 3Cl2 → 2AlCl3 0,1 0,2 Laäp tæ leä: → Cl dö neân ta tính saûn phaåm döïa vaøo chaát phaûn öùng heát laø 2 3 2 Al n = n = 0,1(mol ) m = 0,1*133,5 = 13,35 (g) AlCl3 Al AlCl 3 Baøi 3: Ñoát chaùy 12,4g photpho trong bình chöùa 17g khí oxi taïo thaønh ñiphotpho pentaoxit P2O5 (laø chaát raén, traéng) a/ Photpho hay oxi, chaát naøo coøn dö vaø soá mol chaát coøn dö laø bao nhieâu ? b/ Chaát naøo taïo thaønh? Khoái löôïng laø bao nhieâu ? Höôùng daãn giaûi 12,4 a) Soá mol photpho: n = 0,4(mol ) P 31 17 Soá mol oxi: n = 0,53125(mol ) O2 32 Phaûn öùng chaùy photpho: 4P + 5O2 2P2O5 0,4 0,53125 Laäp tæ soá: . Vaäy trong phaûn öùng treân oxi dö (P phaûn öùng heát) 4 5 Soá mol oxi tham gia phaûn öùng (tính theo soá mol chaát phaûn öùng heát photpho): GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -48- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  49. www.hoahocmoingay.com 5 5 n = n = *0,4 0,5(mol ) OP2 4 4 Soá mol oxi dö: 0.53125 0,5 0,03125(mol ) b/ Khoái löôïng oxi dö: mO2 = 0,03125. 32 = 1g b) Saûn phaåm taïo thaønh laøP2O5 Soá mol photpho oxit taïo thaønh (tính theo soá mol photpho): 0,4.2 nP O 0,2mol 2 5 4 m = Khoái löôïng P2O5 taïo thaønh: PO2 5 = 0,2. 142 = 28,4g Baøi 4: Cho 11,2 lit hiñro taùc duïng vôùi 5,6 lit khí oxi taïo ra bao nhieâu gam nöôùc. Bieát caùc khí ño ôû ñktc Höôùng daãn giaûi 11,2 a) Soá mol H : n = 0,5(mol ) 2 H2 22,4 5,6 Soá mol oxi: n = 0,25(mol ) O2 22,4 Phaûn öùng chaùy photpho: 2H2 + O2 2H2O 0,5 0,25 Laäp tæ soá: . Vaäy trong phaûn öùng treân H vaø O phaûn öùng vöøa heát neân ta 2 1 2 2 tính H2O döïa vaøo H2 hoaëc O2 cuõng ñöôïc Soá mol oxi H2O taïo thaønh: n = n 0,5(mol ) HOH2 2 m = 0,5*18 = 9 (g) Khoái löôïng H2O: HO2 Baøi 5: Cho 0,1 mol FeSO4 taùc duïng vôùi hoãn hôïp goàm 0,05 mol KMnO4 vaø 0,12 mol H2SO4. Sau khi phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn thì thu ñöôïc khoái löôïng muoái saét(III) laø bao nhieâu ? Höôùng daãn giaûi Phöông trình phaûn öùng: 10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 → 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O Nhaän xeùt: Ñoái vôùi phaûn öùng cho bieát soá mol 3 chaát tham gia thì laäp luaän tìm chaát dö, chaát phaûn öùng heát töông töï tröôøng hôïp 2 chaát. Cuï theå: 0,1 0,05 0,12 Laäp tæ leä: vaø . Ta thaáy FeSO phaûn öùng heát 10 2 8 4 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -49- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  50. www.hoahocmoingay.com 1 1 n = n = *0,1 0,05(mol ) Fe2 (SO 4 ) 32 FeSO 4 2 m = 0,05*400 20(g ) Fe2 (SO 4 ) 3 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -50- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  51. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 11 GIAÛI BAØI TOAÙN BAÈNG CAÙCH LAÄP HEÄ PHÖÔNG TRÌNH Coù theå noùi giaûi baøi toaùn baèng caùch laäp heä phöông trình laø moät daïng baøi taäp cô baûn trong Hoùa hoïc. Thöïc teá ngay caû hoïc sinh THPT vaãn coøn luùng tuùng khi gaëp phaûi daïng naøy. Vì vaäy caùc em phaûi reøn luyeän thuaàn thuïc neáu muoán hoïc toát hoùa hoïc veà sau. Ñeå laøm toát daïng naøy caàn laøm theo caùc böôùc sau: Böôùc 1: Vieát caùc phöông trình(caân baèng) xaûy ra Böôùc 2: Goïi x, y laø soá mol caùc chaát caàn tìm Böôùc 3: Döïa vaøo döõ kieän baøi toaùn ta laäp 2 phöông trình Böôùc 4: Giaûi heä phöông trình roài traû lôøi yeâu caàu baøi toaùn Chuù yù: Khi caùc em laøm quen daïng baøi taäp naøy roài thì ta coù theå laøm nhanh maø khoâng caàn nhaát thieát theo töøng böôùc treân Baøi 1: Cho 10,1 gam hoãn hôïp goàm Zn vaø Mg taùc duïng heát vôùi dung dòch HCl. Sau khi phaûn öùng xaûy ra thu ñöôïc 5,6 lit khí(ñktc). Haõy tính: a/ Khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ban ñaàu b/ Phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi c/ Khoái löôïng caùc muoái sinh ra Höôùng daãn giaûi 5,6 n = 0,25(mol ) H2 22,4 Caùc phaûn öùng xaûy ra: Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2 x x x Mg + 2HCl → MgCl2 + H2 y y y Goïi x laø soá mol cuûa Zn Goïi y laø soá mol cuûa Mg Khoái löôïng hoãn hôïp 2 kim loaïi: 65x + 24y = 10,1 Soá mol H2 sinh ra: x + y = 0,25 65x + 24y = 10,1 x = 0,1 Ta coù heä phöông trình: x + y = 0,25 y = 0,15 a/ Khoái löôïng moãi kim loaïi: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -51- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  52. www.hoahocmoingay.com mZn = 0,1*65 = 6,5 (g) mMg = 0,15 * 24 = 3,6 (g) b/ Phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi 6,5 %Zn = *100 = 64,36% 10,1 3,6 %Mg = *100 = 35,64% 10,1 Hoaëc: %Mg = 100% – 64,36% = 35,64% n = 0,1 (mol) m = 0,1*136 = 13,6(g) c/ ZnCl2 ZnCl 2 n = 0,15 (mol) m = 