Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ văn - Năm học 2017-2018

Nội dung text: Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ văn - Năm học 2017-2018

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 TỈNH AN GIANG Khóa ngày 02 -6 -2018 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn thi: NGỮ VĂN Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian phát đề) I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) Đọc kĩ văn bản và thực hiện các yêu cầu bên dưới: "Công nghệ càng trở nên ưu việt sau khi đón tiếp sự ra đời của những chiếc điện thoại thông minh, hay còn gọi là smartphone. Vậy điện thoại thì thông minh nhưng người dùng nó, đặc biệt là người trẻ đã thực sự thông minh"? Theo một bài báo đưa tin về báo cáo mới nhất từ công ty chuyên nghiên cứu thị trường SuperAwesome (Anh), trẻ em từ 6 - 14 tuổi ở khu vực Đông Nam Á đang dẫn đầu thế giới về tỷ lệ sử dụng smartphone, cao hơn 20% so với một cường quốc công nghệ như Mỹ. Trong thời đại công nghệ lên ngôi như hiện nay, smartphone mang tính cá nhân hóa rất lớn, kết nối internet dễ dàng, linh động và có thể sử dụng liên tục mọi lúc mọi nơi. Chúng ta dễ bắt gặp những hình ảnh giới trẻ cặm cụi vào chiếc smartphone, từ đi học đến đi chơi, vào quán cà phê, siêu thị, và thậm chí là chờ đèn đỏ hay đi bộ qua đường. Cũng vì smartphone quả vượt trội nên chính nó cũng gây ra không ít "tác dụng phụ". Nghiện selfie, nghiện đăng status, nghiện trở thành “anh hùng bàn phím” khiến giới trẻ mất dân sự tương tác giữa người với người. Thật đáng buồn khi nhìn thấy trẻ em không còn thích thú với những món đồ chơi siêu nhân, búp bê, những trò chơi ngoài trời như đá bóng, nhảy dây, - những thử từng là cả bầu trời tuổi thơ. Những buổi sum họp gia đình, ông bà, bố mẹ quây quần bên nhau còn con cháu lại chỉ biết lướt Facebook, đăng story, Hơn cả là tình trạng giới trẻ “ôm” điện thoại từ sáng đến khuya làm tổn hại đến sự phát triển thể chất và tâm hồn. Không ai phủ nhận được những tính năng xuất sắc mà chiếc điện thoại thông minh mang lại, song giới trẻ cần có ý thức sử dụng: dùng điện thoại thông minh (1) một cách thông minh (2). (Theo Thu Phương, Baomoi.com) Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản. (0,50 điểm) Câu 2. Phân loại câu theo cấu tạo, câu “Cũng vì smartphone quá vượt trội nên chính nó cũng gây ra không ít “tác dụng phụ”." thuộc loại câu gì? Và xác định trợ từ trong câu. (0,50 điểm) Câu 3. Em hãy giải thích ý nghĩa của từ thông minh (1) và thông minh (2). (1.0 điểm) Câu 4. Nội dung chính của văn bản? (1.0 điểm) II. LÀM VĂN (7.0 điểm) Câu 1. Viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc làm thế nào để dùng điện thoại thông minh một cách thông minh? (2.0 điểm) Câu 2. Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định, một trong những ngôi sao xa xôi trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê. (5,0 điểm) HẾT 1
2. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 AN GIANG NĂM HỌC: 2017 – 2018 oOo ĐỀ CHÍNH THỨC ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM Môn: NGỮ VĂN Phần Câu Nội dung Điểm ĐỌC HIỂU 3.00 1 Phương thức biểu đạt chính của văn bản là nghị luận. 0,50 2 -Câu “Cũng vì smartphone quá vượt trội nên chính nó cũng gây ra không ít “tác dụng phụ"" thuộc kiểu câu ghép. 0,50 -Trợ từ trong câu là: "Chính". - Nghĩa của từ thông minh (1): là khái niệm chỉ một kiểu điện thoại di động tích hợp nhiều tính năng. Điện thoại thông minh ngày nay I bao gồm tất cả chức năng của laptop như duyệt web, wifi, các ứng dụng của bên thứ 3 trên di động và các phụ kiện đi kèm cho máy. 3 1,00 - Nghĩa của từ thông minh (2): chỉ cách người dùng sử dụng điện thoại, sử dụng để thực hiện được các yêu cầu công việc khác nhau một cách linh hoạt nhưng không lạm dụng quá mức dẫn đến lệ thuộc vào điện thoại, “nghiện” điện thoại. Văn bản có nội dung chính là thực trạng sử dụng smartphone của 4 1,00 giới trẻ trong thời đại công nghệ hiện nay và những hậu quả của nó. LÀM VĂN 7.00 Đề 1 Viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc làm thế nào 2.00 để dùng điện thoại thông minh một cách thông minh? a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn Mở đoạn giới thiệu được vấn đề, Thân đoạn triển khai được vấn đề, Kết đoạn khái quát được vấn 0,25 đề. b. Xác định đúng luận đề Suy nghĩ về việc làm thế nào để dùng điện thoại thông minh một 0,25 cách thông minh c. Triển khai nội dung bài viết Học sinh có thể trình bày vấn đề theo nhiều cách, song cần đáp II ứng các ý cơ bản sau: - Thực trạng sử dụng smartphone hiện nay có không ít tác dụng phụ. - Cách sử dụng điện thoại thông minh một cách thông minh: + Sử dụng điện thoại cho những nhu cầu nghe, gọi, thư giãn, giải quyết công việc như đúng chức năng mà khi người khai sinh ra nó mong muốn. 1.00 + Tự điều chỉnh khung thời gian biểu hợp lí để không quá chú tâm đến điện thoại, có thời gian thực hiện những vui chơi, giải trí lành mạnh khác. + Những trang mạng xã hội nên quản lý nội dung phù hợp với lứa tuổi của người dùng. + Người dùng điện thoại cần nhận thức được điều quan trọng nhất là giữ gìn, xây đắp mối quan hệ yêu thương với những người thân chứ 2
3. không phải những mối quan hệ ảo trên mạng xã hội + Với những người lớn: cần có sự kiểm soát, làm gương cho trẻ nhỏ. - Là một học sinh, em đã được dùng điện thoại chưa? Nếu dùng rồi em đã và đang dùng điện thoại thông minh như thế nào để không ảnh hưởng đến việc học tập cũng như các hoạt động ngoài trời khác của mình. d. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếngViệt. e. Sáng tạo Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt 0,25 mới mẻ. Đề 2 Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định, một trong những ngôi sao xa xôi trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của nhà 5.00 văn Lê Minh Khuê. a. Đảm bảo cấu trúc bài văn Mở bài giới thiệu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, 0,50 Kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng luận đề Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong truyện 0,50 ngắn “Những ngôi sao xa xôi”. c. Triển khai nội dung bài viết Vận dụng tốt thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách song cần đáp ứng các yêu cầu sau: 0,50 c.1. Nội dung - Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm, nhân vật Phương Định, tóm lược câu chuyện. *Vẻ đẹp dũng cảm, kiên cường: - Phương Định cùng đồng đội đảm nhận một công việc đầy gian khổ, hiểm nguy trên cung đường Trường Sơn, giữa những năm kháng chiến chống Mĩ ác liệt: + Cô thuộc tổ trinh sát mặt đường hàng ngày phải đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần phải phá bom. + Vì thế, mỗi khi máy bay ném bom phải lao lên mặt đường, đánh dấu đoạn đường bị bom phá hỏng và những quả bom chưa nổ. + Không chỉ vậy, cô và tổ trinh sát còn đảm đương việc phá bom nổ 2,00 chậm. Đây là nhiệm vụ đòi hỏi sự bình tĩnh, dũng cảm, quên mình của chiến sĩ vì thần chết luôn lẩn trong ruột những quả bom. - Diễn biến tâm trạng Phương Định trong một lần phá bom nổ chậm: + Nền của tâm trạng là không khí căng thẳng: bầu trời, mặt đất vắng lặng phát sợ. + Phương Định đã chiến thắng nỗi sợ hãi của mình: Đi thẳng người đến bên quả bom; tất cả mọi giác quan của cô trở nên nhạy bén, có ngày cô phá bom đến 5 lần. Tinh thần trách nhiệm, sự quên mình trong công việc khiến cái chết trở nên mờ nhạt. Cô chỉ nghĩ đến 3
4. “liệu mìn có nổ, bom có nổ không?” *Vẻ đẹp tâm hồn nhạy cảm, mơ mộng, giàu yêu thương: - Nét đẹp trẻ trung, hồn nhiên, mơ mộng: + Cô luôn chăm chút cho ngoại hình và rất tự hào về đôi mắt “có cái nhìn sao mà xa xăm” và cái cổ kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. + Cô thích soi gương thích làm điệu trước các anh bộ đội. + Đặc biệt, Phương Định rất thích hát, thích nhiều loại nhạc khác nhau và còn thường bịa lời ra để hát. + Cô vui thích cuống cuống trước một cơn mưa đá. + Cô cũng hay hồi tưởng về quá khứ, về tuổi học sinh, về căn nhà nhỏ bên quảng trường thành phố. Cô nhớ khuôn cửa sổ, nhớ những ngôi sao trên bầu trời Hà Nội, nhớ bà bán kem với lũ trẻ con háo hức vây quanh. Đó là những kí ức làm tươi mát tâm hồn cô trong hoàn cảnh chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh. + Vào chiến trường, phải trải qua nhiều gian khổ, thiếu thốn song Phương Định vẫn giữ vẹn nguyên thế giới tâm hồn mình. Đây là một minh chứng cho sức sống mãnh liệt của cô gái trẻ này. - Tình cảm gắn bó, yêu thương cô dành cho những đồng đội: + Cô yêu thương, chiều chuộng Nho như một đứa em út trong nhà. Khi Nho bị thương, cô lo lắng, chăm sóc, cảm thấy đau như chính mình bị thương. + Với chị Thao: Phương Định hiểu tính cách và tình cảm của chị, cô coi chị Thao như người chị cả trong gia đình. + Khi đồng đội trên cao điểm, Phương Định ở nơi an toàn trực điện đài, mà chẳng thể yên lòng: cố gắt lên với đội trưởng, cô sốt ruột chạy ra ngoài rồi lo lắng. + Tất cả đã làm hiện lên một thế giới tâm hồn tinh tế, trong sáng, nhân hậu và vẻ đẹp nhân cách của một người thiếu nữ, sống giữa hiện thực chiến tranh khốc liệt mà vẫn tràn đầy niềm yêu thương, tin tưởng dành cho con người và cuộc sống. c.2. Đánh giá chung về giá trị nội dung và nghệ thuật 0,50 - Nghệ thuật miêu tả nhân vật đặc sắc. - Nghệ thuật kể chuyện sinh động. - Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật, nhịp kể biến đổi linh hoạt. - Lựa chọn ngôi kể phù hợp, thể hiện được những nét tinh tế, sâu sắc trong tâm hồn nhân vật. d. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,50 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếngViệt. e. Sáng tạo Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt 0,50 mới mẻ. TỔNG ĐIỂM: 10.0 4
5. UBND TỈNH BẮC NINH ĐỀ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề) === Câu 1. (2,0 điểm) Chỉ ra hai biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ in đậm và nêu tác dụng của hai biện pháp tu từ đó. Mẹ ru khúc hát ngày xưa Qua bao nắng sớm chiều mưa vẫn còn Chân trần mẹ lội đầu non Che giông giữ tiếng cười giòn cho ai Vì ai chân mẹ dẫm gai Vì ai tất tả vì ai dãi dầu Vì ai áo mẹ phai màu Vì ai thao thức bạc đầu vì ai? (Trích Ca dao và mẹ - Đỗ Trung Quân) Câu 2. (3,0 điểm) Đọc đoạn văn bản sau: "Đọc sách là muốn trả món nợ đối với thành quả nhân loại trong quá khứ, là ôn lại kinh nghiệm, tư tưởng của nhân loại tích lũy mấy nghìn năm trong mấy chục năm ngắn ngủi, là một mình hưởng thụ các kiến thức, lời dạy mà biết bao người trong quá khứ đã khổ công tìm kiếm mới thu nhận được. Có được sự chuẩn bị như thế thì một con người mới có thể làm được cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, nhằm phát hiện thế giới mới". (Ngữ văn 9, Tập 2) a. Đoạn văn trên được trích từ văn bản nào, của tác giả nào, phương thức biểu đạt chính của đoạn văn? b. Hãy viết đoạn văn (khoảng 15 câu) bàn về chủ đề: Đọc sách giúp con người trưởng thành cả về trí tuệ và nhân cách. Câu 3. (5,0 điểm) Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: Những chiếc xe từ trong bom rơi Đã về đây họp thành tiểu đội Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi, lại đi trời xanh thêm. Không có kính, rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước, Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim. (Trích Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật, Ngữ văn 9, Tập 1) === Hết === (Đề thi có 01 trang) 5
6. Họ tên thí sinh: Số báo danh: HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2017-2018 Môn: Ngữ văn (Hướng dẫn chấm có 03 trang) CÂU ĐÁP ÁN ĐIỂM - Chỉ ra được hai biện pháp tu từ trong các biện pháp sau: điệp từ, câu hỏi 1 tu từ, liệt kê + Điệp từ: vì ai. + Câu hỏi tu từ: Vì ai Vì ai thao thức bạc đầu vì ai? 0,5 + Liệt kê những nhọc nhằn vất vả của mẹ: chân dẫm gai, áo phai 0,5 Câu 1 màu,tất tả, dãi dầu, thao thức bạc đầu - Tác dụng của các biện pháp tu từ 1 + Khắc sâu những nỗi vất vả của mẹ: hình ảnh người mẹ tảo tần, hi sinh thầm lặng nhận lấy mọi vất vả, gian nan để cho con được bình yên, hạnh 0,5 phúc. + Thể hiện nỗi xót xa, day dứt của người con khi hồi tưởng về mẹ. 0,5 a. Đoạn văn trên được trích từ văn bản Bàn về đọc sách của tác giả Chu 0,5 Quang Tiềm Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn: nghị luận 0,5 b. Viết đoạn văn bàn về chủ đề: Đọc sách giúp con người trưởng thành cả 2 về trí tuệ và nhân cách (Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách song cần phải đảm bảo các ý sau): - Đọc sách giúp con người trưởng thành về trí tuệ: Sách là kho báu lưu giữ tri thức của nhân loại tích lũy suốt mấy nghìn năm. Vì vậy, sách mang đến 0,75 cho người đọc sự hiểu biết phong phú, sâu rộng về thiên nhiên, con người Câu 2 và cuộc sống. Sách giúp con người vượt qua mọi giới hạn thời gian và không gian - Đọc sách giúp con người trưởng thành về nhân cách: Những cuốn sách thực sự có giá trị bao giờ cũng chứa đựng những tư tưởng, tình cảm đúng đắn, sâu sắc của nhà văn. Đọc sách, con người sẽ biết khinh ghét, xa rời 0,75 cái xấu, cái ác; biết yêu và hướng tới cái thiện, cái đẹp Sách đánh thức trong tâm hồn người đọc những cảm xúc đẹp, khơi lên những suy ngẫm, trăn trở giúp con người tự giáo dục, tự hoàn thiện bản thân - Cần phải biết cách chọn và cách đọc sách để “tận hưởng” được những 0,5 tác dụng lớn lao, kì diệu đó A. Yêu cầu về kĩ năng: - Bài viết phải được tổ chức thành bài làm văn hoàn chỉnh. - Biết vận dụng kĩ năng nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt trôi chảy; hạn chế lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. Câu 3 B. Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách song cần đạt được những ý cơ bản sau: 6
