›
›
›

Chuyên đề Toán Lớp 6 - Chuyên đề 8: Ước và bội của số tự nhiên. Ước chung lớn nhất. Bội chung nhỏ nhất (Có lời giải chi tiết)

docx 21 trang Hàn Vy 03/03/2023 2924
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Chuyên đề Toán Lớp 6 - Chuyên đề 8: Ước và bội của số tự nhiên. Ước chung lớn nhất. Bội chung nhỏ nhất (Có lời giải chi tiết)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docxchuyen_de_toan_lop_6_chuyen_de_8_uoc_va_boi_cua_so_tu_nhien.docx

Nội dung text: Chuyên đề Toán Lớp 6 - Chuyên đề 8: Ước và bội của số tự nhiên. Ước chung lớn nhất. Bội chung nhỏ nhất (Có lời giải chi tiết)

  1. CHUYÊN ĐỀ 8: ƯỚC VÀ BỘI CỦA SỐ TỰ NHIÊN ƯỚC CHUNG LỚN NHẤT – BỘI CHUNG NHỎ NHẤT PHẦN I.TÓM TẮT LÍ THUYẾT. 1. Ước và bội: ▪ Nếu có số tự nhiên a chia hết cho b thì ta nói a là bội của b, còn b là ước của a. ▪ Tập hợp ước của a là: Ư a , tập hợp các bội của b kí hiệu: B b . Ví dụ: Ư 30 1;2;3;5;6;10;15;30 B 2 0;2;4;6;8; ;2k; . 2. Ước chung và ước chung lớn nhất ▪ Số tự nhiên n được gọi là ước chung của hai số a và b nếu n vừa là ước của a vừa là ước của b. ▪ Số lớn nhất trong các ước chung của a và b được gọi là ước chung lớn nhất của a và b. ▪ Ta kí hiệu: tập hợp các ước chung của a và b là: ƯC a,b , tập hợp các ước chung lớn nhất của a và b kí hiệu: ƯC LN a,b . Ví dụ:ƯC 30,48 1;2;3;6 , ƯCLN 30,48 6. Chú ý: ước chung của hai số là ước của ước chung lớn nhất của chúng. ▪ Hai số nguyên tố cùng nhau là hai số có ước chung lớn nhất bằng 1. ▪ Phân số tối giản là phân số có tử và mẫu là hai số nguyên tố cùng nhau. ▪ Cách tìm ƯCLN: Bước 1: Phân tích các số ra thừa số nguyên tố Bước 2: Chọn ra các thừa số chung Bước 3: Lập tích các thừa số đã chọn. mỗi thừa số lấy với số mũ nhỏ nhất của nó. Tích đó là ƯCLN phải tìm. 3. Bội chung và bội chung nhỏ nhất ▪ Số tự nhiên n được gọi là bội chung của hai số a và b nếu n vừa là bội của a vừa là bội của b. ▪ Số nhỏ nhất khác 0 trong các bội chung của a và b được gọi là bội chung nhỏ nhất của a và b. ▪ Ta kí hiệu: tập hợp các bội chung của a và b là: BC a,b , tập hợp các bội chung nhỏ nhất của a và b kí hiệu: BCNN a,b . Ví dụ:BC 4,5 0;20;40;60;  , BCNN 4,5 20 . Chú ý: Bội chung của nhiều số là bội của bội chung nhỏ nhất của chúng. Nếu các số đã cho từng đôi một nguyên tố cùng nhau thì BCNN của chúng là tích của các số đó. ▪ Cách tìm BCNN: Bước 1: Phân tích các số ra thừa số nguyên tố Bước 2: Chọn ra các thừa số chung và riêng Bước 3: Lập tích các thừa số đã chọn. mỗi thừa số lấy với số mũ lớn nhất của nó. Tích đó là BCNN phải tìm. ▪ Nhận xét: BCNN a,1 a BCNN a,b,1 BCNN a,b PHẦN II.CÁC DẠNG BÀI. A. ƯỚC VÀ BỘI, ƯỚC CHUNG - BỘI CHUNG CỦA SỐ TỰ NHIÊN. Dạng 1. Nhận biết một số là ước (bội) của một số cho trước. I.Phương pháp giải.
