›
›
›

Bộ đề thi học sinh giỏi cấp huyện môn Hóa học Lớp 9 THCS (Có đáp án)

doc 49 trang Hoài Anh 27/05/2022 6042
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bộ đề thi học sinh giỏi cấp huyện môn Hóa học Lớp 9 THCS (Có đáp án)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docbo_de_thi_hoc_sinh_gioi_cap_huyen_mon_hoa_hoc_lop_9_thcs_co.doc

Nội dung text: Bộ đề thi học sinh giỏi cấp huyện môn Hóa học Lớp 9 THCS (Có đáp án)

  1. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 Năm học: 2012 – 2013 Môn: Hoá Học ( Thời gian 150 phút không kể thời gian giao đề) Câu 1 ( 3 điểm) 1. Hoàn thành sơ đồ chuyển hoá sau, xác định rõ các chất ứng với kí hiệu A, B, C, D, E, F, G. (A, B, C, D, E, F, G là các chất vô cơ) Fe(nóng đỏ) + O2 A A + HCl B + C + H2O B + NaOH D + G C + NaOH E + G D + O2 + H2O E t 0 E  F + H2O 2. Cho kim loại Natri vào dung dịch hai muối Al2(SO4)3 và CuSO4 thì thu được khí A, dung dịch B và kết tủa C. Nung kết tủa C được chất rắn D. Cho hiđrô dư đi qua D nung nóng được chất rắn E. Hoà tan E vào dung dịch HCl dư thấy E tan một phần. Giải thích và viết phương trình hoá học các phản ứng. Câu 2 ( 3 điểm) 1.Chọn các chất X, Y, Z, T thích hợp và viết các phương trình hoá học hoàn thành sơ đồ biến hoá sau: (1) X (2) (4) (5) (6) (7) (8) Y FeSO4 FeCl2 Fe(NO3)2 X T Z Z (3) 2. Chỉ dùng một thuốc thử duy nhất, hãy nhận biết các dung dịch mất nhãn: NH4Cl, MgCl2; FeCl2; AlCl3. Viết các phương trình phản ứng xảy ra. Câu 3 ( 2 điểm) Hoà tan 3,2 gam oxit của một kim loại hoá trị ( III) bằng 200 gam dung dịch H 2SO4 loãng. Khi thêm vào hỗn hợp sau phản ứng một lượng CaCO 3 vừa đủ thấy thoát ra 0,224 3 dm CO2 (đktc), sau đó cô cạn dung dịch thu được 9,36 gam muối khan. Xác định oxit kim loại trên và nồng độ % H2SO4 đã dùng. Câu 4 ( 2 điểm) Đốt m gam bột sắt trong khí oxi thu được 7,36 gam chất rắn X gồm: Fe; FeO; Fe 3O4; Fe2O3. Để hoà tan hoàn toàn hỗn hợp X cần vừa hết 120 ml dung dịch H 2SO4 1M ( loãng), tạo thành 0,224 l H2 ở đktc. a. Viết phương trình hoá học xảy ra. b. Tính m? Cho Fe = 56, O = 16, Ca = 40, S = 32, C = 12, H = 1 1
  2. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS H­íng dÉn chÊm THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 Môn: Hoá Học Câu Nội dung Điểm (3 điểm) t0 1. 3Fe + 2O2  Fe3O4 0,25đ (A) Fe3O4 + 8HCl → FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O 0,25đ (A) (B) (C) FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2 + 2NaCl 0,25đ (B) (D) (G) 0,25đ FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl (C) (E) (G) 0,25đ 4Fe(OH)2 + O2 + H2O → 4Fe(OH)3 (D) (E) t0 0,25đ 2Fe(OH)3  Fe2O3 + 3H2O (E) (F) 2:- Khi cho Na vào 2 muối Na sẽ phản ứng với nước trong dung dịch trước. 1 0,25đ 2 Na + 2 H2O 2 NaOH + H2 Sau đó dd NaOH sẽ có phản ứng: 6 NaOH + Al (SO ) 2Al(OH) + 3Na SO 2 4 3 3 2 4 0,25đ NaOH + Al(OH)3 NaAlO2 + 2 H2O 2 NaOH + CuSO4 Cu(OH)2 + Na2SO4 Vậy Khí A là H2 - Dung dịch B là: NaAlO và Na SO 2 2 4 0,25đ - Kết tủa C là Cu(OH)2 và Al(OH)3 chưa phản ứng hết. Nung kết tủa C: to Cu(OH)2 CuO + H2O to 2 Al(OH) Al O + 3 H O 3 2 3 2 0,25đ - Chất rắn D là: Al2O3 và CuO. - Cho hiđro dư qua D nung nóng,chỉ có CuO tham gia 0,25đ khử: to CuO + H2 Cu + H2O - Vậy rắn E là Cu Và Al2O3 ( không có CuO vì H2 dư) Hoà tan E vào HCl, E tan một phần vì Cu không phản 0,25đ ứng với HCl. Al2O3 + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2O 2
  3. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS (3 điểm) 1. X là Fe(OH)2 Z là Fe Y là Fe3O4 T là FeO 2 điểm Phương trình phản ứng: Viết 1/ Fe(OH)2 + H2SO4 FeSO4 + 2 H2O đúng 2/ Fe3O4 + 4 H2SO4 FeSO4 + Fe2(SO4)3 + 4 H2O mỗi 3/ Fe + H2SO4 FeSO4 + H2 PTHH 4/ FeSO4 + BaCl2 FeCl2 + BaSO4 được 5/ FeCl2 + 2 AgNO3 Fe(NO3)2 + 2 AgCl 0,25đ 6/ Fe(NO3)2 +2 NaOH Fe(OH)2 + 2 NaNO3 2 t0 7/ Fe(OH)2  FeO + H2O t0 8/ FeO + CO  Fe + CO2 2. Nhận biết 1 điểm - Dùng NaOH để nhận biết các dung dịch. 0,25đ + DD nào có khí mùi khai ( NH3) bay ra là NH4Cl. NaOH + NH Cl NaCl + NH () + H O 4 3 2 0,25đ + DD nào có kết tủa trắng (Mg(OH)2) là MgCl2. 2 NaOH + MgCl2 Mg(OH)2 + 2 NaCl + DD nào có kết tủa trắng xanh sau hoá nâu ngoài không Khí là FeCl2. 0,25đ 2 NaOH + FeCl2 Fe(OH)2 + 2 NaCl 4 Fe(OH)2 + O2 + 2 H2O 4 Fe(OH)3 + DD nào xuất hiện kết tủa keo trắng, tan khi NaOH dư là AlCl3 0,25đ 3 NaOH + AlCl3 Al(OH)3 + 3 NaCl NaOH dư + Al(OH)3 NaAlO2 + 2 H2O Gọi công thức của oxit là A2O3 ( 2điểm) A2O3 + 3 H2SO4 A2(SO4)3 + 3 H2O (1) 0,02 0,06 mol 0,25đ H2SO4 dư + CaCO3 CaSO4 + H2O + CO2 (2) 1. số mol CO2 = 0,01 mol theo pt (2) Số mol H2SO4 dư = số mol CO2 = số mol 0,25đ CaSO4 = 0,01 mol Dd khi cô cạn có 9,36 gam muối khan 3 + = 9,36 0,25đ m A 2 (SO 4 ) 3 mCaSO4 + 0,01. 136 = 9,36 mA 2 (SO 4 ) 3  = 9,36 – 1,36 = 8 g 0,25đ m A 2 (SO 4 ) 3 theo (1) số mol A2O3 = số mol A2(SO4)3 3,2 _ 8 0,25đ 2 MA + 48 2 MA + 288 Giải ra ta được MA = 56. Vậy oxit là Fe2O3 3
  4. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 2. Theo PT (1) ta có số mol của Fe2O3 = 3,2/160 = 0,02 0,25đ số mol H2SO4 ở (1) là 0,02.3 = 0.06 mol tổng số mol H2SO4 ở (1) và (2) là 0,01 + 0,06 = 0,07 Khối lượng H2SO4 = 6,86 g 0,25đ Nồng độ % là: 3,43 %. 0,25đ Các PTHH: ( 2điểm) t0 2 Fe + O2  2 FeO t0 3 Fe + 2 O2  Fe3O4 0 4 Fe + 3 O t 2 Fe O 2 2 3 (0,5đ) Fe + H2SO4 FeSO4 + H2 (1) FeO + H2SO4 FeSO4 + H2O (2) Fe O + 4H SO → FeSO + Fe (SO ) + 4H O (3) 4 3 4 2 4 4 2 4 3 2 Fe2O3 + 3 H2SO4 → Fe2(SO4)3+ 3 H2O (4) Số mol khí H2 sinh ra sau phản ứng là: 0,01 mol Khối lượng Fe trong hỗn hợp X là: Theo (1) số mol Fe = số mol H2 sinh ra = 0,01 mol = số Mol H2SO4 ở (1) 0,25đ khối lượng của Fe l à: 0,01. 56 = 0,56 g Số mol H2SO4 phản ứng ở (2), (3), (4) l à 0,25đ 0,12.1 – 0,01 = 0,11 mol Cũng theo (2), (3), (4) ta thấy: Số mol H2SO4 = số mol nước = số mol oxi trong hỗn 0,25đ hợp các oxit = 0,11 mol Khối lượng của nguyên tử oxi trong oxit là: 0,25đ 0,11.16 = 1,76 g Áp dụng ĐLBTNT: khối lượng của Fe = Khối lượng 0,5đ của oxit - khối lượng của oxi 7,36 – 1,76 = 5,6 g Phòng GD & ĐT TP QUY NHƠN KỲ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9 ( Vòng hai) Môn : HÓA HỌC (Thời gian làm bài 120 phút, không kể thời gian giao đề) ĐỀ CHÍNH THỨC . Bài 1. (3điểm)Có 7 chất rắn dạng bột, màu sắc tương tự nhau : CuO ; FeO ; MnO2 ; Fe3O4 ; Ag2O ; FeS ; hỗn hợp ( FeO và Fe). Nêu cách nhận ra từng chất bằng phương pháp hoá học, chỉ dùng thêm 1 thuốc thử. Viết các phương trình phản ứng. 4
  5. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Bài 2 . (3điểm)Đốt cháy hoàn toàn a g chất hữu cơ có thành phần C, H, Cl. sau phản ứng thu được các sản phẩm CO2 ; HCl ; H2O theo tỉ lệ về số mol 2 : 1: 1. Xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ, biết hợp chất hữu cơ có khối lượng phân tử rất lớn. Bài 3 . (4điểm)Trong 1 bình kín có thể tích V lít chứa 1,6 g khí oxi và 14,4 g hỗn hợp bột M gồm các chất: CaCO3 ; MgCO3 ; CuCO3 và C. Nung M trong bình cho các phản ứng xảy ra hoàn toàn, đưa về nhiệt độ ban đầu thấy áp suất trong bình tăng 5 lần so với áp suất ban đầu (thể tích chất rắn trong bình coi không đáng kể). Tỉ khối hỗn hợp khí sau phản ứng so với khí N : 1< d <1,57. Chất rắn còn 2 hh / N2 lại sau khi nung có khối lượng 6,6 g được đem hoà tan trong lượng dư dung dịch HCl thấy còn 3,2 g chất rắn không tan. 1. Viết các phương trình hoá học của phản ứng có thể xảy ra. 2. Tính thành phần % theo khối lượng các chất trong hỗn hợp đầu. Bài 4. (3điểm)Hỗn hợp X gồm 3 chất hữu cơ, trong đó C có khối lượng phân tử lớn nhất nhưng nhỏ hơn 100 đvC. A có khối lượng phân tử bé nhất. Đốt cháy hoàn toàn 3 g X thu được 2,24 lít CO 2 và 1,8 g H2O. Cũng lượng X như trên cho phản ứng với lượng dư kim loại Na thu được 0,448 lít H 2, các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn.Biết A,B,C có cùng công thức tổng quát, số mol A, B, C trong X theo tỉ lệ 3 : 2 : 1. B, C có khả năng làm quỳ tím hoá đỏ. 1. Xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của A,B,C. 2. Tính thành phần % theo khối lượng các chất trong X. Bài 5. (3điểm)4 chất hữu cơ X, Y, Z, T đều có công thức phân tử : C 3H6O3. Cả 4 chất đều có khả năng phản ứng với dung dịch NaOH, cho sản phẩm là các muối, chất T còn cho thêm một chất hữu cơ R. Khi phản ứng với Na dư 1 mol X hay Y hoặc R giải phóng 1 mol H 2, 1 mol Z hay T giải phóng 0,5 mol H2. Xác định công thức cấu tạo của X, Y, Z, T, R, biết rằng không tồn tại hợp chất hữu cơ mà phân tử có từ 2 nhóm –OH cùng liên kết với 1 nguyên tử cacbon. Viết phương trình hoá học của X (hoặc Y) với : Na, NaOH,C2H5OH, ghi rõ điều kiện nếu có. Bài 6. (4điểm)Dẫn luồng khí CO dư qua hỗn hợp các oxit : CaO ; CuO ; Fe 3O4 ; Al2O3 nung nóng (các oxit có số mol bằng nhau). Kết thúc phản ứng thu được chất rắn (A) và khí (B). Cho (A) vào H2O (lấy dư) được dung dịch (C) và phần không tan (D). Cho (D) vào dung dịch AgNO 3 (số mol AgNO3 bằng 7/4 số mol các oxit trong hỗn hợp đầu), thu được dung dịch (E) và chất rắn (F). Lấy khí (B) cho sục qua dung dịch (C) được dung dịch (G) và kết tủa (H). Viết các phương trình hoá học của phản ứng xảy ra, xác định thành phần của (A), (B), (C), (D), (E), (F), (G), (H). ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI 9 ( vòng hai) Môn hóa học Bài 1. (3điểm) Lấy mỗi chất một ít cho vào dung dịch HCl, hiện tượng như sau : – Nhận ra CuO : tan trong dung dịch HCl tạo dung dịch màu xanh. CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O – Nhận ra FeO : tan trong dung dịch HCl : FeO + 2HCl  FeCl2 + H2O 5