0,15*95 = 14,25(g) MgCl2 MgCl 2 Baøi 2: Cho 4,32 gam hoãn hôïp goàm Fe vaø Cu taùc duïng vöøa ñuû vôùi 1,792 lit khí clo(ñktc). Haõy tính: a/ Khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ban ñaàu b/ Phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi c/ Khoái löôïng caùc muoái sinh ra Höôùng daãn giaûi 1,792 n = 0,08(mol ) Cl2 22,4 Caùc phaûn öùng xaûy ra: 2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3 x 1,5x x Cu + Cl2 → CuCl2 y y y Goïi x laø soá mol cuûa Fe Goïi y laø soá mol cuûa Cu Khoái löôïng hoãn hôïp 2 kim loaïi : 56x + 64y = 4,32 Soá mol Cl2 phaûn öùng : 1,5x + y = 0,08 56x + 64y = 4,32 x = 0,02 Ta coù heä phöông trình: 1,5x + y = 0,08 y = 0,05 a/ Khoái löôïng moãi kim loaïi: mFe = 0,02*56 = 1,12 (g) mCu = 0,05 * 64 = 3,2 (g) b/ Phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -52- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  53. www.hoahocmoingay.com 1,12 %Fe = *100 = 25,93% 4,32 3,2 %Cu = *100 = 74,07% 4,32 Hoaëc: %Cu = 100% – 25,93% = 74,07% n = 0,02 (mol) m = 0,02*162,5 = 3,25(g) c/ FeCl3 FeCl 3 n = 0,05 (mol) m = 0,05*135 = 6,75(g) CuCl2 CuCl 2 Baøi 3: Cho 5,84 g hoãn hôïp goàm Fe vaø FeO taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch coù chöùa 8,82 g H2SO4. Sau khi phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn, haõy tính: a/ Khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu b/ Khoái löôïng muoái sinh ra c/ Theå tích khí thu ñöôïc (ñktc) Höôùng daãn giaûi 8,82 n = 0,09(mol ) H2 SO 4 98 Caùc phaûn öùng xaûy ra: Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2 x x x x FeO + H2SO4 → FeSO4 + H2O y y y Goïi x laø soá mol cuûa Fe Goïi y laø soá mol cuûa FeO Khoái löôïng hoãn hôïp : 56x + 72y = 5,84 Soá mol H2SO4 phaûn öùng : x + y = 0,09 56x + 71y = 5,84 x = 0,04 Ta coù heä phöông trình: x + y = 0,09 y = 0,05 a/ Khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp: mFe = 0,04*56 = 2,24 (g) mFeO = 0,05 * 72 = 3,6 (g) b/Khoái löôïng muoái sinh ra: n = x + y = 0,04 + 0,05 = 0,09 (mol) FeSO4 m = 0,09*152 = 13,68 (g) FeSO4 c/ Theå tích khí thu ñöôïc: n = 0,04 (mol) V = 0,04*22,4 = 0,896 (lit) HH2 2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -53- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  54. www.hoahocmoingay.com Baøi 4: Cho 26,6g hoãn hôïp goàm Fe, Al vaø Cu taùc duïng vôùi dung dòch HCl dö thì thu ñöôïc 10,08 lit khí (ñktc) vaø 12,8g chaát raén. Haõy tính: a/ Khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ban ñaàu b/ Phaàn traêm khoái löôïng moãi kim loaïi c/ Khoái löôïng muoái sinh ra Höôùng daãn giaûi Khí thu ñöôïc laø H2 coù: 10,08 nH = 0,45(mol ) 2 22,4 a/ Khi cho hoãn hôïp taùc duïng vôùi dung dòch HCl thì Cu khoâng taùc duïng → mCu = 12,89(g) Caùc phaûn öùng xaûy ra: Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 x x x 2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2 y y 1,5y Goïi x laø soá mol cuûa Fe Goïi y laø soá mol cuûa Al Khoái löôïng hoãn hôïp Fe vaø Al : 56x + 27y = 26,6-12,8 = 13,8 Soá mol H2 sinh ra : x + 1,5y = 0,45 56x + 27y = 13,8 x = 0,15 Ta coù heä phöông trình: x + 1,5y = 0,45 y = 0,2 mFe = 0,15*56 = 8,4(g) mAl = 0,2 * 27 = 5,4 (g) b/ Phaàn traêm khoái löôïng moãi kim loaïi: 12,8 %Cu = *100 = 48,12% 26,6 8,4 %Fe = *100 = 31,58% 26,6 5,4 %Al = *100 = 20,3% 26,6 Hoaëc: %Al = 100 – (48,12 + 31,58) = 20,3 % c/ Khoái löôïng muoái sinh ra: n = 0,15 (mol) m = 0,15*127 = 19,05 (g)  FeCl2 FeCl 2 n = 0,2 (mol) m = 0,2*133,5 = 26,7 (g)  AlCl3 AlCl 3 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -54- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  55. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 12 HIEÄU SUAÁT I/ KHAÙI NIEÄM Hieäu suaát phaûn öùng cho bieát möùc ñoä cuûa phaûn öùng xaûy ra ôû ñieàu kieän thöïc teá - Neáu phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn thì coù nghóa laø H = 100% - Neáu phaûn öùng xaûy ra khoâng hoaøn toaøn coù nghóa H < 100% II/ CAÙC COÂNG THÖÙC TÍNH HIEÄU SUAÁT 1/ Tính hieäu suaát phaûn öùng * Dùa vµo l­îng chÊt tham gia ph¶n øng. L­îng chÊt tham gia ®· ph¶n øng H% = .100% (1) L­îng chÊt tham gia ®· lÊy * Dùa vµo l­îng s¶n phÈm ph¶n øng. L­îng s¶n phÈm thu ®­îc thùc tÕ H% = .100% (2) L­îng s¶n phÈm theo lý thuyÕt Chuù yù: Löôïng saûn phaåm theo lí thuyeát chính laø löôïng saûn phaåm tính theo phöông trình hoùa hoïc. 2/ Tính löôïng chaát khi bieát hieäu suaát a/ Tính löôïng chaát tham gia phaûn öùng: Löôïng chaát tham gia lí thuyeát Löôïng chaát tham gia phaûn öùng = *100 (3) H b/ Tính löôïng chaát saûn phaåm taïo thaønh: Löôïng chaát taïo thaønh lí thuyeát Löôïng chaát taïo thaønh = *H (4) 100 III/ BAØI TAÄP MINH HOÏA Daïng 1: Tính hieäu suaát phaûn öùng Böôùc 1: Vieát phöông trình phaûn öùng (caân baèng) Böôùc 2: Döïa vaøo phöông trình tính khoái löôïng caùc chaát(theo lí thuyeát) Thöïc teá Böôùc 3: Döïa vaøo coâng thöùc H = *100 Lí thuyeát GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -55- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  56. www.hoahocmoingay.com Baøi 1: Nung hoaøn toaøn 10g ñaù voâi CaCO3 thu ñöôïc 1,792 lit CO2(ñktc). Tính hieäu suaát quaù trình nung voâi Hướng dẫn giải Böôùc 1: Vieát phöông trình phaûn öùng (caân baèng): to C CaCO3  CaO + CO2 Böôùc 2: Döïa vaøo phöông trình tính khoái löôïng caùc chaát(theo lí thuyeát) * Tính H theo chất tham gia CaCO3: 1,792 n = n = 0,08(mol ) CaCO3 (lt) CO 2 22,4 m = 0,08*100 = 8 (g) CaCO3 (pö) Böôùc 3: Döïa vaøo coâng thöùc (1) L­îng chÊt tham gia ®· ph¶n øng 8 H% = .100% = *100 80% L­îng chÊt tham gia ®· lÊy 10 Tính H theo sản phẩm CO2: 10 n = n = 0,1(mol ) CO2 (lt) CaCO 3 100 V = 0,1*22,4 = 2,24 (lit) CO2 (lt) Dựa vào công thức (2): L­îng s¶n phÈm thu ®­îc thùc tÕ 1,792 H% = .100% = *100 80% L­îng s¶n phÈm theo lý thuyÕt 22,4 Bài 2: Cho 0,5 mol H2 tác dụng với 0,45 mol Cl2 thu được 0,6 mol HCl. Tính hiệu suất của phản ứng ? Hướng dẫn giải H2 + Cl2 → 2HCl 0,5 0,45 Lập tỉ lệ: → H dư nên tính HCl dựa và Cl 1 1 2 2 n Theo phương trình: nHCl(lt) = 2 Cl2 = 2*0,45 = 0,9 (mol) nHCl(tt) 0,6 H = *100 66,67% nHCl(lt) 0,9 Bài 3: Nung 1kg đá vôi chứa 20% tạp chất trơ thu được 112 lit CO2(đktc). Tính hiệu suất quá trình nung vôi ? Hướng dẫn giải Khối lượng CaCO3 nguyên chất: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -56- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  57. www.hoahocmoingay.com 1*80 m = 0,8(kg ) 800(g) CaCO3 100 800 n = 8(mol ) CaCO3 100 Phương trình hóa học: to C CaCO3  CaO + CO2 800 Dựa vàp phương trình: n = n = 8(mol ) CO2 CaCO 3 100 → V = 8*22,4 = 179,2(lit) CO2 (lt ) VCO (tt) 112 H = 2 *100 62,5% V 179,2 CO2 (lt) Bài 4: Cho 3,36 lit N2 tác dụng với 10,08 lit H2 thu được 5,712 lit NH3. Hãy tính hiệu suất quá phản ứng tổng hợp trên biết các khí đều đo ở đktc ? Hướng dẫn giải 3,36 n = 0,15(mol ) N2 22,4 10,08 n = 0,45(mol ) H2 22,4 5,712 n = 0,255(mol ) NH3 22,4 N2 + 3H2 → 2NH3 0,15 0,45 Lập tỉ lệ: → Tính NH dựa vào N hoặc H cũng được 1 3 3 2 2 n = 2n = 2*0,15 = 0,3 (mol) Theo phản ứng ta có: NH3 (lt ) N 2 nNH (tt) 0,255 H = 3 *100 85% n 0,3 NH3 (lt) Daïng 2: Tính löôïng chaát khi bieát hieäu suaát phaûn öùng Böôùc 1: Vieát phöông trình phaûn öùng (caân baèng) Böôùc 2: Döïa vaøo phöông trình tính khoái löôïng caùc chaát(theo lí thuyeát) Böôùc 3: Döïa vaøo coâng thöùc (3) vaø (4) ñeå tính löôïng chaát Baøi 5: Nung 200g ñaù voâi thu ñöôïc voâi soáng vaø khí cacbonic: t 0 CaCO3  CaO + CO2 Hieäu suaát phaûn öùng 80%.Haõy tính: a) Khoái löôïng voâi soáng thu ñöôïc. GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -57- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  58. www.hoahocmoingay.com b) Theå tích khí cacbonic sinh ra ôû ñktc. Höôùng daãn giaûi 200 n = 2(mol ) CaCO3 100 t 0 CaCO3  CaO + CO2 n = n = n = 2(mol ) Theo phöông trình: CaO CO2 CaCO 3  mCaO(lt) = 2*56 = 112 (g) mCaO(lt) 112 Do H = 80% neân m = *H = *80 89,6(g ) CaO(tt) 100 100 V = 22,4* 2 44,8(lit )  CO2 (lt ) 80 Do H = 80% neân Vtt =44,8* 35,84(lit ) CO2 ( ) 100 Baøi 6: Nung m gam CaCO3 thu ñöôïc voâi soáng vaø 13,44 lit khí Cacbonic(ñktc). Tìm m bieát hieäu suaát phaûn öùng 80%. Höôùng daãn giaûi t 0 CaCO3  CaO + CO2 13,44 n = 0,6(mol ) CO2 22,4 n = n = 0,6(mol ) Theo phöông trình: CaCO3 CO 2 m 0,6 *100 60(g ) → CaCO3 (lt ) Do H = 80% neân: m CaCO3 (lt ) 60 mCaCO (tt ) *100 *10075() g 3 H 80 Baøi 7: Trong phoøng thí nghieäm ngöôøi ta ñieàu cheá oxi baèng caùch nhieät phaân KClO3( xuùc taùc MnO2). Khi nung hoaøn toaøn 49g KClO3 thì thu ñöôïc theå tích oxi baèng bao nhieâu (ñktc). Bieát hieäu suaát quaù trình nung laø 75% Höôùng daãn giaûi 49 nKClO = 0,4(mol ) 3 122,5 o t C,MnO2 2KClO3  2KCl + 3O2 Theo phöông trình: 3 3 nO = n KClO = *0,4 0,6(mol ) 22 3 2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -58- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  59. www.hoahocmoingay.com V 0,6 *22,4 13,44(lit ) → O()2 lt Do H = 75% neân: 75 VO()tt 13,44* 10,08 (lit ) 2 100 Baøi 8: Trong phoøng thí nghieäm ngöôøi ta ñieàu cheá oxi baèng caùch nhieät phaân KClO3( xuùc taùc MnO2). Ñeå thu ñöôïc 20,16 lit oxi (ñktc) thì caàn bao nhieâu gam KClO3. Bieát hieäu suaát quaù trình nung laø 75% Höôùng daãn giaûi 20,16 nO = 0,9(mol ) 2 22,4 o t C,MnO2 2KClO3  2KCl + 3O2 Theo phöông trình: 2 2 nKClO = n O *0,9 0,6(mol ) 33 2 3 m = 0,6*122,5 73,5(g ) → KClO3 (lt ) Do H = 75% neân: 100 mtt = 73,5* 98(g ) KClO3 ( ) 75 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -59- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  60. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 13 NỒNG ĐỘ DUNG DỊCH I/ Dung dịch là gì ? Dung dịch lµ hçn hîp ®ång nhÊt cña dung m«i vµ chÊt tan mdd m dm m ct mdd lµ khèi l­îng cña dung dÞch m lµ khèi l­îng cña dung m«i Trong ®ã : dm mct lµ khèi l­îng cña chÊt tan * Dung môi thường là nước (H2O) II/ Nång ®é phÇn tr¨m của dung dịch Nồng độ phần trăm (kí hiệu C%) của một dung dịch cho biÕt sè gam chÊt tan trong 100 g dung dÞch C%.m m dd (g) ct 100 m C% ct .100% mdd mct .100 mdd (g) C% C% lµ nång ®é % cña dung dÞch m lµ khèi l­îng cña dung dÞch trong ®ã dd mct lµ khèi l­îng cña chÊt tan III/ Nång ®é mol của dung dịch Nồng độ mol (kí hiệu CM) của dung dịch cho biÕt sè mol chÊt tan cã trong 1 lit dung dÞch. n = CM.V n CM V n V C M GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -60- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  61. www.hoahocmoingay.com CM lµ nång ®é mol cña dung dÞch trong ®ã n lµ sè mol cña chÊt tan V lµ thÓ tÝch cña dung dÞch (lit) IV/ Khối lượng riêng m = d.V m d = V m V = d d: laø khoái löôïng rieâng moät chaát hay moät dung dòch(g/ml hoaëc kg/l) Trong ñoù: m laø khoái löôïng moät chaát hoaëc dung dòch (gam hoaëc kg) V laø theå tích moät chaát hoaëc moät dung dòch(ml hoaëc lit) BÀI TẬP MINH HỌA Bài 1 : Hòa tan 15g NaCl vào 45g nước. Tính nồng độ phần trăm của dung dịch ? Hướng dẫn giải  Khối lượng dung dịch NaCl mdd m dm m ct → mdd NaCl = mNaCl + mH2O = 15 + 45 = 60(g)  Nồng độ C% của dung dịch NaCl: m 15 C% = ct *100% *100% 25% mdd 60 Bài 2 : Một dung dịch H2SO4 có nồng độ 14%. Tính khối lượng H2SO4 có trong 150 g dung dịch ? Hướng dẫn giải Áp dụng : C%.mdd mct (g) 100 14*150 → mH SO =21 (g) 2 4 100 Bài 3 : Hòa tan 50g đường vào nước được dung dịch đường có nồng độ 25%. Hãy tính : a/ Khối lượng dung dịch đường pha chế b/ Khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế Hướng dẫn giải GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -61- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  62. www.hoahocmoingay.com mct .100 a/ Áp dụng : mdd C% 100* 50 m 200(g) dd đường 25 b/ mdd đường = m đường + m nước → m nước = 200 – 50 = 150 (g) Bài 4 : Trong 200 ml dung dịch có hòa tan 16g CuSO4. Tính nồng độ mol của dung dịch ? Hướng dẫn giải Số mol CuSO4 có trong dung dịch : 16 n 0,1 (mol) CuSO4 160 Nồng độ mol của dung dịch CuSO4: n 0,1 C = 0,5 M M V 0,2 Bài 5 : Trộn 2 lit dung dịch đường 0,5M với 3 lit dung dịch đường 1M. Tính nồng độ mol của dung dịch đường sau khi trộn Hướng dẫn giải Số mol đường có trong dung dịch 1 : n1 = 0,5 * 2 = 1 (mol) Số mol đường có trong dung dịch 2 : n2 = 1 * 3 = 3 (mol) Thể tích của dung dịch sau khi trộn : V = 2 + 3 = 5 (lit) Nồng độ mol của dung dịch đường sau khi trộn : 3+1 C = 0,8M M 5 Bài 6: Tính nồng độ mol của 800ml dung dịch có hòa tan 20,2g KNO3 Hướng dẫn giải 20,2 nKNO = 0,2(mol) 3 101 0,2 CM = 0,25(M) 0,8 Bài 7 : Hãy tính số mol và số gam chất tan trong mỗi dung dịch sau : a/ 1 lit dung dịch NaCl 0,5M b/ 500ml dung dịch KNO3 2M c/ 250ml dung dịch CaCl2 0,1 M d/ 2 lit dung dịch Na2SO4 0,3 M Hướng dẫn giải a/ nNaCl = 1*0,5 = 0,5 (mol) mNaCl = 0,5*58,8 = 29,25 (g) b/ GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -62- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  63. www.hoahocmoingay.com n = 0,5*2 = 1 (mol) KNO3 m = 1 * 101 = 10,1 (g) KNO3 c/ nCaCl = 0,1*0,25 = 0,025 (mol) 2 m = 0,025 * 111 = 2,775 (g) CaCl2 d/ n = 2*0,3 = 0,6 (mol) K2 SO 4 m = 0,6 * 174 = 104,4 (g) K2 SO 4 Bài 8: Tính số gam chất tan cần dùng để pha chế mỗi dung dịch sau: a/ 2,5 lit dung dịch NaCl 0,9M b/ 50g dung dịch MgCl2 4% c/ 250ml dung dịch MgSO4 0,1M Hướng dẫn giải a/ nNaCl = 2,5*0,9 = 2,25 (mol) mNaCl = 2,25 * 58,5 = 131,625 (g) 50*4 b/ m = 2(g ) MgCl2 100 c/ n = 0,25*0,1 = 0,025 (mol) MgSO4 m = 0,025*120 = 3(g) MgSO4 Bài 9 : Rót từ từ 20g dung dịch H2SO4 50% vào nước và sau đó thu được 50g dung dịch H2SO4 a/ Tính nồng độ phần trăm của dung dịch H2SO4 sau khi pha loãng b/ Tính nồng độ mol của dung dịch H2SO4 sau khi pha loãng, biết dung dịch này có d = 1,1g/ml Hướng dẫn giải a/ Khối lượng H2SO4 : 20*50 m = 10(g ) H2 SO 4 100 Số mol H2SO4: 10 n = 0,102(mol ) H2 SO 4 98 Nồng độ phần trăm dung dịch H2SO4: 10 C% = *100% 20% 50 b/ Thể tích dung dịch sau khi pha loãng : m 50 V = dd 45,45(ml ) dd d 1,1 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -63- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  64. www.hoahocmoingay.com