Đề thi chọn học sinh giỏi môn Địa lí Lớp 9 - Năm học 2014-2015 - Sở giáo dục và đào tạo Vĩnh Phúc (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn học sinh giỏi môn Địa lí Lớp 9 - Năm học 2014-2015 - Sở giáo dục và đào tạo Vĩnh Phúc (Có đáp án)

1. SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KỲ THI CHỌN HSG LỚP 9 NĂM HỌC 2014 – 2015 ĐỀ THI MÔN: Địa lí ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian: 150 phút, không kể thời gian giao đề. Câu I. (2,5 điểm) 1. Dựa vào Atlat địa lý Việt Nam và kiến thức đã học, hãy nêu sự phân hóa nhiệt độ ở nước ta và giải thích nguyên nhân tạo nên sự phân hóa đó. 2. Trình bày khái quát các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội theo yếu tố đầu vào và đầu ra ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp. Câu II. (2,0 điểm) 1. Cho đoạn thông tin sau: “Việt Nam là nước đông dân, có cơ cấu dân số trẻ. Nhờ thực hiện tốt công tác kế hoạch hóa gia đình nên tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số có xu hướng giảm và cơ cấu dân số đang có sự thay đổi”. (Sách giáo khoa Địa lí 9 - Nhà xuất bản Giáo dục năm 2012) Bằng kiến thức đã học, hãy chứng minh nhận định trên. 2. Ảnh hưởng của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và lãnh thổ đến vấn đề việc làm ở nước ta? Câu III. (2,5 điểm) 1. Tại sao thủy lợi là biện pháp hàng đầu trong thâm canh nông nghiệp ở nước ta? 2. Tại sao Đồng bằng sông Cửu Long trở thành vùng trọng điểm lúa lớn nhất cả nước? 3. Tây Nguyên là vùng có mức độ tập trung công nghiệp thấp so với các vùng khác trong cả nước. Hiện nay những ngành công nghiệp nào được phát triển mạnh ở đây? Tại sao? Câu IV. (3,0 điểm) Dựa vào bảng số liệu: Tổng sản phẩm trong nước theo giá thực tế phân theo khu vực kinh tế giai đoạn 2000 - 2012 (đơn vị: nghìn tỉ đồng) Năm 2000 2005 2008 2010 2012 Khu vực kinh tế Tổng số 441,7 914,0 1.616,1 2.157,8 3.245,4 Nông - lâm - ngư nghiệp 108,4 176,4 329,9 407,7 638,4 Công nghiệp - xây dựng 162,2 348,5 599,2 824,9 1.253,5 Dịch vụ 171,1 389,1 687,0 925,2 1.353,5 1. Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện sự biến động tổng sản phẩm trong nước của tổng số và các khu vực kinh tế ở nước ta giai đoạn 2000 - 2012. 2. Từ bảng số liệu và biểu đồ đã vẽ hãy nhận xét và giải thích. Hết Thí sinh được sử dụng Atlat địa lí Việt Nam. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh: . .; Số báo danh:
2. SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 NĂM HỌC 2014-2015 HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN: ĐỊA LÍ (Hướng dẫn chấm gồm 03 trang) I. LƯU Ý CHUNG: - Khi chấm bài, học sinh làm theo cách khác, nếu đúng và đủ ý thì vẫn cho điểm tối đa. - Điểm toàn bài giữ nguyên (không làm tròn). II. HƯỚNG DẪN CHẤM: Câu Nội dung Điểm I 1. Dựa vào Atlat địa lý Việt Nam và kiến thức đã học, hãy nêu sự (2,5 phân hóa nhiệt độ ở nước ta và giải thích nguyên nhân tạo nên sự 1,0 điểm) phân hóa đó. - Phân hoá Bắc - Nam: miền Bắc có nền nhiệt thấp hơn miền Nam (dẫn 0,25 chứng) do càng vào Nam càng gần xích đạo nên có nền nhiệt cao hơn. - Phân hoá theo độ cao: ở một số khu vực địa hình cao có nền nhiệt thấp hơn những khu vực có địa hình thấp (dẫn chứng) do càng lên cao nhiệt độ 0,25 càng giảm. - Theo mùa: + Nhiệt độ trung bình tháng I có sự chênh lệch lớn giữa miền Bắc và 0,25 miền Nam (dẫn chứng) do lúc này ở miền Bắc là mùa đông còn miền Nam là mùa khô. + Nhiệt độ trung bình tháng VII cao (dẫn chứng) và ít có sự chênh lệch 0,25 giữa các vùng, miền do lúc này là vào mùa hè. 2. Trình bày khái quát các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội theo yếu tố đầu vào và đầu ra ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công 1,5 nghiệp. * Các nhân tố đầu vào: 0,25 - Khoáng sản: nhiên liệu, kim loại, phi kim loại và vật liệu xây dựng. - Thủy năng của sông suối; tài nguyên đất, nước, khí hậu, rừng, nguồn lợi 0,25 sinh vật biển. - Dân cư và lao động. 0,25 - Cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng. 0,25 * Các nhân tố đầu ra: 0,25 Thị trường trong và ngoài nước. * Nhân tố chính sách tác động đến cả đầu vào và đầu ra vì vậy có ảnh 0,25 hưởng rất lớn đến sự phát triển và phân bố công nghiệp. II 1. Cho đoạn thông tin sau: (2,0 “Việt Nam là nước đông dân, có cơ cấu dân số trẻ. Nhờ thực hiện tốt 1,0 điểm) công tác kế hoạch hóa gia đình nên tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số có xu hướng giảm và cơ cấu dân số đang có sự thay đổi”. 1