  6. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS – Nhận ra MnO2 : tan trong dung dịch HCl, cho khí màu vàng thoát ra : MnO2 + 4HCl  MnCl2 + Cl2 + 2H2O – Nhận ra Fe3O4 : tan trong dung dịch HCl tạo dd có màu vàng : Fe3O4 + 8HCl  2FeCl3 + FeCl2 + 4H2O – Nhận ra Ag2O : chất rắn chuyển từ màu đen sang màu trắng : Ag2O + 2HCl  2AgCl + H2O – Nhận ra FeS : tan trong dd HCl, có khí mùi trứng thối thoát ra : FeS + 2HCl  FeCl2 + H2S – Nhận ra hỗn hợp (FeO và Fe) : tan trong dd HCl, có khí không màu thoát ra: FeO + 2HCl  FeCl2 + H2O Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 Bài 2. (3điểm) Công thức phân tử của hợp chất hữu cơ có dạng : CxHyClz. Phương trình hoá học của phản ứng đốt cháy : y z y z CxHyClz + (x+ )O2  xCO2 + ( )H2O + zHCl 4 2 2x Theo đầu bài : = 2 2x = 2y – 2z y z y–z = 2z y = 3z x = 2z Công thức phân tử của chất hữu cơ : C2zH3zClz hay (C2H3Cl)n Vì khối lượng phân tử của chất hữu cơ rất lớn nên chất hữu cơ là 1 polime vậy CTCT của chất hữu cơ là : CH3 CH Cl n Bài 3. (3điểm) 1. Các phương trình phản ứng có thể xảy ra : to C + O2  CO2 (1) to CaCO3  CaO + CO2 (2) MgCO3 to to  MgO + CO2 (3) CuCO3  CuO to + CO2 (4) C + CO2  2CO (5) o C + CuO t Cu + CO (6) to CO + CuO  Cu + CO2 (7) CaO + 2HCl  CaCl2 + H2O (8) MgO + 2HCl  MgCl2 + H2O (9) 6
  7. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O (10) 2. Tính thành phần % khối lượng hỗn hợp : – Vì 1< d <1,57 nên hỗn hợp khí sau phản ứng gồm CO và CO. hh / N2 2 – Vì sau phản ứng có CO và CO2, các phản ứng xảy ra hoàn toàn nên chất rắn còn lại sau khi nung là : CaO ; MgO và Cu vậy không có phản ứng (10). – Khối lượng Cu = 3,2 g khối lượng CuCO3 trong hỗn hợp : 3,2 .124 = 6,2 (g) 64 – Gọi số mol C ; CaCO3 ; MgCO3 trong hỗn hợp lần lượt là a, b, c. – Theo đầu bài khối lượng CaO và MgO : 6,6 – 3,2 = 3,4 (g) 56b + 40c = 3,4. (*) 1,6 – Số mol CO và CO2 sau phản ứng nhiệt phân: 5 = 0,25 ( mol) 32 – Số mol C trong CO và CO2 bằng số mol C đơn chất và số mol C trong các muối cacbonat của hỗn hợp : a + b + c + 0,05 = 0,25. ( ) – Khối lượng hh là 14,4 g nên : 12a + 100b + 84c = 14,4 – 6,2 ( ) Kết hợp (*) ; ( ) ; ( ) ta có hệ phương trình : 56b 40c 3,4 a b c 0,2 Giải được: a = 0,125 ; b = 0,025 ; c = 0,05 12a 100b 84c 8,2 % Khối lượng các chất trong M: 0,125.12 % khối lượng C = .100% 10,42% 14,4 0,025.100 % khối lượng CaCO3 = .100% 17,36% 14,4 0,05.84 % khối lượng MgCO3 = .100% 29,17% 14,4 0,05.124 % khối lượng CuCO3 = .100% 43,05% 14,4 Bài 4. (4điểm) (0,1.44 1,8) 3 Số mol O2 tham gia phản ứng đốt cháy 3 g X : 0,1(mol) 32 Đặt CTTQ của A,B,C là CxHyOz. Phương trình phản ứng : y z y CxHyOz + x O2  xCO2 + H2O 4 2 2 Theo đầu bài số mol O2 = số mol CO2 = số mol H2O = 0,1 mol vậy : 7
  8. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS y z y x = x = 2x = y = 2z. 4 2 2 Vậy CTTQ của A, B, C là (CH2O)n Vì KLPT của C CTPT của B là C2H4O2 ; MB = 60 g n = 1 CTPT của A là CH2O ; MC = 30 g Công thức cấu tạo của A: H–CH=O B, C làm đỏ quỳ tím, trong B, C có nhóm –COOH, Vậy CTCT của B : CH3COOH. * Nếu C phản ứng với Na theo tỉ lệ 1 : 1 thì số mol các chất trong X là : 0,04 0,08 Số mol C = ; số mol B = ; số mol A = 0,04. 3 3 0,04 0,08 Khối lượng hỗn hợp = .90 + 60 + 0,04.30 = 4 g (trái giả thiết đầu bài). 3 3 Nếu C phản ứng với Na theo tỉ lệ 1:2 thì số mol các chất trong X : Số mol C = 0,01 ; số mol B = 0,02 ; số mol A = 0,03. Khối lượng hỗn hợp = 0,01.90 + 0,02.60 + 0,03.30 = 3 g (phù hợp đầu bài) Vậy CTCT của C là: CH3– CH –COOH hay CH2 –CH2–COOH. | | OH OH Bài 5. (3điểm) X : HO–CH2–CH2–COOH Y : CH3– CH –COOH | OH Z : CH3–O–CH2–COOH ; T : HCOO–CH2–CH2–OH ; R : HO–CH2–CH2–OH 2. Các phương trình hoá học của phản ứng : HO–CH2–CH2–COOH + 2Na  NaO–CH2–CH2–COONa + H2 HO–CH2–CH2–COOH + NaOH  HO–CH2–CH2–COONa + H2O H2SO4 HO–CH2–CH2–COOH+C2H5OH ‡A AAAAAA†A HO–CH2–CH2–COOC2H5 + H2O Bài 6. (4điểm) Gọi số mol mỗi oxit là a => số mol AgNO3 = 7a. + Phản ứng khi cho CO dư qua hỗn hợp các oxit nung nóng : to CO + CuO  Cu + CO2 a mol a mol a mol to 4CO + Fe3O4  3Fe + 4CO2 8
  9. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS a mol 3a mol 4a mol Thành phần của (A) : Cu = a mol ; Fe = 3a mol ; CaO = a mol ; Al2O3= a mol Thành phần khí (B) : CO2 = 5a mol ; CO dư + Phản ứng khi cho (A) vào nước dư : CaO + H2O  Ca(OH)2 a mol a mol Al2O3 + Ca(OH)2  Ca(AlO2)2 + H2O a mol a mol a mol Thành phần dung dịch (C) : Ca(AlO2)2 = a (mol) ; H2O Thành phần (D) : Cu = a(mol) ; Fe = 3a (mol) + Phản ứng khi cho (D) vào dung dịch AgNO3 : Fe + 2AgNO3  Fe(NO3)2 + 2Ag 3a mol 6a mol 3a mol 6a mol Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag 0,5a mol a mol 0,5a mol a mol Thành phần dung dịch (E) : Fe(NO3)2 = 3a mol ; Cu(NO3)2 = 0,5a mol ; H2O. Thành phần (F) : Ag = 7a mol ; Cu = 0,5a mol. + Phản ứng khi cho khí (B) sục qua dung dịch (C): CO2 + 3H2O + Ca(AlO2)2  CaCO3 + 2Al(OH)3 a mol a mol a mol 2a mol CO2 + CaCO3 + H2O  Ca(HCO3)2 a mol a mol a mol Thành phần dung dịch (G) : n = a mol ; H O Ca(HCO3 )2 2 Thành phần kết tủa (H) : n = 2a (mol). Al(OH)3 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI Môn: Hoá học 9 Thời gian: 150 phút ĐỀ BÀI: Câu 1 (3đ): Viết phương trình xảy ra giữa mỗi chất trong các cặp sau đây: 2 2 2 A. Ba và d NaHCO3 C. K và d Al2(SO4)3 D. Mg và d FeCl2 2 2 2 B. Khí SO2 và khí H2S D. d Ba(HSO3)2 và d KHSO4 E. Khí CO2 dư và d Ca(OH)2 Câu 2 (3đ): 9
  10. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Chỉ dùng một thuốc thử hãy phân biệt các dung dịch sau: NaOH, CuSO4, Fe(NO3)3, Fe(NO3)2, NH4Cl, AlCl3 Câu 3: (4đ) 1. Cho 44,2g một hỗn hợp của 2 muối sunfát của một kim loại hoá trị I và một kim loại hoá trị II tác dụng vừa đủ với dung dịch BaCl 2 thu được 69,9g một chất kết tủa. Tính khối lượng các muối thu được sau phản ứng? 2. Dẫn H2 dư đi qua 25,6g hỗn hợp X gồm Fe 3O4, ZnO, CuO nung nóng cho đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Sau phản ứng thu được 20,8g chất rắn. Hỏi nếu hoà tan hết X bằng dung dịch H2SO4 thì cần bao nhiêu gam dung dịch H2SO4 20%. Câu 4: (4đ) Cho 16,4g hỗn hợp M gồm Mg, MgO và CaCO 3 vào dung dịch HCl dư thì thu được hỗn hợp khí có tỉ khối hơi so với H 2 là 11,5. Cô cạn dung dịch sau phản ứng được 30,1g hỗn hợp muối khan. a. Tính khối lượng các chất trong hỗn hợp M? b. Nếu cho hỗn hợp M trên vào dung dịch H 2SO4 đặc nóng dư thu được 4,48l hỗn hợp X gồm 2 khí ở đktc có khối lượng 10,8g thì X gồm những khí gì? Câu 5( 3đ) Hoà tan m gam kim loại M bằng dung dịch HCl dư thu được V lít khí H2 (đktc) Cũng hòa tan m gam kim loại trên bằng dung dịch HNO3 loãng dư thu được V lít khí NO (đktc) a. Viết các phản ứng xảy ra? b. M là gì? Biết khối lượng muối Nitrat gấp 1,905 lần muối Clorua. Câu 6( 3đ) Hỗn hợp A gồm 2 kim hoại là Mg và Zn. B là dung dịch H2SO4 có nồng độ là x mol/l TH1: Cho 24,3g (A) vào 2l dung dịch (B) sinh ra 8,96l khí H2. TH2: Cho 24,3g (A) vào 3l dung dịch (B) sinh ra 11,2l khí H2. (Các thể tích khí đo ở đktc) a. Hãy CM trong TH1 thì hỗn hợp kim loại chưa tan hết, trong TH2 axít còn dư? b. Tính nồng độ x mol/l của dung dịch B và % khối lượng mỗi kim loại trong A? HƯỚNG DẪN ĐÁP ÁN Câu 1: Viết đúng mỗi phần được 05 x 6 = 3đ a. 2Ba + 2H2O -> Ba(OH)2 + H2 0,25 Ba(OH)2 + 2NaHCO3 -> Na2CO3 + BaCO3 + 2H2O 0,25 b. 2H2S + SO2 -> 3S + 2H2O 0,5 10
  11. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS c. 2K + 2H2O -> 2KOH +H2 0,25 6KOH + Al2(SO4)3 -> 3K2SO4 + 2Al(OH)3 0,25 KOH + Al(OH)3 -> KAlO2 + 2H2O 0,25 d. Ba(HSO3)2 + 2KHSO4-> K2SO4 +BaSO4+ SO2 + 2H2O 0.5 d. Mg + FeCl2 -> MgCl2 + Fe 0,25 e. CO2 + Ca(OH)2 -> CaCO3 + H2O 0,25 CaCO3 + H2O + CO2 -> Ca(HCO3)2 0,25 Câu 2: (3đ) a. - Biết dùng quỳ tím -> NaOH (quỳ xanh) 0,5đ - Từ NaOH nhận biết được các chất còn lại được 2,5đ và viết đúng các phương trình + Xuất hiện  xanh -> CuSO4 -> Viết PT 0,5đ + Xuất hiện  đỏ mâu -> Fe(NO3)3 -> Viết PT 0,5đ 2 + Xuất hiện  trắng xanh, hoá nâu trong K là Fe(NO3)2 -> Viết PT 0,5đ + Có khí mùi khai -> NH4Cl -> Viết PT 0,5đ + Xuất hiện  keo,  tan dần -> AlCl3 -> Viết PT 0,5đ Câu 3: a. Gọi kim loại hoá trị I là A, hoá trị II là B => Các muối sun fát: A2SO4, BSO4 0,5đ A2SO4 + BaCl2 => 2ACl + BaSO4 (1) BSO4 + BaCl2 -> BCl2 + BaSO4 (2) 0,5đ 69,9 Theo PT ta thấy n n 0,3mol BaCl 2 BaSO4 232 => Áp dụng ĐL TBKL: Tính được m muối sau phản ứng = 36,7g 1đ 2. Gọi x, y, z là số mol Fe3O4, ZnO, CuO (x,y,z>0) => 232x + 81y + 80z = 25,6 - Viết được phản ứng => Lập PT: Mkim loại = 168x + 65y + 64z = 20,8 11