Nồng độ mol dung dịch H2SO4: 0,102 C = 2,24(M ) M 0,04545 Bài 10 : Trong 80ml của dung dịch có chứa 8g NaOH a/ Tính nồng độ mol của dung dịch này b/ Phải thêm bao nhiêu ml nước vào 200 ml dung dịch này để được dung dịch NaOH 0,1M Hướng dẫn giải 8 a/ n = 0,2(mol ) NaOH 40 0,2 C = 0,25(M ) M 0,8 b/ Số mol NaOH có trong 200 ml dung dịch NaOH 0,25M: nNaOH = 0,2*0,25 = 0,05 (mol) Sau khi pha nước để dung dịch có nồng độ mới là 0,1M thì thể tích mới là: 0,05 V' = 0,5(lit ) = 500 ml 0,1 Vậy lượng nước cần cho vào là: 500 – 200 = 300 (ml) Bài 11: Cho 6,5 gam kẽm tác dụng với 300 ml dung dịch HCl 0,5M. Sau khi phản ứng kết thúc thu được bao nhiêu lit khí (đktc) Hướng dẫn giải 6,5 n = 0,1(mol ) Zn 65 nHCl = 0,3*0,5 = 0,15 (mol) Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2 0,1 0,15 Lập tỉ lệ: → Zn dư nên tính H dựa vào HCl 1 2 2 1 1 n = n = *0,15 0,075(mol ) H2 2 HCl 2 V = 0,075*22,4 = 1,68 (lit) H2 Bài 12: Cho 1,35g nhôm tác dụng với 49g dung dịch H2SO4 20%. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn ,hãy tính: a/ Thể tích khí bay ra (đktc) b/ Khối lượng muối thu được Hướng dẫn giải 1,35 n = 0,05(mol ) Al 27 49*20 9,8 m = 9,8()g n = 0,1( mol ) H2 SO 4100 H 2 SO 4 98 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -64- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  65. www.hoahocmoingay.com Phản ứng: 2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2 0,05 0,1 Lập tỉ lệ : → H SO dư nên tính sản phẩm dựa vào Al 2 3 2 4 3 3 a/ n = n = *0,05 0,075(mol ) H2 2 Al 2 V = 0,075*22,4 = 1,68 (lit) H2 1 1 b/ n = n = *0,05 0,025(mol ) Al2 (SO 4 ) 3 2 Al 2 m =0,025*342 8,55(g ) Al2 (SO 4 ) 3 Bài 13 : Trộn 100 ml dung dịch NaOH 1M với 150 ml dung dịch HCl 1M. Hãy tính nồng độ mol các chất sau phản ứng. Xem như thể tích thay đổi không đáng kể Hướng dẫn giải Tính số mol các chất : nNaOH = 0,1*1 = 0,1 (mol) nHCl = 0,15*1 = 0,15 (mol) NaOH + HCl → NaCl + H2O 0,1 0,15 Lập tỉ lệ : → HCl dư nên tính sản phẩm dựa vào NaOH 1 1 Dung dịch sau phản ứng có thể tích 0,1 + 0,15 = 0,25 (lit) và gồm: nNaCl = nNaOH = 0,1 (mol) nHCl dư = 0,15 – 0,1 = 0,05 (mol) Nồng độ mol các chất trong dung dịch sau phản ứng: 0,1 C = = 0,4(M) M(NaCl) 0,25 0,05 C = = 0,2(M) M(HCl dö) 0,25 Bài 14 : Cho 4,6g natri vào 200 ml nước thì thấy có khí thoát ra. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, hãy tính : a/ Nồng độ phần trăm của dung dịch thu được b/ Nồng độ mol của dung dịch thu được(thể tích dung dịch không thay đổi) Hướng dẫn giải 4,6 n = 0,2(mol ) Na 23 Do khối lượng riêng của nước là 1g/ml nên : m = 1*200 = 200(g) HO2 2Na + 2H2O → 2NaOH + H2 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -65- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  66. www.hoahocmoingay.com Do nước dư nên : nNaOH = nNa = 0,2 (mol) 1 1 n = n = *0,2 0,1(mol ) H2 2 Na 2 a/ Khối lượng dung dịch NaOH sau phản ứng bằng: m m mdd = mNa + HO2 - H2 = 4,6 + 200 – 0,1*2 = 204,4(g) 0,2*40 C% = *100 3,91% 204,4 b/ Nồng độ mol của dung dịch NaOH : 0,2 C = = 1 (M) M 0,2 Bài 15 : Trộn 30ml dung dịch có chứa 2,22g CaCl2 với 70 ml dung dịch có chứa 1,7 g AgNO3 a/ Tính khối lượng chất rắn sinh ra b/ Tính nồng độ mol của chất còn lại trong dung dịch sau phản ứng. Cho rằng thể tích của dung dịch thay đổi không đáng kể Hướng dẫn giải 2,22 n = 0,02(mol) CaCl2 111 1,7 n = 0,01(mol) AgNO3 170 CaCl2 + 2AgNO3 → Ca(NO3)2 + 2AgCl↓ 0,02 0,01 Lập tỉ lệ : → CaCl dư nên tính sản phẩm dựa vào AgNO 1 2 2 3 n = n = 0,01 (mol) a/ AgCl AgNO3 mAgCl = 0,01*143,5 = 1,435 (g) b/ Thể tích dung dịch sau phản ứng: V = 30 + 70 = 100 (ml) → V = 0,1 (lit) 1 1 n = n = *0,01 0,005(mol ) CaCl2 (pö) AgNO 3 2 2 n = 0,02 - 0,005 = 0,015 (mol) CaCl2 (dö) 1 1 * n = n = *0,01 0,005(mol ) Ca(NO3 ) 22 AgNO 3 2 Nồng độ mol các chất trong dung dịch sau phản ứng: 0,015 C = 0,15(M) MCaCl2 (dö) 0,1 0,005 C = 0,05(M) MCa(NO3 ) 2 0,1 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -66- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  67. www.hoahocmoingay.com GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -67- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  68. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 14 OXIT 1. ÑÒNH NGHÓA Oxit laø hôïp chaát cuûa oxi vôùi moät nguyeân toá hoùa hoïc khaùc. Ví duï: Oxit saét FeO 2. COÂNG THÖÙC OXIT Döïa vaø quy taéc hoùa trò öùng vôùi hôïp chaát coù coâng thöùc toång quaùt AxOy ta luoân coù: II.y = a.x Trong ñoù: - a: hoùa trò cuûa nguyeân toá A - II: hoùa trò cuûa nguyeân toá O 3. PHAÂN LOAÏI OXIT  Oxit axit: oxit cuûa phi kim taùc duïng vôùi H2O taïo axit töông öùng Ví duï: CO2 laø oxit töông öùng vôùi axit H2CO3 SO2 laø oxit töông öùng vôùi axit H2SO3 SO3 laø oxit töông öùng vôùi axit H2SO4 N2O5 laø oxit töông öùng vôùi axit HNO3 P2O5 laø oxit töông öùng vôùi axit H3PO4  Oxit bazô: oxit cuûa kim loaïi töông öùng vôùi bazô. Ví duï: BaO töông öùng vôùi bazô Ba(OH)2 Na2O töông öùng vôùi bazô NaOH CuO töông öùng vôùi bazô Cu(OH)2 Chuù yù: BaO, CaO, Na2O, K2O taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc taïo bazô tan töông öùng  Oxit trung tính: laø nhöõng oxit khoâng taïo muoái laø nhöõng oxit khoâng taùc duïng vôùi axit, bazô, nöôùc Ví duï: CO, NO .  Oxit löôõng tính: laø nhöõng oxit taùc duïng vôùi dung dòch bazô vaø taùc duïng vôùi dung dòch axit taïo muoái vaø nöôùc Ví duï: ZnO, Al2O3,PbO, Cr2O3 ZnO + 2HCl → ZnCl2 + H2O ZnO + NaOH → Na2ZnO2 + H2O GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -68- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  69. www.hoahocmoingay.com 4. TEÂN GOÏI OXIT TEÂN OXIT = TEÂN NGUYEÂN TOÁ + OXIT Ví duï: BaO: bari oxit Na2O: natri oxit  Neáu oxit bazô cuûa kim loaïi coù nhieàu hoùa trò thì: TEÂN OXIT = TEÂN KIM LOAÏI (KEØM THEO HOÙA TRÒ) + OXIT Ví duï: Cu2O: ñoàng (I) oxit. FeO: saét (II) oxit Fe2O3: saét (III) oxit  Neáu oxit axit cuûa phi kim coù nhieàu hoùa trò thì: TEÂN OXIT = TEÂN PHI KIM + OXIT (keøm theo tieàn toá chæ soá nguyeân töû) (keøm theo tieàn toá chæ soá nguyeân töû) * Tieàn toá chæ soá nguyeân töû: mono laø 1; ñi laø 2; tri laø 3; tetra laø 4; penta laø 5 ) Ví duï: P2O5: ñiphotpho penta oxit CO: Cacbon mono oxit hoaëc cacbon oxit CO2: Cacbon ñioxit(khí cacbonic) SO3: löu huyønh trioxit SO2: löu huyønh ñioxit (khí sunfurua) P2O3: ñiphotpho trioxit BAØI TAÄP MINH HOÏA Câu 1: Cho các chất sau: CuO, CuCl2, NaCl, CaO, H2O, Na2CO3, Fe3O4, Mg(NO3)2, ZnO, Ca(OH)2, CO2. Hãy tìm ra những chất nào là oxit Hướng dẫn giải Oxit là hợp chất chứa 2 nguyên tố trong đó có nguyên tố oxi. Vậy các oxit là: CuO, CaO, H2O, Fe3O4, ZnO, CO2. Câu 2: Cho các oxit có CTHH như sau: SO3, N2O5, CO2, Fe2O3, CuO, CaO, Na2O, BaO, P2O5, MgO, SO2, FeO Những chất nào thuộc loại oxit bazơ, những chất nào thuộc loại oxit axit Hướng dẫn giải Oxit bazơ: Fe2O3 tương ứng bazơ Fe(OH)3 CuO tương ứng bazơ Cu(OH)2 CaO tương ứng bazơ Ca(OH)2 Na2O tương ứng bazơ NaOH BaO tương ứng bazơ Ba(OH)2 MgO tương ứng bazơ Mg(OH)2 FeO tương ứng bazơ Fe(OH)2  Oxit axit: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -69- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  70. www.hoahocmoingay.com SO3 tương ứng axit H2SO4 N2O5 tương ứng axit HNO3 CO2 tương ứng axit H2CO3 P2O5 tương ứng axit H3PO4 SO2 tương ứng axit H2SO3 Câu 3: Một số công thức hóa học được viết như sau: Na2O, NaO, CaCO3, Ca(OH)2, HCl, CaO, Ca2O, FeO Hãy chỉ ra những công thức hóa học viết sai Hướng dẫn giải Áp dụng quy tắc hóa trị cùng hóa trị các nguyên tố( nhóm nguyên tố) để kiểm tra I II Na2 O I*2 = II*1 Coâng thöùc ñuùng I II NaO I*1 II*1 Coâng thöùc sai II II CaCO3 II*1 = II*1 Coâng thöùc ñuùng II I Ca(OH )2 II*1 = I*2 Coâng thöùc ñuùng II HCl I*1 = I*1 Coâng thöùc ñuùng II II CaO II*1 = II*1 Coâng thöùc ñuùng II II Ca2 O II*2 II*1 Coâng thöùc sai II II FeO II*1 = II*1 Coâng thöùc ñuùng Câu 4: Trong các oxit sau đây: SO3, CuO, Na2O, CaO, Fe2O3, CO2, Al2O3, BaO. Oxit nào tác dụng được với nước ? Hướng dẫn giải Chú ý:  Oxit bazơ Na2O, K2O, BaO, CaO tác dụng được với nước → bazơ tan  Oxit axit tác dụng được với nước → axit Áp dụng: SO3 + H2O → H2SO4 Na2O + H2O → 2NaOH CaO + H2O → Ca(OH)2 CO2 + H2O → H2CO3 BaO + H2O → Ba(OH)2 Câu 5: Oxit X của một nguyên tố hóa trị V chứa 43,66% về khối lượng của nguyên tố đó. Tìm CTHH của oxit đó Hướng dẫn giải Dựa vào quy tắc hóa trị ta có CTHH oxit X có dạng: R2O5 Dựa vào dữ kiện R chiếm 43,66% về khối lượng ta có: GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -70- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  71. www.hoahocmoingay.com 2R %R = *100 43,66 2R + 5*16 Giải phương trình ta tìm R = 31 → R là nguyên tố P Vậy oxit là P2O5 Câu 6: Oxit Y của một nguyên tố hóa trị III chứa 47,06% về khối lượng của nguyên tố oxi. Tìm CTHH của oxit đó. Hướng dẫn giải Dựa vào quy tắc hóa trị ta có CTHH oxit X có dạng: R2O3 Dựa vào dữ kiện O chiếm 47,06%về khối lượng ta có: 3*16 %O = *100 47,06 2R + 3*16 Giải phương trình ta tìm R = 27 → R là nguyên tố Al Vậy oxit là Al2O3 Câu 7*: Lập công thức đơn giản của các oxit có thành phần về khối lượng như sau: a/ Có 40% S và 60% O m 2 b/ Cu mO 1 c/ Cứ 7g Fe kết hợp với 3g O d/ Có 1 phần khối lượng Hướng dẫn giải và 8 phần khối lượng là O Hướng dẫn giải Nhận xét: Để lập CTHH một chất khi biết % khối lượng hay tỉ lệ khối lượng các nguyên tố ta thực hiện như sau: Bước 1: Gọi công thức tổng quát AxBy Bước 2: Lập tỷ lệ và dưa về dạng nguyên tối giản m m %A %B x:y = AB : hoaëc x:y = : MMMMABAB Bước 3: Đưa tỷ lệ về dạng nguyên tối giản Áp dụng: a/ Gọi công thức tổng quát là SxOy %S %O 40 60 Lập tỷ lệ: x:y = : = : 1,25 : 3,75 1: 3 MSO M 32 16 Vậy oxit là SO3 b/ Gọi công thức tổng quát là CuxOy m m 2 1 Lập tỷ lệ: x:y = Cu : O = : 0,0625:0,0625 1:1 MCu M O 32 16 Vậy oxit là CuO c/ Gọi công thức tổng quát là FexOy m m 7 3 Lập tỷ lệ: x:y = Fe : O = : 0,125 : 0,1875 2 : 3 MFe M O 56 16 Vậy oxit là Fe2O3 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -71- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  72. www.hoahocmoingay.com d/ Gọi công thức tổng quát là HxOy m m 1 8 Lập tỷ lệ: x:y = H :O = : 1: 0,5 1: 2 MHO M 1 16 Vậy oxit là H2O GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -72- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  73. www.hoahocmoingay.com VAÁN ÑEÀ 15 TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT I/ TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT BAZƠ 1/ Tác dụng với nước Một số oxit bazơ tác dụng với nước tạo dung dịch bazơ(kiềm) BaO + H2O → Ba(OH)2 CaO + H2O → Ca(OH)2 K2O + H2O → KOH Na2O + H2O → NaOH 2/ Tác dụng với axit OXIT BAZƠ + AXIT → MUỐI + H2O Ví dụ: CaO + 2HCl → CaCl2 + H2O CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O Chú ý: Fe3O4 = Fe2O3.FeO Fe3O4 + 8HCl → 2FeCl3 + FeCl2 + 4H2O 3/ Tác dụng với oxit axit MỘT SỐ OXIT BAZƠ + OXIT AXIT → MUỐI Ví dụ: CaO + CO2 → CaCO3 BaO + SO2 → BaSO3 Na2O + CO2 → Na2CO3 K2O + SO3 → K2SO4 II/ TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT AXIT 1/ Tác dụng với nước OXIT AXIT + H2O → DUNG DỊCH AXIT CO2 + H2O → H2CO3 SO2 + H2O → H2SO3 P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 N2O5 + H2O → 2HNO3 SO3 + H2O → H2SO4 2/ Tác dụng với dung dịch bazơ(kiềm) OXIT AXIT + DUNG DỊCH BAZƠ → MUỐI + H2O Ví dụ: CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O SO2 + NaOH → Na2SO3 + H2O SO3 + KOH → K2SO4 + H2O 3/ Tác dụng với oxit bazơ GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -73- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  74. www.hoahocmoingay.com MỘT SỐ OXIT AXIT + OXIT BAZƠ → MUỐI Ví dụ: CO2 + CaO → CaCO3 SO2 + BaO → BaSO3 CO2 + Na2O → Na2CO3 SO3 + K2O→ K2SO4 BÀI TẬP MINH HỌA Bài 1: Có những oxit sau: CaO, Fe2O3,Al2O3, SO3, CuO, CO2, Fe3O4. Oxit nào có thể tác dụng được với: a/ H2O b/ HCl c/ NaOH Viết phương trình hóa học Hướng dẫn giải a/ Tác dụng với H2O là CaO, SO3, CO2 CaO + H2O → Ca(OH)2 SO3 + H2O → H2SO4 CO2 + H2O → H2CO3 b/ Tác dụng với HCl là CaO, Fe2O3, Al2O3, CuO, Fe3O4 CaO + 2HCl → CaCl2 + H2O Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O Fe3O4 + 8HCl → 2FeCl3 + FeCl2 + 4H2O c/ Tác dụng với NaOH là Al2O3, SO3, CO2 Al2O3 + 2NaOH → 2NaAlO2 + H2O SO3 + 2NaOH → Na2SO4 + H2O CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O Chú ý: Al2O3, ZnO là oxit lưỡng tính (Xem phần tính chất hóa học ở phần trước) Bài 2: Có những chất sau: H2O, KOH, K2O, CO2. Hãy cho biết những cặp chất có thể tác dụng với nhau. Viết phương trình hóa học Hướng dẫn giải H2O + K2O → 2KOH H2O + CO2 → H2CO3 2KOH + CO2 → K2CO3 + H2O K2O + CO2 → K2CO3 Bài 3: Cho những oxit sau: CO2, SO2, Na2O, CaO, CuO. hãy chọn một trong những chất đã cho tác dụng được với: a/ nước tạo thành dung dịch axit b/ nước tạo thành dung dịch bazơ GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -74- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  75. www.hoahocmoingay.com c/ dung dịch axit tạo thành muối và nước d/ dung dịch bazơ tạo thành muối và nước Viết các phương trình hóa học Hướng dẫn giải a/ Đó là oxit axit: CO2, SO2 CO2 + H2O → H2CO3 SO2 + H2O → H2SO3 b/ Đó là oxit bazơ(tan): Na2O, CaO Na2O + H2O → NaOH CaO + H2O → Ca(OH)2 c/ Đó là oxit bazơ: Na2O, CaO, CuO Na2O + 2HCl → 2NaCl + H2O CaO + 2HCl → CaCl2 + H2O CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O d/ Đó là oxit axit: CO2, SO2 CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O SO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2O Bài 4: Cho 1,6 gam đồng (II) oxit tác dụng với 100g dung dịch H2SO4 20% a/ Viết phương trình hóa học b/ Tính nồng độ phần trăm của các chất có trong dung dịch sau khi phản ứng kết thúc. Hướng dẫn giải a/ CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O 1,6 n = = 0,02(mol) CuO 80 100*20 20 m = = 20(gam) n = 0,204(mol ) H2 SO 4100 H 2 SO 4 98 b/ CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O 0,02 0,204 Lập tỷ lệ: → H SO dư 1 1 2 4 → n = n = 0,02 (mol) m = 0,02*160 = 3,2 (g) CuSO4 