3. (Sách giáo khoa Địa lí 9 - Nhà xuất bản Giáo dục năm 2012) Bằng kiến thức đã học, hãy chứng minh nhận định trên. - Việt Nam là nước đông dân (dẫn chứng). 0,25 - Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên có xu hướng giảm dần (dẫn chứng). 0,25 - Cơ cấu dân số trẻ nhưng đang có xu hướng già hóa (dẫn chứng). 0,25 - Cơ cấu dân số theo giới thay đổi theo hướng tăng tỉ lệ nam, giảm tỉ lệ 0,25 nữ. 2. Ảnh hưởng của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và lãnh 1,0 thổ đến vấn đề việc làm ở nước ta? * Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và theo lãnh thổ: - Theo ngành: giảm tỉ trọng của khu vực nông, lâm, ngư nghiệp, tăng tỉ trọng khu vực công nghiệp - xây dựng, khu vực dịch vụ chiếm tỉ trọng 0,25 cao nhưng còn nhiều biến động. - Theo lãnh thổ: hình thành các vùng chuyên canh, các lãnh thổ tập trung 0,25 công nghiệp, dịch vụ tạo nên các vùng kinh tế phát triển năng động, * Ảnh hưởng đến vấn đề việc làm: - Đa dạng hoá kinh tế nông thôn, đưa nông nghiệp từ tự cấp tự túc lên sản xuất hàng hoá, phát triển công nghiệp và dịch vụ nhất là những ngành cần 0,25 nhiều lao động tạo ra việc làm mới cho người lao động. - Chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ song song với việc phân bố lại dân cư và lao động giữa các vùng góp phần tạo việc làm và nâng cao năng suất lao 0,25 động. III 1. Tại sao thủy lợi là biện pháp hàng đầu trong thâm canh nông 1,0 (2,5 nghiệp ở nước ta? điểm) - Chế độ mưa mùa gây ra tình trạng ngập úng vào mùa mưa, thiếu nước 0,25 vào mùa khô. - Giải quyết tốt vấn đề thủy lợi sẽ: 0,25 + Chống úng, lụt trong mùa mưa bão, đảm bảo nước tưới trong mùa khô. + Cải tạo đất, mở rộng diện tích đất canh tác, tăng vụ, thay đổi cơ cấu 0,25 mùa vụ và cơ cấu cây trồng, => Kết quả tăng năng suất và sản lượng cây trồng. 0,25 2. Tại sao Đồng bằng sông Cửu Long trở thành vùng trọng điểm lúa 1,0 lớn nhất cả nước? - Diện tích đất trồng lúa lớn nhất cả nước, khí hậu, nguồn nước, địa hình 0,25 thuận lợi canh tác lúa. - Dân cư đông, nguồn lao động dồi dào, có nhiều kinh nghiệm trồng lúa. 0,25 - Cơ sở vật chất kĩ thuật ngày càng tốt hơn: thuỷ lợi, giống, phân bón, 0,25 máy móc, 2
4. - Các yếu tố khác: chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp của 0,25 nhà nước, thị trường tiêu thụ rộng, 3. Tây Nguyên là vùng có mức độ tập trung công nghiệp thấp so với các vùng khác trong cả nước. Hiện nay những ngành công nghiệp 0,5 nào được phát triển mạnh ở đây? Tại sao? - Các ngành chế biến nông, lâm sản phát triển khá nhanh do vùng có 0,25 nguồn nguyên liệu dồi dào. - Công nghiệp thủy điện với một số dự án quy mô lớn đã và đang được 0,25 triển khai do vùng có trữ năng thủy điện lớn. IV 1. Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện sự biến động tổng sản phẩm (3,0 trong nước của tổng số và các khu vực kinh tế ở nước ta giai đoạn 1,5 điểm) 2000 - 2012. - Biểu đồ: cột chồng số liệu tuyệt đối. (Vẽ biểu đồ khác không cho điểm). - Yêu cầu: vẽ biểu đồ cần đảm bảo tính chính xác, khoa học và thẩm mỹ; 1,5 Ghi đủ: tên biểu đồ, kí hiệu, chú giải, số liệu, đơn vị, năm. (Nếu thiếu, sai mỗi lỗi trừ 0,25 điểm). 2. Từ bảng số liệu và biểu đồ đã vẽ hãy nhận xét và giải thích. 1,5 * Nhận xét: - Nhìn chung tổng sản phẩm của các khu vực kinh tế có sự chênh lệch và 0,25 đều tăng nhưng sự gia tăng khác nhau. - Cụ thể: + Tổng số và các khu vực kinh tế có tổng sản phẩm đều tăng qua các năm 0,25 (dẫn chứng). + Giữa ba khu vực kinh tế có sự gia tăng khác nhau (dẫn chứng). 0,25 + Tổng sản phẩm giữa ba khu vực kinh tế có sự chênh lệch (dẫn chứng). 0,25 * Giải thích: - Tổng sản phẩm đều tăng do nước ta đạt được nhiều thành tựu trong tăng 0,25 trưởng và phát triển kinh tế. - Công nghiệp - xây dựng và dịch vụ tăng mạnh hơn do nước ta đang 0,25 trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Điểm toàn bài: câu I + câu II + câu III + câu IV = 10,0 điểm. Hết 3