  12. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS -> nO (oxít) = 4x + y + z = 0,3 mol 1đ - Viết PT: oxít + H2SO4 => nH2SO4 = nO = 0,3 mol m m 2 -> H2SO4 = 0,3 x98 = 29,4g => d H2SO4 = 147g 1đ Câu 4 (4đ): a. - Viết đúng các PT 0,75đ - Lập được các PT đại số, giải chính xác 1đ - Tính được khối lượng các chất trong M 0,5đ b. - Viết đúng mỗi PT được 0,25đ x 3 = 0,75đ - Khẳng định trong X có CO2 0,25đ H2S hoặc SO2 Tìm Mkhí còn lại = 64 -> Kết luận là SO2. Vậy hỗn hợp khí X gồm SO2 Và CO2 0,75đ Câu 5 (3đ): Kim loại M phản ứng với HCl có hoá trị n (m, n N) m n Kim loại M phản ứng với HCl có hoá trị m 0,5đ 2M +2nHCl = 2MCln + nH2 (1) (mol) x x nx 1đ 2 3M + mHNO3 -> 3M(NO3)m + mNO + H2O (2) (mol) x x mx 3 mx nx n 2 VìV V n n (chọn n = 2; m = 3) 0,5đ NO H 2 NO H 2 3 2 m 3 Mặt khác KL muối nitrat = 1,905 lần khối lượng muối clorua Nên: m 1,905m M 56(Fe) 1đ M .(NO3 )3 MCl2 Câu 6 (2đ): a. - Giải thích được TH1 dư kim loại, TH2 dư axít 1đ Viết đúng 2 PT 0,5đ -Xét TH2 lâp hệ phương trình 12
  13. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 65x+24y = 24,3 x =0,3 % Zn = 80,25% x+y = 0,5 y = 0,2 % Mg = 19,75% 1đ Xét TH1, nH2SO4 = nH2 = 0,4 mol =>CM H2SO4 = x M = 0,2M 0,5đ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO ĐỀ THI CHỌN HSG MÔN: HÓA HỌC LỚP 9 TẠO NĂM HỌC: 2013 - 2014 Thời gian làm bài: 150 phút ( không kể thời gian giao đề) ( Đề thi gồm 02 trang) Câu I: ( 4 điểm) Cho các dd muối A, B ,C ,D chứa các gốc axit khác nhau . Các muối B, C đốt trên ngọn lửa vô sắc phát ra ánh sáng màu vàng . - A tác dụng với B thu được dung dịch muối tan , kết tủa trắng E không tan trong nước là muối có gốc axit của axit mạnh , và giải phóng khí F không màu , không mùi , nặng hơn không khí .Tỉ khối hơi của F so với H2 bằng 22. - C tác dụng với B cho dd muối tan không màu và khí G không màu , mùi hắc , gây gạt ,nặng hơn không khí, làm nhạt màu dung dịch nước brôm. - D tác dụng với B thu được kết tủa trắng E.Mặt khác D tác dụng với dung dịch AgNO3 tạo kết tủa trắng. Hãy tìm A,B,C ,D,E ,F ,G và viết các PTHH xảy ra. Câu II : ( 4 điểm) 1.Chỉ dùng một thuốc thử duy nhất hãy phân biệt các chất bột màu tương tự nhau , chứa trong các lọ mất nhãn sau:CuO, Fe3O4,(Fe + FeO), Ag2O, MnO2. Viết các PTHH xảy ra. 2. Cho hỗn hợp chất rắn gồm FeS 2, CuS , Na2O. Chỉ được dùng thêm nước và các điều kiện cần thiết ( nhiệt độ, xúc tác ) . Hãy trình bày phương pháp và viết các phương trình hóa học xảy ra để điều chế FeSO4, Cu(OH)2. Câu III : ( 3 điểm) Cho 27,4 gam bari vào 400 gam dung dịch CuSO4 3,2% , thu được khí A , kết tủa B và dung dịch C. 1. Tính thể tích khí A (đktc) 2. Nung kết tủa B ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi thì thu được bao nhiêu gam chất rắn? Câu IV : ( 4 điểm ) Chia 8,64 gam hỗn hợp Fe, FeO, và Fe2O3 thành 2 phần bằng nhau. Phần 1 cho vào cốc đựng lượng dư dung dịch CuSO 4, sau khi phản ứng hoàn toàn thấy trong cốc có 4,4 gam chất rắn. Hòa tan hết phần 2 bằng dung dịch HNO 3 loãng, thu được dung dịch A và 0,448( lít) khí NO duy nhất (đktc). Cô cạn từ từ dung dịch A thu được 24,24 gam một muối sắt duy nhất B. 1. Tính % khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp đầu. 2. Xác định công thức phân tử của muối B. 13
  14. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Câu V: (5 điểm) Hòa tan 6,45 gam một hỗn hợp gồm 2 kim loại A và B (đều có hóa trị II ) trong dd H2SO4 loãng ,dư .Sau khi kết thúc phản ứng người ta thu được 1,12 lít khí (đktc ) và còn lại 3,2 gam chất rắn không tan . Lượng chất rắn không tan này tác dụng vừa đủ với 200 ml dd AgNO3 0,5M thu được dung dịch D và kim loại E. Lọc bỏ E rồi cô cạn dung dịch D thu được muối khan F. 1 . Xác định 2 kim loại A và B , biết rằng A đứng trước B trong dãy hoạt động hóa học của kim loại. 2 . Đem nung F một thời gian người ta thu được 6,16 gam chất rắn G và hỗn hợp khí H .Tính thể tích hỗn hợp khí H ở đktc. - Hết - HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI CHỌN HSG MÔN: HÓA HỌC 9 Năm học 2013 – 2014 Câu I: ( 4 điểm ) -Mỗi chất 0,4 điểm × 7 chất = 2,8 điểm. A : Ba(HCO3)2 B : NaHSO4 C : Na2SO3 D: BaCl2 E: BaSO4 F : CO2 G: SO2 -Mỗi phương trình : 0,3 điểm × 4 = 1,2 điểm Ba(HCO3)2 + 2NaHSO4 → BaSO4 ↓ + Na2SO4 + 2CO2 + H2O Na2SO3 + 2NaHSO4 → 2Na2SO4 + SO2 ↑ + H2O BaCl2 + 2NaHSO4 → BaSO4 ↓ + Na2SO4 + 2HCl BaCl2 + 2AgNO3 → 2AgCl ↓ + Ba(NO3)2 Câu II: ( 4 điểm ) 1.Phân biệt được mỗi lọ 0,4 điểm × 5 lọ = 2 điểm. - Hòa tan từng chất bột đựng trong các lọ vào dung dịch HCl đặc : + Bột tan có tạo khí màu vàng lục nhạt thoát ra có mùi hắc đó là MnO2. MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2 ↑ + 2H2O + Bột tan có bọt khí không màu thoát ra đó là ( Fe + FeO) Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 ↑ 14
  15. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O + Có tạo kết tủa màu trắng đó là Ag2O. Ag2O + 2HCl → 2AgCl ↓ + H2O + Bột tan có tạo dung dịch màu xanh , đó là CuO. CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O +Bột tan có tạo dung dịch màu vàng nhạt đó là : Fe3O4 Fe3O4 + 8HCl → FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O 2. Điều chế được mỗi chất : 1 điểm × 2 = 2 điểm. - Hòa tan hỗn hợp vào nước lọc , tách lấy chất rắn FeS2, CuS và dung dịch NaOH. Na2O +H2O → 2NaOH - Điện phân nước thu được H2 và O2: 2H2O 2H2 +O2 (1) - Nung hỗn hợp FeS2, CuS trong O2 (1) dư đến phản ứng xảy ra hoàn toàn được hỗn hợp rắn Fe2O3, CuO và khí SO2. 4FeS2 +11O2 2Fe2O3 + 8SO2 2CuS + 3O2 2CuO + 2SO2 - Tách lấy khí SO2 cho tác dụng với O2 (1) dư có xúc tác , sau đó đem hợp nước được dung dịch H2SO4. 2SO2 + O2 2SO3 SO3 + H2O → H2SO4 (2) - Lấy hỗn hợp rắn : Fe2O3, CuO đem khử hoàn toàn bằng H2 (1) dư ở nhiệt độ cao được hỗn hợp Fe, Cu. Hoà tan hỗn hợp kim loại vào dd H2SO4 loãng (2) , được dung dịch FeSO4. Phần không tan Cu tách riêng. Fe2O3 + 3H2 2Fe + 3H2O CuO + H2 Cu + H2O Fe + H2SO4 loãng → FeSO4 + H2 ↑ - Cho Cu tác dụng với O2 (1) tạo ra CuO sau đó hòa tan vào dung dịch H2SO4 (2) rồi cho tiếp dung dịch NaOH vào , lọc tách thu được kết tủa Cu(OH)2 . 2Cu + O2 2CuO CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O CuSO4 + 2 NaOH → Cu(OH)2 ↓ + Na2SO4 Câu III : ( 3 điểm ) -Viết PTHH, tìm số mol ban đầu : 1 điểm Các PTHH: Ba +2H2O → Ba(OH)2 + H2 ↑ CuSO4 + Ba(OH)2 → Cu(OH)2 ↓ + BaSO4↓ Số mol Ba = 0,2 mol, số mol CuSO4 = 0,08 mol 1. ( 1 điểm ) 15
  16. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Thể tích H2 là 4,48 lit. 2. ( 1 điểm ) Kết tủa B gồm : Cu(OH)2 và BaSO4. Khi nung : Cu(OH)2 CuO + H2O Khối lượng chất rắn ( BaSO4 + CuO ) = 0,08.233 + 0,08.80 = 25,4 (g) Câu IV: ( 4 điểm) 1. (2 điểm ) Gọi x, y,z là số mol của Fe , FeO , Fe2O3 có trong mỗi phần của hỗn hợp ta có : 56x + 72y + 160z = 4,32 (*) Phần 1: Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu (1) Chất rắn gồm : Cu, FeO , Fe2O3. Ta có : 64x + 72y + 160z = 4,4 ( ) Phần 2: Số mol NO = 0,02 ( mol) Fe + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO ↑ + 2H2O (2) 3FeO + 10HNO3 → 3Fe(NO3)3 + NO ↑ + 5H2O (3) Fe2O3 + 6HNO3 →2Fe(NO3)3 +3H2O (4) Theo PT (2,3): Số mol NO = 3x + y = 0,06 ( mol) ( ) Giải hệ PT: (*)( )( ) ta được : x = 0,01 , y = 0,03 , z = 0,01 → % Fe = 12,96 % → % FeO = 50 % → % Fe2O3 = 37,04 % 2. ( 2 điểm) Khi cô cạn dung dịch ta được muối Fe(NO)3 với số mol là : x + y + 2z = 0,01 + 0,03 + 2.0,01 = 0,06 ( mol) Nếu là muối khan thì khối lượng sẽ là : 242.0,06 = 14,52 (g) < 24,24 (g) Vì vậy muối sắt thu được là loại tinh thể ngậm nước : Fe(NO)3.n H2O. Ta có khối lượng phân tử của muối B là : (24,24 : 0,06 ) = 404 → ( 242 +18n )= 404 → n = 9 Vậy CTPT của muối B là Fe(NO)3.9H2O. Câu V: ( 5 điểm ) 1. (2 điểm) -Chất rắn không tan có khối lượng 3,2 gam là kim loại B. → mA = 6,45 – 3,2 = 3,25 (g) -PTHH : A + H2SO4 → ASO4 + H2 ↑ Theo PT → MA = 3,25:0,05 =65 → A là kẽm (Zn) -PTHH: B + 2AgNO3 → B(NO3)2 + 2Ag↓ Theo PT → MB = 3,2 : 0,05 = 64 → B là đồng ( Cu) 2. (3 điểm) 16
  17. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS D là dung dịch Cu(NO3)2 , muối khan F là Cu(NO3)2 . Từ PT (2) : nF = nB = 0,05 (mol) Nhiệt phân F : 2Cu(NO3)2 2CuO + 4NO2 ↑ + O2 ↑ Nếu Cu(NO3)2 phân hủy hết thì G là CuO với khối lượng là : 0,05.80 = 4 (g) < 6,16 (g) ( Vô lý ) Vậy G gồm CuO và Cu(NO3)2 dư. Gọi x là số mol Cu(NO3)2 bị nhiệt phân: → mG = ( 0,05 – x ).188 + 80x = 6,16 → x = 0,03 (mol) Theo PT (3) : VH = ( 0,06 + 0,015 ) .22,4 = 1,68 (lít) - Hết - PHÒNG GD&ĐT ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9 NĂM HỌC 2013 - 2014 MÔN: HOÁ HỌC (Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian giao đề) Câu 1:(5điểm ) a/ Viết phương trình phản ứng của Ba(HCO3)2 với mỗi chất sau : Ca(OH)2, HNO3, K2SO4, KHSO4, H2SO4, dung dịch ZnCl2 . b/ Viết 7 phương trình phản ứng thể hiện các phương pháp khác nhau để điều chế muối ZnCl2. Câu 2:(5,5 điểm ) a/ Có 5 mẫu kim loại :Ba, Mg, Fe, Ag, Al chỉ dùng dung dịch H 2SO4 loãng (không được dùng chất khác ). Hãy nhận biết ra 5 kim loại trên. b/ Tách các chất ra khỏi hỗn hợp gồm : SiO2, ZnO, Fe2O3 . Câu 3: (2,5 điểm ): Cho m gam kim loại Na vào 200 gam dung dịch Al 2(SO4)3 1,71% . Phản ứng xong thu được 0,78 gam kết tủa. Tính m ? 17
