Chuyên đề luyện thi THPT Quốc gia môn Hóa học Lớp 12: Phức chất

Nội dung text: Chuyên đề luyện thi THPT Quốc gia môn Hóa học Lớp 12: Phức chất

1. PHÆÏC CHÁÚT I. Khaïi niãûm phæïc cháút: Nàm 1967, nhaì baïc hoüc ngæåìi Nga Iaximiråski âæa ra âënh nghéa vãö phæïc cháút nhæ sau: Phæïc cháút laì håüp cháút taûo âæåüc caïc nhoïm riãng biãût tæì caïc nguyãn tæí, ion hoàûc phán tæí våïi nhæîng âàûc træng sau: - Coï màût sæû phäúi trê. - Khäng phán ly hoaìn toaìn trong dung dëch. - Coï thaình pháön phæïc taûp. Trong phán tæí phæïc cháút thæåìng gäöm hai pháön: ion phæïc hay coìn goüi laì cáöu näüi vaì caïc ion traïi dáúu våïi ion phæïc goüi laì cáöu ngoaûi. Cáöu näüi âæåüc taûo thaình båíi nguyãn tæí hoàûc ion kim loaûi, goüi laì ion trung tám liãn kãút træûc tiãúp våïi caïc phán tæí trung hoìa trung hoìa hoàûc ion bao xung quanh noï. Caïc ion hoàûc phán tæí trung hoìa naìy goüi laì phäúi tæí, säú phäúi tæí bao quanh ion trung tám goüi laì säú phäúi trê. 3- + - Vê duû: K3[Fe(CN)6] thç Fe(CN)6 laì cáöu näüi, K laì cáöu ngoaûi, CN laì phäúi tæí vaì säú phäúi trê laì 6. II. Phán loaûi phæïc cháút: Dæûa vaìo âiãûn têch cuía ion phæïc, ngæåìi ta chia phæïc cháút thaình 3 loaûi: 1) Phæïc cháút cation:Caïc phæïc cháút cation thæåìng âæåüc taûo thaình khi caïc phán tæí trung hoìa phäúi trê xung quanh cation. VD: [Zn(NH3)4]Cl2; [Cr(H2O)6]Cl3. 2) Phæïc cháút anion: Caïc phæïc cháút anion thæåìng âæåüc taûo thaình khi caïc anion phäúi trê xung quanh cation. VD: K2[BeF4]; Na3[AlF6]. 3) Phæïc cháút trung hoìa: Caïc phæïc cháút naìy âæåüc taûo thaình khi caïc phäúi tæí trung hoìa vaì caïc phäúi tæí têch âiãûn ám phäúi trê xung cation. ÅÍ caïc phæïc cháút trung hoìa khäng coï cáöu ngoaûi. VD: [Co(NH3)3Cl3; [Pt(NH3)4Cl2]. III. Danh phaïp quäúc tãú: - Tráût tæû goüi caïc ion: cation räöi âãún anion. - Táút caí caïc phäúi tæí anion táûn cuìng bàòng chæî "o", caïc phäúi tæí trung hoìa goüi nguyãn tãn, riãng NH3 goüi amin, H2O goüi aquå. Nãúu phäúi tæí laì cation thç thãm âuäi "ium". -Tráût tæû goüi tãn phäúi tæí : goüi phäúi tæí mang âiãûn têch ám træåïc, sau âoï âãún phäúi tæí trung hoìa räöi âãún phäúi tæí dæång. Træåïc tãn goüi phäúi tæí âàût chæî âi, tri, tetra, penta, hexa âãø chè coï 2, 3, 4, 5, 6 phäúi tæí âoï. - Sau khi goüi tãn caïc phäúi tæí thç âãún goüi tãn nguyãn tæí trung tám. * Âäúi våïi phæïc anion: thãm âuäi "at" vaìo sau tãn anion vaì (säú oxi hoïa cuía ion trung tám).
