Đề cương ôn tập học kì 1 Ngữ văn Khối 6 - Năm học 2022-2023

Nội dung text: Đề cương ôn tập học kì 1 Ngữ văn Khối 6 - Năm học 2022-2023

1. ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 6 HỌC KÌ I - NĂM HỌC 2022-2023 A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC I. Phần văn bản 1. Đặc điểm các thể loại: Thể loại Đặc điểm Truyện Là thể loại văn học dành cho thiếu nhi. Nhân vật trong truyện đồng thoại đồng thường là loài vật hoặc đồ vật được nhân hóa. Vì thế, chúng vừa phản ánh đặc thoại điểm sinh hoạt của loài vật vừa thể hiện đặc điểm của con người. Là thể loại văn học coi trọng sự thật và những trải nghiệm, chứng kiến của chính người viết. Trong kí, có những tác phẩm thiên về kể sự việc (tự sự), có những tác phẩm thiên về biểu cảm (trữ tình). Thể kí gồm có hồi kí và du kí. - Hồi kí chủ yếu kế lại những sự việc mà người viết đã từng tham dự hoặc chứng Kí kiến trong quá khứ. Các sự việc trong hồi kí thường được kể theo trình tự thời gian, gắn với một hoặc nhiều giai đoạn trong cuộc đời của tác giả. - Du kí chủ yếu kế về những sự việc mới diễn ra hoặc đang diễn ra gắn với các chặng đường trong hành trình tìm hiểu những vùng đất nước kì thú của Việt Nam và thế giới. - Nhân vật xưng “tôi” trong hồi kí và du kí là hình ảnh của tác giả. 2. Kiến thức về các văn bản đã học: Bài Tên Cốt truyện Thể loại Ngôi Nhân vật Chủ đề Bài học Văn bản PTBĐ kể chính Bài 4 Bài học Dế Mèn kể lại Truyện Ngôi Dế Mèn Tính Sống thân đường câu chuyện về đồng thứ - Là một kiêu ái, chan đời đầu bản thân: tự thoại nhất chàng thanh căng, hòa; yêu tiên nhận thức về niên trẻ xốc nổi thương giúp trích vẻ đẹp ngoại trung, yêu của tuổi đỡ bạn bè; Những hình của mình, Tự sự đời, tự tin trẻ có thể cách ứng xử trải “Dế Mèn sự kiêu căng, nhưng cũng làm hại lễ độ, khiêm nghiệm phiêu lưu xốc nổi của kiêu căng, tự người nhường; sự trong đời kí” bản thân và bài phụ, hống khác, tự chủ; ăn (Tô học kinh hách, coi khiến ta năn hối lỗi Hoài) nghiệm về khinh và cậy phải ân trước cử chỉ cách sống sau sức bắt nạt kẻ hận suốt sai lầm khi vô tình gây yếu. đời. ra cái chết của -Ăn năn, hối Dế Choắt. hận khi gây ra lỗi lầm. “Giọt Truyện kể về Truyện Ngôi a) BọDừa sương một đêm ngủ đồng Bọ Dừa rất Hãy trân Đôi khi vì đêm” trọ ở xóm Bờ thoại thứ ba yêu quê trọng cuộc sống Giậu của Bọ hương, hiểu những bận rộn trích Dừa và những Tự sự được giá trị giá trị khiến chúng “Xóm Bờ âm thanh, hình của gia đình, trong ta quên đi Giậu” ảnh của cuộc của yêu cuộc những điều sống xóm Bờ hương. sống, dù thân thuộc, (Trần Giậu trong b)Các nhân là những gần gũi với Đức đêm thanh vật khác điều nhỏ chính mình. Tiến) vắng đã gợi - Thằn Lằn nhất. Hãy biết nhắc Bọ Dừa rất gần gũi, trân trọng nhớ về quê chân tình và những thứ hương và chu đáo. mình đang quyết định về - Cụ giáo có: quê thăm quê. Cóc vị trưởng hương, gia thôn rất am đình, người hiểu về thế thân, bạn giới xung bè. quanh và là người có nội tâm sâu sắc.