  18. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Câu 4: (3 điểm ) : Hoà tan một lượng muối cacbonat của một kim loại hoá trị II bằng axit H2SO4 14,7%. Sau khi khí không thoát ra nữa, lọc bỏ chất rắn không tan thì được dung dịch có chứa 17% muối sun phát tan. Hỏi kim loại hoá trị II là nguyên tố nào? Câu 5: (4điểm ): Cho 50ml dung dịch Fe 2(SO4)3 tác dụng với 100ml dung dịch Ba(OH) 2. Kết tủa thu được sau khi làm khô và nung ở nhiệt độ cao thì cân được 0,859 gam. Nước lọc còn lại phản ứng với 100 ml dung dịch H 2SO4 0,5M tạo ra chất kết tủa, sau khi nung cân dược 0,466 gam. Giải thích hiện tượng, viết phương trình phản ứng và tính nồng độ mol của các dung dịch đầu? ( Biết: Fe = 56 ; Ba = 137; Na = 23 ; S = 32; Al = 27; Mg = 24; H = 1; O = 16) HẾT. Đáp án và biểu điểm Câu Đáp án Điểm Câu 1 a/ Phần a: (5điểm) Ba(HCO3)2 + Ca (OH)2 -> BaCO3  + CaCO3  + 2 H2O mỗi PT Ba(HCO3)2 + 2HNO3 -> Ba (NO3)2 + 2 H2O + 2 CO2  0,25 Ba(HCO3)2 + K2 SO4 -> BaSO4 +2 KHCO3 điểm) Ba(HCO3)2 +2 KH SO4 -> BaSO4 + K2SO4 + 2 H2O + 2CO2  Ba(HCO3)2 + H2SO4 -> BaSO4+ 2 H2O + 2CO2  Ba(HCO3)2 + ZnCl2-> Zn (OH)2 + BaCl2 + 2 CO2  b/ KL + Ax Zn+ 2 HCl -> ZnCl2 + H2  KL + PK Zn + Cl 2-> ZnCl 2 Phần a: KL + M Zn + CuCl2 -> ZnCl2 + Cu mỗi PT Ax + M ZnCO3 + 2 HCl -> ZnCl 2 + H2O + CO2  0,5 M + M Zn SO4 + Ba Cl2 -> Ba SO4 + Zn Cl2 điểm) Oxit + Ax ZnO + 2HCl -> ZnCl 2 + H2O Bazo+ Ax Zn ( OH)2 + 2 HCl -> Zn Cl2 + 2 H2O Câu 2 a/ Phần a: (5,5điểm) Lấy mỗi mẫu kim loại 1 lượng nhỏ cho vào 5 cốc đựng dung dịch 2,5điểm H2SO4 loãng. (Nhận 18
  19. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS - Cốc nào không có khí bay lên là Ag ( không tan) biết mỗi - Cốc nào có khí bay lên và có  là Ba KL 0,5 Ba + H2SO4 -> Ba SO4  + H2  (1) điểm) - Các cốc có khí  : Al, Mg, Fe 2Al + 3H2SO4 -> Al2 (SO4)3 +3 H2  (2) Mg + H2SO4 -> MgSO4 + H2  (3) Fe + H2SO4 -> FeSO4 + H2  (4) Thêm tiếp Ba vào cốc có phản ứng (1) thì xảy ra phản ứng có sau Ba + 2 H2O -> Ba (OH)2 + H2  (5) Lọc kết tủa được dung dịch Ba(OH)2 - Lấy 1 lượng nhỏ mỗi kim loại còn lại cho tác dụng với dung dịch Ba(OH)2 nhận được Al vì có phản ứng tạo khí. Al + 2 H2O + Ba (OH)2 -> Ba(AlO2)2 + 3 H2  (6) đồng thời cho Ba (OH)2 vào 2 dung dịch muối của 2 kim loại còn lại ( phản ứng 3 và 4) Ta nhận được săt vì kết tủa đổi màu khi để trong không khí. Fe SO4 + Ba (OH)2 -> Ba SO4 + Fe (OH)2  (7) 4 Fe (OH)2  + O2 + 2 H2O -> 4 Fe ( OH)3  (8) Trắng xanh Nâu đỏ Còn lại kết tủa không đổi màu là Mg(OH)2-> nhận được Mg Phần b: 3 điêm b/ Hòa tan hỗn hợp trong HCl dư tách được SiO2 (Tách ZnO + 2HCl -> Zn Cl2 + H2O được Fe2 O3 + 6 HCl -> 2 FeCl3 + 3H2O + Dung dịch muối lọc + NaOH dư: mỗi oxit 1 điểm) HCl + NaOH -> NaCl + H2O Zn Cl 2 + 2 NaOH -> Zn (OH)2 + 2 NaCl Zn ( OH) 2 + 2 NaOH -> Na2ZnO2  + 2 H2O Fe Cl 3 + 3 NaOH -> Fe (OH)3 + 3 NaCl + Lọc tách kết tủa nung ở nhiệt độ cao t 2 Fe( OH) 3 - > Fe2O3 + 3 H2O tách được Fe2O3 Sục CO2 vào dung dịch còn lại có phản ứng. Na2ZnO2 + 2 CO2 + 2 H2O -> Zn ( OH) 2  + 2 NaHCO3 19
  20. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Nung kết tủa tách ZnO t Zn (OH) - >ZnO + H2O Câu 3 Các phản ứng có thể xảy ra (2,5điểm) 2 Na + 2 H2O -> 2 NaOH + H2  (1) 0,25 điểm 6NaOH + Al 2(SO4)3 -> 2 Al (OH)3 + 3 Na2 SO4 (2) 0,25 Al (OH)3 + NaOH -> Na Al O2 + 2 H2O (3) điểm Ta có: (Al SO ) = 0,01mol n 2 4 3 0,25 0,78 nAl(OH)3 = = 0,01 mol ( có 2 TH) điểm 78 TH 1: 0,25 Chỉ có phản ứng (1,2) tạo ra 0,01 mol kết tủa điểm 1 Theo (2) nAl2 (SO4)3 = nAl(OH)3 = 0,005 mol 2 0, n(Al2SO4)3 dư = 0,01- 0,005 = 0,005 mol 75điểm Theo (1,2) nNa = nNaOH= 3nAl(OH)3 = 0,03 mol Vậy khối lượng Na đã dùng: m = 0,03 . 23 = 0, 69 (gam) TH2 Kết tủa tan 1 phần còn lại 0,01 mol ( 0,78 g) có phản ứng (1,2,3) Theo (2) nAl(OH)3 = 2n(Al2SO4)3 = 2 . 0,01 = 0,02 mol Kết tủa tan ở (3) là 0,02- 0,01 = 0,01 mol Theo phản ứng (3) nNa = nNaOH = 6 nAl2 (SO4)3 + n tan = 0,07 mol 0,75điểm Vậy khối lương Na đã dùng m = 0,07 .23 = 1,61 gam Đ/ S : TH1 m= 0,69 gam TH2 m= 1,61 gam Câu 4 ( 3điểm) Giả sử có 100g dung dịch H2SO4 -> mH2SO4 = 14, 7 (g) H SO = 14,7 : 98 = 0,15 mol n 2 4 0,5 điểm PT: RCO3 + H2SO4 -> RSO4 + H2O + CO2  Mol 0,15 0,15 0,15 0,15 0,5 điểm Sau phản ứng: Mctan = ( R + 96). 0,15 gam 20
  21. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 0,5 điểm mdd sau p/ư = mRCO3 + m dd axit – mCO2 = ( R+ 60). 0,15 + 100 – (44.0,15) = R. 0,15 + 9+ 100 - 6,6 = 0,15 R + 102,4 0,5 điểm C % = (0,15R 14,4)100 = 17 (%) 0,15R 102,4 Giải PT ta có: R= 24 ( Magiê) Vậy KL hoá trị II là Magiê 1 điểm Câu 5 PT phản ứng: (4điêm) Fe2(SO4)3 + 3 Ba(OH) 2 -> 3 BaSO4 + 2 Fe(OH)3 (1) 0,5 điểm t 2 Fe(OH)3 - > Fe2O3 + 3 H2O (2) 0,5 điểm Nước lọc có Ba(OH) 2 có p/ư tạo kết tủa Ba(OH)2 + H2SO4 -> BaSO4  + 2H2O (3) Sau khi nung, khối lượng chất rắn là: 0,5 điểm m BaSO4 + mFe2O3 = 0,859 (g) 0,25 Gọi nFe2O3 = x (mol) điểm Theo (1,2,3) ta có: 3 Ba(OH) 2 -> 3 BaSO4 -> 2 Fe(OH)3 ->Fe2O3 mol 3x 3x 2x x Khối lượng sau khi nung là: 3x . 233 + 160. x = 0, 859 0,25 x = 0,001 mol điểm Theo (1) nBa(OH)2 = 0,001.3 = 0,003 mol 0,5 điểm mà nH2SO4 = 0,005 mol và nBaSO4 = 0,002 mol Chứng tỏ H2SO4 dư và Ba(OH)2 p/ư hết 0,466 nBa(OH)2 = nBaSO4 = 0,002mol 233 Vậy trong 100 ml dung dịch Ba(OH)2 có 0,003 + 0,002 = 0,005 mol 0,25 -> CM Ba(OH)2 = 0,05 M điểm Theo (1) 21
  22. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 0,003 1 0,001mol nFe2(SO4)3 = nBa(OH)2 = 3 3 0,25 0,001 điểm CM Fe2(SO4)3 = 0,02M 0,05 Đ/ S : 0,05 M và 0,02 M 0,5 điểm 0,5 điểm Trường THCS Võ Lao ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9 Năm học 2015 - 2016 Năm học: 2013 - 2014 Môn : Hóa học Thời gian làm bài: 150 phút không kể thời gian giao đề Câu 1(4,0 điểm). Cho sơ đồ biến hóa sau: + E X + A (1) (5) F + G + E X + B (2) (6) H (7) F Fe (3) + I +L X + C K H + BaSO4 (4) (8) (9) X + D + M X +G H (10) (11) Câu 2:(3điểm) 1. Một hỗn hợp gồm Al, Fe, và Ag. Bằng phương pháp hóa học hãy tách riêng từng kim loại ra khỏi hỗn hợp. 2. Có 5 lọ mất nhãn đựng 5 dung dịch: NaOH, KCl, MgCl2, CuCl2, AlCl3. Hãy nhận biết từng dung dịch trên mà không dùng thêm hóa chất khác. Viết các phương trình phản ứng xảy ra. Câu 3(2,5 điểm) 22
  23. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Cho 30,6 gam hỗn hợp X gồm Cu và Fe3O4 tác dụng với 500 ml dung dịch HNO3 loãng, đun nóng và khuấy đều. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 1,68 lit khí NO(sản phẩm khử duy nhất, ở đktc), dung dịch Y và còn lại 1,2 gam kim loại. a) Viết phương trình phản ứng xảy ra. b) Tính nồng độ mol của axit HNO3. Câu 4:(4 điểm) 1. Nung 15,2 gam hỗn hợp FeO và Fe2O3 trong một bình kín có chứa 11,2 lít khí CO (đktc). Sau phản ứng hoàn toàn thu được 18 gam hỗn hợp khí. Biết rằng X bị khử hoàn toàn thành Fe. a. Xác định thành phần các chất trong hỗn hợp khí. b. Tính khối lượng sắt thu được và khối lượng 2 oxit ban đầu. 2. Hòa tan 15,3 gam hỗn hợp hai muối cacbonat của hai kim loại hóa trị I, II vào dung dịch HCl dư thu được dung dịch X và 3,36 lit khí (đktc). Tính khối lượng muối khan thu được khi cô cạn dung dịch X? Câu 5: (3,5 điểm) 1. Cho 2,4 gam kim loại M tác dụng hết với dung dịch H2SO4 loãng thì thu được 0,1 mol khí H2 ở đktc. a. Xác định kim loại M. b. Từ M, viết các phương trình phản ứng điều chế trực tiếp lần lượt từng chất MCl2, M(NO3)2. 2. Cho 3,42 gam Al2(SO4)3 phản ứng với 50 ml dung dịch NaOH thu được 0,78 gam kết tủa. Tính nồng độ mol/lit của dung dịch NaOH. Câu 6:(3điểm) Hòa tan hết 22,4 gam CaO vào nước dư thu được dung dịch A. 1. Nếu cho khí cacbonic sục hết vào dung dịch A thì thu được 5,0 gam kết tủa. Tính thể tích khí cacbonic (ở đktc) tham gia phản ứng. 2. Nếu hòa tan hoàn toàn 56,2 gam hỗn hợp MgCO3 và BaCO3 (có thành phần thay đổi trong đó có a% MgCO3) bằng dung dịch HCl, tất cả khí thoát ra hấp thụ hết vào dung dịch A thì thu được kết tủa B. Tình giá trị của a để lượng kết tủa B nhỏ nhất. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM Câu Nội dung Điểm Câu1 - Tìm đươc CTHH của các chất 1,25điểm 4điểm X là Fe3O4 ; D là C ; H là FeCl2 A là H2 ; E là Cl2 ; I là H2SO4 23
  24. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS B là CO ; F là FeCl3 ; K là FeSO4 C là Al ; G là HCl ; L là BaCl2 M là O2 - Viết PTHH 2,75 điểm to 1. Fe3O4 + 4H2 3Fe + 4H2O to 2. Fe3O4 + 4CO 3Fe + 4CO2 to 3. 3Fe3O4 + 8Al 9Fe + 4Al2O3 to 4. Fe3O4 + 2C 3Fe + 2CO2 5. 2Fe + 3Cl2 2 FeCl3 6. Fe + 2HCl FeCl2 + H2 7. 2FeCl2 + Cl2 2 FeCl3 8. Fe + H2SO4 FeSO4 9. FeSO4 + BaCl2 FeCl2 + BaSO4 10. 3Fe + 2O2 Fe3O4 11. Fe3O4 + 8 HCl FeCl2 +2 FeCl3 + 4H2O Câu 2 1. Cho hỗn hợp tan trong NaOH dư, Fe và Cu không tan 1,5điểm (3điểm) 2Al + 2NaOH + 2H2O 2NaAlO2 + 3H2 Dẫn CO2 vào nước lọc. Sau đó lọc tách kết tủa đem nung ở nhiệt độ cao: NaAlO2 + 4H2O + CO2 Al(OH)3 + NaHCO3 t0 2Al(OH)3 Al2O3 + 3H2O đpnc 2Al2O3 4Al + 3O2 - Cho hỗn hợp Fe và Cu không tan vào dung dịch HCl dư, Cu không tan, lọc thu được Cu Fe + 2HCl FeCl2 + H2 -Lấy dung dịch thu được cho tác dụng với NaOH dư, lọc kết tủa nung đến khối lượng không đổi, đẫn luồng khí CO dư đi qua HCl + NaOH NaCl + H2O FeCl2 + 2NaOH Fe(OH)2 + 2NaCl 4Fe(OH)2 + O2 2Fe2O3 + 4H2O Fe2O3 + 3CO 2Fe + 3 CO2 24