  2. + Để xét a có là ước của một số cho trước hay không, ta chia số đó cho a . Nếu chia hết thì a là ước của số đó. + Để xét b có là bội của một số khác 0 hay không, ta chia b cho số đó. Nếu chia hết thì b là bội của số đó. II.Bài toán. Bài 1. Cho các số sau 0;1;3;14;7;10;12;5;20 , tìm các số a) Là Ư 6 b) Là Ư 10 Lời giải a) Vì trong các số đã cho 6 chia hết cho 1;3nên 1;3 Ư 6 b) Vì trong các số đã cho10 chia hết cho 1;5;10 nên 1;5;10 Ư 10 Bài 2. Cho các số sau 13;19;20;36;121;125;201;205;206, chỉ ra các số thuộc tập hợp sau: a) Là B 3 b) Là B 5 Lời giải a) Vì trong các số đã cho36;201 chia hết cho 3 nên 36;201 B 3 b) Vì trong các số đã cho 20;125;205 chia hết cho 5 nên 20;125;205 B 5 Dạng 2. Tìm tất cả các ước (bội) của một số. I.Phương pháp giải. + Để tìm tất cả các ước của một số a ta làm như sau: Bước 1: Chia a lần lượt cho các số 1;2;3; ;a Bước 2: Liệt kê các số mà a chia hết. Đó là tất cả các ước của a + Để tìm bội của một số b b 0 ta làm như sau: Bước 1: Nhân b lần lượt cho các số 0;1;2;3; Bước 2: Liệt kê các số thu được. Đó là tất cả các bội của b Lưu ý: Nếu bài toán tìm ước (bội) của một số thỏa mãn điều kiện cho trước ta làm như sau: Bước 1: Liệt kê các ước (bội) của số đó Bước 2: Chọn ra các số thỏa mãn điều kiện đề bài. II.Bài toán. Bài 1. a) Tìm tập hợp các ước của 6;10;12;13 b) Tìm tập hợp các bội của 4;7;8;12 Lời giải a) Ư 6 1;2;3;6 Ư 10 1;2;5;10
  3. Ư 12 1;2;3;4;6;12 Ư 13 1;13 b) B 4 0;4;8;12;16;  B 7 0;7;14;21;28;  B 8 0;8;16;24;32;  B 12 0;12;24;36;48;  Bài 2. Tìm các số tự nhiên x sao cho a) x Ư 12 và 2 x 8 b) x B 5 và 20 x 36 c) xM5 và 13 x 78 d) 12Mx và x 4 Lời giải a) Ta có Ư 12 1;2;3;4;6;12 Vì x Ư 12 và 2 x 8 nên x 2;3;4;6 b) x B 5 và 20 x 36 Vì x B 5 nên x 0;5;10;15;20;25;30;35;40;  Mặt khác 20 x 36 x 20;25;30;35 c) xM5 và 13 x 78Vì xM5 nên x B 5 do đó x 0;5;10;15;20;25;30;35;40;  Mặt khác 13 x 78 x 15;20;25;30;35;40;45;50;55;60;65;70;75 d) 12Mx và x 4 Vì 12Mx nên x Ư 12 1;2;3;4;6;12 và x 4 nên x 6;12 Bài 3. Tìm tập hợp các số tự nhiên vừa là ước của 100vừa là bội của 25 . Lời giải Gọi x là số tự nhiên cần tìm. Ta có Ư 100 1;2 ;4;5;10;20;25;50;100 Vì x B 25 nên xM25 x 25;50;100 Dạng 3. Tìm số tự nhiên thỏa mãn điều kiện chia hết. I.Phương pháp giải. Áp dụng tính chất chia hết của một tổng (hiệu) và định nghĩa ước của một số tự nhiên. II.Bài toán. Bài 1. Tìm số tự nhiên n sao cho: a) 3Mn b) 3M(n 1) c) (n 3)M(n 1) d) (2n 3)M(n 2) Lời giải a) 3Mn n Ư 3 1 ;3 Vậy n 1;3 b) 3M(n 1) n 1 Ư 3 1 ;3
  4. Vậy (n 1) 1;3 n 0;2 c) (n 3)M(n 1) Ta có (n 3)M(n 1) và (n 1)M(n 1) . Áp dụng tính chất chia hết của tổng (hiệu) ta có(n 3) (n 1)M(n 1) 2M(n 1) n 1 Ư 2 1 ;2  Vậy n 1;0 d) (2n 3)M(n 2) Ta có (2n 3)M(n 2) và (n 2)M(n 2) . Áp dụng tính chất chia hết của tổng (hiệu) ta có(2n 3) 2(n 2)M(n 2) 7M(n 2) n 2 Ư 7 1 ;7  Vậy n 3;9 Dạng 4. Viết tập hợp các ước chung (bội chung) của hai hay nhiều số. I.Phương pháp giải. Bước 1. Viết tập hợp các ước (bội) của các số đã cho. Bước 2. Tìm giao của các tập hợp đó. II.Bài toán. Bài 1. Viết các tập hợp sau: a) ƯC 24,40 b) ƯC 20,30 c) BC 2,8 d) BC 10,15 Lời giải a) ƯC 24,40 b) ƯC 20,30 Ta có Ư 24 1;2 ;3;4;6;8;12;24  Ta có Ư 20 1;2;4;5;10; 20  Ư 40 1;2 ;4;5;8;10;20;40  Ư 30 1;2 ;3;5;6;10;30  ƯC 24,40 1;2 ;4;8 ƯC 20,30 1;2;5;10  c) BC 2,8 d) BC 10,15 Ta có B 2 0;2 ;4 ;6;8;10;12;  Ta có B B 10 0;10 ;20 ;30;40;50;60;  8 0;8 ;16;24;32;40;48;  B 15 0;15 ;30;45;60 ;  BC 2,8 0;8 ;16;24;  BC 10,15 0;30 ;60;90;  Dạng 5: Bài toán có lời văn. I.Phương pháp giải. Bước 1: Phân tích đề bài, chuyển bài toán về tìm ước (bội), ước chung, (bội chung) của các số cho trước.