7. 1. Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm và đoạn thơ. - Phạm Tiến Duật là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước. Thơ Phạm Tiến Duật có giọng điệu tự nhiên, tinh nghịch mà sôi nổi, tươi trẻ, đã góp phần làm sống mãi hình ảnh thế hệ thanh niên thời chống Mĩ – đặc biệt là lớp trẻ ở tuyến đường 0,5 Trường Sơn. - Bài thơ viết năm 1969, được in trong tập Vầng trăng quầng lửa. Ba khổ thơ cuối để lại ấn tượng trong lòng độc giả về cuộc chiến tranh ác liệt trên tuyến đường Trường Sơn và phẩm chất cao đẹp của người lính lái xe. 2. Cảm nhận về đoạn thơ. 4 a. Hình ảnh những chiếc xe không kính - Những chiếc xe không kính là một hình ảnh thực, thực đến trần trụi: cửa kính vỡ, không có đèn, không có mui, thùng xe xước tạo nên sự độc đáo của hình ảnh thơ phù hợp với tâm hồn ưa thích cái lạ của nhà thơ. - Qua hình ảnh những chiếc xe không kính đi từ trong bom rơi, vẫn băng ra chiến trường ta thấy được bức tranh hiện thực của đất nước trong đau 0,5 thương mà anh dũng, hiên ngang. => Hình ảnh thực của những chiếc xe không kính góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn, dũng cảm của người lính lái xe, nổi bật chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm vượt qua thiếu thốn, gian khổ, hiểm nguy của chiến tranh. b. Vẻ đẹp hình tượng người lính lái xe 3 - Tình đồng chí đồng đội của người lính lái xe được nảy sinh và hình 1 thành khi cùng trải qua chiến tranh ác liệt + Các anh đã trải qua bom đạn của chiến tranh với tinh thần phơi phới. Trong bom đạn hiểm nguy những chiếc xe không kính vừa thoát khỏi cái chết trong gang tấc giờ đây đã họp thành đội ngũ anh hùng: đội ngũ của 0,5 những chiếc xe không kính. Họ là những người từ bốn phương cùng lý tưởng chiến đấu, gặp nhau thành bạn bè. + Tình thương yêu đồng chí đồng đội là bản chất, là sức mạnh của người lính không hề thay đổi. Cái “bắt tay qua cửa kính vỡ rồi" của những 0,5 người lính chứa đựng sự động viên, thân thiện và cả một niềm tin chiến thắng. => Sự khốc liệt của chiến tranh đã tạo nên những tiểu đội xe không kính, đã gắn bó những con người có tinh thần sắt lửa lại với nhau như anh em, bè bạn cùng chung nhiệm vụ. Khó khăn, thử thách không chỉ giúp con người tôi rèn ý chí mà còn giúp cho tình bạn thêm gắn bó, keo sơn. - Cuộc trú quân dã chiến của tiểu đội xe không kính ngắn ngủi mà thắm tình đồng chí, tình đồng đội 1 + Cảnh đoàn viên tri kỷ của người lính được gợi lên qua các chi tiết: "bếp Hoàng Cầm”, “chung bát đũa", “võng mắc chông chênh". Đời lính vốn giản dị, bình dị mà lại rất sang trọng, đàng hoàng, đậm đà tình cảm gia đình. Tiểu đội xe không kính đã trở thành một tiểu gia đình chan chứa 0,5 tình thương. + Sau một bữa cơm thân mật, một vài câu chuyện thân tình lúc nằm võng, 7
8. những người lính trẻ lại lên đường. Tiền phương vẫy gọi: Lại đi, lại đi trời xanh thêm. Điệp ngữ “lại đi" diễn tả nhịp bước hành quân, những cung đường, những 0,5 chặng đường tiến quân lên phía trước của tiểu đội xe không kính. Hình ảnh "trời xanh thêm" là một nét vẽ tài hoa mang ý nghĩa tượng trưng sâu sắc: lạc quan, yêu đời, chứa chan hy vọng. => Đoạn thơ thể hiện đời sống sinh hoạt vật chất và tinh thần người lính thời đánh Mĩ rất độc đáo mà ta ít gặp trong thơ thời ấy. - Ý chí chiến đấu vì giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc + Chiếc xe đầy thương tích và chiến tích: không kính, không đèn, không 1 mui xe, thùng xe bị xước. Chiếc xe vận tải quân sự mang tầm vóc những anh hùng lẫm liệt vô danh. ''Không” mà lại “có", có “một trái tim" của người lính - trái tim rực lửa, sẵn sàng hy sinh, chiến đấu vì sự nghiệp 0,5 giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. + Giọng thơ, ý thơ trở nên mạnh mẽ, hào hùng. Quyết tâm chiến đấu và chí khí anh hùng của người lính không có bom đạn nào của quân thù có thể làm lay chuyển được. 0,5 => Đoạn thơ có ba khổ, khổ nào cũng có hình ảnh chiếc xe và hình ảnh anh bộ đội, cái ác liệt cùng sự anh hùng. Từ những chiếc xe tải không kính trên tuyến đường Trường Sơn, ta thấy được tinh thần ung dung bình tĩnh, hiên ngang dũng cảm của người lính lái xe. Mỗi khổ thơ hiện lên một vẻ đẹp của người chiến sỹ: tình cảm đồng chí, đồng đội nồng ấm và tình yêu Tổ quốc thiêng liêng cao cả. c. Nét đặc sắc nghệ thuật. 0,5 - Khai thác chất liệu hiện thực của đời sống chiến tranh: những chiếc xe không kính và phẩm chất cao đẹp của người lính lái xe Trường Sơn. - Giọng điệu ngang tàng pha chất tinh nghịch, hóm hỉnh, đậm chất lính - Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc đậm chất văn xuôi, hình ảnh thơ sáng tạo, độc đáo 3. Đánh giá chung - Đoạn thơ giúp người đọc hiểu rõ hơn về hiện thực đất nước những năm đau thương mà anh hùng, hiểu rõ hơn về người lính lái xe – thế hệ trẻ thời chống Mĩ tràn đầy khí phách và tâm hồn lãng mạn, biết sống đẹp, ý thức sâu sắc về trách nhiệm của tuổi trẻ trước vận mệnh của đất nước, trong 0,5 gian khổ, hi sinh mà vẫn lạc quan phơi phới. - Đoạn thơ nói riêng, bài thơ nói chung tiêu biểu cho hồn thơ Phạm Tiến Duật khỏe khoắn, tự nhiên mang âm hưởng sử thi và cảm hứng lãng mạn của thơ ca cách mạng những năm kháng chiến chống Mĩ. Lưu ý: Điểm bài thi là tổng điểm thành phần của các câu hỏi trong đề thi, điểm bài thi được cho theo thang điểm từ điểm 0 đến điểm 10, điểm lẻ đến 0,25. 8
9. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT BÌNH ĐỊNH NĂM HỌC 2017- 2018 MÔN THI: NGỮ VĂN Đề chính thức NGÀY THI: 13-6-2017 Thời gian làm bài: 120 phút(không kể thời gian phát đề) Câu 1: (4.0 điểm) Đọc kĩ đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: “Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. Mỗi lần bị xúc động, vết thẹo dài bên má phải lại đỏ ửng lên, giần giật, trông rất dễ sợ. Với vẻ mặt xúc động ấy và hai tay vẫn đưa về phía trước, anh chầm chậm bước tới, giọng lặp bặp run run ” (Chiếc lược ngà,Nguyễn Quang Sáng, Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục) a.Tìm các từ láy có trong đoạn trích. b.Tìm từ địa phương và cho biết từ đó thuộc phương ngữ nào? c.Tìm khởi ngữ trong đoạn trích. d.Câu cuối trong đoạn trích thuộc kiểu câu gì? Vì sao? Câu 2: (6,0 điểm) Trong truyện ngắn Bến quê, Nguyễn Minh Châu đã để cho nhân vật Tuấn miễn cưỡng làm theo lời yêu cầu khẩn khoản của Nhĩ –“ con sang bên kia sông hộ bố ” nhưng sau đó Tuấn lại “ sà vào một đám người chơi phá cờ thế trên hè phố” và có thể lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ngày. Cảm nhận của em về ý nghĩa của sự việc trên. HẾT 9
10. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT BÌNH ĐỊNH NĂM HỌC 2017- 2018 HƯỚNG DẪN CHẤM(Đề chính thức) MÔN: NGỮ VĂN (gồm có 02 trang) I.Hướng dẫn chung - Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đảm bảo đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm. -Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên giám khảo cần chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng đáp án và thang điểm. Cần trân trọng, khích lệ những bài viết có ý tưởng sâu sắc, phát hiện độc đáo, sáng tạo, giọng văn cảm xúc, chân thật. - Nếu thí sinh giải quyết vấn đề theo cách riêng nhưng đáp ứng được yêu cầu cơ bản của đề bài, giám khảo vẫn căn cứ đáp án cho điểm. - Điểm toàn bài được tính đến mức lẻ 0,25. II. Đáp án và biểu điểm Câu 1 (4.0 điểm): Câu Đáp án Điểm 1a Các từ láy có trong đoạn: ngơ ngác, lạ lùng, giần giật, 1,5 đ(phát hiện mỗi chầm chậm, lặp bặp, run run. từ láy được 0.25đ) 1b Từ địa phương: Vết thẹo 0,5đ Thuộc phương ngữ Nam Bộ 0,5đ 1c Khởi ngữ trong đoạn: Còn anh 0,5đ 1d Câu cuối trong đoạn trích thuộc kiểu câu đơn hoặc câu trần 0,5đ thuật. Vì thành phần nòng cốt câu là một cụm chủ-vị hoặc vì câu 0,5đ kể, miêu tả một sự việc. Câu 2 (6.0điểm): Yêu cầu cần đạt Điểm 1.Yêu cầu về kĩ năng: Thí sinh biết cách làm bài văn nghị luận văn học. Bố cục đầy đủ, kết cấu chặt 10
11. chẽ. Hành văn trong sáng, cảm xúc.Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đạt câu thông thường. 2.Yêu cầu về kiến thức:Thí sinh có thể trình bày nhiều cách khác nhau miễn là nêu được một số ý cơ bản sau: 2.1 Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nêu được vấn đề cần nghị luận. 1.0 2.2 Cảm nhận về ý nghĩa sự việc: - Tạo ra được một nghịch lí trớ trêu: Nhĩ phát hiện ra vẻ đẹp lạ lùng của bãi bồi 1.5 bên kia sông và khát khao được đặt chân lên bãi bồi ấy khi anh không thể đi lại được. Còn với Tuấn, việc đến bãi bồi bên kia sông là điều dễ dàng nhưng anh lại không hiểu làm việc đó để làm gì vì anh không thấy được vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông và càng không hiểu được khát khao của cha mình. - Chỉ ra cho chúng ta thấy con người ta khó tránh khỏi những ham muốn xa vời: 1.5 Hiện tại của anh con trai chính là quá khứ của Nhĩ Anh con trai đang sống những tháng ngày như Nhĩ đã từng sống, đang ham mê những điều như Nhĩ đã từng ham mê và đang không nhận ra giá trị của cái bình dị, thân thuộc, gần gũi như Nhĩ đã từng không nhận ra. Cũng như Nhĩ trước đây, anh con trai đang bị lôi cuốn bởi những điều “ vòng vèo”, “chùng chình” -Sự việc trên còn có ý nghĩa thức tỉnh: Cuộc chơi phá cờ thế mang ý nghĩa biểu 1.5 tượng. Đó là những ham muốn xa vời luôn lôi cuốn con người ta Từ đó nhà văn muốn khẳng định: người ta khó có thể nhận ra và tìm đến được với vẻ đẹp bình dị mà bền vững của cuộc sống đời thường chừng nào vẫn còn bị những ham muốn xa vời lôi cuốn. Và đừng vì những ham muốn xa vời mà thờ ơ, hờ hững để rồi lãng quên giá trị đích thực của cuộc sống. Hãy biết khám phá và biết nâng niu, trân trọng vẻ đẹp của cuộc sống khi chưa muộn 2.3 Đánh giá khái quát ý nghĩa tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của sự việc trong 0.5 tác phẩm. Lưu ý: Chỉ cho điểm tối đa khi thí sinh đáp ứng cả hai yêu cầu về kĩ năng và kiến thức 11
12. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT BÌNH DƯƠNG NĂM HỌC 2017- 2018 MÔN THI: NGỮ VĂN Đề chính thức Thời gian làm bài: 120 phút(không kể thời gian phát đề) Câu 1 (2.0 điểm) Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu đề: Đất nước bốn ngàn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước. Ta làm con chim hót Ta làm một nhành hoa Ta nhập vào hòa ca Một nốt trầm xao xuyến. (Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam) a. Đoạn thơ được trích từ tác phẩm nào? Cho biết tên tác giả? b. Em hiểu như thế nào về nhan đề bài thơ? c. Xác định một biện pháp tu từ mà em thích nhất trong đoạn thơ trên và cho biết tác dụng của biện pháp tu từ đó? d. Đoạn thơ gợi cho em suy nghĩ gì về cuộc sống có ý nghĩa của mỗi con người? Câu 2 (1.0 điểm) Chỉ ra và giải thich lỗi sai giữa các câu trong đoạn văn sau: Đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong cảnh màn đêm buông xuống. Sóng biển cài then, đêm sập cửa, vũ trụ đi vào yên tĩnh, vắng lặng. Bốn bề không còn một tiếng động. Lá cờ nhỏ sáng bừng trên đỉnh cột buồm bay phần phật, gió ào ào dữ dội. Câu 3 (2.0 điểm) “Ung thư xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhưng một trong số đó là môi trường sống ở nước ta quá độc hại. Chúng ta ăn bẩn, uống bẩn, thở bẩn, ở bẩn. Các hóa chất nguy hiểm cho sức khỏe ở khắp nơi, ngấm vào cơ thể người bằng nhiều cách, trong đó mối nguy hiểm lớn nhất là thực phẩm độc hại đến từ những kẻ kinh doanh bất lương.” (Dẫn theo ngày 27-3-2016) Em hãy viết một đoạn nghị luận xã hội (khoảng 15-20 dòng) trình bày suy nghĩ về mối nguy hiểm lớn nhất được nhắc trong đoạn trên. Câu 4 (5.0 điểm). Phân tích nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích truyện Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long. (Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam) Hết 12
13. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT BÌNH DƯƠNG NĂM HỌC 2017- 2018 MÔN THI: NGỮ VĂN Đề chính thức Thời gian làm bài: 120 phút(không kể thời gian phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM A. Hướng dẫn chung -Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh cách đếm ý chấm điểm. -Do đặc trưng bộ môn nên giám khảo chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng đáp án và thang điểm, khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo. B. Hướng dẫn cụ thể Câu Đáp án Điểm a. Đoạn thơ trích từ tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ; 0,25 - Tác giả: Thanh Hải. 0,25 b. Nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ”: là hình ảnh mang ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc; thể hiện ước 0,25 Câu 1 nguyện chân thành của nhà thơ – muốn làm một mùa xuân nho nhỏ, sống đẹp, sống có 0,25 (2.0đ) ích, được cống hiến cho đất nước, góp mùa xuân của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc, của cuộc đời chung. c. Xác định một trong các biện pháp tu từ sau và nêu tác dụng hợp lí. 0,5 - So sánh: Đất nước như vì sao - Điệp ngữ: Ta làm . Ta làm - Ẩn dụ: con chim hót, cành hoa, một nốt trầm d. Cuộc sống có ý nghĩa khi ta sống tốt đẹp; sống có ích, biết cống hiến 0,25 (học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách nhưng đảm bảo hợp lý, giám khảo cho điểm) 0,25 Câu 2 Xác định lỗi sai: 0,5 (1.0đ) Lỗi liên kết về nội dung, nội dung các câu trong đoạn mâu thuẫn nhau: màn đêm buông 0,5 xuống vũ trụ yên tĩnh, vắng lặng. Bốn bề không một tiếng động >< lá cờ nhỏ sáng bừng trên đỉnh cột buồm bay phần phật, gió ào ào dữ dội. Câu 3 Em hãy viết một đoạn nghị luận xã hội (khoảng 15-20 dòng) trình bày suy nghĩ về mối (2.0đ) nguy hiểm lớn nhất được nhắc trong đoạn trên. *Yêu cầu về kỹ năng: - Học sinh biết cách viết một đoạn văn nghị luận theo đúng yêu cầu của đề (khoảng 15-20 dòng; đoạn văn có đủ ba phần; mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn; các câu trong đoạn đảm bảo tính liên kết). - Diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi dùng từ, đặt câu, lỗi chính tả; chữ viết rõ ràng. *Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có những kiến thức về đời sống, có thể diễn đạt nhiều cách khác nhau nhưng đảm bảo các ý cơ bản sau: 1. Giới thiệu vấn đề: Thực phẩm độc hại đến từ những kẻ kinh doanh bất lương là 0,25 mối nguy hiểm lớn. 2. Triển khai vấn đê: (Lý lẽ có kèm dẫn chứng) 1,5 - Thực phẩm độc hại: thực phẩm bẩn, mất vệ sinh; thực phẩm không an toàn, chứa hóa chất độc hại, vượt mức cho phép tác động tiêu cực đến sức khỏe và tính mạng con người - Biểu hiện như thịt có chất tạo nạc, chất tăng trưởng; rau chứa thuốc trừ sâu; thịt thối thịt chết, cá tôm ướp hóa chất trở thành thực phẩm bán cho người dân tiêu dùng. - Tác hại của thực phẩm bẩn: gây tâm lý hoang mang; gây ảnh hưởng kinh tế; không 13
14. cung cấp chất dinh dưỡng; tác hại nặng nề nhất là gây bệnh tật nguy hiểm đe dọa tính mạng con người (nhất là bệnh ung thư đáng báo động) - Nguyên nhân thực phẩm bẩn tồn tại: sự xuống cấp về lương tâm, đạo đức, thói hám lợi của người sản xuất; sản xuất, canh tác, gieo trồng trong môi trường bị ô nhiễm trầm trọng từ đất đai, nguồn nước đến không khí; ý thức người tiêu dùng chưa cao do thiếu khả năng nhận diện thực phẩm bẩn hoặc ham của rẻ; các cơ quan chức năng quyết liệt xử lý các vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm - Biện pháp ngăn ngừa: Nâng cao ý thức, tuyên truyền về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm để đảm bảo sức khỏe của xã hội; Mỗi người ý thức chung tay cùng xã hội đẩy lùi thực phẩm bẩn bằng những hành động thiết thực; Biện pháp xử lý nặng, kiên quyết, nghiêm minh đối với việc sản xuất thực phẩm bẩn 3. Kết thúc vấn đề: Nhận thức của bản thân và hành động thiết thực. 0,25 Câu 4 Phân tích nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích truyện Lặng lẽ Sa Pa của (5.0đ) Nguyễn Thành Long. (Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam). *Yêu cầu về kỹ năng: Hiểu đúng yêu cầu của đề bài và vận dụng tốt kỹ năng làm bài nghị luận về nhân vật trong tác phẩm truyện, bài có kết cấu chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi dùng từ, đặt câu, lỗi chính tả. *Yêu cầu về kỹ năng: Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau nhưng bài làm cần đảm bảo các ý cơ bản: 1. Giới thiệu chung 0,5 - Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác. - Giới thiệu nhân vật. 2. Phân tích 4,0 a. Nội dung: a. Giới thiệu khái quát b. Phân tích nhân vật: - Ngoại hình: Một anh thanh niên “hai mươi bảy tuổi . tầm vóc bé nhỏ, nét mặt rạng rỡ ” - Nghề nghiệp: Cán bộ khí tượng. - Hoàn cảnh sống và làm việc: đầy khó khăn, gian khổ, thử thách (đỉnh Yên Sơn cao 2600m ) - Vẻ đẹp tính cách và phẩm chất: + Sống có lý tưởng, yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm. + Làm chủ bản thân, sống lạc quan vui vẻ, biết tổ chức cuộc sống. + Cởi mở, quý trọng tình cảm, khao khát gặp gỡ, trò chuyện với mọi người. + Khiêm tốn, chân thành + . (Yêu cầu lý lẽ kèm với việc nêu dẫn chứng phù hợp, biết cách phân tích các dẫn chứng để làm rõ các đặc điểm của nhân vật.) c. Đánh giá nhân vật: Người thanh niên sống có lý tưởng cao đẹp, làm việc và cống hiến hết mình cho đất nước hình tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp của người lao động mới. b. Nghệ thuật - Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc, tạo tình huống truyện tự nhiên, kết hợp tự sự với trữ tình, miêu tả nhân vật ở nhiều điểm nhìn, ngôn ngữ trong sáng. 3. Đánh giá chung, nêu suy nghĩ, tình cảm của bản thân. 0,5 - Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của con người lao động, thể hiện ý nghĩa cao quý của những cống hiến thầm lặng cho đất nước. - Nêu suy nghĩ riêng. (Trên đây có tính chất gợi ý, giám khảo trân trọng những suy nghĩ riêng, phát hiện sự sáng tạo của học sinh) 14
15. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG NĂM HỌC 2017- 2018 MÔN THI: NGỮ VĂN Đề chính thức Thời gian làm bài: 120 phút(không kể thời gian phát đề) Câu 1. (1,0 điểm) Trong các từ nho nhỏ, tươi tốt, bọt bèo, lạnh lùng, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy? Câu 2. (1,0 điểm) Trong hai tổ hợp từ Lá lành đùm lá rách, Cây nhà lá vườn, hãy cho biết tổ hợp từ nào là thành ngữ, tổ hợp từ nào là tục ngữ? Giải thích ngắn gọn nghĩa của một trong hai tổ hợp từ đó. Câu 3. (3,0 điểm) Vũ Khoan cho rằng: Cái yếu của người Việt Nam “là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề”. (Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, Ngữ văn 9, Tập hai) Viết một đoạn văn hoặc bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về phương pháp học tập nhằm khắc phục cái yếu đó. Câu 4. (5,0 điểm) Cảm nhận của em về vẻ đẹp của đoạn trích sau: Tôi hãy còn nhớ buổi chiều hôm đó – buổi chiều sau một ngày mưa rừng, giọt mưa còn đọng trên lá, rừng sáng lấp lánh. Đang ngồi làm việc dưới tấm ni lông nóc, tôi bỗng nghe tiếng kêu. Từ con đường mòn chạy lẫn trong rừng sâu, anh hớt hải chạy về, tay cầm khúc ngà đưa lên khoe với tôi. Mặt anh hớn hở như một đứa trẻ được quà. Sau đó anh lấy vỏ đạn hai mươi li của Mĩ, đập mỏng làm thành một cây cưa nhỏ, cưa khúc ngà thành từng miếng nhỏ. Những lúc rỗi, anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc. Chẳng hiểu sao tôi thích ngồi nhìn anh làm và cảm thấy vui vui khi thấy bụi ngà rơi mỗi lúc một nhiều. Một ngày, anh cưa được một vài răng. Không bao lâu sau, cây lược được hoàn thành. Cây lược dài độ hơn một tấc, bề ngang độ ba phân rưỡi, cây lược cho con gái, cây lược dùng để chải mái tóc dài, cây lược chỉ có một hàng răng thưa. Trên sống lưng lược có khắc một hàng chữ nhỏ mà anh đã gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Cây lược ngà ấy chưa chải được mái tóc của con, nhưng nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của anh. Những đêm nhớ con, anh ít nhớ đến nỗi hối hận đánh con, nhớ con, anh lấy cây lược ra ngắm nghía rồi mài lên tóc cho cây lược thêm bóng, thêm mượt. Có cây lược, anh càng mong gặp lại con. Nhưng rồi một chuyện không may xảy ra. Một ngày cuối năm năm mươi tám – năm đó ta chưa võ trang – trong một trận càn lớn của quân Mĩ – ngụy, anh Sáu bị hi sinh. Anh bị viên đạn của máy bay Mĩ bắn vào ngực. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu. Tôi không đủ lời lẽ để tả lại cái nhìn ấy, chỉ biết rằng, cho đến bây giờ, thỉnh thoảng tôi cứ nhớ lại đôi mắt của anh. - Tôi sẽ mang về trao tận tay cho cháu. Tôi cúi xuống gần anh và khẽ nói. Đến lúc ấy, anh mới nhắm mắt đi xuôi. (Trích Chiếc lược ngà, Nguyễn Quang Sáng, Ngữ văn 9, Tập một) - Hết - 15
16. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG NĂM HỌC 2017- 2018 HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN I. Hướng dẫn chung: - Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh (câu 3, câu 4); tránh cách chấm đếm ý cho điểm. - Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên giám khảo cần chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng đáp án và thang điểm; khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo. - Giám khảo có thể cho điểm lẻ đến 0,25. Điểm toàn bài không làm tròn số. II. Đáp án và thang điểm Câu Nội dung Điểm - Từ ghép: tươi tốt, bọt bèo. 1,0 1 - Từ láy: nho nhỏ, lạnh lùng. - Mỗi từ đúng được 0,25 điểm. Mỗi từ sai trừ 0,25 điểm. 2 - Thành ngữ: Cây nhà lá vườn; tục ngữ: Lá lành đùm lá rách. 0,5 - Mỗi tổ hợp từ đúng được 0,25 điểm. Mỗi tổ hợp từ sai trừ 0,25 điểm. - Giải thích một trong hai thành ngữ, tục ngữ sau: 0,5 + Cây nhà lá vườn: Sản phẩm tự làm ra hoặc sẵn có. + Lá lành đùm lá rách: Những người có điều kiện đùm bọc, cưu mang, giúp đỡ những người khó khăn, hoạn nạn. (Thí sinh có thể nói cách khác miễn sao hiểu đúng ý) 1. Đảm bảo cấu trúc một đoạn văn hoặc bài văn ngắn; đúng quy tắc chính tả, 0,25 3 dùng từ, đặt câu. 2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Phương pháp học tập hiệu quả để khắc 0,25 phục hạn chế về khả năng thực hành và sáng tạo của người Việt Nam. 3. Vận dụng tốt các thao tác lập luận để triển khai vấn đề nghị luận: 2,25 a) Giải thích: - Cái yếu của người Việt Nam là sự hạn chế về khả năng thực hành và sáng tạo 0,75 do cách học nặng về lí thuyết, thụ động về tư duy. - Phương pháp học tập là cách thức để người học tiếp thu và lĩnh hội tri thức. - Người học cần lựa chọn phương pháp học tập hiệu quả để khắc phục cái yếu của người Việt Nam. b) Bàn luận: - Thí sinh cần mô tả về phương pháp học tập và nêu ý nghĩa của phương pháp 1,25 học tập đó. Thí sinh có thể trình bày một hoặc một số phương pháp học tập để khắc phục hạn chế về khả năng thực hành và sáng tạo như: vận dụng lí thuyết vào cuộc sống; tích cực, chủ động trong tiếp thu; tự học, tự nghiên cứu - Phê phán thái độ coi thường vai trò của phương pháp học tập, lối học chay, học vẹt c) Rút ra bài học: Nhận thức được vai trò quan trọng của việc lựa chọn phương pháp học tập hiệu quả để phát huy năng lực của người học và rút ra bài học phù hợp cho bản 0,25 thân. 4. Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị 0,25 16
17. luận. 1. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận (có đủ các phần mở bài, thân bài và kết 0,5 bài); viết đúng quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Vẻ đẹp về nội dung và nghệ thuật của 0,25 đoạn trích. 3. Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng 4 để triển khai vấn đề nghị luận: 3.1. Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và đoạn trích. 0,25 3.2. Cảm nhận về vẻ đẹp đoạn trích: 3,0 a) Vẻ đẹp của tấm lòng người cha: - Tình yêu thương con thắm thiết, sâu nặng và cao đẹp: 1,5 + Đoạn trích thể hiện nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau của nhân vật ông Sáu nhưng những cảm xúc ấy đều hướng về đứa con gái thân yêu trong hoàn cảnh xa cách: day dứt, ân hận vì đã đánh con khi nóng giận; mong muốn làm một chiếc lược ngà cho bé Thu; vui mừng, sung sướng khi tìm được khúc ngà; nhớ thương, khao khát gặp lại con + Ông Sáu tỉ mỉ cưa từng chiếc răng lược, tẩn mẩn khắc từng nét chữ yêu thương, dành hết tâm trí, công sức vào việc làm cây lược để thực hiện lời dặn của bé Thu. Chiếc lược ngà là một vật quý giá, thiêng liêng, làm dịu đi nỗi ân hận và chứa đựng tấm lòng yêu thương thắm thiết, sâu nặng của người cha dành cho con gái trong hoàn cảnh chiến tranh. + Việc ông Sáu trao lại chiếc lược cho người bạn thân trước lúc hi sinh bộc lộ ước nguyện cao đẹp, thiêng liêng của người cha và khẳng định sức sống của tình cha con trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. - Tấm lòng yêu thương con của ông Sáu được đặt trong một tình huống đau 0,5 thương: Ông Sáu làm chiếc lược cho bé Thu nhưng chưa được gặp lại con thì ông đã hi sinh. Tình huống truyện này vừa tỏa sáng tấm lòng của người cha vừa khẳng định sức sống bất diệt của tình cảm cha con. Nó vượt lên trên sự xa cách, gian khổ, mất mát vì chiến tranh. b) Đặc sắc nghệ thuật: 1,0 - Việc lựa chọn nhân vật kể chuyện là người bạn thân của ông Sáu khiến cho câu chuyện chân thực, xúc động. - Xây dựng tình huống éo le, hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng; ngôn ngữ giản dị, giàu cảm xúc. - Miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc. 3.3. Đánh giá chung: 0,5 - Với những giá trị nghệ thuật đặc sắc, đoạn trích đã thể hiện tập trung vẻ đẹp của tấm lòng người cha dành cho con gái. - Đoạn trích mang đến cho người đọc cảm nhận thấm thía về những đau thương, mất mát do chiến tranh gây ra; nhưng trên hết là sự khẳng định sức sống bất diệt của tình cha con sâu nặng và cao đẹp. 4. Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị 0,5 luận. 17
18. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT HÀ NỘI NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: NGỮ VĂN ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày thi: 09 tháng 6 năm 2017 Thời gian làm bài: 120 phút Phần I (4 điểm) Mở đầu bài thơ Nói với con, nhà thơ Y Phương viết: Chân phải bước tới cha Chân trái bước tới mẹ Một bước chạm tiếng nói Hai bước tới tiếng cười (Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016) 1. Ghi lại chính xác 7 dòng tiếp theo những dòng thơ trên. (1 điểm) 2. Cách miêu tả bước chân con “chạm tiếng nói”, “tới tiếng cười” có gì đặc biệt? Qua đó, tác giả đã thể hiện được điều gì? (1 điểm) 3. Hãy trình bày suy nghĩ của em (khoảng 12 câu) về quan niệm: Được sống trong tình yêu thương là hạnh phúc của mỗi con người. (2 điểm) Phần II (6 điểm) Cho đoạn trích: “Ông nằm vật trên giường vắt tay lên trán nghĩ ngợi vẩn vơ. Ông lại nghĩ về cái làng của ông, lại nghĩ đến những ngày cùng làm việc với anh em. Ô, sao mà độ ấy vui thế. Ông thấy mình như trẻ ra. Cũng hát hỏng, bông phèng, cũng đào, cũng cuốc mê man suốt ngày. Trong lòng ông lão lại thấy náo nức hằn lên. Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? Những đường hầm bí mật chắc còn là khướt lắm. Chao ôi ! Ông lão nhớ làng, nhớ cái làng quá.” (Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016) 1. Đoạn văn trên được trích từ truyện ngắn nào? Của ai? Nêu hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn này. (1 điểm) 2.Dòng cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông lão được thể hiện qua việc nhắc lại các từ, cụm từ nào trong đoạn trích? Trong dòng cảm xúc, suy nghĩ ấy có những kỉ niệm nào của ông với làng kháng chiến?(1 điểm). 3. Xét về mục đích nói, câu văn “Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa?” thuộc kiểu câu gì? Vì sao nỗi trăn trở của ông lão trong câu văn đó lại là một biểu hiện của tình cảm công dân? (1 điểm) 4. Với hiểu biết của em về truyện ngắn trên, hãy viết một đoạn văn quy nạp khoảng 12 câu, có sử dụng câu ghép và phép thế (gạch dưới câu ghép và từ ngữ được dùng làm phép thế) để khẳng định: Truyện đã khắc họa thành công hình ảnh những người nông dân trong kháng chiến. (3 điểm) HẾT Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm 18
19. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT HÀ NỘI NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: NGỮ VĂN Ngày thi: 09 tháng 6 năm 2017 HƯỚNG DẪN CHẤM A. Lưu ý chung: 1. Cán bộ chấm thi cần nắm vững Hướng dẫn chấm của Sở Giáo dục và Đào tạo để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm. Do đặc trưng của môn Ngữ văn nên cần chủ động, linh hoạt trong quá trình chấm, bài làm của thí sinh cần được đánh giá tổng quát, tôn trọng ý tưởng đúng của nguời viết, chỉ cho điểm tối đa những bài viết có sáng tạo. 2. Việc chi tiết hóa điểm số của các câu (nếu có)trong Hướng dẫn chấm phải được thống nhất trong Ban Chấm thi và bảo đảm không sai lệch với tổng điểm của mỗi câu. 3. Bài thi được chấm theo thang điểm 10, lẻ đến 0,25; không làm tròn điểm. B. Hướng dẫn cụ thể: Phần I (4 điểm) NỘI DUNG Thang điểm Câu 1 Chép đúng, đủ đoạn thơ như bản in trong sách giáo khoa Ngữ văn 9 1,0 (Mỗi chữ ghi sai trừ 0,25) Câu 2 Cách miêu tả đặc biệt vì tiếng nói tiếng cười là âm thanh, niềm vui 0,5 trừu tượng, vô hình mà chân con lại có thể bước chạm tới được Qua đó, tác giả thể hiện: + Không khí đầm ấm, quấn quýt, yêu thương; 0,25 + Cảm nhận về sự kì diệu của tình yêu thương và hạnh phúc gia đình. 0,25 Câu 3 Nội dung: + Bày tỏ nhận xét, suy nghĩ, thái độ của bản thân (đồng tình, bổ sung 0,5 hoặc có thể đối thoại) với quan niệm Được sống trong tình yêu thương là hạnh phúc của mỗi người; 0,5 + Bàn luận về những biểu hiện và mối quan hệ giữa tình yêu thương và hạnh phúc; + Liên hệ với những ứng xử của bản thân với mọi người để mang lại 0,5 hạnh phúc cho bản thân và mọi người. - Hình thức: Biết lựa chọn kết hợp các phương thức biểu đạt và trình 0,5 bày theo cách thức riêng, bảo đảm dung lượng, có trình tự mạch lạc, diễn đạt rõ ý. 19
20. Phần II (6 điểm) Câu 1 Truyện ngắn: Làng (0,25); Tác giả: Kim Lân (0,25) 0,5 Năm 1948 hoặc giai đoạn đầu của thời kì kháng chiến chống Pháp 0,5 Câu 2 Ghi lại được 4 trong số các từ, cụm từ được nhắc lại (làng, lại nghĩ, 0,5 cũng, lại muốn, nhớ, cái làng). Ghi lại được 2 trong số các kỉ niệm của nhân vật về làng kháng chiến 0,5 (những ngày cùng làm việc với anh em; hát hỏng, bông phèng, cũng đào, cũng cuốc mê man suốt ngày; cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá) Câu 3 Câu văn thuộc kiểu câu nghi vấn 0,5 Vì lúc nào ông Hai cũng lo cho việc chung – việc làng, việc nước, 0,5 việc kháng chiến. Câu 4 - Nội dung: + Xác định được các nhân vật nông dân trong truyện (ông Hai, mụ 0,75 chủ nhà, người đàn bà ) + Có đề cập đến yếu tố nghệ thuật liên quan đến việc khắc họa 0,5 nhân vật + Chỉ ra điểm chung của nhân vật: những người nông dân yêu nước, ghét Việt gian. 0,5 - Hình thức: + Bảo đảm dung lượng, có trình tự mạch lạc, diễn đạt rõ ý; không 0,25 mắc lỗi chính tả, ngữ pháp; + Đúng đoạn văn quy nạp (0.5 điểm), có sử dụng phép thế để liên kết 1 câu (0.25 điểm), có câu ghép (0,25 điểm) Do yêu cầu khái quát về “những người nông dân trong kháng chiến”, những bài chỉ tập trung vào nhân vật ông Hai mà không đề cập đến các nhân vật khác trong tác phẩm, GK cho không quá 2.0 điểm. 20
21. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10THPT HẢI DƯƠNG NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi gồm 01 trang) Câu 1: (2.5 điểm) Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: "- Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống nước xin làm cọ Ngu mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin làm mồi cho cả tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ, và xin khắp mọi người phỉ nhổ." (Sách giáo khoa Ngữ văn 9, Tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017) a. Đoạn văn trên trích trong tác phẩm nào? Tác phẩm đó do nhà văn nào sáng tác? b. Đây là lời thoại của ai? Lời thoại đó được nhân vật nói trong hoàn cảnh nào? c. Qua lời thoại, nhân vật đã bộc lộ tâm trạng và phẩm chất gì? Câu 2: (3.0 điểm)Trong bài hát Bụi phấn của nhạc sĩ Vũ Hoàng (Ý thơ của Lê Văn Lộc) có đoạn ca từ sau: " Em yêu phút giây này Thầy em tóc như bạc thêm Bạc thêm vì bụi phấn Để cho em bài học hay " (Theo 50 bài hát thiếu nhi hay nhất, NXB Văn hoá thông tin, 2005, trang 10) Từ lời ca trên, em hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ về lòng biết ơn thầy cô. Câu 3: (5,0 điểm) Trình bày những cảm nhận của em về bức tranh thiên nhiên, hình ảnh đất nước và tấm lòng nhà thơ thể hiện trong đoạn thơ sau: Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. Mùa xuân người cầm súng Lộc giắt đầy quanh lưng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao. Đất nước bốn nghìn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước (Mùa xuân nho nhỏ" - Thanh Hải, Theo SGK Ngữ văn 9, Tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017) HẾT 21
22. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN CHẤM HẢI DƯƠNG ĐỀ THI TUYỂN SINH LỚP 10 TỈNH HẢI DƯƠNG NĂM 2018 Môn thi: NGỮ VĂN Câu Đáp án Điểm a. Đoạn văn trích trong tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" ("Truyền kì mạn lục" - 0,25) 0,25 b. Đây là lời thoại của nhân vật VN 0,25 - Lời thoại được VN nói ở bến Hoàng Giang, tước khi trẫm mình tự tử. 0,25 1 c. Lời thoại đã bộc lộ tâm trạng đau đớn, tuyệt vọng của nhân vật khi bị 0,5 chồng nghi oan. - Lời thoại đó cũng làm rõ thêm phẩm chất đoan trang cao đẹp, tấm lòng 0,5 thủy chung, trinh bạch của VN. - Nêu được vấn đề nghị luận rõ ràng 0,25 * Giải thích - Nội dung lời ca: Niểm xúc động, lòng yêu mến trước hình ảnh người thầy với những vất vả, khó nhọc để đem đến những bài học hay cho trò. - Từ niểm xúc động, yêu mến đó, lời ca gợi cho những thế hệ học trò lòng biết ơn thầy cô. * Phân tích, lí giải: - Thầy cô như cha mẹ, nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm cho học trò qua 0,5 từng bào học; bồi đáp kiến thức, rèn luyện kĩ năng để hình thành những (đạt 1/3 năng lực, phẩm chất, giúp học trò hoàn thiện nhân cách để trưởng thành ý trong cuộc sống. được - Thầy cô như những người bạn lớn để chia sẻ tâm tình, đồng hành trên 0,25) từng bước đường đời, nâng đỡ, dìu dắt qua từng những khó khăn trở ngại trong học tập và cuộc sống; cảnh báo, nhắc nhở những nguy cơ sai lầm. 2 - Thầy cô như người dẫn đường, thắp sáng ước mơ, nuôi dưỡng niềm tin, gợi mở con đường tới tương lai. * Biểu hiện của lòng biết ơn thầy cô 0,5 - Vâng lời, lễ phép, tôn trọng thầy cô. - Tích cực học tập, rèn luyện để hoàn thiện bản thân và đạt thành tích cao trong học tập, thành công trong c/s chính là cách tốt nhất để đèn đáp công ơn thầy cô. - Học trò biết ơn thầy cô thể hiện cách cư xử có trước có sau theo chuẩn mực đạo đức, góp phần nối tiếp truyền thống "uống nước nhớ nguồn", "Tôn sư trọng đạo" của dân tộc. - Thể hiện và hoàn thiện nhân cách đạo đức con người. - Đem lại niềm vui, niềm hạnh phúc và cảm hứng cho thầy cô, để thầy cô có thêm động lực, tiếp tục con đường nhọc nhằn gian khổ mà vinh quang của mình. * Bàn luận mở rộng: - Để hình thành và thể hiện lòng biết ơn đối với thầy cô, người học trò 0,25 cần có sự thấu hiểu ý nghĩa của những điều thầy cô mang lại cho mình 22
23. trong hiện tại và cả trong tương lai. Học trò không chỉ cần tình cảm mà cần có sự tinh tế, nhạy cảm, thể hiện lòng tri ân đúng cách với thầy cô. - Cần phê phán những biểu hiện của sự vô ơn, bội bạc, hư hỗn với thầy cô. (Cần lựa chọn dẫn chứng từ thực tế để làm rõ) 0,25 * Liên hệ bản thân, rút ra bài học nhận thức và hành động. 0,25 - Lời bài hát thấm thía, xúc động, đã gieo, gợi bao suy nghĩ, tâm tình, luôn đồng hành với bao thế hệ học trò khi còn ngồi trên ghế nhà trường. - Cần hình thành những hiểu biết về truyền thống tôn sư trọng đạo và những yêu cầu mới của thời đại để sống đúng, sống tốt, có tình nghĩa với thầy cô - Học tập, rèn luyện ntn? * Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề nghị luận. (Tg, tp) - TH là nhà thơ có đóng góp lớn cho nền thơ ca dân tộc. Thơ TH chân 0,75 chất, bình dị mà đôn hậu, sâu lắng. 3 - BT "MXNN" được TH viết khi nằm trên giường bệnh mà vẫn thể hiện được niềm yêu mến thiết tha với c/s, với đất nước và ước nguyện dâng hiến cho đất nước, cho cđ của nhà thơ. - Đoạn thơ đã thể hiện một cách tinh tế, sâu lắng bức tranh thiên nhiên, hình ảnh đất nước và tình cảm của nhà thơ. 1. Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời. (Khổ 1) 1,25 * Bức tranh mùa xuân được gợi tả bằng những nét vẽ chấm phá giàu sức biểu cảm và bằng một lối miêu tả tinh tế: - Hình ảnh đơn sơ, giản dị mà gần gũi: dòng sông xanh, bông hoa tím, chim chiền chiện hót vang trời. - Cách miêu tả tinh tế, tài hoa trong chính sự giản dị của bút pháp: + Đảo động từ "mọc" gợi ra cái động trong cái tĩnh, làm nổi bật sức sống của mùa xuân thiên nhiên. + Phối màu trên nền xanh mênh mông và tĩnh lặng của dòng sông, sắc tím biếc của bông hoa tạo nên một vẻ đẹp dịu dàng và gợi niềm xao xuyến. Trong cách phối màu, TH bộc lộ một tâm hồn Huế dịu dàng. + Sử dụng từ để hỏi, từ hô gọi (ơi, chi) tạo giọng điệu thiết tha, trìu mến để diễn tả tinh tế mối giao hòa, giao cảm giữa lòng người với tn. + Sử dụng hệ thống động từ (mọc, hót) gợi tả sự vận động của sức xuân trong từng hình ảnh thiên nhiên bình dị. + Âm thanh chim chiền chiện hót vang trời tạo nên một mùa xuận rộn rã, không gian khoáng đạt. * Cảm xúc được gần gũi, niểm yêu mến thiết tha khi mở rộng tấm lòng để đón từng giọt xuân tươi sáng: - Ẩn dụ cđcg "giọt long lanh" - Niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời lúc vào xuân được gửi gắm qua hành động đưa tay hứng từng giọt nước - giọt âm thanh - giọt ánh sáng của đất trời. 2. Mùa xuân của đất nước. (K2,3) 2,0 * Khổ 2: - Hình ảnh nổi bật: người cầm súng, người ra đồng": hoán dụ gợi liên 23
24. tưởng đến nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ tq và lao động xây dựng quê hương, đất nước. - Phát hiện quan trọng: con người đã làm nên mùa xuân của quê hương, đất nước: + Từ "mùa xuân" đặt trước hình ảnh người cầm súng, người ra đồng nối tiếp nguồn cảm hứng về bức tranh xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống. + Hình ảnh người cầm súng gắn với lộc giắt đầy quanh lưng, người ra đồng gắn với lộc trải dài nương mạ vừa là hình ảnh thực, vừa là hình ảnh ẩn dụ gợi tả sức xuân trong lọc biếc chồi non. + Sử dụng từ Mùa xuân và lộc điệp lại ở mỗi đầu mỗi câu thơ, nhà thơ đã gợi ra một cuộc sống đang lên, đang sinh sôi bất tận từ bàn tay con người và trong không gian đất nước. Trong cái nhìn của nhà thơ, con người đi tới đâu là mùa xuân theo tới đó, trên tuyền tuyến, trên ruộng đồng. - Cảm nhận của nhà thơ về mùa xuân đất nước tràn đầy sức sống, náo nức, mê say: + Điệp cấu trúc ngữ pháp: Tất cả như hối hả/ Tất cả như xôn xao tạo nhịp gấp gáp, đầy sôi nổi, thể hiện cảm xúc rạo rực, phấn chấn. + Từ ngữ giàu sức gợi: hối hả, xôn xao vừa gợi không khí khẩn trương, vừa gợi sức sống căng tràn, rạo rực. * Khổ 3: Suy tư sâu lắng về đất nước: chính sức lực, tâm trí và những nỗ lực, cố gắng của con người đã làm nên đất nước giàu truyền thống. - Sd từ ngữ giàu sức biểu cảm vất vả, gian lao với cụm từ bốn ngàn năm gợi một quá trình bền bỉ lao động và chiến đấu để tạo thành dòng chảy lịch sử của đất nước.- Phép so sánh độc đáo: vừa thể hiện cái nhìn trìu mến vừa thể hiện niềm tin vào quy luật tất yếu để đi lên của đất nước cũng là niềm tin mãnh liệt vào những gì tốt đẹp ở tương lai. 3. Khái quát nội dung, nghệ thuật của đoạn thơ. 0,5 - Đoạn thơ đã làm nổi bật vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, hình ảnh đất nước, tình cảm và tấm lòng của nhà thơ với đất nước, với cuộc đời. - Thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống và mang hồn riêng xứ Huế. - Đất nước trong mùa xuân luôn vận động đi tới tương lai bằng sự nỗ lực trong lao động và trong chiến đấu của con người. - Nhà thơ không trực tiếp bộc lộ cx, song qua cách nhìn, cách cảm nhận và miêu tả, qua những suy tư sâu lắng được gửi gắm trong đoạn thơ, nhà thơ đã bộc lộ niềm say đắm với thiên nhiên, tình yêu thiết tha trước cuộc đời và niềm tin mãnh liệt vào tương lai đất nước. - Trong đoạn thơ đã thể hiện một nghệ thuật tinh tế: ngôn ngữ giản dị, trong sáng; hình ảnh gợi tả, gợi cảm; sử dụng đa dạng các phương tiện, biện pháp tu từ để tạo nên những câu thơ vừa mộc mạc, vừa tinh tế, một giọng thơ vừa tha thiết, vừa sôi nổi, vừa sâu lắng. KB: Ở vị trí mở đầu, đoạn thơ đã góp phần quan trọng thể hiện cái nhìn, 0,5 cách cảm nhận độc đáo của nhà thơ để tạo nên sự hoàn thiện của taphẩm - Liên hệ: bày tỏ suy nghĩ. 24
25. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10THPT NAM ĐỊNH NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề Phần I: Tiếng Việt (2,0 điểm) Hãy viết chữ cái đứng trước phương án đúng vào bài làm. Câu 1: Từ nào dưới đây là từ ghép? A. Xa xôi C. Lấp lánhB. Tươi tốt D. Lung linh Câu 2: Từ nào dưới đây không phải là từ Hán Việt? A. Viễn khách C. Mày râuB. Vấn danh D. Tứ tuần Câu 3: Thành ngữ “ông nói gà, bà nói vịt” liên quan đến phương châm hội thoại nào? A. Phương châm về lượng. C. Phương châm quan hệ. B. Phương châm về chất. D. Phương châm cách thức. Câu 4: Phần in đậm trong câu “Đối với cháu, thật là đột ngột, không ngờ lại là như thế.” (Nguyễn Thành Long – Lặng lẽ Sa Pa) là thành phần A. tình thái. C. trạng ngữ.B. gọi đáp. D. khởi ngữ. Câu 5: Câu văn “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.” thuộc loại câu A. cảm thán. C. nghi vấn.B. cầu khiến. D. trần thuật. Câu 6: Trong câu thơ “Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.”, Viễn Phương đã sử dụng phép tu từ A. so sánh. C. hoán dụ.B. ẩn dụ. D. điệp ngữ. Câu 7: Từ ngữ gạch chân trong câu thơ “Hình như thu đã về” (Hữu Thỉnh – Sang thu) thuộc thành phần biệt lập A. tình thái. C. phụ chú.B. cảm thán. D. gọi đáp. Câu 8: Các câu “Chị Thao vấp ngã, tôi đỡ chị. Nhưng chị vùng ra, mắt mở to, mờ trắng đi như không còn sự sống.” (Lê Minh Khuê – Những ngôi sao xa xôi) đã sử dụng phép liên kết gì? A. Phép nối. C. Phép đồng nghĩa.B. Phép thế. D. Phép liên tưởng. Phần II: Đọc – hiểu văn bản (3,0 điểm) Em hãy đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới: ( ) Chúng ta nhận rõ cái kì diệu của văn nghệ khi chúng ta nghĩ đến những người rất đông, không phải ở trốn trong một cơ quan bí mật, không phải bị giam trong một nhà pha, mà bị tù chung thân trong cuộc đời u tối, vất vả không mở được mắt. Những người đàn bà nhà quê lam lũ ngày trước, suốt đời đầu tắt mặt tối, sống tối tăm, vậy mà biến đổi khác hẳn, khi họ ru con hay hát ghẹo nhau bằng một câu ca dao, khi họ chen nhau say mê xem một buổi chèo. Câu ca dao tự bao giờ truyền lại đã gieo vào bóng tối những cuộc đời ấy một ánh sáng, lay động những tình cảm, ý nghĩ khác thường. Và ánh đèn buổi chèo, những nhân vật ra trò, những lời nói, những câu hát, làm cho những con người ấy trong một buổi được cười hả dạ hay rỏ giấu một giọt nước mắt. Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ thực được sống. Lời gửi của văn nghệ là sự sống. Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào, của ai? Đoạn văn sử dụng phương thức biểu đạt chính nào? (1,0 điểm). Câu 2: Xác định nội dung của đoạn văn. (0,5 điểm) Câu 3: Từ đoạn văn, em có nhận xét gì về cách viết của tác giả? (0,5 điểm). Câu 4: Viết một đoạn văn trình bày suy nghĩ của em về những ảnh hưởng tích cực của ca dao đến em hiện nay. (1,0 điểm) Phần III: Tập làm văn (5,0 điểm) Phân tích diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu trong lần gặp cha cuối cùng – khi ông Sáu được về phép trong đoạn trích truyện Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng (Sách Ngữ văn lớp 9, tập 1 – NXB Giáo dục Việt Nam, 2012). HẾT 25
26. ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM Tổng điểm cho cả bài thi: 10 điểm. Phần I: Tiếng Việt (2,0 điểm) Câu 1 2 3 4 5 6 7 8 Đáp án B C C D D B A A Trả lời đúng mỗi câu cho 0,25 điểm. Trả lời sai hoặc thừa không cho điểm. Phần II: Đọc – hiểu văn bản (3,0 điểm) Câu Yêu cầu Điểm – Đoạn văn trên trích từ văn bản Tiếng nói của văn nghệ 0,25 của tác giả Nguyễn Đình Thi. 0,25 1 – Phương thức biểu đạt chính là nghị luận. 0,5 2 – Nội dung của đoạn văn: Sức mạnh kì diệu của văn nghệ. 0,5 – Cách viết văn nghị luận của tác giả chặt chẽ, tự nhiên, giàu hình ảnh và cảm 3 xúc; có dẫn chứng về đời sống thực tế, lí lẽ sắc bén thuyết phục. 0,5 – Về kĩ năng: Viết một đoạn văn, theo một trong các cách diễn dịch, quy nạp, tổng- phân- hợp ;sử dụng một hoặc một số thao tác lập luận; lí lẽ thuyết phục, dẫn chứng hợp lí; đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ. – Về nội dung: Sau đây là một số ý mang tính định hướng. + Ý 1: Ca dao là một thể loại văn học dân gian; diễn tả đời sống tư tưởng, tình cảm của người dân lao động; đậm đà bản sắc dân tộc. + Ý 2: Những ảnh hưởng tích cực của ca dao đến bản thân hiện nay: Ca dao gắn với đời sống sinh hoạt hàng ngày (hát ru,vui chơi, giải trí); giúp bản thân mở mang trí tuệ, thêm sự hiểu biết, nhất là về đời sống tâm hồn của ông cha; đặc biệt bồi đắp cho ta lối sống cao đẹp, góp phần hình thành nhân cách (lay động những tình cảm, ý nghĩ khác thường); bản thân được trau dồi ngôn ngữ, biết thưởng thức cái hay, cái đẹp của tiếng mẹ đẻ + Ý 3: Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân. Cách chấm điểm + Điểm 0,75: đảm bảo được 2-3 ý, triển khai ý 2 một cách thuyết phục, diễn đạt trôi chảy. + Điểm từ 0,25 đến 0,5: đảm bảo được 1-2 ý, triển khai ý 2 còn sơ lược, còn mắc lỗi. 4 + Điểm 0: không làm hoặc có làm nhưng lạc nội dung. Phần III: Tập làm văn (5,0 điểm) 1. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Bài viết có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Phần mở bài dẫn dắt hợp lí và nêu được vấn đề; thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau và cùng làm sáng tỏ vấn đề; phần kết bài tổng kết được vấn đề. 0,5 2. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu. 0,25 3. Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm phù hợp và viết thành bài văn hoàn 3,5 chỉnh: a) Giới thiệu: 0,5 – Nguyễn Quang Sáng hầu như chỉ viết về cuộc sống và con người Nam Bộ. 26
27. Truyện Chiếc lược ngà được viết 1966, tại chiến trường Nam Bộ, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra quyết liệt. – Hoàn cảnh nảy sinh tâm trạng bé Thu: + Thu là con duy nhất, xa cha khi chưa đầy một tuổi; tám năm bé chỉ nhìn thấy cha qua tấm ảnh nhỏ. + Sau tám năm xa cách, ông Sáu được nghỉ phép về thăm nhà trong ba ngày. b) Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu: 2,25 Thí sinh có thể làm rõ điều này qua hai giai đoạn: trước và sau khi nhận ông Sáu là cha. – Trước khi bé Thu nhận ông Sáu là cha: (1,0 điểm) + Giây phút đầu tiên gặp ông Sáu với sự vồ vập, bé Thu ngờ vực và lảng tránh: các chi tiết cụ thể hốt hoảng, mặt tái đi, rồi vụt chạy, kêu thét lên + Ba ngày ông Sáu nghỉ phép ở nhà muốn gần con, bé Thu lạnh nhạt và xa cách qua tình huống chân thực, lối kể chuyện tự nhiên: nói trổng, không chịu gọi cha, không chịu nhờ ông Sáu chắt nước nồi cơm, hất cái trứng cá ông Sáu gắp cho, nhảy xuống xuồng bỏ sang bà ngoại Sự bướng bỉnh ương ngạnh, xuất phát từ cá tính mạnh mẽ và tình yêu ba. Trong cái “cứng đầu” của Thu có ẩn chứa cả sự kiêu hãnh trẻ thơ về một tình yêu dành cho người cha “khác ” – người trong tấm hình chụp chung với má. – Khi bé Thu nhận ra ông Sáu là cha: (1,25 điểm) + Trong đêm bỏ về bà ngoại, được bà giải thích về vết sẹo làm thay đổi khuôn mặt ba thì sự nghi ngờ của Thu được giải tỏa, nảy sinh trạng thái như sự ân hận, hối tiếc: Nghe bà kể Thu nằm im, lăn lộn và thỉnh thoảng lại thở dài + Trong buổi sáng cuối cùng trước phút ông Sáu lên đường, thái độ và hành động của bé Thu đã đột ngột thay đổi hoàn toàn nhưng tự nhiên, hợp lí: vẻ mặt hơi khác, cái nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa, đôi mắt mênh mông bỗng xôn xao,lần đầu tiên kêu thét tiếng“ba”, chạy xô tới, tay ôm chặt cổ ba, hôn ba cùng khắp, hôn cả vết thẹo dài, chân câu chặt ba, khóc không cho ba đi, dặn ba mua cây lược của một tình yêu ba đã bùng lên mãnh liệt và một cá tính mạnh mẽ trong tình huống đầy éo le, xúc động. Sau này Thu đã trở thành một cô giao liên dũng cảm, gan góc. 0,75 c) Đánh giá: – Nhân vật bé Thu có vị trí đặc biệt làm nên sức sống của tác phẩm. Chiếc lược ngà như một bài ca về tình phụ tử thiêng liêng giữa những năm tháng chiến tranh; mang tính nhân bản bền vững. Học sinh so sánh, liên hệ với các nhân vật khác, tác phẩm văn học khác. – Nguyễn Quang Sáng rất thành công khi khắc họa tâm lí, hành động của nhân vật bé Thu bằng tài năng và sự am hiểu tâm lí trẻ thơ, sự gắn bó với cuộc sống con người Nam Bộ cùng tấm lòng yêu mến, trân trọng những tình cảm trẻ thơ. – Mỗi con người luôn biết trân trọng và giữ gìn tình cảm gia đình thiêng liêng, trân trọng và gìn giữ cuộc sống hòa bình, tự do của dân tộc. 4. Diễn đạt lưu loát, trôi chảy, đúng chính tả ngữ pháp, không mắc lỗi dùng từ, đặt câu. 0,25 5. Sáng tạo: có nhiều cách diễn đạt độc đáo và sáng tạo (viết câu, sử dụng từ ngữ, hình ảnh ); thể hiện được quan điểm riêng, sâu sắc nhưng không trái với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. 0,5 27
28. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10THPT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày thi: 02 tháng 6 năm 2017 (Đề thi có 02 trang) Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1: (3 điểm) Đọc hai văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: Văn bản 1: Trong bức ảnh chụp cùng thần Văn bản 2: Diễn viên điện ảnh Jack tượng Michael Phelps cách đây 8 năm, Joseph Nicholson từng thần tượng Marlon Brando Schooling mới chỉ là cậu bé con đeo kính cận điên đảo đến mức nói một câu trứ danh: giày cộp, cao ngang vai Phelps. Nhưng 8 năm "Chừng nào ông ấy còn sống thì chẳng anh sau, khi có cơ hội tranh tài với thần tượng của diễn viên nào ngóc đầu lên nổi". Tất nhiên mình ở nội dung 100m bơi bướm tại Thế vận đây chỉ là một cách nói thậm xưng. Jack hội mùa hè 2016, cậu bé năm nào không chỉ tự Nicholson học phương pháp diễn xuất thần tin thể hiện tài năng mà còn buộc thần tượng sầu của Marlon và ông thậm chí còn vượt chấp nhận chịu thua, nhường lại chiếc Huy qua thần tượng của mình khi giành tới 3 chương Vàng tuyệt đẹp cho mình. giải Oscar so với 2 giải của Marlon. Hai bức ảnh lịch sử ghi lại khoảnh khắc ngày ấy Hình ảnh Jack Nicholson đóng cùng Marlon và bây giờ của Michael Phelps và Joseph Brando trong một bộ phim ( Ảnh: imdb ) Schooling ( Ảnh : Reuters ) (Trích Từ Phelps đến Schooling, từ Chiến thắng của Schooling không chỉ là phần Marlon Brando đến Leonardo Di Caprio. thưởng ngọt ngào cho những năm tháng miệt Lê Hồng Lâm - Thịnh Joey, Báo Tuổi trẻ mài ngụp lặn trong bể bơi, mà nó còn thắp lên ngày 16/8/2016) trong trái tim trẻ niềm tin: Khi làm bất cứ công việc gì, nếu có đủ ý chí và đam mê, một ngày nào đó ta không chỉ thành công mà còn có thể vượt qua chính thần tượng của mình hôm nay. (Dựa theo Hình ảnh Joseph Schooling và thần tượng Michael Phelps lan truyền chóng mặt, Lê Ái, Báo Thanh niên ngày 13/08/2016) a) Dựa vào văn bản trên, hãy cho biết những thành tích nào của Joseph Schooling và Jack Nicholson đã chứng tỏ họ vượt qua thần tượng. (0,5 điểm) b) Chỉ ra một phép liên kết câu có trong đoạn đầu của văn bản 1. (0,5 điểm) c) Xác định thông điệp chung của hai văn bản trên. (1.0 điểm) d) Em có nhận xét gì về cách thể hiện sự hâm mộ của các bạn trẻ ngày nay đối với thần tượng? Trả lời trong khoảng 4-6 dòng. (1.0 điểm) 28
29. Câu 2: (3 điểm) (Hình minh họa) Tuổi trẻ có cần sống khác biệt? Em hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 1 trang giấy thi) trả lời cho câu hỏi trên. Câu 3: (4 điểm) Học sinh chọn 1 trong 2 đề sau Đề 1: Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then, đêm sập cửa Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi Câu hát căng buồm cùng biển khơi ( ) Câu hát căng buồm với gió khơi Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi (Trích Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận) Cảm nhận của em về hai khổ thơ trên. Từ đó liên hệ với một tác phẩm khác hoặc với thực tế cuộc sống để thấy được tình yêu, sự gắn bó của con người Việt Nam với biển quê hương. Đề 2: Từ những trải nghiệm trong quá trình đọc tác phẩm văn học, em hãy viết bài văn với nhan đề: “Đọc một tác phẩm - Đi muôn dặm đường”. HẾT Giám thị không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh Số báo danh . 29
30. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10THPT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày thi: 02 tháng 6 năm 2017 (Đề thi có 02 trang) HƯỚNG DẪN CHẤM Câu Nội dung Điểm Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu 3,0 a. Những thành tích của Joseph Schooling và Jack Nicholson chứng tỏ 0,5 họ đã vượt qua thần tượng: - Joseph Schooling chiến thắng thần tượng Michael Phelps, đạt Huy chương Vàng 100m bơi bướm tại Thế vận hội mùa hè 2016 (0,25) - Jack Nicholson giành 3 giải Oscar so với 2 giải của thần tượng Marlon Brando (0,25) b. Chỉ ra một phép liên kết câu có trong đoạn đầu của văn bản 1: gọi tên 0,5 phép liên kết (0,25), xác định từ ngữ liên kết (0,25) Học sinh chỉ ra một trong các phép liên kết sau: phép lặp: thần tượng (hoặc 8 năm hoặc cậu bé); phép nối: Nhưng; phép thế: thần tượng Michael Phelps - thần tượng của mình (hoặc Joseph Schooling - cậu bé năm nào) c. Học sinh rút ra thông điệp chung của hai văn bản về các phẩm chất cần 1,0 rèn luyện (0,5) và mục tiêu cần đạt được (0,5). Có thể là: Phải đam mê và không ngừng học hỏi vì như thế ta sẽ thành công, thậm chí sẽ vượt qua chính thần tượng của mình (hoặc: Hãy xem thần tượng như một đỉnh cao để cố gắng vượt qua bằng đam mê và nỗ lực học hỏi; Đam mê và học hỏi thần 1 tượng để thành công, ). Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau, miễn sao hợp lý. d. Với những góc nhìn khác nhau, học sinh có thể đưa ra các ý kiến nhận xét 1,0 khác nhau về cách thể hiện sự hâm mộ của các bạn trẻ đối với thần tượng. Lời nhận xét cần sâu sắc, thể hiện rõ thái độ trước thực trạng (đưa ra được ít nhất 02 ý nhận xét, hoặc chỉ đưa ra 01 ý nhận xét nhưng thể hiện sự quan sát tốt, có lí lẽ và dẫn chứng) (0,75); diễn đạt trôi chảy, không sai lỗi chính tả (0,25). Một vài gợi ý: Có những bạn trẻ hâm mộ thần tượng một cách đúng đắn: trân trọng những điểm tốt đẹp của thần tượng, lấy thần tượng làm mục tiêu phấn đấu, làm động lực vươn lên trong cuộc sống, ; có những bạn trẻ hâm mộ thần tượng một cách thái quá: hôn lên ghế thần tượng ngồi, chửi bới những ai dám chê bai thần tượng, Viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) trả lời cho câu hỏi: Tuổi 3,0 2 trẻ có cần sống khác biệt? a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,5 30
31. Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành 2,0 các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; rút ra bài học nhận thức và hành động. Học sinh có thể đưa ra nhiều suy nghĩ, quan đ iểm khác nhau về vấn đề. Có thể đồn g ý, không đồng ý hoặc đồn g ý m ột phần về vấn đề. Sau đây là một hướng giải quyết đề bài. - Giới thiệu vấn đề nghị luận - Giải thích: Ở độ tuổi thanh niên, thiếu niên, lứa tuổi tràn trề sinh lực (tuổi trẻ), cần suy nghĩ, hành động có nét riêng biệt, không giống những đối tượng xung quanh (sống khác biệt). Nhưng đây phải là sự khác biệt theo hướng tích cực. - Bàn luận: + Tuổi trẻ là tuổi của khao khát thể hiện và khẳng định bản thân, tuổi dám nghĩ dám làm, luôn mong mỏi được cống hiến sức lực cho cuộc đời. Chính vì vậy, mỗi người trẻ phải tự tạo ra giá trị của chính mình bằng những nét riêng biệt, độc đáo chỉ mình mới có. Khi ấy, họ sẽ in dấu ấn của mình trên cuộc đời và trong tim mọi người. Còn nếu cứ sống mờ nhạt, họ sẽ hòa lẫn vào đám đông và chẳng được ai biết tới. + Tạo ra sự khác biệt không có nghĩa là cố nổi bật một cách lố lăng, phản cảm, cũng không được để những cái khác biệt của mình gây hại cho tập thể xung quanh, + Phê phán những người trẻ không dám sống khác biệt cũng như những người trẻ có quá nhiều điều khác biệt ảnh hưởng đến cái chung của cộng đồng. - Bài học nhận thức và hành động: cần nhận thức tầm quan trọng của việc tạo ra sự khác biệt; từ đó có hành động cụ thể và đúng đắn để sống khác biệt. Lưu ý: Học sinh cần phân tích các dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề. c. Sáng tạo 0,25 Có cách diễn đạt sáng tạo; thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận. d. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. Đề 1 Cảm nhận về hai khổ thơ trong bài Đoàn thuyền đánh cá. Từ đó, liên 4,0 hệ với một tác phẩm khác hoặc với thực tế cuộc sống để thấy được tình yêu, sự gắn bó của con người Việt Nam với biển quê hương. 3 a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,5 Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. 31
32. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành 3,0 các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. - Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, hai khổ thơ cần phân tích - Cảm nhận về hai khổ thơ: Cần thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên, biển cả và vẻ đẹp của con người lao động trong cả hai khổ thơ: + Vẻ đẹp của thiên nhiên, biển cả: hiện lên ở hai thời điểm: hoàng hôn và bình minh: khi mặt trời lặn, thiên nhiên, biển cả không nặng nề, tăm tối mà mang vẻ đẹp kì vĩ, tráng lệ; khi mặt trời mọc, cảnh vật tươi sáng, tràn trề sức sống. + Vẻ đẹp của con người lao động: thể hiện qua: câu hát đầy niềm vui lúc ra khơi; tâm trạng hân hoan, phơi phới khi trở về với con thuyền nặng khoang cá đầy; sự phấn chấn khi chiến thắng trong cuộc chạy đua với mặt trời. + Nghệ thuật: âm hưởng thơ vừa khỏe khoắn, sôi nổi lại vừa phơi phới, bay bổng; lời thơ dõng dạc, điệu thơ như khúc hát say mê, hào hứng; cách gieo vần có nhiều biến hóa linh hoạt, vần trắc xen lẫn vần bằng; hình ảnh thơ giàu vẻ đẹp lãng mạn; nhiều biện pháp tu từ đặc sắc (so sánh, nhân hóa); kết cấu đầu cuối tương ứng; - Học sinh tự chọn một tác phẩm khác cũng viết về sự gắn bó của con người và biển quê hương để liên hệ với hai khổ thơ trên. Học sinh cũng có thể liên hệ với thực tế đời sống để thấy được người dân Việt Nam luôn có những hành động thiết thực, cụ thể thể hiện tình yêu, sự gắn bó với biển: chống ô nhiễm biển, bảo vệ cảnh quan biển, sáng tạo những tác phẩm nghệ thuật hướng về biển, Từ sự liên hệ đó, khẳng định biển quê hương luôn ở trong trái tim của con người Việt Nam. c. Sáng tạo 0,25 Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận. d. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. Đề 2 Từ những trải nghiệm trong quá trình đọc tác phẩm văn học, viết bài 4,0 văn với nhan đề: “Đọc một tác phẩm - Đi muôn dặm đường” a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,5 Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành 3,0 các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Học sinh có thể triển khai bài làm theo nhiều hướng khác nhau: bình luận vấn đề; phân tích một hay nhiều tác phẩm cụ thể chứng minh vấn 32
33. đề; kết hợp giữa chứng minh và bình luận; Sau đây là một hướng giải quyết đề bài: - Giới thiệu vấn đề nghị luận: những trải nghiệm trong quá trình đọc (đọc một cuốn sách) sẽ giúp ta có thêm nhiều hiểu biết về thế giới xung quanh (đi muôn dặm đường). - Làm rõ nhan đề bằng những trải nghiệm trong quá trình đọc tác phẩm văn học: Học sinh tự chọn phân tích một hay nhiều tác phẩm để thấy cuộc đời trên trang sách cũng là sự phản chiếu của cuộc đời thực. Nói cách khác, nhờ việc đọc, ta có thể không cần đi muôn dặm đường mà vẫn có được những hiểu biết về con người và cuộc sống. - Khái quát, đánh giá, bàn luận vấn đề: Học sinh đưa ra các ý kiến, suy nghĩ khác nhau về vấn đề. Một vài gợi ý: + Chỉ những tác phẩm thực sự có giá trị mới giúp người đọc đi muôn dặm đường đến với những chân trời mới tốt đẹp. + Việc đọc một tác phẩm không thay thế hoàn toàn việc đi muôn dặm đường; nhiều khi đi muôn dặm đường, ta sẽ hiểu hơn về tác phẩm đang đọc. + Để thấy được muôn dặm đường qua một tác phẩm, người đọc phải là người có trình độ thưởng thức, có sự am hiểu văn học, c. Sáng tạo 0,25 Có cách diễn đạt sáng tạo; thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận. d. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 33
34. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 PHÚ THỌ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NĂM HỌC 2017 - 2018 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: NGỮ VĂN Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi có 01 trang) Câu 1 (2,0 điểm) Đọc đoạn văn và trả lời các câu hỏi: Xe chạy chầm chậm Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. (Ngữ văn 8, tập một, NXB Giáo dục, 2007) a) Đoạn văn trên trích trong văn bản nào? Tác giả là ai? b) Xác định phép liên kết được sử dụng trong đoạn văn trên. c) Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ sử dụng trong câu: Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Câu 2 (3,0 điểm) Viết 01 đoạn văn (từ 10 đến 12 câu) theo cách diễn dịch trình bày suy nghĩ về tác dụng của việc tự học. Câu 3 (5,0 điểm) Cảm nhận đoạn thơ sau: Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim! (Trích Viếng lăng Bác - Viễn Phương, Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục, 2007, tr58) Hết Họ và tên thí sinh Số báo danh Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm. 34
35. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT PHÚ THỌ NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: NGỮ VĂN A. HƯỚNG DẪN CHUNG: 1. Hướng dẫn chấm được xây dựng theo hướng đánh giá năng lực. Giám khảo cần năm bắt được nội dung trình bày trong bài làm văn của thí sinh để đánh giá một cách tổng quát và vận dụng linh hoạt; phát hiện và trân trọng những bài làm thể hiện tính sáng tạo, có ý kiến và giọng điệu riêng. Nếu học sinh làm theo cách khác (không có trong đáp án) nhưng đáp ứng yêu cầu cơ bản và có sức thuyết phục vẫn được chấp nhận. 2. Giám khảo cần đánh giá bài làm của thí sinh cả hai phương diện: kiến thức và kỹ năng. 3. Hướng dẫn chấm chỉ nêu những ý chính và các thang điểm cơ bản, trên cơ sở đó, giám khảo có thể thống nhất để định ra các ý chi tiết và các thang điểm cụ thể hơn. Điểm toàn bài là 10,0 chiết đến 0, 25. B. HƯỚNG DẪN CỤ THỂ: Câu Nội dung Điểm 1 Đọc đoạn văn và trả lời các câu hỏi: 2,0 a. - Đoạn văn trích trong văn bản Trong lòng mẹ. 0,5 - Tác giả: Nguyên Hồng. b. Phép liên kết: phép lặp mẹ tôi, tôi, xe. 0,5 c. - Biện pháp tu từ: liệt kê thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, trèo lên xe, ríu cả 1,0 chân lại. - Tác dụng: + Diễn tả cụ thể hành động, tâm trạng của nhân vật tôi. + Thấy được niềm khát khao cháy bỏng, mong muốn gặp mẹ của bé Hồng. Đó là biểu hiện sâu sắc của tình mẫu tử. 2 Viết 01 đoạn văn (từ 10 đến 12 câu) theo cách diễn dịch trình bày suy 3,0 nghĩ về tác dụng của việc tự học. * Yêu cầu về hình thức: - Viết đúng hình thức một đoạn văn, trình bày theo cách diễn dịch. - Dung lượng: từ 10 đến 12 câu. - Diễn đạt rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp - Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận. * Yêu cầu về nội dung: 1. Giải thích: 0,5 Tự học là việc con người học tập bằng chính sức lực, khả năng của riêng mình. 2. Tác dụng của tự học: - Giúp con người có ý thức chủ động suy nghĩ, tìm tòi, chiếm lĩnh kiến 1,0 thức từ nhiều nguồn khác nhau. - Có cách học phù hợp, hiệu quả, tiết kiệm và sắp xếp khoa học về thời gian; củng cố, nâng cao kiến thức, phát triển phẩm chất năng lực. - Tự học là thói quen tốt, là một trong những con đường đi đến thành công. - Tự học là con đường ngắn nhất và duy nhất để hoàn thiện bản thân và 35
