Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết)

Nội dung text: Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết)

1. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 2 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 11 HÀ TĨNH THPT Môn thi: SINH HỌC Câu 1. (4,0 điểm) a) Thực hiện thí nghiệm trồng cây trong dung dịch dinh dưỡng. Sau 2 tuần, tiến hành đo nồng độ các chất khoáng trong dung dịch và trong tế bào rễ cây, kết quả được thể hiện trong đồ thị hình 1 . Biết rằng tại thời điểm nghiên cứu, cây vẫn hấp thu các ion khoáng. Hãy cho biết: - Tế bào rễ cây hấp thu ion K+ theo cơ chế thụ động hay chủ động? Giải thích. - Khi lượng ATP trong tế bào lông hút giảm, sự hấp thu loại ion nào của tế bào sẽ bị ảnh hưởng mạnh? Giải thích. b) Ở Nhật Bản, nông dân trồng táo thường rạch vỏ thành một đường xoắn ốc quanh thân cây để làm cho quả táo ngọt hơn. Tuy nhiên, họ chỉ thực hiện đối với những cây sẽ được loại bỏ vào mùa sau. - Giải thích vì sao việc rạch vỏ cây như trên lại làm cho quả táo ngọt hơn? - Vì sao chỉ nên thực hiện cách này đối với những cây được chỉ định sẽ loại bỏ vào mùa sau? Câu 2. (3,5 điểm) Tiến hành thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của cường độ ánh sáng và nồng độ CO2 đến cường độ quang hợp của thực vật trong điều kiện nhiệt độ tối ưu (1) và nhiệt độ thấp bằng 1/3 giá trị nhiệt độ tối ưu (2). Kết quả được mô tả trong đồ thị hình 2. a) Nhận xét về ảnh hưởng của cường độ ánh sáng và nồng độ CO2 đến cường độ quang hợp của cây trong trường hợp tối ưu b) Phân tích kết quả của thí nghiệm và cho biết: Trong hai pha của quang hợp, pha nào chịu ảnh hưởng của nhiệt độ mạnh hơn? Giải thích. Câu 3. (3,5 điểm) DeThi.edu.vn
2. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn Cây gọng vó (Drosera capensis) là thực vật bắt mồi có các lông với dịch tiết ở bề mặt lá. Thành phần dịch tiết ở bề mặt lá bao gồm chất nhầy dính và enzyme tiêu hóa. Các nhà khoa học tiến hành đo nồng độ enzyme, hoạt tính enzyme trong dịch tiết và tỉ số nguyên tố khoáng (nitơ/phôtpho: N/P, nito/kali: N/K và kali/phôtpho: K/P) ở mô lá của các cây trong điều kiện cây không bắt được ruồi quả (ĐK1) và cây bắt được ruồi quả (ĐK2). Các số liệu được biểu thị ờ bảng dưới đây. Điều kiện Đặc điểm dịch tiết Tỉ lệ nguyên tố ở mô lá Nồng độ enzyme Hoạt tính enzyme N/P N.K K/P (mg/ml) (đơn vị/mg protein) ĐK1 25 0 48 1,5 38 ĐK2 300 20 30 2,8 10 Cho biết hoạt tính enzyme trong dịch tiết được đo sau khi tiêu hóa ruồi quả 24 giờ. a) Vận động bắt mồi của cây gọng vó là vận động ứng động hay hướng động? b) Nhận xét và giải thích sự khác biệt về nồng độ và hoạt tính enzyme trong dịch tiết của các cây gọng vó giữa ĐK2 so với ĐK1. c) Phân tích kết quả thí nghiệm và cho biết: Trong ba loại nguyên tố khoáng (N,P và K), nguyên tố nào được lá cây hấp thu nhiều nhất, nguyên tố nào được lá cây hấp thu ít nhất? Câu 4. (3,0 điểm) a) Hình 3 là sơ đồ ống tiêu hóa của chim. Hãy gọi tên các bộ phận từ 1 đến 7 và