  25. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 2. 1,5 điểm - Dung dịch có màu xanh lam là CuCl2 - Lấy dung dịch CuCl2 cho tác dụng với 4 dung dịch còn lại, dung dịch nào tạo kết tủa là NaOH: CuCl2 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl - Lấy dung dịch NaOH cho tác dụng với 3 dung dịch còn lại + Dung dịch nào không có kết tủa là KCl + Dung dịch nào có kết tủa trắng là MgCl2 MgCl2 + 2NaOH Mg(OH)2 + 2NaCl + Dung dịch nào có kết tủa trắng, kết tủa tan trong kiềm dư là AlCl3 AlCl3 + 3NaOH Al(OH)3 + 3NaCl Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2 H2O Câu 3 3 Cu + 8HNO3 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O (1) 0,25 (2,5 điểm) Mol x  8x/3  2x/3 0,25 3Fe3O4 + 28HNO3 9Fe(NO3)3 + NO + 14H2O (2) 0,25 Mol y  28y/3  3y  y/3 0,25 2Fe(NO3)3 + Cu Cu(NO3)2 + 2Fe(NO3)3 (3) 0,25 Mol 3y  3y/2 0,25 Có 1,2 gam kim loại không tan nên Cu dư chuyển Fe3+ hết thành Fe2+ Gọi số mol Cu phản ứng 1 là x mol, số mol Fe3O4 là y mol nNO = 1,68/ 22,4 = 0,075 mol Theo PT và ĐB ta có 2x/3 + y/3 = 0,075 0,25 64(x + 3y/2) + 232y = 30,6 – 1,2  x=0,075 0,25 y= 0,075 25
  26. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Số mol HNO3 đã dùng là : ( 8x/3 + 28y/3 ) = 0,9 mol 0,25 CM HNO3 = 0,9 : 0,5 =1,8M 0,25 Câu 4 1. (4 điểm) a. Xác định thành phần hỗn hợp khí. 0,5 to FeO + CO Fe + CO2 (1) to Fe2O3 + CO 2Fe + 3 CO2 (2) Vì sau phản ứng thu được hỗn hợp khí  CO còn dư. Vậy hỗn hợp 0,25 khí gồm CO dư và CO2 b. Gọi x,y là số mol FeO, Fe2O3 tham gia phản ứng. 0,25 Ta có: 72x + 160y = 30,4 (*) Từ PTPƯ 1,2 nCO = x +3y = nCO2  nCO dư = 1- (x + 3y) Theo đb : mCO + mCO2 = 36 28(1 – x- 3y) + 44(x +3y) = 36 0,25 x+ 3y = 0,5 ( ) Từ (*) và ( ) ta được : x= 0,2 ; y = 0,1 0,5 mFe = (0,2 + 2.0,1).56 = 22,4 g 0,25 mFeO = 0,2.72 = 14,4 g 0,25 mFe2O3 = 0,1. 160 = 16 g 0,25 2.Gọi CTHH muối cacbonat của kim loại hóa trị I và II là M2CO3 Và NCO3 M2CO3 + 2HCl 2MCl + CO2 + H2O (1) 0,5 NCO3 + 2HCl 2MCl2 + CO2 + H2O (2) nCO2 = 6,72: 22,4 = 0,3 mol 0,25 Ta có khối lượng muối tăng = 11nCO2 =11.0,3 =3,3 g 0,25 Khối lượng muối thu được là 30,6 +3,3 =33,9g 0,5 Câu 5 1. (3,5điểm) a. 2M + nH2SO4 M2(SO4)n + nH2 0,25 mol 0,2/n 0,1 26
  27. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Ta có: M = 2,4(0,2/n) = 12n 0,5 n 1 2 3 M 12 24 36 0,25 Kết luận Loại Mg Loại t0 b. Mg + Cl2 MgCl2 0,25 Mg + Cu(NO3)2 Mg(NO3)2 + Cu 0,25 2. nAl2(SO4)3 = 0,01 mol 0,25 nAl(OH)3 = 0,01 mol *Trường hợp 1: Al2(SO4)3 dư 0,25 Al2(SO4)3 + 6NaOH 2Al(OH)3 + 3Na2SO4 mol 0,005 0,03 0,01 0,25  CM NaOH = 0,03:0,05 = 0,6M *Trường hợp 2: Al2(SO4)3 thiếu Al2(SO4)3 + 6NaOH 2Al(OH)3 + 3Na2SO4 0,25 mol 0,01 0,06 0,02 Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2H2O 0,25 mol 0,01 0,01 0,01  CM NaOH = 0,07: 0,05 = 1,4M 0,25 Câu 6 1. (3 điểm) CaO + H2O  Ca(OH)2 (1) CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O (2) 0,5 CaCO3 + H2O + CO2  Ca(HCO)3 (3) nCaO = nCa(OH)2 = 22,4: 56 = 0,4 mol nCaCO3 = 5: 100 = 0,05 mol Trường hợp 1:Ca(OH)2dư, không xảy ra phản ứng 3 0,5 Theo PTPƯ(2): nCO2 = nCaCO3 = 0,05 mol  VCO2 = 0,05.22,4 = 1,12 lít Trường hợp 2: Ca(OH)2 thiếu 27
  28. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Theo PTPƯ (2) nCO2 = nCa(OH)2 = 0,4 mol 05 nCaCO3 ở phản ứng 3 = 0,4 – 0,05 = 0,35 mol Theo PTPƯ (3) nCO2 = nCaCO3 =0,35 mol VCO2 = 0,75. 22,4 = 16,8 lit 2. MgCO3 + 2HCl  MgCl2 + CO2 + H2O (4) 0,25 BaCO3 + 2HCl  BaCl2 + CO2 + H2O (5) Lượng CO2 lớn nhất khi a = 100. Số mol CO2 = 56,2: 84 = 0,669mol 0,25 Lượng CO2 nhỏ nhất khi a = 0. Số mol CO2 = 56,2: 197 = 0,285mol 0,25 0,285 nCa(OH)2 0,25 nCaCO3 = 0,4- (0,669- 0,4) = 0,131 mol 0,25 Vậy khi a = 100 thì lượng kết tủa bé nhất. ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI MÔN HÓA HỌC LỚP 9 (Thời gian làm bài: 150 phút) Câu I: (3 điểm) 1. Từ các chất KMnO4, Zn có thể điều chế được các khí nào? Viết các phương trình hóa học xảy ra (ghi rõ điều kiện phản ứng nếu có)? 2.Phi kim R hợp với oxi tạo ra oxit cao nhất có công thức là R2O5. Trong hợp chất của R với hiđro thì R chiếm 82,35% khối lượng. Xác định tên nguyên tố R và viết công thức của R với hiđro và oxi. Câu II: (4,5 điểm) 1. Trình bày phương pháp hóa học để tách riêng các muối từ hỗn hợp chất rắn gồm BaCl2, FeCl3 và AlCl3. 2. Có ba lọ đựng ba chất rắn KCl, NH4NO3, Ca(H2PO4)2. Hãy nhận biết mỗi lọ bằng phương pháp hóa học. Câu III: (3,5 điểm) Thí nghiệm: Làm bay hơi 60 gam nước từ dung dịch NaOH có nồng độ 15% được dung dịch mới có nồng độ 18%. 1. Hãy xác định khối lượng dung dịch NaOH ban đầu. 28
  29. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 2. Cho m gam natri vào dung dịch thu được trong thí nghiệm trên được dung dịch có nồng độ 20,37%. Tính m. Câu IV: (4 điểm) Nhúng 1 thanh sắt nặng 100 gam vào 500ml dung dịch hỗn hợp CuSO4 0,08M và Ag2SO4 0,004M. Sau 1 thời gian lấy thanh sắt ra cân lại và thấy khối lượng là 100,48 gam. Tính khối lượng kim loại bám vào thanh sắt và nồng độ mol các chất trong dung dịch sau phản ứng. Giả sử thể tích dung dịch thay đổi không đáng kể. Câu V (5 điểm) Cho 7,22 gam hỗn hợp A gồm Fe và kim loại M có giá trị không đổi. Chia hỗn hợp làm hai phần bằng nhau. Hòa tan hết phần I trong dung dịch axit HCl thu được 2,128 lit H2. Hòa tan hết phần II trong dung dịch HNO3 tạo ra 1,792 lít NO duy nhất. Thể tích các khí đó ở đktc. 1. Xác định kim loại M. 2. Tính % mỗi kim loại trong A. Hết . Cho biết: H=1; O=16; Na=23; Cu=64; Zn= 65; Fe=56; Ag=108;Cl=35,5; Al= 27; S=32; N=14 BIỂU ĐIỂM VÀ ĐÁP ÁN MÔN HÓA HỌC Câu I: (3đ) to 1. Điều chế khí oxi: 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 (0,25đ) ĐPNC - Điều chế Cl2: BaCl2 Ba + Cl2 (0,25đ) - Điều chế H2: Zn + H2SO4 (loãng) ZnSO4 + H2 to (0,25đ) - Điều chế SO2: Zn + 2H2SO4 đặc ZnSO4 + SO2 + 2H2O 2. Gọi hóa trị của R trong hợp chất với hiđro là n => CTHH là RHn (0,25đ) R - Ta có %R .100 82,35 R 4,67n R n (0,5đ) - Vì n là hóa trị nên chỉ nhận các giá trị 1,2,3 . (0,5đ) n 1 2 3 4 5 6 7 R 4,67 9,33 14 19 23 28 33 - Với n =3, R=14=>R là nitơ,kí hiệu là N (0,5đ) 0,5 - CT của R với hiđrô là NH3, với oxi là N2O5 Câu II: (4,5đ) 0,5 1. Cho hỗn hợp 3 muối vào cốc đựng dd NH3 dư FeCl3 + 3NH3 + 3H2O Fe(OH)3 +3NH4Cl 29
  30. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS AlCl3 3NH 3 3H 2O Al(OH)3  3NH 4Cl - Lọc tách Fe(OH)3, Al(OH)3 cô cạn dung dịch rồi nung nóng ở nhiệt độ cao tách được BaCl 2 t0 NH4Cl NH3 + HCl 1,0 - Cho hỗn hợp Fe(OH)3, Al(OH)3 vào dung dịch NaOH dư Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2H2O Fe(OH)3 không phản ứng lọc tách ra cho tác dụng với dd HCl dư, cô cạn được FeCl3 Fe(OH)3+ 3HCl FeCl3 + 3H2O 1,0 - Sục CO2 dư vào dd NaAlO2 lọc tách kết tủa Al(OH)3 rồi cho tác dụng với dd HCl dư và cô cạn được AlCl3 1,0 NaAlO2 CO 2 2H 2O Al(OH)3  NaHCO3 Al(OH)3 3HCl AlCl3 3H 2O 2. Trích mỗi lọ 1 ít làm mẫu thử rồi hòa tan vào nước. - Dùng Na CO nhận ra Ca(H PO ) vì tạo kết tủa trắng CaCO 2 3 2 4 2 3 0,5 Na 2CO3 Ca(H 2 PO 4 ) 2 CaCO3  2NaH 2 PO 4 - Dùng AgNO3 nhận ra KCl vì tạo kết tủa trắng AgCl 0,5 AgNO KCl AgCl  KNO 3 3 0,5 - Dùng NaOH nhận ra NH4 NO3 vì tạo khí có mùi khai NH3 NaOH NH 4 NO3 NaNO3 NH 3  H 2O Câu III: (3,5đ) 1. Gọi khối lượng dung dịch NaOH ban đầu là m gam => mNaOH = 0,15m(g) - Khối lượng dd NaOH sau khi làm bay hơi nước là : m - 60(g) 0,5 0,15m .100 18 m 360(g) m 60 0,5 2. mNaOH = 0,15.360 = 54g - Khối lượng dd NaOH sau khi làm bay hơi nước là: 360 – 60 = 300(g) - PTHH: 2Na +2H2O 2NaOH + H2 (1) 0,5 x x 0,5x (mol) - Gọi số mol Na trong m gam Na là x mol => nNaOH = nNa = x(mol) => mNaOH (1) 0,5 = 40x(g) - Ta có PT về nồng độ dd sau phản ứng: 54 40x C% .100 20,37% x 0,2 0,5 NaOH 300 23x 2.0,5x m Na 0,2.23 4,6(g) Câu IV:(4đ) 0,5 n 0,04mol;n 0,002mol 0,5 CuSO4 Ag2SO4 - PTHH: Fe Ag SO FeSO 2Ag (1) 2 4 4 Fe CuSO4 FeSO4 Cu (2) 30
  31. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS *TH1: Chỉ xảy ra (1). Đặt số n = x(mol) = n Fe(pư) Ag2SO4( pu ) => m = 100,48 – 100 = 108.2x – 56x x = 0,003 > n (loại) 0,5 tăng Ag2SO4 * TH2 : Xảy ra cả (1) và (2) - Theo (1) nFe = n = 0,002 mol Ag2SO4 1,0 n = 2n = 0,004 mol Ag Ag2SO4 - Gọi n = a(mol) = n = n Fe(pư2) CuSO 4 Cu => mtăng = 100,48 – 100 = 108.0,004 + 64 a – 56.0,002 – 56 a a = 0,02 - Vậy khối lượng kim loại bám vào thanh sắt là : 108.0,004 + 64.0,02 = 1,712 0,5 gam. - Sau pứ trong dd có 0,04 – 0,02 = 0,02 mol CuSO4 dư và 0,002 + 0,02 = 0,022 0,5 mol FeSO4. 0,5 0,02 0,022 CM = 0,04M ; CM = 0,044M CuSO4 0,5 FeSO4 0,5 0,5 Câu V:(5đ) 1 1 phần = .7,22 = 3,61(g); n = 0,095 mol ; nNO = 0,08 mol 2 H2 0,5 1. Gọi kim loại M có hóa trị là n - PTHH: Fe 2HCl FeCl2 H2  (1) 2M 2nHCl 2MCln nH2 (2) Fe 4HNO3 Fe(NO3 )3 NO  2H2O (3) 3M + 4nHNO3 3M(NO3)n + nNO +2nH2) (4) * TH1 : M không tác dụng với HCl (tức không xảy ra (2)) - Theo (1) n = n = 0,08 mol m = 0,08.56 = 4,48 > 3,61 (loại) Fe H 2 Fe * TH2 : M tác dụng với HCl (tức xảy ra (2)) 0,5 - Gọi số mol Fe có trong 1 phần là x mol => mFe = 56.x (g) - Theo (1) : n = n = x(mol) H 2 (1) Fe 1,0 2 2 - Theo (2) : nM = .n .(0,095 x)mol n H2 (2) n 2 => mM = 3,61 – 56.x = .(0,095 x).M (*) n - Theo (3) : nNO = nFe = x(mol) 0,5 3 3 - Theo (4) : nM = .n NO .(0,08 x)mol n n 0,5 3 => mM = 3,61 – 56.x= .(0,08 x).M ( ) n 0,5 - Từ (*) và ( ) => M(0,09M – 0,81n) =0 => * M=0 (loại) 0,5 * 0,09 M – 0,81n = 0 => M = 9n - Với n=3 ; M = 27 => M là kim loại nhôm (Al) 31