2. VD: Ca2[Fe(CN)6] : Canxi hexaciano ferat (II). Na[Co(CO)4] : Natri tetracacbonyl cobantat (-I) K4[Ni(CN)4] : Kali tetraciano nikelat (0). * Âäúi våïi phæïc cation: khäng thãm âuäi "at" vaìo sau tãn nguyãn täú trung tám, chè ghi säú oxi hoïa cuía ion trung tám trong dáúu ngoàûc âån. VD: [Pt(NH3)4Cl2]Cl2 :Âicloro tetraamin platin (IV) clorua. * Âäúi våïi phæïc khäng âiãûn ly: Khäng thãm âuäi "at" hoàûc säú oxi hoïa cuía ion trung tám. VD: [Pt(NH3)2Cl2] : âicloro âiamin platin. * Chuï yï: Tãn mäüt säú kim loaûi theo tiãúng La tinh: Ag: Argentum; Au: Aurum; Co:Cobaltum; Cr:Chromium; Cu: Cuprum; Fe:Ferrum; Pb: Plumbum; Sn: Stannum; Zn: zincum. IV. Cáúu taûo phæïc cháút theo thuyãút VB: Caïc näüi dung cå baín: 1) Liãn kãút hoaï hoüc trong phæïc cháút bao gäöm caïc liãn kãút 2 electron, caïc phäúi tæí coï 2 electron khäng phán chia âoïng vai troì cháút cho electron, caïc ion trung tám coï caïc obitan träúng âoïng vai troì cháút nháûn electron, giæîa ion trung tám vaì phäúi tæí taûo thaình liãn kãút cho- nháûn vaì phaín æïng taûo phæïc âæåüc xem nhæ phaín æïng axit-bazå. 2) Sæû xen phuí caìng låïn thç liãn kãút caìng bãön. Muäún váûy, træåïc khi taûo thaình liãn kãút, caïc obitan träúng cuía ion trung tám lai hoïa våïi nhau âãø taûo thaình caïc obitan lai hoïa tæång âäöng vaì säú phäúi trê cuía ion trung tám bàòng säú obitan lai hoïa. Kiãøu lai hoïa phuû thuäüc vaìo cáúu taûo electron cuía ion trung tám vaì trong mäüt säú træåìng håüp phuû thuäüc vaìo baín cháút cuía phäúi tæí. Tuìy thuäüc vaìo kiãøu lai hoïa cuía ion trung tám maì phæïc cháút coï cáúu truïc naìy hay cáúu truïc khaïc. 3) Khi coï obitan d cuía ion trung tám tham gia lai hoïa, trong mäüt säú træåìng håüp, viãûc lai hoïa ngoaìi hay trong phuû thuäüc vaìo sæû tæång taïc giæîa ion trung tám vaì phäúi tæí: phäúi tæí tæång taïc yãúu seî taûo ra lai hoïa ngoaìi, phäúi tæí tæång taïc maûnh seî taûo ra lai hoïa trong. Mæïc âäü tæång taïc giæîa phäúi tæí vaì ion trung tám giaím dáön nhæ sau: - - - - - - - CO, CN > NH3 > SCN > H2O > OH > F > Cl > Br > I . Maûnh Trung bçnh Yãúu Phæïc cháút coï sæû lai hoïa ngoaìi thç âäü bãön phæïc keïm bãön hån phæïc cháút coï sæû lai hoïa trong vç khi lai hoïa ngoaìi thç mæïc nàng læåüng cuía caïc obitan tham gia lai hoïa (ns, np, nd) khaïc nhau nhiãöu hån so våïi khi lai hoïa trong ((n-1)d, ns, np). * Âãø âàûc træng cho mæïc âäü thuáûn tæì cuía mäüt cháút, ngæåìi ta duìng mäüt âaûi læåüng laì momen tæì . Momen tæì liãn hãû våïi säú electron âäüc thán theo hãû thæïc: 1/2  = [n(n + 2)] B (manheton Bo)
3. trong âoï, n: säú electron âäüc thán. 3+ 2- VD: Xeït sæû taûo thaình liãn kãút trong caïc phæïc: [Cr(NH3)6] ; [NiCl4] ( tæï diãûn); 2+ 2- 4- 4- [Ni(NH)6] ; [Ni(CN)4] (vuäng phàóng); [FeF6] ; [Fe(CN)6] .