  5. Bước 2: Áp dụng cách tìm ước (bội), ước chung, (bội chung) của các số cho trước. II.Bài toán. Bài 1.Có 20 viên bi. Bạn Minh muốn chia đều số viên bi vào các hộp. Tìm số hộp và số viên bi trong mỗi hộp? Biết không có hộp nào chứa 1hay 20 viên bi. Lời giải Số hộp và số viên bi trong mỗi hộp phải là ước số của 20 . Ta có Ư 20 1;2 ;4;5;10;20  . Vì không có hộp nào chứa 1 hay 20 viên bi, nên số viên bi trong mỗi hộp chỉ có thể là 2 ;4;5;10 tương ứng với số hộp là 10 ;5;4;2 Bài 2. Năm nay Bình 12 tuổi. Tuổi của mẹ Bình là bội số của tuổi Bình. Tìm tuổi của mẹ Bình biết tuổi của mẹ lớn hơn 30 và nhỏ hơn 45 . Lời giải Gọi x là số tuổi của mẹ Bình x ;30 x 45 Tuổi của mẹ Bình là bội số của tuổi Bình nên x B 12 Mà 30 x 45 nên x 36 thỏa mãn đk. Vậy mẹ Bình 36 tuổi. Bài 3. Học sinh lớp 6A nhận được phần thưởng của nhà trường và mỗi em nhận được phần thưởng như nhau. Cô hiệu trưởng đã chia hết 129quyển vở và 215 bút chì màu. Hỏi số học sinh lớp 6A là bao nhiêu? Lời giải Ta thấy số phần thưởng phải là ƯC 129,215 Có ƯC 129,215 1;43 Vì số học sinh lớp 6A không thể bằng 1 nên số học sinh lớp 6A bằng 43 Bài 4. Tính số học sinh của một trường biết rằng mỗi lần xếp hàng 4 , hàng 5 , hàng 6 , hàng 7 đều vừa đủ hàng và số học sinh của trường trong khoàng từ 415 đến 421 . Lời giải Gọi x là số học sinh của trường. x ;415 x 421 Vì mỗi lần xếp hàng 4 , hàng 5 , hàng 6 , hàng 7 đều vừa đủ hàng nên x chia hết cho 4;5;6;7 . Tức là x BC 4;5;6;7 0;420;840;  Mà 415 x 421 nên x 420 Vậy số học sinh của trường là 420 học sinh. B. ƯỚC CHUNG LỚN NHẤT Dạng 1. Tìm ước chung lớn nhất của các số cho trước. I.Phương pháp giải. Cách 1. Để tìm ƯCLN của các số cho trước ta thực hiện quy tắc 3 bước phía trên. Chú ý aMb ƯCLN a,b b
  6. a:b dư r thì ƯCLN a,b ƯCLN b,r Cách 2. Sử dụng thuật toán Ơclit Bước 1. Lấy số lớn chia số nhỏ. Giả sử a b.x r + Nếu r 0 ta thực hiện bước 2 + Nếu r 0 thì ƯCLN a,b b Bước 2. Lấy số chia, chia cho số dư, + Nếu r1 0 ta thực hiện bước 3 + Nếu r1 0thì ƯCLN a,b b Bước 3. Quá trình này được tiếp tục cho đến khi được một phép chia hết. II.Bài toán. Bài 1. Tìm ƯCLN của các số a) ƯCLN 18,30 b) ƯCLN 24,48 c) ƯCLN 18,30,15 d) ƯCLN 24,48,36 Lời giải a) ƯCLN 18,30 b) ƯCLN 24,48 Phân tích các số ra thừa số nguyên tố Phân tích các số ra thừa số nguyên tố 18 2.32 , 30 2.3.5 24 23.3 48 24.3 Từ đó ƯCLN 18,30 2.3 6 Từ đó ƯCLN 24,48 23.3 24 c) ƯCLN 18,30,15 d) ƯCLN 24,48,36 Phân tích các số ra thừa số nguyên tố. Phân tích các số ra thừa số nguyên tố. 18 2.32 . 30 2.3.5 , 15 3.5 24 23.3 , 48 24.3 , 36 22.32 . Từ đó ƯCLN 18,30,15 3 Từ đó ƯCLN 24,48,36 22.3 12 Bài 2. Sử dụng thuật toán Ơclit để tìm a) ƯCLN 174,18 b) ƯCLN 124,16 Lời giải a) Ta thực hiện theo các bước: Lấy 174 chia cho 18 ta được 174 9.18 12 Lấy 18 chia cho 12 ta được 18 1.12 6 Lấy 12 chia cho 6 ta được 12 2.6 0 Vậy ta được ƯCLN 174,18 6 b) Ta thực hiện theo các bước: Lấy 124 chia cho 16 ta được 124 7.16 12 Lấy 16 chia cho 12 ta được 16 1.12 4
  7. Lấy 12 chia cho 4 ta được 12 3.4 0 Vậy ta được ƯCLN 124,16 4 Dạng 2. Tìm các ước chung của hai hay nhiều số thỏa mãn điều kiện cho trước. I.Phương pháp giải. Bước 1. Tìm ƯCLN của hai hay nhiều số cho trước. Bước 2. Tìm các ước của ƯCLN này. Bước 3. Chọn trong số đó các ước thỏa mãn điều kiện đã cho. Lưu ý: nếu không có điều kiện gì của bài toán thì ước chung của hai hay nhiều số là ƯCLN của các số đó. Cách tìm ước chung thông qua ƯCLN Bước 1. Tìm ƯCLN của hai hay nhiều số cho trước. Bước 2. Tìm các ước của ƯCLN này. II.Bài toán. Bài 1. Tìm các ước chung của 24 và180 thông qua tìm ƯCLN Lời giải Phân tích các số ra thừa số nguyên tố. 24 23.3 , 180 22.32.5 Từ đó ƯCLN 24,180 22.3 12 Mà Ư 12 1;2;3;4;6;12 . Vậy ƯC 24,180 1;2;3;4;6;12 Bài 2. Tìm số tự nhiên x thõa mãn 90Mx; 150Mx và 5 x 30 . Lời giải Số tự nhiên x thõa mãn 90Mx; 150Mx nên x ƯCLN 90,150 Phân tích các số ra thừa số nguyên tố. 90 2.32.5 , 150 2.3.52 Từ đó ƯCLN 90,150 2.3.5 30 Mà Ư 30 1;2;3;5;6;10;15;30 . Vì 5 x 30 nên x 6;10;15 Bài 3. Tìm số tự nhiên a,b biết ƯCLN a,b 3 và a.b 891 Lời giải Ta có ƯCLN a,b 3 nên a 3k, b 3m và ƯCLN k ,m 1
  8. Giả sử a b k m . Ta có a.b 891 3k.3m 891 k.m 32.11 TH1: k 11,m 9 a 33; b 27 TH2: k 99,m 1 a 297; b 3 15 Bài 4. Tìm số tự nhiên n để biểu thức A có giá trị là một số tự nhiên. 2n 1 Lời giải Để A là một số tự nhiên thì 2n 1 phải là ước của 15 Ta có Ư 15 1;3;5;15 . Do đó: + Với 2n 1 1 n 0, A 15 + Với 2n 1 3 n 1, A 5 + Với 2n 1 5 n 2, A 3 + Với 2n 1 15 n 7, A 1 Bài 5. Tìm số tự nhiên x , y a) x 1 y 5 6 b) 2x 1 2y 1 15 Lời giải a) x 1 y 5 6 2.3 3.2 6.1 1.6 Ta có bảng sau: x 1 2 3 6 1 y 5 3 2 1 6 x 1 2 5 0 y 8 7 6 11 Vậy x; y 1;8 , 2;7 , 5;6 , 0;11  b) 2x 1 2y 1 15 1.15 3.5 5.3 15.1 Ta có bảng sau: 2x 1 1 3 5 15 2y 1 15 5 3 1 x 0 1 2 7 y 8 3 2 1 Vậy x; y 0;8 , 1;3 , 2;2 , 7;1  Dạng 3. Bài toán có lời văn đưa về tìm ƯCLN I.Phương pháp giải. Bước 1: Phân tích đề bài; suy luận để đưa về việc tìm ƯCLN của hai hay nhiều số; Bước 2: Áp dụng quy tắc 3 bước để tìm ƯCLN đó. II.Bài toán.