  32. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 3,61.3 0,19.27 2. Ta có x = 0,05 56.3 2.27 0,05.56 0,5 => %mFe = .100 77,56% 3,61 => % mAl = 100 – 77,56 = 22,44 % 0,5 0,5 (Nếu HS giải theo cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa trong mỗi câu) PHÒNG GD & ĐT ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THANH BA NĂM HỌC 2013-2014 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: HÓA HỌC 9 Thời gian làm bài: 150 phút Bài 1 (4,0điểm): Trong sơ đồ sau: Mỗi chữ cái là tên một chất. Xác định các chất ứng với mỗi chữ cái A,B,C,D,F, G và viết phương trình hoá học +X +D A C +Y + HCl Fe B A HHCl +Z +E t0 + L C F G Fe Bài 2 (4,0 điểm): a) Để vài mẩu CaO trong không khí một thời gian sau đó cho vào dung dịch HCl. Viết các phương trình hoá học có thể xảy ra? b) Nung nóng sắt trong không khí một thời gian thu được chất rắn A. Hoà tan A bằng H2SO4 đặc nóng dư được dung dịch B và khí C có mùi hắc. Khí C tác dụng với dung dịch NaOH được dung dịch D. Dung dịch D vừa tác dụng với dung dịch KOH, vừa tác dụng với dung dịch BaCl2. Cho dung dịch B tác dụng với dung dịch KOH. Xác định A,B,C,D và viết các phương trình hoá học . Bài 3 (4,0 điểm): a) Cho 100 gam CaCO3 tác dụng với dung dịch HCl dư. Khí thu được cho đi qua dung dịch chứa 60 gam NaOH. Tính khối lượng muối tạo thành. 32
  33. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS b) Nhận biết 4 chất rắn sau : NaCl, Na2CO3, BaCO3, BaSO4 chỉ bằng dung dịch HCl. Bài 4 (6,0 điểm): Cho hỗn hợp Mg và Cu tác dụng với 200 ml dung dịch chứa hỗn hợp hai muối AgNO3 0,3M và Cu(NO3)2 0,25M được dung dịch A và chất rắn B.Cho dung dịch A tác dụng với dung dịch NaOH dư, lọc kết tủa nung trong không khí đến lượng không đổi được 6 gam hỗn hợp hai oxit. Hoà tan B vào H2SO4 đặc nóng thu được 0,896 lít khí ở đktc. a) Viết các phương trình hoá học xảy ra. b) Tính khối lượng Mg, Cu trong hỗn hợp ban đầu. Bài 5 (1,0 điểm): Hòa tan hoàn toàn 18,2 gam hỗn hợp hai muối cacbonnat trung hòa của hai kim loại hóa trị I bằng dung dịch HCl dư, thu được 4,48 lit khí CO2 (đktc). Hai kim loại đó là những kim loại nào trong những kim loại dưới đây ? Bài 6 (1.0 điểm) : Cho m gam hỗn hợp Na và Fe tác dụng hết với axit HCl. Dung dịch thu được cho tác dụng với Ba(OH)2 dư rồi lọc lấy kết tủa tách ra, nung trong không khí đến lượng không đổi thu được chất rắn nặng m gam. Tính % lượng mỗi kim loại ban đầu. ( Cho biết Mg: 24; Cu: 64; Ag:108; N: 14; O: 16; S: 32; H: 1; Ca: 40; C: 12; Na: 23; K: 39; Na: 23; Li: 7) HẾT (Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm) Họ và tên thí sinh SBD PHÒNG GD&ĐT HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN HSG MÔN: HÓA HỌC 9 Bài Đáp án Điểm Bài1 A; FeCl2 B: FeS C: FeCl3 (4,0điểm) D: Cl2 F: Fe(OH)3 G: Fe2O3 0,8 Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 0,4 Fe + S t0 FeS 0,4 2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3 0,4 2FeCl2 + Cl2 → 2FeCl3 0,4 FeS + 2HCl → FeCl2 + H2S 0,4 FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + NaCl 0,4 0 2Fe(OH)3 t Fe2O3 + 3H2O 0,4 0- Fe2O3 + 3H2 t 2Fe + 3H2O 0,4 ( HS có thể chọn các chất khác, nhưng cần đảm bảo điều kiện 33
  34. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS phản ứng) Bài 2 a) CaO + CO2 → CaCO3 0,2 (4,0điểm) CaO + H2O → Ca(OH)2 0,2 Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O 0,2 CaO + 2HCl → CaCl2 + H2O 0,2 Ca(OH)2 + 2HCl → CaCl2 + 2H2O 0,2 CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2 0,2 b)A: Fe3O4 có thể có Fe dư. 0,2 Dung dịch B: Fe2(SO4)3; H2SO4 dư; 0,2 C: SO2 0,2 D: NaHSO3 và Na2SO3 0,2 0 3Fe + 2O2 t Fe3O4 0,2 2Fe + 6H2SO4 đ,nóng → Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O 0,2 2Fe3O4 + 10H2SO4 đặc, nóng → 3Fe2(SO4)3 + SO2 + 10H2O 0,4 SO2 + NaOH → NaHSO3 0,2 SO2 + 2NaOH → Na2SO3 + H2O 0,2 2NaHSO3 + 2KOH → Na2SO3 + K2SO3 + 2H2O 0,2 Na2SO3 + BaCl2 → BaSO3 + 2NaCl 0,2 Fe2(SO4)3 + 6KOH → 2Fe(OH)3 + 3K2SO4 0,2 H2SO4 + 2KOH → K2SO4 + 2H2O 0,2 Bài 3 a) CaCO3 +2HCl → CaCl2 + H2O + CO2 (1) 0,2 1mol 1 mol (4,0điểm): CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O (2) 0,2 x 2x CO2 + NaOH → NaHCO3 (3) 0,2 y y Số mol CaCO3 : 100:100 = 1 mol. Theo PTHH (1) suy ra số mol CO2 là 1 mol Số mol NaOH là: 60 : 40 = 1,5 mol 0,4 1 2 Tỉ lệ số mol CO2 : số mol NaOH là: 1,5 3 => Tạo thành hai muối 0,2 Gọi số mol CO2 tham gia phản ứng 2 là x Số mol CO2 tham gia phản ứng 3 là y ta có hệ: x+ y = 1 2x + y = 1,5 0,2 Giải hệ ta được x = 0,5 mol; y = 0,5 mol 0,2 Suy ra số mol Na2CO3 là 0,5 mol Số mol NaHCO3 là 0,5 mol 0,2 Khối lượng Na2CO3 là: 0,5 . 106 = 53 gam Khối lượng muối NaHCO3 là: 0,5.84 = 42 gam 0,2 34
  35. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS b) Dùng dung dịch HCl: - Nhận ra NaCl tan, BaSO4 không tan 0,4 - Nhận ra Na2CO3 và BaCO3 tan và có khí thoát ra 0.4 Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2 0,4 BaCO3 + 2HCl → BaCl2 + H2O + CO2 0,4 - Cho hai chất rắn Na2CO3 và BaCO3 vào dung dịch HCl từ từ đến dư, đến khi không còn thấy khí thoát ra nữa, nếu chất rắn nào tiếp tục tan thì đó là Na2CO3, nếu chất rắn nào không tan 0,4 thì đó là BaCO3 Bài 4 a) (1) Mg + 2AgNO3 → Mg(NO3)2 + 2Ag 0,2 (6,0 điểm) (2) Cu + 2AgNO3 → Cu(NO3)2 + 2Ag 0,2 (3) Mg(NO3)2 + 2NaOH → Mg(OH)2 + 2NaNO3 0,2 0 (4) Mg(OH)2 –t -> MgO + H2O 0,2 (5) Cu(NO3)2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaNO3 0,2 0 (6) Cu(OH)2 –t CuO + H2O. 0,2 0 (7) 2Ag + 2H2SO4 đặc –t -> Ag2SO4 + SO2 + 2H2O 0,2 0 (8) Cu + 2H2SO4 đặc -t -> CuSO4 + SO2 + 2H2O 0,2 b) Vì dung dịch A tác dụng với NaOH dư, tạo kết tủa, nung kết 0,4 tủa thu được hai oxit nên A chỉ chứa hai muối là Mg(NO3)2 và Cu(NO3)2 => AgNO3 hết Nếu không xảy ra phản ứng (2) thì khối lượng hai oxit tối đa sẽ 0,4 là: 0,03.40 + 0,05. 80 = 5,2 g Số mol AgNO3 ở phản ứng (2) là 0,06 – 2x Số mol Cu(NO3)2 ở phản ứng (2) là : 1 0,06 2x n = n = 0,03 x Cu(NO3 ) 2 2 AgNO3 2 Theo PTHH (2), (5), (6) : n CuO = n Cu = 0,03 – x 0,4 Số mol CuO do Cu(NO3)2 dư tạo ra là 0,05 mol. Khối lượng CuO là : (0,03 – x + 0,05).80 = (0,08 – x).80 0,4 Pt khối lượng hai oxit là : 40.x + (0,08 – x).80 = 6  x = 0,01. Khối lượng Mg là 0,01.24 = 0,24 g 0,4 Theo PTHH (1), (3): n Ag = n AgNO = 0,06 mol 3 0,4 35
  36. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 1 Theo PTHH (8): n = n = 0,03 mol SO2 2 Ag 0,2 Đặt số mol Cu ban đầu là y. Theo PTHH (3): 1 n Cu phản ứng = n AgNO3 = 0,02 mol 2 0,2 Số mol Cu dư là: y – 0,02. Theo PTHH (9): n = n = (y – 0,02) SO2 Cu 0,2 Số mol SO2 theo bài ra là: 0,896 : 22,4 = 0,04. Ta có phương trình: 0,03 + (y – 0,02) = 0,04. 0,2 => y = 0,03 mol. Khối lượng Cu là: 0,03.64 = 1,92g Bài 5 Gọi hai kim loại cần tìm là X, Y ta có các PTHH: (1,0điểm): X2CO3 + 2HCl → 2XCl + H2O + CO2 (1) 0,1 Y2CO3 + 2HCl → 2YCl + H2O + CO2 (2) 0,1 Số mol CO2 là 4,48 : 22,4 = 0,2 mol 0,1 Theo PTHH (1) và (2) : Số mol hai muối = số mol CO2 = 0,2 mol 0,1 Khối lượng mol trung bình của hai muối là:18,2: 0,2 = 91g 0,2 Ta có pt: (2X + 60 + 2Y+60) : 2 = 91 => X+Y = 31 0,2 Hai kim loại cần tìm là: Na và Li 0,2 - PTHH xảy ra khi cho m gam hỗn hợp Na và Fe tỏc dụng với 0,1 HCl: 2Na + 2HCl 2NaCl + H2 (1) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 (2) - PTHH xảy ra khi cho dung dịch thu được tác dụng với 0,1 Ba(OH)2 dư: FeCl2 + Ba(OH)2 Fe(OH)2  + BaCl2 (3) 0,1 Bài 6 - PTHH xảy ra khi nung kết tủa trong khụng khớ: (1,0điểm): to 4Fe(OH)2 + O2  2Fe2O3 + 4H2O (4) 0,1 - Gọi m = mFe + mNa = 100 gam 100 0,1 m 100gam n 0,625mol Fe2O3 Fe2O3 160 0,1 - Theo PTHH (4): n 2.n 2.0,625 1,25mol Fe(OH)2 Fe2O3 - Theo PTHH (3): n n 1,25mol FeCl2 Fe(OH)2 0,2 - Theo PTHH (2): 0,2 n n 1,25mol m 1,25.56 70gam Fe FeCl2 Fe 36
  37. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS - Vậy %Fe = 70% % Na = 30%. *) Ghi chú: Nếu học sinh làm đúng theo cách khác vẫn được điểm tối đa. PHÒNG GD&ĐT ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 NĂM HỌC 2013- 2014 Môn thi: Hóa học Thời gian làm bài: 150 phút( không kể thời gian giao đề) Câu 1( 4,0 điểm): Nêu hiện tượng xẩy ra và viết các phương trình phản ứng cho mỗi thí nghiệm sau: a) Cho kim loại Na vào dung dịch AgNO3. b) Sục khí SO2 từ từ cho tới dư vào dung dịch Ca(OH)2 c) Cho từ từ mỗi chất: khí CO2, dung dịch AlCl3 vào mỗi ống nghiệm chứa sẵn dung dịch NaAlO2 cho tới dư. d) Cho dung dịch Na2CO3 vào dung dịch FeCl3. Câu 2 ( 4,0 điểm ): Có 15 gam hỗn hợp Al và Mg được chia làm 2 phần bằng nhau. Phần thứ nhất cho vào 600ml HCl nồng độ xM thu được khí A và dung dịch B. Cô cạn dung dịch B thu được 27,9 gam muối khan. Phần thứ 2 cho vào 800ml dung dịch HCl nồng độ xM và làm tương tự thu được 32,35g muối khan. Xác định % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp và x. Tính thể tích hidro (dktc) thu được sau khi thực hiện xong các thí nghiệm. Câu 3 ( 4,0 điểm ): Hòa tan 6,58 gam chất A vào 100 gam nước thu được dung dịch B chứa 1 chất duy nhất. Cho lượng muối khan BaCl 2 vào B thấy tạo 4,66g kết tủa trắng lọc bỏ kết tủa ta thu được dung dịch C. Cho lượng Zn vừa đủ vào dung dịch C thấy thoát ra 1,792 lit khí H2(đktc) và dung dịch D. 1. Xác định công thức phân tử chất A. 2.Tính nồng độ phần trăm các chất trong dung dịch D. Câu 4 (2,0 điểm): Chỉ dùng một hoá chất duy nhất, hãy tách: a. Tách FeO ra khỏi hỗn hợp FeO, Cu, Fe b. Ag2O ra khỏi hổn hợp Ag2O, SiO2, Al2O3 37