CuO → CuSO4 → n = n - n = 0,204 - 0,02 = 0,184 (mol) H2 SO 4 (dö) H 2 SO 4 (bñ) H 2 SO 4 (pö) m = 0,184*98 = 18,032 (g) → H2 SO 4 (dö) Khối lượng dung dịch sau phản ứng: mdd = 1,6 + 100 = 101,6 (g) Nồng độ % các chất sau phản ứng: 3,2 % = *100 3,15% CuSO4 101,6 18,032 % = *100 17,75% H2 SO 4 101,6 GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -75- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  76. www.hoahocmoingay.com Bài 5: Oxit của một nguyên tố có hóa trị II chứa 28,57% oxi về khối lượng. Tìm CTHH của oxit đó? Hướng dẫn giải Oxit có dạng RO Theo đề bài ta có: 16 %O = *100 28,57 R = 40 (Ca) R + 16 CTHH oxit là CaO Bài 6: Hòa tan 2,4 g oxit của một kim loại hóa trị II vào 21,9g dung dịch HCl 10% vừa đủ. Oxit đó là gì ? Hướng dẫn giải 21,9*10 m = 2,19(g ) HCl 100 Oxit có dạng là RO RO + 2HCl → RCl2 + H2O Cứ (R+16)g pư 2*36,5 (g) Đề bài: 2,4 (g) pư 2,19(g) Lập tỷ lệ: R + 16 2*36,5 R = 64 (Cu) 2,4 2,19 CTHH oxit là CuO Bài 7: Nung 0,5 tấn đá vôi (CaCO3) có chứa 10% tạp chất. Nếu hiệu suất phản ứng đạt 85% thì khối lượng vôi sống thu được là bao nhiêu ? Hướng dẫn giải 500*90 m = 450(kg ) CaCO3 100 to C CaCO3  CaO + CO2 Cứ 100(kg) tạo thành 56(kg) 450*56 Đề bài 450(kg) → x = 252(kg ) 100 252*85 Do Hiệu suất = 85% nên m = 214,2(kg ) CaCO3 (tt ) 100 Bài 8: Cho 20g hỗn hợp X gồm CuO và Fe2O3 tác dụng hết với 200 ml dung dịch HCl 3,5M. Tính thành phần phần trăm theo khối lượng hai oxit trong hỗn hợp ban đầu? Hướng dẫn giải nHCl = 0,2*3,5 = 0,7 (mol) Gọi x là số mol của CuO Gọi y là số mol của Fe2O3 CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O x 2x Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -76- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  77. www.hoahocmoingay.com y 6y Khối lượng hỗn hợp oxit: 80x + 160y = 20 Số mol axit HCl: 2x + 6y = 0,7 Ta có hệ phương trình: 80x + 160y = 20 x = 0,05 2x + 6y = 0,7 y = 0,1 4  m = 0,05*80 = 4(g) → %CuO = *100 20% CuO 20  m = 20 - 4 = 16 (g) %Fe O = 100%-20% = 80% Fe2 O 3 2 3 VAÁN ÑEÀ 16 AXIT – BAZƠ - MUỐI I/ KHÁI NIỆM Phân tử axit gồm có một hay nhiều nguyên tử hiđro liên kết với gốc axit Ví dụ: HCl; H2SO4; H3PO4; II/ PHÂN LOẠI Dựa vào thành phần phân tử ta chia xit thành 2 loại:  Axit không có oxi: HCl, H2S, HBr,  Axit có oxi: HNO3, H2SO4, H3PO4, III/ TÊN GỌI 1/ Axit không có oxi: TÊN AXIT = AXIT + TÊN PHI KIM + HIĐRIC Ví dụ: HCl : Axit clohiđric H2S: Axit sunfuhiđric Gốc axit tương ứng là: -Cl: clorua =S: sunfua 2/ Axit có oxi a/ Axit có nhiều nguyên tử oxi: TÊN AXIT = AXIT + TÊN CỦA PHI KIM + IC Ví dụ: HNO3: axit nitric; H2SO4: axit sunfuric; H3PO4: axit photphoric -NO3: nitrat ; =SO4: sunfat ;  PO4: photphat b/ Axit ít nguyên tử oxi: TÊN AXIT = AXIT + TÊN CỦA PHI KIM + Ơ Ví dụ: H2SO3: axit sunfurơ; HNO2: axit nitrơ GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -77- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  78. www.hoahocmoingay.com =SO3: sunfit ; -NO2: nitrit IV/ AXIT MẠNH VÀ AXIT YẾU Dựa vào tính chất hóa học, axit được phân ra thành 2 loại:  Axit mạnh: HCl, HNO3, HBr, H2SO4, Axit yếu: H2S, H2CO3, H2SO3, GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -78- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com
  79. www.hoahocmoingay.com MỐI QUAN HỆ GIỮA OXIT AXIT VỚI AXIT TƯƠNG ỨNG CTHH CTHH cña TT cña Tªn oxit axit t­¬ng Tªn axit Gèc axit Tªn gèc axit oxit øng L­u huúnh ®i = SO3 Sun fit 1 SO2 H2SO3 Axit sunfur¬ oxit - HSO3 Hidro sunfit L­u huúnh tri = SO4 Sunfat 2 SO3 H2SO4 Axit sunfuric oxit - HSO4 Hidro sunfat 3 N2O5 §i nit¬ penta oxit HNO3 Axit nitric - NO3 Nitrat  PO Phot phat §i photpho 4 4 P O H PO Axit phot phoric = HPO Hidro Phot phat 2 5 penta oxit 3 4 4 - H2PO4 §i hidro Phot phat = CO3 Cacbonat 5 CO2 Cacbon oxit H2CO3 Axit cacbonic - HCO3 Hidro cacbonat 6 SiO2 Silic ®i oxit H2SiO3 Axit silicic = SiO3 Silicat Mangan (VII) 7 Mn O HMnO Axit manganic - MnO Manganat 2 7 oxit 4 4 Cromat H CrO Axit cromic = CrO 8 CrO Crom(VI)oxit 2 4 4 §i cromat 3 H Cr O Axit ®i cromic = Cr O 2 2 7 2 7 BAZƠ I/ KHÁI NIỆM Phân tử bazơ gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm OH Ví dụ: NaOH, Cu(OH)2, Al(OH)3 II/ TÊN GỌI Tên bazơ = Tên kim loại + Hiđroxit (kèm hóa trị nếu kim loại có nhiều hóa trị) Ví dụ: NaOH: Natri hiđroxit Cu(OH)2: Đồng(II) hiđroxit Fe(OH)2: Sắt(II) hiđroxit Fe(OH)3: Sắt(III) hiđroxit III/ PHÂN LOẠI Dựa vào tính tan của bazơ ta chia thành 2 loại: 1/ Bazơ tan được trong nước gọi là kiềm Ví dụ: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 2/ Bazơ không tan trong nước(ngoài 4 bazơ trên) GV: LƯU HUỲNH VẠN LONG -79- Phone: 0986.616.225 Email: Vanlongthpt@gmail.com