2. Bài Tên VB Thể PTBĐ Ngôi kể Nội dung chính Chủ đề loại chính 5 “Lao xao Kí Tự sự Ngôi thứ -Bức tranh thiên Thể hiện tình yêu ngày hè” (Hồi nhất nhiên ngày hè ở làng thiên nhiên, cuộc trích “Tuổi kí) quêtươi vui, sinh sống ngày hè qua Trò thơ im lặng” động, tràn đầy sức chuỗi hồi ức của chuyện (Duy khán) sống Bộc lộ tình yêu tác giả. cùng thiên nhiên, yêu quê thiên hương nhiên - Kí ức tuổi thơ êm đềm của nhân vật tôi – người kể chuyện. “Thương nhớ Kí Tự sự Ngôi thứ Hồi ức của nhân vật Những vật vô tri bầy ong” (Hồi nhất «tôi» về những đõ ong vô giác đều có trích kí) của gia đình mình khi một linh hồn, nó còn nhỏ và nỗi buồn, “Song đôi” vương vấn với luyến tiếc khi chúng (Huy Cận) rời xa. hồn ta và khiến ta yêu mến. II. Phần Tiếng Việt Đặc điểm Tác dụng Ví dụ Phép So Là đối chiếu sự Tăng sức gợi Hoa móng rồng bụ bẫm thơm như tu từ sánh vật, sự việc này với hình, gợi cảm cho mùi mít chín ở góc vườn ông sự vật, sự việc khác sự diễn đạt; biểu Tuyên. có nét tương đồng. hiện tư tưởng, “Lao xao ngày hè” tình cảm sâu sắc.  Gợi tả vẻ đẹp, nét đáng yêu của hoa móng rồng. Nhân Là gọi hoặc tả con Làm cho thế giới Choắt quẹo xương sống lăn ra kêu hóa vật, cây cối, đồ loài vật, cây cối, váng. Núp tận đấy đất mà tôi cũng vật, bằng những đồ vật, trở nên kiếp, nằm im thin thít. từ ngữ vốn được gần gũi với con “Bài học đường đời đầu tiên” dùng để gọi hoặc tả người, biểu thị  Sự đau đớn của Dế Choắt và nỗi con người. được những suy khiếp sợ của Dế Mèn. nghĩ, tình cảm của con người
3. Điệp Khi nói hoặc viết, Để làm nổi bật ý, Ai ơi về miệt Tháp Mười ngữ ta có thể dùng biệp gây cảm xúc Cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn. pháp lặp lại từ ngữ mạnh. . (Ca dao) (hoặc câu).  Nhấn mạnh sự trù phú về sản vật mà thiên nhiên đã hào phóng ban tặng cho vùng Đồng Tháp Mười Ẩn Là gọi tên sự vật, Tăng sức gợi hình, Lần này nó chửa kịp ăn, những mũi dụ hiện tượng này gợi cảm cho sự tên đen, mang hình đuôi cá từ đâu bằng tên sự vật, diễn đạt; bay tới. hiện tượng khác có “Bài học đường đời đầu tiên” nét tương dồng.  Hình ảnh ẩn dụ là những mũi tên đen nhằm nói tới những chú chèo bẻo. Hình ảnh đó gợi ra cho người đọc hình dung về chú chim chèo bẻo lao nhanh xuống để kịp cứu gà con đang bị diều hâu tha đi. Mở Cụm - Cụm từ do 2 từ trở lên kết hợp với rộng từ nhau nhưng chưa tạo thành câu trọn thành vẹn về nghĩa. phần Các - Cụm danh từ có danh từ làm thành - Cụm danh từ (những chú chim chính cụm phần chính. sẻ) của từ - Cụm động từ có động từ làm thành - Cụm động từ (đang ăn cơm) câu phần chính. bằng - Cụm tính từ có tính từ làm thành - Cụm tính từ (rất tốt bụng) cụm phần chính. từ Cách - Biến chủ ngữ Làm câu văn trở - Hoa nở. mở hoặc vị ngữ của câu nên chi tiết, rõ - Những bông hoa cúc nở vàng rực rộng từ một từ thành một ràng hơn. cả khu vườn. thành cụm từ, có thể là  Câu 2 cung cấp thông tin cụ thể, phần cụm danh từ, cụm chi tiết về chủ thể (hoa) và trạng chính động hoặc cụm tính thái của nó (nở). của từ. câu - Biến chủ ngữ, vị bằng ngữ của câu từ cụm cụm từ có thông tin đơn từ. giản thành cụm từ có thông tin cụ thể, chi tiết hơn. - Có thể mở rộng cả chủ ngữ hoặc vị ngữ, hoặc mở rộng cả chủ ngữ lẫn vị ngữ của câu.