  9. Bài 1. Cô giáo chủ nhiệm muốn chia 24 quyển vở, 48 bút bi và 36 gói bánh thành một số phần thưởng như nhau để trao trong dịp sơ kết học kì. Hỏi có thể chia được nhiều nhất bao nhiêu phần thưởng? Khi đó mỗi phần thưởng có bao nhiêu quyển vở, bút bi và gói bánh. Lời giải Gọi a là số phần thưởng để cô giáo chủ nhiệm trao trong dịp sơ kết học kì (a * ; a 24) Để số phần thưởng là nhiều nhất thì a phải là số lớn nhất sao cho 24Ma; 48Ma;36Ma . Tức là a ƯCLN 24,48,36 . Ta có 24 23.3 , 48 24.3 , 36 22.32 . Từ đó ƯCLN 24,48,36 22.3 12 a 12 Vậy có thể chia được nhiều nhất 12 phần thưởng. Trong đó có 2 quyển vở, 4 bút bi, 3 gói bánh. Bài 2. Một hình chữ nhật có chiều dài 150m và chiều rộng 90m được chia thành các hình vuông có diện tích bằng nhau. Tính độ dài cạnh hình vuông lớn nhất trong cách chia trên ? (số đo cạnh là số tự nhiên với đơn vị là m) Lời giải Để chia hình chữ nhật thành các hình vuông có diện tích bằng nhau thì độ dài mỗi cạnh hình vuông phải là ước chung của 150và 90 Do đó độ dài cạnh hình vuông lớn nhất là ƯCLN 90,150 30. Vậy độ dài cạnh hình vuông lớn nhất là 30m Dạng 4. Chứng minh hai hay nhiều số là các số nguyên tố cùng nhau. I.Phương pháp giải. Bước 1: Gọi d là ƯCLN của các số. Bước 2: Dựa vào cách tìm ƯCLN và các tính chất chia hết của tổng (hiệu) để chứng minh d 1 II.Bài toán. Bài 1. Chứng minh 22 và 5 là hai số nguyên tố cùng nhau. Lời giải Phân tích các số ra thừa số nguyên tố. 22 2.11.1, 5 1.5 .Từ đó ƯCLN 22,5 1 Vậy 22 và 5 là hai số nguyên tố cùng nhau. Bài 2. Chứng minh rằng với mọi số tự nhiên n , các số sau là các số nguyên tố cùng nhau. a) n 1và n 2 b) 2n 2 và 2n 3 c) 2n 1và n 1 d) n 1và 3n 4 Lời giải a) n 1và n 2
  10. Gọi d ƯCLN n 1,n 2 n 2Md n 2 n 1 Md 1Md d 1 n 1Md Từ đó ƯCLN n 1,n 2 1 Vậy n 1và n 2 là các số nguyên tố cùng nhau với mọi n  . b) 2n 2 và 2n 3 Gọi d ƯCLN 2n 2,2n 3 2n 2Md 2n 3 2n 2 Md 1Md d 1 2n 3Md Từ đó ƯCLN 2n 2,2n 3 1 Vậy 2n 2 và 2n 3 là các số nguyên tố cùng nhau với mọi n  . c) 2n 1và n 1 Gọi d ƯCLN 2n 1,n 1 n 1Md 2(n 1)Md 2n 2 2n 1 Md 1Md d 1 2n 1Md 2n 1Md Từ đó ƯCLN 2n 1,n 1 1 d) n 1và 3n 4 Gọi d ƯCLN n 1,3n 4 n 1Md 3(n 1)Md 3n 4 3n 3 Md 1Md d 1 3n 4Md 3n 4Md Từ đó ƯCLN n 1,3n 4 1 C. BỘI CHUNG NHỎ NHẤT Dạng 1. Tìm bội chung nhỏ nhất của các số cho trước I.Phương pháp giải. Bước 1. Phân tích mỗi số ra thừa số nguyên tố Bước 2. Chọn ra các thừa số nguyên tố chung và các thừa số nguyên tố riêng Bước 3. Với mỗi thừa số nguyên tố chung và riêng, ta chọn lũy thừa với số mũ lớn nhất. Bước 4. Lấy tích của các lũy thừa đã chọn, ta nhận được BCNN cần tìm II.Bài toán. Bài 1. Tìm: a) BCNN 15,18 c) BCNN 33,44,55 b) BCNN 84,108 d) BCNN 8,18,30
  11. Lời giải a) Ta có: 15 3.5 ; 18 2.32 . c) Ta có: 33 3.11; 44 4.11; 55 5.11 BCNN 33,44,55 3.4.5.11 660 BCNN 15,18 2.32.5 90 . b) Ta có: 84 22.3.7 ; 108 22.33 d) Ta có: 8 23 , 18 2.32 , 30 2.3.5 . BCNN 84,108 22.33.7 756 BCNN 8,18,30 23.32.5 240 . Bài 2. Tìm: a) BCNN 10,12 c) BCNN 4,14,26 b) BCNN 24,10 d) BCNN 6,8,10 Lời giải a) Ta có: 10 2.5; 12 22.3. c) Ta có: 4 22 ; 14 2.7 ; 26 2.13 BCNN 10,12 23.3.5 60 . BCNN 4,14,26 22.7.13 364 b) Ta có: 24 23.3 ; 10 2.5 d) Ta có: 6 2.3, 8 23 , 10 2.5. BCNN 24,10 23.3.5 120 BCNN 6,8,10 23.3.5 120 . Dạng 2. Tìm bội chung của hai hay nhiều số thỏa mãn điều kiện cho trước I.Phương pháp giải. Bước 1. Tìm BCNN của các số đó Bước 2. Tìm các bội của BCNN này Bước 3. Chọn trong các số đó các bội thỏa mãn điều kiện đã cho II.Bài toán. Bài 1. Tìm các bội chung của 8 và 10 thông qua BCNN Lời giải Ta có BCNN 8,10 40 . Vậy BC 8,10 0;40;80;120  Bài 2. Tìm các bội chung của 8; 12 và 15 thông qua BCNN Lời giải Ta có BCNN 8,12,15 120 . Vậy BC 8,12,15 0;120;240;360  Bài 3. Tìm số tự nhiên x thỏa mãn xM4 ; xM6 và 0 x 50 . Lời giải Vì xM4 ; xM6 nên x BC 4,6 0;12;24;36;48;60;  Mà 0 x 50 nên x 0;12;24;36;48 Bài 4. Tìm số tự nhiên x thỏa mãn xM20 ; xM35 và x 500 .