36. biến ước mơ thành hiện thực. Dẫn chứng: + Bác Hồ tự học ngoại ngữ và nói được 29 thứ tiếng, chưa kể tiếng đồng bào dân tộc nước Việt. Bác đã học bằng cách nào! Bác viết lên bàn tay, học dưới ánh trăng, dưới ánh đèn vàng vọt của con tàu, dành dụm từng ly café cho người thủy thủ Algeri để học tiếng Pháp Người không chỉ học ở sách mà người còn tìm cho mình cách học hiệu quả từ trong thói quen giao tiếp với người nước ngoài. Bác Hồ rất mạnh dạn, không ngần ngại khi giao tiếp với mọi người bản địa Bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu, Bác cũng có thể tìm tòi, học tập, không bỏ phí một chút thời gian nào, một cơ hội nào. + Tầm gương tự học của các danh nhân, nhà thơ, nhà văn : 3. Bàn luận: - Tự học như thế nào cho có hiệu quả: + Khi nghe giảng, đọc sách hay làm bài tập, cần tích cực suy nghĩ, ghi chép, sáng tạo nhằm rút ra những điều cần thiết, hữu ích cho bản thân. + Tự mày mò tìm hiểu hoặc có sự chỉ bảo, hướng dẫn của thầy cô giáo + Tự học ở trường, tự học ở nhà, tự học ngoài xã hội + Người học phải trình bày ý kiến của mình đối với những vấn đề chưa rõ, chưa hiểu với người dạy để nắm chắc kiến thức. Từ việc nắm được khoa học từ sách vở người học phải biết vận dụng kiến thức đó vào 1,5 thực tế đời sồng -> Dù ở hình thức nào thì sự chủ động tiếp nhận tri thức của người học vẫn là quan trọng nhất bởi nó luôn giúp con người có được kiến thức vững vàng sâu sắc. - Phê phán những người không biết tự học, ỷ lại vào thầy cô; phê phán những kẻ lười học, xem việc học là khổ sở, là bắt buộc. - Phê phán hiện tượng học thêm tràn lan ngày nay. - Liên hệ bản thân. - Những kẻ lười học, xem việc học là khổ sở, là bắt buộc nên chán học, lười hoc. 3 Cảm nhận đoạn thơ 5,0 * Yêu cầu chung: - Học sinh biết vận dụng kĩ năng cảm thụ một đoạn thơ trữ tình để làm bài. - Cảm nhận được những giá trị đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của hai khổ thơ. - Bố cục bài văn rõ ràng, diễn đạt trong sáng, dễ hiểu, mạch lạc. Dùng từ, đặt câu, viết đúng chính tả. * Yêu cẩu cụ thể: A. Mở bài: - Học sinh giới thiệu tác giả Viễn Phương: Quê ở tỉnh An Giang, là 0,5 một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng Miền Nam thời kì chống mĩ cứu nước. là nhà thơ viết cảm động tình cảm với Bác Hồ kính yêu. 36
37. - Giới thiệu về bài thơ: Viếng lăng Bác là một trong số bài thơ hay 0,25 viết về Bác sau khi Bác đã đi xa. Đó là nỗi lòng của tác giả nói riêng và 3,0 nhân dân Việt Nam nói chung đối với Bác). - Nêu cảm nhận chung của mình về ba khổ thơ. B. Thân bài: 1. Khái quát: - Xuất xứ: Bài thơ Viếng lăng Bác sáng tác vào tháng 4 năm 1976, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, nhà thơ Viễn Phương lúc này mới có dịp từ Miền Nam ra thăm lăng Bác, để nói lên tình cảm của mình với Bác kính yêu, nhà thơ đã sáng tác bài thơ này. - Vị trí: Bài thơ gồm bốn khổ thơ, đây là ba khổ thơ đầu của bài. - Nội dung: Bài thơ ghi lại những cảm xúc chân thành, xúc động của tác giả khi ra thăm lăng Bác. Bố cục theo trình tự thời gian, diễn biến theo mạch cảm xúc tâm trạng của nhà thơ: tâm trạng nhà thơ khi đứng trước lăng, khi vào trong lăng Bác và khi chuẩn bị rời lăng Bác. Ba khổ đầu nói lên tâm trạng xúc động và tình cảm chân thành của nhà thơ khi ra thăm lăng Bác. 2. Cảm nhận ba khổ thơ: 2.1. Cảm nhận về nội dung đoạn thơ: * Trước hết khổ thơ đầu tiên thể hiện sự ngỡ ngàng, niềm xúc động của nhà thơ khi từ Miền Nam ra viếng Bác. + Câu thơ đầu: - Cách xưng hô Con- Bác biểu thị quan hệ gần gũi, ruột thịt, thiêng liêng. Con ở Miền Nam nói lên một khát khao bấy lâu nay bây giờ mới được toại nguyện ra thăm lăng Bác. Địa danh Miền Nam gợi sự xúc động về tình cảm của Bác với Miền Nam- nơi mà lúc sinh thời Bác luôn muốn vào thăm. Tình thương yêu Bác Hồ dành cho tất cả mọi người, nhưng đối với miền Nam đó là tình cảm đặc biệt, Bởi vì Bác Thương: miền Nam đi trước về sau, miền Nam thành đồng Tổ quốc Liên hệ: (Bác nhớ niền Nam nỗi nhớ nhà. Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha. Bác ơi- Tố Hữu) - Từ thăm là cách nói giảm, nói tránh -> Tránh cảm giác đau buồn, xót xa -. Nhà thơ giống như một đứa con xa nay mới có dịp về thăm cha. + Hai câu thơ sau: - Hình ảnh hàng tre là một hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt nam. Từ láy bát ngát gợi lên một màu xanh của những hàng tre tươi xanh, trải dài tràn đầy sức sống quanh lăng Bác. - Thán từ ôi kết hợp với từ láy xanh xanh và phép đảo ngữ xanh xanh Việt Nam bộc lộ cảm xúc xúc động, ngỡ ngàng trước sức sống trường tồn, bất diệt của cây tre Việt Nam. Hình ảnh hàng tre là biểu tượng cho linh hồn, cốt cách dân tộc. - Thành ngữ Bão táp mưa sa là hình ảnh ẩn dụ gợi những thăng trầm, 37
38. vất vả của dân tộc; đứng thẳng hàng sử dụng phép nhân hóa gợi tư thế hiên ngang khiến ta liên tưởng đến bản lĩnh và sức sống dân tộc Việt Nam. * Khổ thơ thứ hai bộc lộ tấm lòng thành kính và biết ơn sâu sắc của nhà thơ khi cùng dòng người vào lăng viếng Bác. + Hai câu đầu: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Trong hai câu thơ trên hình ảnh mặt trời mang cả nghĩa thực và nghĩa chuyển. Hình ảnh mặt trời ở câu thơ thứ nhất là mặt của tự nhiên mang nghĩa thực, được nhân hóa (đi, thấy). Đây là mặt trời đem đến sự sống, ánh sáng cho muôn loài sinh sôi, phát triển. Mặt trời thiên nhiên biết đi và thấy diễn tả sự gặp gỡ giữa cái kì vĩ của thiên nhiên, vũ trụ với hình ảnh một con người vĩ đại để khẳng định hình ảnh Bác Hồ trở nên đẹp đẽ, trường tồn. Còn mặt trời ở câu thơ thứ hai là hình ảnh ẩn dụ chỉ Bác Hồ. Bác như mặt trời xua tan màn đêm, đem ánh sáng tự do cho cả dân tộc Việt Nam. Hình ảnh mặt trời đặt sóng đôi nhau gợi sự tôn kính và khẳng định công lao to lớn của Bác với nhân dân, đất nước. + Hai câu sau: Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân. - Phép điệp ngữ, từ láy ngày ngày gợi quy luật của thời gian tuần hoàn, vô tận-> Khẳng định tình cảm của mọi người đối với Bác là vô tận. - Hình ảnh Dòng người đi trong thương nhớ gợi sự xúc động, lòng thành kính, sự trang nghiêm; hình ảnh Dòng người đi trong thương nhớ / Tràng hoa là hình ảnh ẩn dụ vừa tả thực vừa có ý nghĩa biểu tượng tô đậm niềm tôn kính, biết ơn của toàn thể dân tộc Việt nam đối với Bác. Đây là một hình ảnh ẩn dụ đẹp và sáng tạo: hình ảnh dòng người lúc này giống như bông hoa đẹp nhất từ các dân tộc khác nhau trên mọi miền đất nước về đây viếng Bác. Mỗi người là một bông hoa – những bông hoa được kết tinh từ chính vẻ đẹp tâm hồn của mỗi người dâng lên Bác kính yêu. - Phép hoán dụ bảy mươi chín mùa xuân -> chỉ bảy mươi chín tuổi của Bác gợi cuộc đời của Bác đẹp tươi, tràn đầy sức sống như mùa xuân. - Dấu ba chấm “ ” kết thúc khổ thơ mang sức nặng cho cả hai đoạn thơ. Nó vừa tạo ra cảm giác nhẹ nhàng, bâng khuâng tha thiết vừa nói lên một tình cảm biết ơn vô bờ bến của dân tộc Việt Nam đối với Bác. * Khổ thơ thứ ba thể hiện niềm kính yêu và tiếc thương vô hạn đối với Bác: Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền. -> Hình ảnh ẩn dụ vầng trăng dịu hiền diến tả chính xác và tinh tế sự yên tĩnh, trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo của không gian trong lăng Bác; gợi tâm hồn trong sáng, cao đẹp và những vần thơ đầy ánh trăng của Người. Tâm trạng của tác giả được thể hiện rõ ở hình ảnh " trời xanh là mãi mãi" đó là hình ảnh ẩn dụ khẳng định Bác còn sống mãi với non sông, 38
39. đất nước. Bác hóa thành trời xanh, mây trắng của quê hương Việt Nam -> Tình cảm xúc động, kính yêu Bác. Cặp quan hệ chỉ quan hệ tương phản vẫn (biết) - Mà (sao) thể hiện sự đối lập giữa lí trí và tình cảm. lí trí luôn nhắc nhà thơ Bác còn sống mãi với non sông đất nước nhưng sâu thẳm trong trái tim không thể tránh khỏi cảm xúc nhói đau. nghe nhói là ẩn dụ chuyển đổi cảm giác thể hiện nỗi đau quặn thắt, kìm nén biểu hiện cụ thể, trực tiếp nỗi xót xa, mất mát vì sự ra đi của Bác. 2.2. Cảm nhận về nghệ thuật: - Ba khổ thơ có giọng điệu phù hợp với tình cảm, cảm xúc của toàn bài. Đó là giọng điệu vừa nghiêm trang, sâu lắng lại vừa tha thiết, tự hào. - ba khổ thơ và cả bài thơ được viết theo thể thơ tám chữ, có những câu 7 chữ hoặc 9 chữ. Cách gieo vần linh hoạt. Nhịp thơ chậm phù hợp sự trang nghiêm thành kính, với tâm trạng nhà thơ. - Ba khổ thơ sử dụng nhiều hình ảnh thơ sáng tạo, giàu sức biểu cảm: mặt trời, hàng tre, tràng hoa III. Đánh giá chung: 0,25 + Nghệ thuật: Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc. + Nội dung: Thể hiện lòng thành kính, biết ơn sâu nặng của tác giả và người dân Việt Nam với Bác. - Mở rộng: những bài thơ viết về Bác: Bác ơi!- Tố Hữu C. Kết bài: 0,5 - Khẳng định giá trị của bài thơ. - Liên hệ tình cảm cả bản thân với Bác Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề 0,5 nghị luận 39
40. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT, NĂM HỌC TỈNH PHÚ YÊN 2017-2018 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi có 02 trang) Câu 1.(3.0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: Sống là không chờ đợi. dù chỉ mấy mươi giây. Tôi nhớ có hôm nào đó, em đã nói với tôi rằng đấy là một triết lí hay, ta phải tranh thủ sống đến từng giây của cuộc đời. Nhưng em biết không, đừng vì bất cứ một triết lí nào mà gạt bỏ đi ý nghĩa của sự chờ đợi. Chờ đợi ở đây không phải là há miệng chờ sung, mà chờ đợi là một phần của bài học cuộc đời. Em bằng lòng đợi chứ, nếu em biết điều sẽ xảy ra? Hãy cứ bình tâm. Hãy đợi thời điểm của mình, em nhé. Hãy tận dụng khoảng lặng này để bồi đắp cho chính mình và học cách khám phá điều sẽ xảy ra. Nếu em biết suy tư, khoảng thời gian chờ đợi không bao giờ là vô nghĩa. (Trích Nếu biết trăm năm là hữu hạn - Phạm Lữ Ân, NXB Hội nhà văn, 2016, tr.84 - 87) a) Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích. (0,5 điểm) b) Đoạn trích trên chủ yếu sử dụng phép liên kết nào? (0,5 điểm) c) Em có đồng tình với triết lí: “sống là không chờ đợi” không? Vì sao? (1,0 điểm) d) Thông điệp chính mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc qua đoạn trích trên? (1,0 điểm) Câu 2.(3.0 điểm) Viết một bài văn ngắn (khoảng một trang giấy thi) trình bày suy nghĩa của em về ý kiến được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: khoảng thời gian chờ đợi không bao giờ là vô nghĩa. Câu 3.(4.0 điểm) Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ sau: Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! (Trích Bếp lửa – Bằng Việt, Ngữ văn 9, Tập một, NXB Giáo dục, 2005, trang 144) Hết Thí sinh không sử dụng tài liệu. Giám thị không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh: Số báo danh: Chữ kí của giám thị 1: Chữ kĩ của giám thị 2: 40
41. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT, NĂM HỌC TỈNH PHÚ YÊN 2019-2020 Môn thi: Ngữ văn ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM (Hướng dẫn chấm và đáp án – Thang điểm gồm có 03 trang) A. Hướng dẫn chung - Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Hướng dẫn chấm và đáp án – Thang điểm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh cách chấm đếm ý cho điểm. - Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên giám khảo cần chủ động, linh hoạt trong việc vận dụng Hướng dẫn chấm và đáp án – Thang điểm; khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo. - Việc chi tiết hóa điểm số của các ý (nếu có) phải bảo đảm không sai lệch với tổng điểm cảu mỗi ý và được thống nhất trong Hội đồng chấm. - Điểm của toàn bài thi vẫn được giữ nguyên, không làm tròn. B. Hướng dẫn cụ thể Câu Yêu Nội dung Điểm cầu 1 Đọc hiểu 3,0 a Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích: phương thức 0,5 nghị luận/ nghị luận. b Phép liện kết chủ yếu được sử dụng trong đoạn trích là phép lặp. 0,5 Nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình; lí giải hợp lí, thuyết c phục về triết lí sống là không chờ đợi. 1,0 Xác định đúng thông điệp chính mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc d qua đoạn trích: sống cần biết chờ đợi vì nó sẽ mang lại nhiều điều ý 1,0 nghĩa. 2 Nghị luận xã hội 3,0 a Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn 0.25 đề, kết bài kết luận được vấn đề. b Xác định đúng vấn đề nghị luận: Ý nghĩa của sự chờ đợi trong cuộc sống. 0,5 c Triển khai hợp lí vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặc chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, rút ra bài học nhận thức và hành động. Sau đây là một số gợi ý: - Giải thích: chờ đợi sẽ mang lại cho con người nhiều điều ý nghĩa; khuyên mỗi người trong cuộc sống cần biết chờ đợi. 0,25 - Bàn luận: + Chờ đợi là tôn trọng mình và người khác; là cách thể hiện tình yêu, sự tin cậy với những người xung quanh; khoảng lặng chờ đợi giúp mỗi người lắng nghe lí trí, trái tim mình nói, học cách đón nhận điều sẽ xảy ra. + Chờ đợi đến đúng thời điểm cần thiết sẽ được hưởng những vị ngọt, niềm vui, hạnh phúc, thành công 1,25 + Chờ đợi không đồng nghĩa với chậm chạp, lãng phí thời gian; không trái ngược với chủ động tận dụng cơ hội, thời gian. Phê phán người sống 41
42. không biết chờ đợi hay chỉ biết trong chờ vào vận may, trông mong người khác giúp đỡ - Bài học nhận thức và hành động: sống cần biết chờ đợi. 0,25 d Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩa mới mẻ, sâu sắc 0,25 về vấn đề nghị luận. e Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp 0,25 tiếng Việt. 3 Nghị luận văn học: 4,0 Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: Có đủ các phần mở bài, a thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn 0,25 đề, kết bài kết luận được vấn đề. b Xác định đúng vấn đề nghị luận: tình cảm, cảm xúc chân thành của người cháu đới với bà giàu tình thương, đức hi sinh. 0,5 Triển khai hợp lí vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các c thao tác lập luận; kết hợp chặc chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, rút ra bài học nhận thức và hành động. Sau đây là một số ý chính: * Giới thiệu tác giả, tác phẩm, đoạn thơ. 0,25 * Cảm nhận về đoạn thơ: học sinh có thể cảm nhận theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: - Về nội dung: + Hình ảnh người bà mang vẻ đẹp tảo tần, nhẫn nại; đầy yêu thương, giàu 1,5 đức hi sinh. + Bà ngày ngày nhóm lên bếp lửa cũng là nhóm lên niềm vui, sự sống, tình thương, hi vọng; bà không chỉ nhóm lửa, giữ lửa mà còn truyền lửa cho thế hẹ con cháu. + Bếp lửa của bà kì lạ vì không gì có thể dập tắt được, cháy lên trong mọi cảnh ngộ; thiêng liêng vì nơi ấy ấp ủ và sáng mãi lên tình cảm bà cháu. => Hình ảnh người bà giàu tình thương, đức hi sinh và lòng kính yêu trân trọng, biết ơn vô hạn của người cháu khi đã đi xa đới với bà. - Về nghệ thuật: điệp ngữ; từ ngữ gợi hình, gợi cảm; hình ảnh thơ vừa cụ thể chân thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng góp phần thể hiện chiều sâu 0,5 triết lí đoạn thơ. * Đánh giá khái quát về đoạn thơ. 0,25 d Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩa mới mẻ, sâu sắc 0,5 về vấn đề nghị luận. e Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp 0,25 tiếng Việt. ĐIỂM TOÀN BÀI THI: Câu 1 + Câu 2 + Câu 3 = 10,0 điểm Lưu ý chung: - Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm đối với những bài viết đáp ứng đầy đủ các yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải diễn đạt chặc chẽ, lưu loát, cso cảm xúc. - Khuyến khích những bài viết sáng tạo. bài viết có thể không giống đáp án, có những ý ngoài đáp án nhưng phải có căn cứ xác đáng, lập luận chặc chẽ, thuyết phục, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và có ý nghãi tích cực. - Khong cho điểm cao đối với những bài viết chỉ nêu chung chung, sáo rỗng. 42
43. UBND TỈNH THÁI NGUYÊN THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Năm học 2017 - 2018 MÔN: NGỮ VĂN ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi gồm có 01 trang) Phần I. Đọc hiểu (3,0 điểm) Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 5: Mỗi năm hoa đào nở Lại thấy ông đồ già Bày mực tàu giấy đỏ Bên phố đông người qua. Bao nhiêu người thuê viết Tấm tắc ngợi khen tài “Hoa tay thảo những nét Như phượng múa rồng bay”. Nhưng mỗi năm mỗi vắng Người thuê viết nay đâu? Giấy đỏ buồn không thắm; Mực đọng trong nghiên sầu Câu 1 (0,5 điểm). Đoạn thơ được trích từ tác phẩm nào, của ai? Câu 2 (0,5 điểm). Xác định những phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích. Câu 3 (0,5 điểm). Tìm lời dẫn trực tiếp trong đoạn thơ trên. Câu 4 (1,0 điểm). Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ: Giấy đỏ buồn không thắm; Mực đọng trong nghiên sầu Câu 5 (0,5 điểm). Em hãy cho biết nét văn hóa truyền thống của dân tộc được tác giả nói tới trong đoạn thơ. Phần II. Làm văn (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 15 đến 20 dòng) trình bày suy nghĩ của em về ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong giới trẻ hiện nay. Câu 2 (5,0 điểm) Cảm nhận của em về đoạn văn sau: Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. Nhưng thật lạ lùng, đến lúc ấy, tình cha con như bỗng nổi dậy trong người nó, trong lúc không ai ngờ đến thì nó bỗng kêu thét lên: - Ba a a ba ! Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng “ba” mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng “ba” như vỡ tung ra từ đáy lòng nó, nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên. Nó vừa ôm chặt lấy cổ ba nó vừa nói trong tiếng khóc: - Ba ! Không cho ba đi nữa ! Ba ở nhà với con ! Ba nó bế nó lên. Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa. 43
44. (Trích Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng, Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016) Hết UBND TỈNH THÁI NGUYÊN HƯỚNG DẪN CHẤM SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2017 - 2018 MÔN THI: NGỮ VĂN (Bản hướng dẫn chấm gồm có 04 trang) I. Hướng dẫn chung - Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá đúng bài làm của thí sinh. Tránh cách chấm đếm ý cho điểm. - Khi vận dụng đáp án và thang điểm, giám khảo cần chủ động, linh hoạt với tinh thần trân trọng bài làm của học sinh. Đặc biệt là những bài viết có cảm xúc, có ý kiến riêng thể hiện sự độc lập, sáng tạo trong tư duy và trong cách thể hiện. - Nếu có việc chi tiết hóa điểm các ý cần phải đảm bảo không sai lệch với tổng điểm và được thống nhất trong toàn hội đồng chấm thi. - Điểm toàn bài là tổng điểm của các câu hỏi trong đề thi, chấm điểm lẻ đến 0,25 và không làm tròn. II. Đáp án và thang điểm Phần I. Đọc hiểu (3,0 điểm) Câu 1 (0,5 điểm) - Yêu cầu trả lời: + Tác phẩm: Ông đồ. + Tác giả: Vũ Đình Liên. - Hướng dẫn chấm: + Điểm 0,5: Trả lời đúng các ý trên. + Điểm 0,25: Trả lời đúng một trong hai ý trên. + Điểm 0: Trả lời không đúng các ý trên hoặc không trả lời. Câu 2 (0,5 điểm) - Yêu cầu trả lời: Những phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích là: biểu cảm, miêu tả, tự sự. - Hướng dẫn chấm: + Điểm 0,5: Trả lời đúng 02 phương thức biểu đạt trở lên. + Điểm 0,25: Trả lời đúng 01 phương thức biểu đạt. + Điểm 0: Trả lời không đúng hoặc không trả lời. Câu 3 (0,5 điểm) - Yêu cầu trả lời: Lời dẫn trực tiếp trong đoạn thơ trên là: “ Hoa tay thảo những nét Như phượng múa rồng bay” - Hướng dẫn chấm: 44
45. + Điểm 0,5: Trả lời đúng câu thơ trên. + Điểm 0,25: Trả lời đúng câu thơ nhưng trích không đặt trong dấu ngoặc kép/ không trích đủ hai câu thơ. + Điểm 0: Trả lời không đúng hoặc không trả lời. Câu 4 (1,0 điểm) - Yêu cầu trả lời: + Biện pháp tu từ được sử dụng: nhân hóa. + Tác dụng: gợi hình, biểu cảm, làm nổi bật tình cảnh đáng thương của ông đồ; niềm cảm thương chân thành, nỗi tiếc nhớ cảnh cũ người xưa của tác giả. - Hướng dẫn chấm: + Điểm 1,0: Trả lời đúng các ý đã nêu trên. + Điểm 0,75: Xác định đúng biện pháp tu từ và nêu được một vài tác dụng song chưa đầy đủ/không xác định đúng biện pháp tu từ và nêu đầy đủ tác dụng. + Điểm 0,5: Xác định đúng biện pháp tu từ và nêu được một vài tác dụng song chưa đầy đủ. + Điểm 0,25: Xác định đúng biện pháp tu từ nhưng chưa nêu được tác dụng/nêu được một vài tác dụng nhưng xác định sai biện pháp tu từ. + Điểm 0: Trả lời không đúng ý trên hoặc không trả lời. Câu 5 (0,5 điểm) - Yêu cầu trả lời: Nét văn hóa truyền thống của dân tộc được nhắc tới trong đoạn thơ là: Nghệ thuật thư pháp/chơi chữ ngày tết/chơi câu đối ngày tết. - Hướng dẫn chấm: + Điểm 0,5: Trả lời đúng một trong các ý trên/nêu được đúng nội dung nhưng có cách diễn đạt khác. + Điểm 0,25: Trả lời có ý nhưng diễn đạt chưa rõ ràng. + Điểm 0: Trả lời không đúng ý trên hoặc không trả lời. Phần II. Làm văn (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) 1.1. Yêu cầu chung: Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng về dạng bài nghị luận xã hội để tạo lập đoạn văn. Đảm bảo thể thức đoạn văn; có quan điểm riêng, suy nghĩ mới mẻ, diễn đạt trôi chảy bằng ngôn ngữ của mình, đảm bảo tính liên kết, không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 1.2. Yêu cầu cụ thể: a. Đảm bảo thể thức đoạn văn. (0,25 điểm) b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận. (0,25 điểm) c. Chia vấn đề nghị luận thành các ý phù hợp, có sự liên kết chặt chẽ, sử dụng tốt các thao tác lập luận để triển khai ý. (1,0 điểm) - Điểm 1,0: Đảm bảo các yêu cầu trên, có thể trình bày theo định hướng sau: + Giới thiệu bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam: là những truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp có từ ngàn xưa được duy trì đến ngày nay (nêu một số biểu hiện cụ thể). + Thực trạng của lớp trẻ: Nhiều truyền thống tốt đẹp vẫn được các bạn trẻ trân trọng và duy trì như: yêu nước, tự hào dân tộc, hiếu thảo, nhân ái, bao dung, trọng 45
46. nghĩa Tuy nhiên một số bạn trẻ nhận thức lệch lạc, ham muốn nhất thời đã quên hoặc đi ngược lại các giá trị văn hóa đó: bất hiếu, vô lễ, sống buông thả, vô cảm + Biện pháp khắc phục: Mỗi bạn trẻ tự nâng cao nhận thức, ý thức về việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, rèn luyện đạo đức, thực hiện tốt công tác giáo dục truyền thống d. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có quan điểm riêng, suy nghĩ mới mẻ sâu sắc nhưng không trái với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. (0,25 điểm) e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, chuẩn ngữ pháp của câu, ngữ nghĩa của từ. (0,25 điểm) Câu 2 (5,0 điểm) 2.1. Yêu cầu chung: Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; thể hiện khả năng cảm thụ văn học tốt; diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 2.2. Yêu cầu cụ thể: a, Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận (0,5 điểm) - Điểm 0,5: Trình bày đầy đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Phần mở bài biết dẫn dắt hợp lý và nêu được vấn đề; phần thân bài biết tổ chức thành nhiều đoạn văn liên kết chặt chẽ với nhau cùng làm sáng tỏ vấn đề; phần kết bài khái quát được vấn đề và thể hiện được ấn tượng, cảm xúc sâu đậm của cá nhân. - Điểm 0,25: Trình bày đủ ba phần mở bài, thân bài, kết bài, nhưng các phần chưa được đầy đủ như trên; phần thân bài chỉ có một đoạn văn. - Điểm 0: Thiếu mở bài hoặc kết bài, thân bài chỉ có một đoạn văn hoặc cả bài viết chỉ có một đoạn văn. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,5 điểm) - Điểm 0,5: Nêu cảm nhận về nội dung và nghệ thuật của đoạn văn, biết trình bày thành một bài văn nghị luận. - Điểm 0,25: Xác định chưa rõ vấn đề cần nghị luận, nêu chung chung. - Điểm 0: Xác định sai vấn đề cần nghị luận, trình bày sai lạc sang vấn đề khác. c. Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm phù hợp; các luận điểm được triển khai theo trình tự hợp lí, có sự liên kết chặt chẽ; sử dụng tốt các thao tác lập luận để triển khai các luận điểm đó (trong đó phải có các thao tác phân tích, chứng minh, bình luận); biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng (3,0 điểm) - Điểm 3,0: Đảm bảo các yêu cầu trên; có thể trình bày theo định hướng sau: c.1. Giới thiệu sơ lược về tác giả và tác phẩm, đoạn trích, vấn đề nghị luận (đoạn văn trong truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng) c.2 Cảm nhận về nội dung của đoạn văn - Đoạn văn thể hiện thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha mình. + Hoàn cảnh thúc bách: Trong buổi sáng cuối cùng, trước phút ông Sáu phải lên đường. + Thái độ và hành động của bé Thu: • Lần đầu tiên, Thu cất tiếng gọi ba,tiếng kêu như tiếng xé. Đó là tiếng kêu của tình yêu thương bị dồn nén suốt tám năm ròng. Niềm khao khát tình cha con lâu nay bị kìm nén bỗng bật lên. 46