4. III. Phần Tập làm văn: Tự sự Kể lại một trải nghiệm của bản thân (Trải nghiệm làm được một việc tốt, trải nghiệm một lần mắc lỗi, ) 1. Khái niệm: Kể lại một trải nghiệm của bản thân là kiểu bài trong đó người viết kể kể về diễn biến biến của sự việc mà mình đã trải qua và để lại nhiều ấn tượng, cảm xúc. 2. Yêu cầu đối với bài văn kể một trải nghiệm - Dùng ngôi thứ nhất để kể - Kết hợp kể và miêu tả - Trình bày các sự việc theo trình tự hợp lí - Nêu ý nghĩa của trải nghiệm đối với bản thân. 3. Quy trình viết: * Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết - Xác định đề tài - Thu thập tư liệu * Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý - Tìm ý: Phác thảo một số ý cho bài viết bằng cách trả lời một số câu hỏi phù hợp với yêu cầu đề bài. - Lập dàn ý: + Mở bài: Giới thiệu không gian, thời gian xảy ra câu chuyện. + Thân bài: Kể về các sự việc theo trình tự, kết hợp với các yếu tố miêu tả. + Kết bài: Ý nghĩa của trải nghiệm đối với bản thân. * Bước 3: Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn kể trải nghiệm của mình. * Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm dựa vào bảng kiểm:
5. Các phần Nội dung kiểm tra Đạt Chưa đạt của bài viết Mở bài Dùng ngôi thứ nhất để kể Giới thiệu sơ lược về trải nghiệm Dẫn dắt chuyển ý, gợi sự tò mò, hấp dẫn với người đọc Thân bài Trình bày chi tiết về thời gian, không gian, hoàn cảnh xảy ra câu chuyện Trình bày chi tiết những nhân vật liên quan Trình bày các sự việc theo trình tự rõ ràng, hợp lí Kết hợp kể và tả Sự việc này nối tiếp sự việc kia một cách hợp lí Kết bài Nêu ý nghĩa của trải nghiệm đối với bản thân B. MA TRẬN KIỂM TRA CUỐI KÌ 1 I. Đọc – hiểu (trắc nghiệm): 5,0 điểm 1. Văn bản: 1.1. Nội dung: - Truyện đồng thoại: Bài học đường đời đầu tiên; Giọt sương đêm. - Hồi ký: Lao xao ngày hè; Thương nhớ bầy ong. 1.2. Yêu cầu: - Nhận biết được đặc điểm của truyện đồng thoại và kí. - Nhận biết tác giả, tác phẩm và phương thức biểu đạt của văn bản. - Hiểu được đặc điểm của truyện đồng thoại, kí: cốt truyện, nhân vật, ngôi kể, người kể chuyện, chủ đề, bài học qua 4 văn bản đã học. - Tìm văn bản cùng chủ đề, cùng phương thức biểu đạt, cùng thể loại. - Nhận biết và hiểu được ý nghĩa của các chi tiết quan trọng trong văn bản. 2. Tiếng việt: 2.1. Nội dung: - Mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ. - Biện pháp tu từ: so sánh, điệp ngữ, nhân hóa, ẩn dụ (ở các văn bản đọc hiểu chính thức ở bài 3). 2.2. Yêu cầu: - Nhận biết và hiểu tác dụng của biện pháp tu từ trong văn cảnh cụ thể. - Nhận biết mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ. II. Làm văn tự sự: 5,0 điểm Viết bài văn kể lại một trải nghiệm của bản thân. C. LUYỆN TẬP ĐỀ 1 I. Phần trắc nghiệm (5.0 điểm). Học sinh đọc kĩ các câu sau và chọn câu trả lời đúng nhất. Mỗi câu trả lời đúng (0.5 điểm)