  12. Lời giải Vì xM20 ; xM35 nên x BC 20,35 0;140;280;420;560;  Mà x 500 nên x 0;140;280;420 Bài 5. Tìm các bội chung của 7; 9 và 6 thông qua BCNN Lời giải Ta có BCNN 7,9,6 122 . Vậy BC 7,9,6 0;122;244;366  Dạng 3. Tim các số tự nhiên thỏa mãn điều kiện cho trước I.Phương pháp giải. Sử dụng định nghĩa về BCNN. Khi tìm hai số biết ƯCLN và BCNN thì tích của hai số là tích của BCNN và ƯCLN. II.Bài toán. Bài 1. Tìm số tự nhiên a,b biết rằng a) a b 5 và BCNN a,b 60 . b) ƯCLN a,b 5 và BCNN a,b 60 . Lời giải a) BCNN a,b 60 60Ma,60Mb . Hay a, b là ước tự nhiên của 60. Các ước tự nhiên của 60: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30, 60. Vì a b 5 nên a b . Ta xét bảng sau a 6 10 15 20 b 1 5 10 15 BCNN a,b 6 5 30 60 Loại Loại Loại Nhận Vậy cặp số tự nhiên cần tìm là 20 và 15. b) ƯCLN a,b 5 a 5a1;b 5b1 và a1,b1 1. Ta có a.b 5.60 300 a1.b1 12 . Ta có bảng sau: a1 1 12 3 4 a 5 60 15 20 b1 12 1 4 3 b 60 5 20 15 Vậy các cặp số tự nhiên a,b cần tìm là: 5,60 ; 60,5 ; 15,20 ; 20,15 . Bài 2. Tìm số tự nhiên a, b biết rằng a) a b 4 và BCNN a,b 60 . b) ƯCLN a,b 5 và BCNN a,b 150 .
  13. Lời giải a) BCNN a,b 60 60Ma,60Mb . Hay a, b là ước tự nhiên của 60. Các ước tự nhiên của 60: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30, 60. Vì a b 4 nên a b . Ta xét bảng sau a 5 6 10 b 1 2 6 BCNN a,b 5 6 30 Loại Loại Loại Vậy không tìm được cặp số tự nhiên thỏa mãn đề bài. b) ƯCLN a,b 5 a 5a1;b 5b1 và a1,b1 1. Ta có a.b 5.150 750 a1.b1 30 . Ta có bảng sau: a1 1 2 3 5 a 5 10 15 25 b1 30 15 10 6 b 150 75 50 30 Vì vai trò của a, b như nhau nên ta có các cặ đảo ngược vị trí. Vậy các cặp số tự nhiên a,b cần tìm là: 5,150 ; 150,5 ; 10,75 ; 75,10 ; 15,50 ; 50,15 ; 25,30 ; 30,25 . Bài 3. Tìm số tự nhiên a, b biết rằng a 4 a) ab 180 và BCNN a,b 60 . b) và BCNN a,b 140 . b 5 Lời giải a) Gọi ƯCLN a,b k a ka1;b kb1 với a1,b1 1 2 Ta có: ab k a1b1 180 . Mà BCNN a,b ka1b1 60. Suy ra k 3;a1b1 20 . Ta có bảng sau: a1 1 20 4 5 a 3 60 12 15 b1 20 1 5 4 b 60 3 15 12 Vậy các cặp số tự nhiên a,b cần tìm là: 3;60 , 60;3 , 12;15 , 15;12 . a 4 b) Gọi ƯCLN a,b k . Vì mà 4,5 1 nên a 4k,b 5k . b 5
  14. BCNN a,b 4.5.k 140 k 7 . Vậy a 28,b 35. Bài 4. Tìm số tự nhiên a, b biết rằng a b 42 và BCNN a,b 72 . Lời giải Gọi ƯCLN a,b k . Nên a ka1,b kb1 . Ta có a b 42 k a1 b1 42 (1) BCNN a,b ka1b1 72 (2) Từ (1) và (2) suy ra 42Mk,72Mk hay k ƯC 42,72 k 1;2;3;6 . Thay k lần lượt các trường hợp trên ta thấy k = 3 hoăc k = 6 Khi đó: tìm được các cặp a,b là 6,36 , 18,24 . Dạng 4: Bài toán có lời văn I.Phương pháp giải. Bước 1. Gọi ẩn, đặt đơn vị, điều kiện cho ẩn Bước 2. Dựa vào đề bài biểu diễn các dữ kiện theo ẩn. Bước 3. Tìm ẩn, so sánh điều kiện Bước 4. Trả lời và kết luận II.Bài toán. Bài 1. Một số sách khi xếp thành từng bó 10 cuốn, 12 cuốn, 18 cuốn đều vừa đủ. Tìm tổng số sách biết số sách trong khoảng 200 đến 500. Lời giải Gọi số sách cần tìm là x quyển, ( x ¥ ,200 x 500 ) Vì khi xếp thành từng bó 10 cuốn, 12 cuốn, 18 cuốn đều vừa đủ nên xM10 , xM12 , xM18 suy ra x BC 10,12,18 . BCNN 10,12,18 360 . BC 10,12,18 0;360;720;  . Suy ra x 0;360;720;  , mà 200 x 500 nên x 360 (thỏa mãn điều kiện) Vậy số quyển sách cần tìm là 360 quyển. Bài 2. Hai bạn A và B cùng học chung một trường nhưng ở hai lớ khác nhau. A cứ 10 ngày lại trực nhật, B cứ 12 ngày lại trực nhật. Lần đầu tiên hai bạn trực nhật vào một ngày. Hỏi sau ít nhất bao nhiêu ngày hai bạn lại cùng trực nhật. Lời giải