  38. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Câu 5 (2,0 điểm): Một hỗn hợp X gồm các chất: K2O, KHCO3, NH4Cl, BaCl2 có số mol mỗi chất bằng nhau. Hoà tan hỗn hợp X vào nước, rồi đun nhẹ thu được khí Y, dung dịch Z và kết tủa M. Xác định các chất trong Y, Z, M và viết phương trình phản ứng minh họa. Câu 6 (4,0 điểm): a, Cho 2,08 gam MxOy tan hoàn toàn vào 100 gam dung dịch H2SO4 4,9%. Sau khi phản ứng kết thúc thu được dung dịch Y có nồng độ axit là 1,056%. Xác định công thức hóa học của oxit đó. 0 0 b, Dung dịch CuSO4 ở 10 C có độ tan là 17,4 (g); ở 80 C có độ tan là 55 (g). Làm 0 0 lạnh 1,5 kg dung dịch CuSO4 bão hòa ở 80 C xuống 10 C. Tính số gam CuSO4.5 H2O tách ra. Hết PHÒNG GD & ĐT HƯỚNG DẪN CHẤM THI HSG HÓA HỌC 9 Năm học : 2013 - 2014 Biểu Câu Đáp Án Điểm 1.a Lúc đầu bọt khí thoát ra,sau thấy có kết tủa trắng xuất hiện nhưng 0,5đ không bền lập tức sinh ra chất kết tủa mầu đen ( Ag2O) PTPU: 2Na + 2H2O -> 2NaOH + H2  0,5đ AgNO3 + NaOH -> AgOH  + NaNO3 2AgOH - > Ag2O + H2O 1.b Lúc đầu có kết tủa trắng xuất hiện, sau đó kết tủa tan đi, dung dịch trở 0,5đ lại trong. SO2 + Ca(OH)2 -> CaSO3  + H2O 0,5đ SO2 + CaSO3 + H2O -> Ca (HSO3) 1.c Tạo kết tủa keo trắng. CO2 + NaAlO2 + H2O -> Al (OH)3  + NaHCO3 0,5đ AlCl3+ 3NaAlO2 + 6H2O -> 4Al(OH)3  + 3NaCl 0,5đ 1.d. Tạo khí không mầu và kết tủa mầu nâu đỏ. 0,5đ 3Na2CO3 + 2FeCl3 + 3H2O-> 6NaCl + 2Fe(OH)3  + 3CO2  0,5đ Ghi chú: mỗi hiện tượng ghi đủ, đúng được 0,5 điểm, thiếu hoặc không rõ ràng đều không được điểm. 1 15 + khối lượng hỗn hợp = 7,5gam Câu 2 2 2: + Nếu ở thi nghiệm 1 mà HCl dư thì ở thí nghiệm 2 khi tăng lượng Axit 38
  39. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS -> Khối lượng muối tạo ra phải không đổi (Điều này trái với giả thiết) Vậy ở thí nghiệm 1: Kim loại còn dư, Axit thiếu. 0,5đ +Nếu toàn bộ lượng axit HCl ở thí nghiệm 2 tạo ra muối thì lượng muối 27,9.800 phải là 37,2gam .Theo đầu bài lượng muối thu được là 600 32,35gam (37,2 > 32,35)  ở thí nghiệm 2 : axit HCl còn dư, kim loại 0,5đ hết. 1. Phương trình phản ứng: 2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2 (1) 0,5đ Mg + 2HCl  MgCl2 + H2 (2) Khối lượng hỗn hợp KL =7,5 gam ; Khối lượng muối khan = 32,35 gam 0,5đ Độ tăng khối lượng ( là lượng Cl của HCl ) = 32,35 - 7,5 = 24,85 gam 24,85 nHCl tham gia phản ứng : 0,7mol  nH 2 = 0,35 mol 35,5 + V = 0,35.22,4 =7,84 lit H2 27,9.0,7 - Số mol HCl tham gia phản ứng ở thí nghiệm 1: 0,6mol 0,5đ 32,35 0,6 Nồng độ mol dung dịch axit (x) = 1M 0,6 0,6 n H2 = = 0,3 2 0,5đ + V = 0,3. 22,4 = 6,72 lit H2 2. Sau 2 thí nghiệm thể tích H2 thu được là :7,84 + 6,72 =14,56 lit 3. gọi a,b là số mol của kim loại Al và Mg trong hỗn hợp. từ (1) (2) 0,5đ 27a 24b 7,5 có : 3a 2b 0,7  a = 0,1 mAl = 2,7 gam  % Al = 36% 0,5đ  b = 0,2 mMg = 4,8gam  % Mg = 64% 1/ Dung dịch B kết tủa với BaCl2,B có thể có các muối có gốc axit tạo kết tủa với Ba; hoặc H2SO4. Dung dịch C có phản ứng với Zn cho khí H2, vậy trong C có axit =>B phải là H2SO4 hoặc muối M(HSO4)n Câu Vậy chất ban đầu có thể là : H2SO4 hoặc SO3, hoặc H2SO4.nSO3 hoặc 0,5đ 3: muối M(HSO4)n 39
  40. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS - Các phương trình phản ứng : BaCl2 + H2SO4  BaSO4+2HCl (1) Zn + 2HCl  ZnCl2 + H2 (2) Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2 (3) 0,5đ 1,792 Theo 3 phương trình phản ứng ta có nH2SO4 = nH2 = 0,08mol 22,4 6,58 * Trường hợp 1: A là H2SO4n H2SO4 = 0,067 0,08 ( Lọai) 98 0,5đ 6,58 * Trường hợp 2: A là SO3nSO3 = 0,08225 0,08 (Loại) 80 0,5đ * Trường hợp 3: A là H2SO4.nSO3 H2SO4.nSO3 +nH2O  (n+1) H2SO4 6,58 0,08 Ta có  n = 7 98 80n n 1 0,5đ Công thức phân tử A là H2SO4.7H2O * Trường hợp 4: A là muối M(HSO4)n 2M(HSO4)n +nBaCl2 2MCln + 2nBaSO4 + 2nHCl 0,5đ Theo BTNT ta có: 2M(HSO4)n 2nHCl nH2 => 0,16/n mol 0,08 mol MM(HSO4)n = 6,58: (0,16/n)= 41,125.n => loại 2/ Khối lượng dung dịch D là: 4,66.208 m BaCl2 = 4,16gam 233 mdd = 6,58 +100 + 4,16 + 0,08.65 - 0,08.2 - 4,66 = 111,12 gam nZnCl2 = nBaSO4 = 0,2 mol nZnSO4 = 0,08 - 0,02 = 0,06 mol 0,5đ 0,02.136 C% ZnCl2 = .100 2,45% 111,12 0,06.161 C%ZnSO4 = .100 8,69% 111,12 0,5đ 40
  41. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Câu a. Tách FeO ra khỏi hổn hợp FeO, Cu, Fe 4 FeO Cu, Fe phản ứng + FeCl Cu 3 Fe FeO không tan thu đựơc FeO 1,0đ Pt : Cu + FeCl3 CuCl2 + 2FeCl2 Fe + 2FeCl3 3FeCl2 b. Tách Ag2O Ag2O Ag2O không tan thu được Ag2O + NaOH SiO2 t o Al2O3 SiO2 phản ứng 1,0đ Al2O3 Pt: SiO2 + 2NaOH Na2SiO3 + H2O Al2O3 + 2NaOH 2NaAlO2 + H2O Câu Xác định Y, Z, M: 5. - Đặt số mol mỗi chất = a(mol) K2O + H2O 2KOH ; 0,5đ a 2a (mol) KHCO3 + KOH K2CO3 + H2O 0,5đ a a a (mol) NH4Cl + KOH KCl + NH3  + H2O a a (mol) 0,5đ BaCl2 + K2CO3 BaCO3  + 2KCl a a (mol) 0,5đ Vậy : Y là NH3 ; dung dịch Z : KCl ; M : BaCO3 Câu 6: 0,5đ a, 0,5đ PTHH 0,5đ 0,039 mol Từ PTHH ta có: 0,5đ CTHH của oxit là Fe2O3 0,5đ b, Đổi: 1.5 kg = 1500 (g) 41
  42. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS - Xét t0 = 800C; Đặt: m (ở 800C) = x (g) x > 0 CuSO4 x 0,5đ Ta cả: 55 = .100 x 532,258 (g) 1500 x -> m 967,742(g) H 2O Đặt n t¸ch ra = a(mol) -> mCuSO tách ra = 160 a (g) CuSO4 .5H 2O 4 0,5đ m tách ra = 5.a.18 = 90 a(g) H 2O Xét t0 = 100C 532,258 160a Khi đó 17,4 .100 a 2,52(mol) 967,724 90a => m = 2,52.250=630 (g) 0,5đ CuSO4 .5H 2O t¸ch ra Ghi chú: Hs làm cách khác nhưng đúng vẫn cho điểm tối đa. UBND huyÖn SƠN DƯƠNG Kú thi chän häc sinh giái cÊp huyÖn Phßng GD-§T SƠN DƯƠNG N¨m häc: 2010 - 2011 M«n thi : ho¸ häc (150 phót) C©u 1:(3,5 ®iÓm). ChØ dïng thuèc thö duy nhÊt h·y ph©n biÖt c¸c chÊt bét cã mÇu t­¬ng tù nhau, chøa trong 5 lä riªng biÖt bÞ mÊt nh·n sau: CuO; Fe3O4; Ag2O; MnO2; (Fe + FeO). H·y viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh hãa häc x¶y ra C©u 2:(3,5 ®iÓm). Cho s¬ ®å ph¶n øng sau: A1. A2, A3, A4 NaCl NaCl NaCl NaCl B1, B2. B3 , B4 X¸c định các chất A1. A2, A3, A4, B1, B2. B3 , B4 viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh hãa häc, ghi râ ®iÒu liÖn P¦ (nÕu cã). C©u3:(3.5 ®iÓm )Cho tõ tõ kim lo¹i Na vµo c¸c dung dÞch sau: NH4Cl, FeCl3, Al(NO3)3, Ba(HCO3)2, CuSO4. Gi¶I thÝch c¸c hiÖn t­îng x¶y ra vµ viÕt PTP¦. C©u 4 (2,5 ®iÓm ):Cã mét hçn hîp chøa c¸c kim lo¹i : Fe; Al; Cu. H·y tr×nh bÇy ph­¬ng ph¸p hãa häc ®Ó t¸ch tõng kim lo¹i ra khái hçn hîp mµ kh«ng lµm thay ®æi khèi l­îng. C©u5 (2.0 ®iÓm):Cho mét l­îng kim lo¹i M ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch CuSO4 sau ph¶n øng khèi l­îng chÊt r¾n thu ®­îc gÊp 1,143 lÇn khèi l­îng M ®em dïng.MÆt kh¸c, nÕu dïng 0,02mol kim lo¹i M t¸c dông víi H2SO4 lo·ng lÊy d­ th× thu ®­îc 0,448lits khÝ (®ktc) . X¸c ®Þnh kim lo¹i M. C©u6 (5.0 ®iÓm): §èt 40,6 g hçn hîp kim lo¹i gåm Al vµ Zn trong b×nh ®ùng khÝ clo d­. Sau mét thêi gian ngõng ph¶n øng thu ®­îc 65,45g hçn hîp A gåm 4 chÊt r¾n . Cho toµn bé hçn hîp A tan hÕt vµo dung dÞch HCl th× thu ®­îc V lÝt H2(®ktc).DÉn V lÝt khÝ nµy ®I qua èng ®ùng 80 g CuO nung nãng .Sau mét thêi gian thÊy trong èng cßn l¹i 72,32 g chÊt r¾n B vµ chØ cã 80% H2 ®· P¦. a. ViÕt c¸c PTP¦ x¶y ra. 42
  43. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS b. X¸c ®Þnh % khèi l­îng c¸c kim lo¹i trong hçn hîp HÕt §¸p ¸n - §Ò thi ho¸ häc líp 9.N¨m häc: 2010- 2011 C©u Bµi lµm §iÓm C©u 1 3,5® Hßa tan tõng chÊt bét ®ùng trong c¸c lä b»ng dd HCl ®Æc,nãng 0,5® - Bét tan t¹o khÝ mÇu vµng lôc tho¸t ra cã mïi h¾c lµ MnO 2 0,5® MnO2 + 4HCl MnCl2 + 2H2O + Cl2 - Bét tan t¹o khÝ kh«ng mÇu tho¸t ra lµ ( Fe + FeO ) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 1,0® FeO + 2HCl FeCl2 + H2O - Cã kÕt tña mÇu tr¾ng lµ Ag O 2 0,5® Ag2O + 2HCl 2 AgCl + H2O - Bét tan dung dÞch chuyÓn sang mÇu xanh lµ CuO 0,5® CuO + 2HCl CuCl2 + H2O - Bét tan dung dÞch chuyÓn sang mÇu vµng nh¹t lµ Fe O 3 4 0,5® Fe3O4 + 8HCl FeCl2 + 2 FeCl3 + H2O 3,5® - X¸c ®Þnh ®óng c¸c chÊt : A : Cl , A : HCl , A : FeCl , A FeCl 1 2 2 3 2 4 3 1,0® B1 Na, B2: Na2O , B3 Na2CO3 B4 : NaOH dpnc 2 NaCl 2Na + Cl2 Cl2 + H2 2HCl 4Na + O2 2Na2O C©u 2: Na2O + 2HCl 2NaCl + H2O 2HCl + Fe FeCl2 + H2 Mçi PT Na2O + CO2 Na2CO3 0,25® FeCl2 + Na2CO3 2NaCl + FeCO3 2FeCl2 + Cl2 2 FeCl3 Na2CO3 + Ba(OH)2 2NaOH + BaCO3 FeCl3 + 3NaOH 3NaCl + Fe(OH)3 C©u 3 3,5® HiÖn t­îng chung : Mèu Na tan dÇn vµ cã khÝ kh«ng mÇu tho¸t ra 0,5® Na + H2O 2NaOH + H2 Ngoµi ra cßn cã: - Víi dung dÞch NH4Cl : cã khÝ kh«ng mÇu mïi khai tho¸t ra 0,5® NaOH + NH4Cl NaCl + NH3 + H2O - Víi dung dÞch FeCl3 : XuÊt hiÖn kÕt tña maauf ®á n©u 0,5® FeCl3 + 3NaOH 3NaCl + Fe(OH)3 • Víi dung dÞch Al(NO ) XuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng sau ®ã tan dÇn • Víi dung dÞch Al(NO3)3 XuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng sau ®ã tan dÇn 1,0® Al(NO3)3 + 3NaOH 3NaNO3 + Al(OH)3 Al(OH)3 + 3NaOH NaAlO2 + H2O 43