6. Câu 1: Đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên được trích từ tác phẩm nào? a. Đất rừng phương Nam. b. Dế Mèn phiêu lưu kí. c. Tuổi thơ im lặng d. Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ Câu 2: Tính cách của Dế Mèn trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên như thế nào? a. Hiền lành, tốt bụng và thích giúp đỡ người khác. b. Khiêm tốn, đối xử hòa nhã với tất cả các con vật chung quanh, c. Hung hăng, kiêu ngạo, xem thường các con vật khác. d. Hiền lành và ngại va chạm với mọi người. Câu 3 : Vị ngữ trong câu: “Tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống” là: a. Hai cụm động từ. b. hai cụm danh từ. c. Hai cụm tính từ. d. một cụm động từ Câu 4: Trong văn bản (Giọt sương đêm), tại sao sau đêm sương, Bọ Dừa lại quyết định về quê? a. Vì đêm sương đó nhắc nhớ Bọ Dừa về quê hương. b. Vì đêm sương đó nhắc nhớ Bọ Dừa về bạn bè. c. Vì đêm sương đó nhắc nhớ Bọ Dừa về nghề nghiệp. d. Vì đêm sương đó nhắc nhớ Bọ Dừa về đồng trúc quê hương. Câu 5: Văn bản Lao xao ngày hè thuộc thể loại nào? a. Hồi kí. b. Bút kí. c. Truyện ngắn. d. Nhật kí. Câu 6. Văn bản Lao xao ngày hè là của tác giả nào? a. Duy Khán. b. Tô Hoài. c. Nguyễn Ngọc Thuần d. Huy Cận Câu 7: Trong câu thơ: “Trầu ơi, hãy tỉnh lại!/ Mở mắt xanh ra nào.” Cụm từ “Mắt xanh” là biện pháp tu từ nào? a. Nhân hóa b. Hoán dụ c. Ẩn dụ d. So sánh Câu 8: Trong văn bản “Thương nhớ bầy ong”, sự khác biệt giữa những đõ ong hiện tại và quá khứ xuất hiện từ lúc nào? a. Sau khi ông của nhân vật tôi mất. b. Sau khi bố của nhân vật tôi mất. c. Sau khi chú của nhân vật tôi mất. d. Sau khi đàn ong bị ném đất vụn lên. Câu 9: Văn bản "Lao Xao ngày hè" viết theo phương thức biểu đạt nào? a. Miêu tả b. Tự sự c. Nghị luận d. Miêu tả và tự sự Câu 10. Câu: Sau nhà có hai cái đõ ong “sây” lắm, sử dụng biện pháp tu từ nào? a. Hoán dụ b. So sánh c. Ẩn dụ d. Nhân hóa II. Phần Tập làm văn: Kể lại một trải nghiệm của bản thân (Trải nghiệm một lần làm việc tốt) ĐỀ THAM KHẢO SỐ 2 I. Phần trắc nghiệm: Học sinh đọc kĩ các câu sau và chọn câu trả lời đúng nhất. Mỗi câu trả lời đúng (0.5 điểm) Câu 1: Văn bản Bài học đường đời đầu tiên thuộc thể loại? a. Hồi kí b. Truyện ngắn. c. Truyện đồng thoại. d. Truyện dài.