  15. Do cứ 10 ngày A trực nhật một lần nên ngày trực của A là B 10 . Do cứ 12 ngày B trực nhật một lần nên ngày trực của B là B 12 . Lần đầu tiên hai bạn trực cùng 1 ngày, để đến lần gần nhất trực cùng nhau thì sẽ là BCNN 10,12 60 Vậy sau ít nhất 60 ngày hai bạn lại cùng trực nhật. Bài 3. Số học sinh khối 6 của một trường trong khoảng từ 300 đến 400. Biết rằng nếu xếp hàng 5, 8, 12 thì thiếu 1 em. Tính số học sinh khối 6 của trường. Lời giải Gọi số học sinh khối 6 của trường cần tìm là x học sinh, ( x ¥ ,300 x 400 ) Vì khi xếp thành 5, 8, 12 thì thiếu 1 em nên x 5k 1 , x 8t 1, x 12m 1 suy ra x là 1 bôi chung của 5, 8, 12 trừ 1. BCNN 5,8,12 120 . BC 5,8,12 0;120;240;360;480;600 . Suy ra x 1 0;120;240;360;480;600  , mà 300 x 400 301 x 1 401 nên x 1 360 x 359 (thỏa mãn điều kiện) Vậy số học sinh khối 6 là 359 học sinh. Bài 4. Tìm số tự nhiên nhỏ nhất sao cho khi chia cho 3 thì dư 2, khi chia cho 7 thì dư 6 khi chia cho 25 thì dư 24. Lời giải Gọi x là số cần tìm. Vì x chia 3 dư 2, chia cho 7 thì dư 6, chia cho 25 thì dư 24. Nên x 1 chia hết cho 2, 7, 25. Do đó x 1 BCNN 3,7,25 525 . Vậy số cần tìm là 525 – 1 = 524. Bài 5. Có ba chiếc hộp hình vuông: Hộp màu đỏ cao 8cm, hộp màu xanh cao 7cm, hộp màu vàng cao 12cm. Người ta xếp thành ba chồng bằng nhau, mỗi chồng một màu. Hỏi chiều cao nhỏ nhất của chồng hộp đó. Lời giải Gọi chiều cao nhỏ nhất của chồng hộp là x (cm). Ta có: x BCNN 7,8,12 23.3.7 168 . Vậy chiều cao nhỏ nhất của chồng hộp là 168 (cm) Bài 6. Tìm số tự nhiên x. Biết số đó chia hết cho 7 và khi chia cho 2, cho 3, cho 4, cho 5, cho 6 đều dư 1 và x 400 . Lời giải Ta có: x 1 BC 2,3,4,5,6 .
  16. x 1 60;120;180;240;300;360 x 61;121;181;241;301;361 Do x chia hết cho 7 nên x = 301. Bài 7. Một liênđội thiếu niên khi xếp hàng 2, hàng 3, hàng 4, hàng 5 đều thừa 1 người. Tính số đội viên của liên đội biết rằng số đó trong khoảng từ 100 đến 150. Lời giải Gọi số đội viên của liên đội là x (đội viên). Vì xếp thành hàng 2, hàng 3, hàng 4, hàng 5 đều thừa 1 ngươi nên: x 1 BC 2,3,4,5 . BCNN 2,3,4,5 22.3.5 60 BC 2,3,4,5 0;60;120;180;240;  . Mà số đội viên trong khoảng từ 100 đến 150. Nên x 1 120 x 121 đội viên. Bài 8. Một bộ phận của máy có hai bánh răng cửa khớp với nhau, bánh một có 18 răng cưa, bánh xe hai có 12 răng cưa. Người ta đánh dấu “x” vào hai răng cửa khớp với nhau. Hỏi mỗi bánh xe phải quay ít nhất bao nhiêu răng cưa để hai răng cưa đánh dấu ấy lại khớp với nhau ở vị trí giống lần trước? Khi đó mỗi bánh xe đã quay được bao nhiêu vòng. Lời giải Gọi số răng cưa phải tìm là x (răng). Ta có xM12; xM8. Vì x nhỏ nhất nên x là BCNN 8,12 2232 36 . Vậy mỗi bánh xe phải quay ít nhất 36 răng cưa để hai răng cưa đánh dấu ấy lại khớp với nhau ở vị trí giống lần trước. Khi đó:Bánh xe thứ nhất quay được 36 : 18 = 2 vòng Bánh xe thứ hai quay được 36 : 12 = 3 vòng. BÀI TẬP TƯƠNG TỰ TỰ GIẢI A. ƯỚC VÀ BỘI, ƯỚC CHUNG - BỘI CHUNG CỦA SỐ TỰ NHIÊN. Dạng 2. Tìm tất cả các ước (bội) của một số. Bài 1. Tìm các số tự nhiên x sao cho a) x Ư 20 và x 8 b) x B 8 và 18 x 72 c) xM8 và x 21 d) 20Mx và x 4 Bài 2. Tìm tập hợp các số tự nhiên vừa là ước của 220 vừa là bội của 11. Dạng 3. Tìm số tự nhiên thỏa mãn điều kiện chia hết. Bài 3. Tìm số tự nhiên n sao cho: a) 7Mn b) 7M(n 1) c) (2n 6)M(2n 1) d) (3n 7)M(n 2)