  44. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS Víi dung dÞch Ba(HCO ) xuÊt hiÖn kÕt tña mÇu tr¾ng 3 2 0,5® Ba(HCO3)2 + 2NaOH Na2CO3 + BaCO3 + H2O Víi dd CuSO4 xuÊt hiÖn kÕt tña mÇu xanh CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2Na2SO4 0,5® 2,5® Nhá tõ tõ dd NaOH vµo hçn hîp ®Õn khi khèi l­îng chÊt r¾n kh«ng thay ®æi th× dõng l¹i 0,5® - Läc phÇn kh«ng tan ®­îc hçn hîp Fe ;Cu - PhÇn tan lµ dd NaAlO2. 2Al + 2H2O + 2 NaOH 2 NaAlO2. + 3H2O Thæi khÝ CO2 vµo phÇn dd ®Õn khi khèi l­îng kÕt tña kh«ng thay ®æi th× dõng l¹i .Nung kÕt tña trong kh«ng khÝ ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi ®em ®iÖn ph©n nãng ch¶y cã criolit lµm xóc t¸c ta ®­îc Al 1,0® CO2 + 2 NaAlO2 + 3H2O 2 AL(OH)3 + Na2CO3 Al(OH) Al O + 3H O C©u 4 Al(OH)3 Al2O3 + 3H2O Al2O3 4 Al + 3O2 - Nhá tõ tõ dd HCl vµo hçn hîp chÊt r¾n ®Õn khi khèi l­îng chÊt r¾n kh«ng thay ®æi n÷a th× dõng l¹i 0,5® - Läc phÇn kh«ng tan ta ®­îc Cu - PhÇn tan lµ dd FeCl2 Fe + 2HCl FeCl2 + H2 - Lêy d©y Zn nhóng vµo phÇn dd ®Õn khi khèi l­îng d©y ZN kh«ng thay ®æi th× dõng l¹i C¹o lÊy phÇn chÊt r¾n b¸m vµo d©y Zn ta ®­îc Fe 0,5® - Zn + FeCl2 ZnCl2 + Fe C©u 5 2,0® §Ò thi chän häc sinh giái cÊp huyÖn m«n thi : hãa 9 N¨m häc : 2012 - 2013 (Thêi gian : 150 phót kh«ng kÓ giao ®Ò) Câu 1: (3 điểm) a. Cho một mẫu Natri kim loại vào dung dịch CuCl 2 , nêu hiện tượng và viết các phương trình hoá học. b. A, B, C là các hợp chất vô cơ của một kim loại. Khi đốt nóng ở nhiệt độ cao cho ngọn lửa màu vàng. Biết: A + B C 44
  45. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS t0 B  C + H2O + D (D là hợp chất của cacbon) D + A B hoặc C - Hỏi A, B, C là các chất gì? Viết các phương trình hoá học giải thích quá trình trên ? - Cho A, B, C tác dụng với CaCl2 viết các phương trình hoá học xảy ra. Câu 2: (2 điểm) Chỉ dùng thêm kim loại Ba, hãy trình bày phương pháp hóa học để phân biệt 5 dung dịch riêng biệt đựng trong 5 lọ mất nhãn là: (NH4)2SO4 , NH4Cl , Ba(NO3)2 , AlCl3 , FeCl3 . Viết phương trình hóa học. Câu 3: (3,5 điểm) Cho hỗn hợp A gồm: Mg và Fe vào dung dịch B gồm Cu(NO 3)2 và AgNO3. Lắc đều cho phản ứng xong thì thu được hỗn hợp rắn C gồm 3 kim loại và dung dịch D gồm 2 muối. Trình bày phương pháp tách riêng từng kim loại ra khỏi hỗn hợp C và tách riêng từng muối ra khỏi dung dịch D. Câu 4: ( 3,5điểm) Thùc hiÖn chuçi biÕn ho¸ sau: A1 + A2 A3 + A4 A3 + A5 A6 + A7 t0 A11 + A4  A1 + A8 A6 + A8 + A9 A10 t0 A10  A11 + A8 A3 lµ muèi s¾t clorua, nÕu lÊy 6,35 gam A3 cho t¸c dông víi dung dÞch AgNO3 d­ thu ®­îc 14,35 gam kÕt tña. T×m c¸c chÊt tõ A1 ®Õn A11, viÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc. Câu 5: ( 2,5điểm) HÊp thô hoµn toµn V lÝt khÝ CO2 (ë ®ktc) vµo 100ml dung dÞch Ca(OH)2 0,5M. Sau khi ph¶n øng kÕt thóc thu ®­îc 2 gam kÕt tña. TÝnh V. C©u 6. ( 3điểm) Khử hoµn toµn 2,4 gam hỗn hợp đồng (II) oxit vµ sắt oxit bằng hiđro d­, thu được 1,76 gam kim loại. Hßa tan kim loại ®ã bằng dung dịch HCl dư thấy tho¸t ra 0,448 lÝt khÝ H2 ë ®ktc . X¸c ®Þnh c«ng thøc của oxit sắt ®ã. C©u 7. ( 2,5điểm) C« c¹n 161gam dung dÞch ZnSO4 10% ®Õn khi tæng sè nguyªn tö trong dung dÞch chØ cßn mét nöa so víi ban ®Çu th× dõng l¹i. T×m khèi l­îng n­íc bay ra. Hết ĐÁP ÁN, THANG ĐIỂM Câu 1 a. Hiện tượng: miếng Natri tan dần, có sủi bọt khí, màu xanh của 0,25 dung dịch nhạt dần, có kết tủa màu xanh lơ xuất hiện. 3 đ PTHH: 0,25 2Na + 2H O 2NaOH + H 2 2 0,25 2NaOH + CuCl2 Cu(OH)2 ↓ (xanh) + 2NaCl b. A, B, C là các hợp chất của Na vì khi đốt nóng cho ngọn lửa màu 0,5 45
  46. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS vàng. Để thoả mãn điều kiện của đầu bài: - A là NaOH; B là NaHCO và C là Na CO 0,25 3 2 3 0,25 PTHH: NaOH + NaHCO3 Na2CO3 + H2O t0 2NaHCO3  Na2CO3 + H2O + CO2 0,25 0,25 CO2 + NaOH NaHCO3 Hoặc: CO + 2NaOH Na CO + H O 0,25 2 2 3 2 0,25 - Cho A, B ,C tác dụng với CaCl2: Chỉ có Na2CO3 phản ứng 0,25 Na2CO3 + CaCl2 CaCO3 + 2 NaCl Câu 2 * Dùng kim loại Ba cho vào các dung dịch đều xuất hiện khí không 0,25 màu: 2đ Ba + 2H2O Ba(OH)2 + H2  * Nếu xuất hiện khí không màu và kết tủa nâu đỏ là FeCl3 . 0,25 3Ba(OH)2 + 2FeCl3 2Fe(OH)3↓ + 3BaCl2 *Nếu xuất hiện khí không màu và kết tủa sau đó tan là: AlCl3 . 0,5 3 Ba(OH)2 + 2AlCl3 2Al(OH)3↓ + 3BaCl2 Ba(OH)2 + 2Al(OH)3 Ba(AlO2)2 + 4H2O *Nếu sinh ra khí có mùi khai và kết tủa trắng là: (NH4)2SO4 0,5 Ba(OH)2 +(NH4)2SO4 BaSO4↓ + 2NH3  + 2H2O * Nếu sinh ra khí có mùi khai là: NH4Cl 0,25 Ba(OH)2 +2NH4Cl BaCl2 +2NH3  + 2H2O 0,25 * Chỉ có khí không màu là: Ba(NO3)2. Câu 3 * Hỗn hợp rắn C gồm 3 kim loại : Ag, Cu, Fe dư và dung dich D 0,5 gồm 2 muối Mg(NO3)2, Fe(NO3)2 3,5đ * Cho ddHCl dư vào chất rắn C chỉ có Fe tan tạo thành FeCl2. Cho ddFeCl2 tác dụng với dd NaOH dư tạo kết tủa Fe(OH)2. Nung kết tủa đến khối lượng không đổi ta thu được Fe2O3, Khử Fe2O3 bằng H2 ta thu được Fe. Fe+ 2HCl FeCl2 + H2. FeCl2 + 2NaOH Fe(OH)2 +2 NaCl t0 4Fe(OH)2 + O2  2 Fe2O3 + 4H2O 1,25 t0 Fe2O3 + 3H2  2Fe + 3H2O (Có thể điện phân dung dịch FeCl2 thu Fe) * Hỗn hợp Cu,Ag cho tác dụng với Oxi chỉ có Cu tác dụng .Cho hỗn hợp tác dụng với ddHCl ta thu được Ag không phản ứng, CuO tan trong ddHCl. t0 2Cu +O2  2 CuO CuO + 2HCl CuCl + H O 2 2 1,25 * Cho dd CuCl2 tác dụng với NaOH dư tạo Cu(OH)2 không tan. Nung Cu(OH)2 đến khối lượng không đổi thu được CuO, Khử CuO 46
  47. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS bằng H2 thu được Cu. 2NaOH + CuCl2 Cu(OH)2  + 2NaCl t0 Cu(OH)2  CuO +H2O t0 CuO + H2  Cu +H2O (Có thể điện phân dung dịch CuCl2 thu Cu) * Cho Mg dư vào dung dịch D, cô cạn dung dịch thu muối 0,5 Mg(NO3)2 Mg + Fe(NO3)2→ Mg(NO3)2 + Fe Tách Fe (bám trên Mg) và cho Fe dư vào dung dịch HNO 3, cô cạn dung dịch thu muối Fe(NO3)2 Fe + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO + 2H2O Fedư + 2Fe(NO3)3 → 3Fe(NO3)2 Câu 4 Gäi c«ng thøc ho¸ häc cña muèi s¾t clorua lµ FeClx FeClx + AgNO3 Fe(NO3)x + xAgCl 0,25 3,5đ Sè mol AgCl = 14,35/143,5 = 0,1 mol Theo PT: sè mol FeClx = 1/x . sè mol AgCl = 0,1/x  56 + 35,5x = 6,35x/0,1 => 28x = 56 => x = 2  VËy A3 lµ FeCl2 1 A1 : Fe A2: HCl A3: FeCl2 A4: H2 A5 : NaOH A6 : Fe(OH)2 A7: NaCl A8 : H2O A9 : O2 A10: Fe(OH)3 A11: Fe2O3 1 Fe + 2HCl FeCl2 + H2 0,25 FeCl + NaOH Fe(OH) + NaCl 2 2 0,25 Fe O + H to Fe + H O 2 3 2 2 0,25 Fe(OH) + O + H O Fe(OH) 2 2 2 3 0,25 Fe(OH) t0 Fe O + H O 3 2 3 2 0,25 Câu 5 100ml = 0,1 lÝt Sè mol Ca(OH)2 = 0,1.0,5 = 0,05 mol 0,25 2,5đ CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O (1) Theo PTHH (1) Sè mol CaCO3 lín nhÊt = sè mol Ca(OH)2 = 0,05 mol 0,25 Sè mol CaCO3 thu ®­îc = 2/100 = 0,02 mol < 0,05 mol 0,25 V× sau ph¶n øng thu ®­îc kÕt tña, nªn cã thÓ x¶y ra c¸c tr­êng hîp sau: 0,5 TH 1: ChØ t¹o muèi CaCO3 0,25 Theo PT: Sè mol CO2 = sè mol CaCO3 = 0,02 mol 0,25  V = 0,02 . 22,4 = 0,448 lÝt TH2: Sau khi ph¶n øng kÕt thóc thu ®­îc 2 muèi: CaCO vµ 3 0,5 Ca(HCO3)2 2CO + Ca(OH) Ca(HCO ) (2) 2 2 3 2 0,25 Theo (1) sè mol Ca(OH)2 = sè mol CO2 = sè mol CaCO3 = 0,02 mol  Sè mol Ca(OH)2 ë PT(2) = 0,05 – 0,02 = 0,03 mol 47
  48. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS  Sè mol CO2(2) = 0,06 mol V = (0,02 + 0,06) 22,4 = 1,792 lÝt Câu 6 Gọi c«ng thức của oxit sắt lµ : FexOy . Với x, y nguyªn d­¬ng 0,5 to CuO + H2  Cu + H2O (1) to 3đ FexOy + yH2  xFe + yH2O (2) 0,5 2HCl + Fe FeCl2 + H2 (3) Sè mol H2 = 0,448/22,4 = 0,02 mol Lượng Fe sinh ra ở (2) cũng lµ lượng Fe phản ứng ở (3) Theo (3): Sè mol Fe = Sè mol H2 = 0,02 mol => mFe = 0,02. 56 = 0,5 1,12 g => khèi l­îng cña Cu = 1,76 – 1,12 = 0,64g => sè mol Cu = 0,64/64= 0,01mol Theo (1) sè mol CuO = sè mol Cu = 0,01 mol 0,5 Khèi l­îng cña CuO = 0,01 . 80 = 0,8g 1,6 => khèi l­îng cña FexOy = 2,4 – 0,8 = 1,6g => nFexOy = 56x 16y Theo (2) sè mol Fe = x . Sè mol FexOy 0,5 1,6 => . x = 0,02 56x 16y HS gi¶i ph­¬ng tr×nh t×m ra x/y = 2/3 0,25 VËy c«ng thøc oxit s¾t lµ Fe2O3 0,25 Câu 7 Khối lượng ZnSO4 = 16,1 gam n = 0,1 mol 0,25 Khối lượng nước = 144,9 gam n = 8,05 mol 0,25 2,5đ Vì 1 phân tử ZnSO4 có 6 nguyên tử 0,1 mol ZnSO4 chứa 0,6 mol nguyên tử 0,5 Vì 1 phân tử H2O chưa 3 nguyên tử 8,05 mol H2O chứa 24,15 mol nguyên tử 0,5 Tổng số mol nguyên tử trước khi cô cạn: 0,6 + 24,15 = 24,75 mol 0,25 Tổng số mol sau khi cô cạn 24,75 : 2 = 12,375 0,25 Số nguyên tử giảm đi do nước bay hơi Gọi khối lượng nước bay hơi là x Có 3x/18 mol nguyên tử bị bay hơi 3x/18 = 12,375 x = 74,25 gam 0,5 48
  49. BỘ ĐỀ+ĐÁP ÁN THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN MÔN HÓA HỌC – LỚP 9 THCS 49