7. Câu 2: Văn bản “Giọt sương đêm” của tác gải nào” a. Tô Hoài b. Trần Đức Tiến c. Trần Đăng Khoa d. Xuân Quỳnh Câu 3. Biện pháp nghệ thuật nào sử dụng phổ biến trong truyện đồng thoại? a. So sánh b. Điệp ngữ c. Ẩn dụ d. Nhân hóa Câu 4. Đặc điểm nào sau đây không phải là đặc điểm của thể loại hồi kí? a. Kể lại những sự việc mà người viết tham dự hoặc chứng kiến. b. Sự việc thường được kể theo trình tự thời gian. c. Cốt truyện thường xoay quanh công trạng, kì tích của nhân vật mà cộng đồng ca tụng, tôn thờ. d. Người kể chuyện ngôi thứ nhất trong văn bản thường là hình ảnh của tác giả. Câu 5: Hành động thể hiện sự vị tha của Dế Choắt trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” là: a. Dế Choắt dù bị mổ oan nhưng không trách mà còn khuyên nhủ Dế Mèn. b. Dế Choắt không đi trêu chị Cốc cùng Dế Mèn. c. Dế Choắt bỏ qua chuyện Dế Mèn chê mình xấu xí, yếu ớt. d. Dế Choắt không giận vì Dế Mèn không chịu đào hang, đào ngách cho mình. Câu 6: Văn bản Lao xao ngày hè thể hiện tình cảm gì của tác giả? a. Thái độ trân trọng đối với những giá trị hết sức bình dị mà cao quý của cuộc sống. b. Sự quan sát tinh tường, vốn hiểu biết phong phú và tình cảm yêu mến cảnh sắc quê hương. c. Vốn hiểu biết phong phú về cảnh vật làng quê và lòng yêu mến quê hương, đất nước, con người làng quê. d. Sự cảm thông sâu sắc và chia sẻ những thiếu thốn đối với lớp trẻ lớn lên ở làng quê. Câu 7: Trong các câu sau, câu nào có sử dụng biện pháp tu từ hoán dụ. a. Hoa móng rồng bụ bẫm thơm như mùi mít chín ở góc vườn ông Tuyên. (Duy Khán) b. Cả làng xóm hình như ( ) cùng thức với giời, với đất. (Duy Khán) c. Ong vàng, ong vò vẽ, ong mật đánh lộn nhau để hút mật ở hoa. (Duy Khán) d. Lần này nó chửa kịp ăn, những mũi tên đen, mang hình đuôi cá từ đâu bay tới.” Câu 8: Câu nào sau đây có mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ? a. Hoa nở b. Chim hót. c. Những bông hoa cúc nở vàng rục cả khu vườn d. Lá cây xào xạc. Câu 9: Tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa trong các dòng thơ dưới đây là: Đã ngủ rồi hả trầu? Tao đã đi ngủ đâu Mà trầu mày đi ngủ (Trần Đăng Khoa) a. Thể hiện sự yêu thương, trìu mến, thân thiết, gần gũi giữa cậu bé và cây trầu. b. Trò chuyện xưng hô với trầu như đối với người. c. Cây trầu là bạn cậu bé. d. Cây trầu trở nên gần gũi với con người. Câu 10: Các sự việc trong văn bản Thương nhớ bầy ong được kể theo trình tự nào?
8. a. Theo diễn biến của sự việc b. Theo trình tự không gian c. Theo trình tự thời gian d. Theo hành trình của bầy ong II. Phần Tập làm văn: Kể lại một trải nghiệm của bản thân (Trải nghiệm một lần em mắc lỗi) HẾT