  17. Dạng 4. Viết tập hợp các ước chung (bội chung) của hai hay nhiều số. Bài 4. Viết các tập hợp sau: a) ƯC 15,27 b) ƯC 15,22 c) BC 4,7 d) BC 6,15 Bài 5. Viết các tập hợp sau: a) Ư 8 , Ư 12 , ƯC 8,12 b) B 16 , B 24 , BC 16,24 c) B 12 ; B 18 và BC 12,18 d) Ư 16 , Ư 24 , ƯC 16,24 Dạng 5: Bài toán có lời văn. Bài 6. Có 10 chiếc bánh trung thu. Bạn Ngọc muốn chia đều số bánh vào các hộp. Tìm số hộp và số bánh trong mỗi hộp, biết số bánh trong mỗi hộp phải nhiều hơn 1 và ít hơn10 . Bài 7. Bạn Ngọc mua 4 cốc trà sữa. Số cốc trà sữa ở cửa hàng là bội số của số cốc bạn Ngọc mua. Tìm số cốc trà sữa ở cửa hàng, biết số cốc trà sữa lớn hơn 116 và nhỏ hơn 123. Bài 8. Tổ I của lớp 6A nhận được phần thưởng của cô giáo chủ nhiệm và mỗi em nhận được phần thưởng như nhau. Cô giáo chủ nhiệm đã chia hết 54 quyển vở và 45 bút bi. Hỏi số học sinh của tổ I của lớp 6A là bao nhiêu? Bài 9. Tính số đồng chí của một đội văn nghệ bội đội, biết rằng mỗi lần xếp hàng 2 , hàng 3 , hàng 6 , hàng 7 đều vừa đủ hàng và số học sinh của trường trong khoàng từ 40 đến 45 . Bài 10. Một số sách khi xếp thành từng bó 10cuốn, 12 cuốn, 15cuốn, 18cuốn, đều vừa đủ bó. Tính số sách đó, biết số sách trong khoảng 200 đến 500 . B. ƯỚC CHUNG LỚN NHẤT Dạng 1. Tìm ước chung lớn nhất của các số cho trước. Bài 1. Tìm ƯCLN của các số a) ƯCLN 14,32 b) ƯCLN 50,60 c) ƯCLN 14,32,20 d) ƯCLN 50,48,60 Dạng 2. Tìm các ước chung của hai hay nhiều số thỏa mãn điều kiện cho trước. Bài 2. Tìm các ước chung của 42 và30 thông qua tìm ƯCLN Bài 3: Tìm ƯCLN rồi tìm ƯC của các số sau: a) 144 và 420 b) 60 và 132 c) 60 và 90 d) 220 ; 240 ; 300 Bài 4. Tìm số tự nhiên x thõa mãn 144Mx; 420Mx và 2 x Bài 5. Tìm số tự nhiên x , y biết ƯCLN x, y 5 và x.y 825 Bài 6: Tìm số tự nhiên , x biết:
  18. a) 35 Mx, 105 Mx và x 5 b) 612 Mx, 680 Mx, x 30 c) 144 Mx, 192 Mx, 240 Mx và x là số tự nhiên có hai chữ số d) 280 Mx, 700 Mx, 420 Mx và 40 x 100 e) 148 chia x dư 20 còn 108 chia cho x thì dư 12 . Bài 7: Tìm các số tự nhiên x , y biết: a) x y 2 8 b) x 2 2y 3 26 c) x 5 y 3 15 d) xy x y 2 Bài 8. Tìm số tự nhiên n để các biểu thức saucó giá trị là một số tự nhiên. 16 n 3 A B 3n 1 n 3 Dạng 3. Bài toán có lời văn đưa về tìm ƯCLN Bài 9. Bạn Hà có 42 viên bi màu đỏ và 30 viên bi màu vàng. Hà có thể chia nhiều nhất vào bao nhiêu túi sao cho số bi đỏ và bi vàng được chia đều vào các túi? Khi đó mỗi túi có bao nhiêu viên bi đỏ và viên bi vàng?. Bài 10. Một hình chữ nhật có chiều dài 112m và chiều rộng 36m được chia thành các hình vuông có diện tích bằng nhau. Tính độ dài cạnh hình vuông lớn nhất trong cách chia trên ? (số đo cạnh là số tự nhiên với đơn vị là m) Bài 11: Ba khối 6;7;8 theo thứ tự có 300 học sinh, 276 học sinh, 252 học sinh xếp thành hàng dọc để điều hành sao cho số hàng dọc của mỗi khối như nhau. Có thể xếp nhiều nhất thành mấy hàng dọc để mỗi khối đều không có ai lẻ hàng? Khi đó ở mỗi khối có bao nhiêu hàng ngang? Bài 12: Mỗi công nhân của hai đội 1 và 2 được giao nhiệm vụ trồng một số cây như nhau (nhiều hơn 1 cây). Đội 1 phải trồng 156 cây, đội 2 phải trồng 169 cây. Hỏi mỗi đội công nhân phải trồng bao nhiêu cây và mỗi đội có bao nhiêu công nhân? Dạng 4. Chứng minh hai hay nhiều số là các số nguyên tố cùng nhau. Bài 13. Chứng minh 14 và 3 là hai số nguyên tố cùng nhau. Bài 14. Chứng minh rằng với mọi số tự nhiên n , các số sau là các số nguyên tố cùng nhau. a) n 3 và n 4 b) 3n 10 và 3n 9 c) 2n 3 và 4n 7 d) n 2 và 4n 7 Bài 15: Chứng minh các số sau nguyên tố cùng nhau: a) 14n 3 và 21n 4 b) 2n 5và 3n 7 C. BỘI CHUNG NHỎ NHẤT
  19. Dạng 1. Tìm bội chung nhỏ nhất của các số cho trước Bài 1. Tìm a) BCNN 8,10,20 f) BCNN 30,105 b) BCNN 16,24 g) BCNN 28,30,20 c) BCNN 60,140 h) BCNN 34,32,20 d) BCNN 7,9,11 k) BCNN 42,70,52 e) BCNN 24,40,162 l) BCNN 9,10,11 Dạng 2. Tìm bội chung của hai hay nhiều số thỏa mãn điều kiện cho trước Bài 2. Tìm số tự nhiên x thỏa mãn: a) xM10 ; xM15 và x 100. b) xM14 ; xM15, xM20 và 400 x 1200 . Dạng 3. Tim các số tự nhiên thỏa mãn điều kiện cho trước Bài 3. Tìm số tự nhiên a, b biết rằng a) a b 7 và BCNN a,b 140 . b) ƯCLN a,b 3 và BCNN a,b 84 . Dạng 4: Bài toán có lời văn Bài 4. Một công ty dùng ba ca nô để trở hàng. Ca nô thứ nhất 4 ngày cập bến một lần, ca nô thứ hai 6 ngày cậ bến một lần, ca nô thứ ba 8 ngày cập bến một lần. Hỏi nếu lần đầu ba ca nô đều cập bến cùng lúc thì sau ít nhất bao nhiêu ngày ba ca nô lại cùng cập bến lần thứ hai? Bài 5. Đội sao đỏ của một lớp 6 có ba bạn là An, Bình, Mai. Ngày đầu tháng cả đội trực cùng một ngày. Cứ sau 7 ngày An lại trực một lần, sau 4 ngày Bình lại trực một lần và sau 6 ngày Mai lại trực một lần. Hỏi sau bao nhiêu ngày thì cả đội lại cùng trực vào một ngày ở lần tiếp theo? Khi đó mỗi bạn đã trực bao nhiêu lần. ĐÁP ÁN BÀI TẬP TƯƠNG TỰ TỰ GIẢI A. ƯỚC VÀ BỘI, ƯỚC CHUNG - BỘI CHUNG CỦA SỐ TỰ NHIÊN. Bài 1. a) x 10;20 b) x 24;32;40;48;56;64;72 c) x 0;8;16  d) x 5;10;20  Bài 2. x 11;22;44;55;110;220  Bài 3. a) n 1;3 b) n 2;8 c) n 1;3 d) n 3 Bài 4. a) ƯC 15,27 1;3 b) ƯC 15,22 1
  20. c) BC 4,7 0;28;  d) BC 6,15 0;30;  Bài 5. a) Ư 8 1;2;4;8 Ư 12 1;2;3;4;6; 12  ƯC 8;12 1;2;4  b) B 16 0;16;32;48;64;  B 24 0;24;48;72;  BC 16;24 0;48;  c) B 12 0;12;24;36;48;  B 18 0;18;36;54;  BC 12;18 0;36;  d) Ư 16 1;2;4;8;16  Ư 24 1;2;3;4;6;8;12;24  ƯC 16;24 1;2;4;8 Bài 6. Số bánh trong mỗi hộp là 2;5 tương ứng số hộp là5;2 Bài 7. Số cốc trà sữa ở cửa hàng bằng 120 Bài 8. Số học sinh của tổ I của lớp 6A là 9 học sinh. Bài 9. Số đồng chí của một đội văn nghệ là 42 đồng chí. Bài 10. Số sách là 360 . B. ƯỚC CHUNG LỚN NHẤT Bài 1. a) 2 b) 10 c) 2 d) 2 Bài 2. ƯCLN 42,30 6 ƯC 42,30 1;2;3 ;6  Bài 3. a) ƯCLN 144,420 12 ƯC 144,420 1;2;3;4;6;12  b) ƯCLN 60,132 12 ƯC 60,132 1;2;3;4;6;12  c) ƯCLN 60,90 30 ƯC 60,90 1;2;3;5;6;10;30  d) ƯCLN 220,240,300 60 ƯC 220,240,300 1;2;3;4;5;6;10;12;15;20;30;60  Bài 4. x 3;4;6;12  Bài 5. TH1: x 165; y 5 TH2: x 55; y 15 Bài 6. a) x 7;35 b) x 34;68 c) x 12;16;48 d) x 70 e) x 32 Bài 7. a) x; y 1;6 , 2;2 , 4;0  b) x; y 4;5  c) x; y 10;4 , 0;0  d) x; y 0;2 , 2;0  Bài 8. n 0;1;5 n 4;5;6;9 Bài 9.Có thể chia được nhiều nhất 6 túi. Trong đó có 7 bi đỏ, 5 bi vàng. Bài 10. 4m
  21. Bài 11. 12 hàng, Mỗi hàng khối 6 là 25 em. Mỗi hàng khối 7 là 23 em. Mỗi hàng khối 8 là 21 em. Bài 12. Mỗi công nhân trồng được 13 cây. Đội 1 có 12 công nhân. Đội 2 có 13công nhân. Bài 13.14,15 chứng minh tương tự. C. BỘI CHUNG NHỎ NHẤT Bài 1. a) 40 b) 48 c) 420 d) 693 e) 3240 f) 210 g) 420 h) 2720 k) 5460 l) 990 Bài 2.a) x 0;30;60;90 b) x 420;840 Bài 3. a) a = 35, b =28. b) 84,3 ; 21,12 . Bài 4. 24 ngày. Bài 5. 8 lần và 4 ngày.