nêu vai trò của bộ phận 5 đối với hoạt động tiêu hóa của chim. b) Một người bị tai nạn mất 15% lượng máu của cơ thể. Hãy cho biết huyết áp của người này thay đổi như thế nào so với bình thường. Giải thích. c) Ở người bình thường, vì sao hàm lượng đường glucôzơ trong máu luôn được giữ ổn định? Câu 5. (3,0 điểm) Hình 4.1 mô tả các giai đoạn trong chu kì tim ở người bình thường, hình 4.2 mô tả biến động thể tích máu trong tâm thất trái qua các giai đoạn của chu kì. a) Sắp xếp thứ tự các giai đoạn ở hình 4.1 theo đúng diễn biến cùa chu kì tim. DeThi.edu.vn
3. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn b) Mỗi pha A, B, C, D, E trong hình 4.2 tương ứng với giai đoạn nào trong hình 4.1? c) Biết rằng nhịp tim của người bình thường là 75 lần/phút. Hãy tính lượng máu (ml) tâm thất trái bơm vào động mạch trong 1 phút. Câu 6. (3,0 điểm) Hình 5 mô tả quá trình truyền tin qua xináp hóa học. a) Chú thích các bước (1), (2), (3) trong hình. b) Theo em, cường độ xung thần kinh ở màng trước và màng sau xináp có bằng nhau không? Vì sao? c) Nếu nồng độ Ca2+ trong huyết tương thấp hơn trong chùy xináp thì xung thần kinh có thể lan truyền qua xináp được không? Giải thích. DeThi.edu.vn
4. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn HƯỚNG DẪN CHẤM Câu 1 Nội dung Điểm - Tế bào rễ cây hấp thu ion K+ theo cơ chế thụ động. 0.50 Vì: Nồng độ K+ bên trong tế bào rễ thấp hơn so với dung dịch dinh dưỡng. 0.50 - Khi lượng ATP trong tế bào lông hút giảm thì sự hấp thụ các ion NO - và 1. a 3 Mg2+ bị ảnh hưởng mạnh. 0.50 - 2+ Vì: các ion NO3 và Mg được tế bào hấp thụ theo cơ chế chủ động, cần sử 0.50 dụng năng lượng ATP. - Cắt vỏ theo vòng xoắn trên thân cây táo có tác dụng ngăn cản dòng vận 1.00 chuyển đường (dịch mạch rây) từ lá đến nơi dụ trữ là rễ. Khi dòng vận chuyển xuống rể bị ngăn cản, đường bị ứ đọng nhiều ở lá sẽ được vận chuyển đến quả nhiều hơn ⇒ quả to, ngọt hơn. - Chỉ nên thực hiện cách này đối với những cây được chỉ định sẽ loại bỏ vào 1. b mùa sau, vì: Sau mỗi vụ táo, người nông dân sẽ cắt hết cành, chỉ để lại gốc. 1.00 Việc ngăn cản dòng đường đi xuống rễ làm cho lượng chất dự trữ trong rễ giảm đi, không đủ cung cấp cho rễ mới và chồi mới phát triển vào mùa sau nên chồi mới mọc lên sẽ yếu, làm giảm năng suất. Thí sinh giải thích cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa. Câu 2 Nội dung Điểm Nhận xét: - Khi tăng cường độ ánh sáng thì cường độ quang hợp tăng, tuy nhiên, khi 0.50 cường độ ánh sáng đạt một giá trị nhất định thì cường độ quang hợp tăng 2. a chậm và tiến tới bão hòa. - Khi tăng nồng độ CO2 thì cường độ quang hợp tăng, nhưng khi nồng độ CO2 0.50 đạt một giá trị nhất định thì cường độ quang hợp tăng chậm. - Phân tích kết quả thí nghiệm: + Ở thí nghiệm ảnh hưởng của ánh sáng đến quang hợp, nồng độ CO2 là tối 0.50 ưu, do vậy, quang hợp chủ yếu phụ thuộc vào pha sáng. Ở điều kiện nhiệt độ thấp, cường độ quang hợp giảm ít chứng tỏ nhiệt độ tác động đến pha sáng không nhiều. + Ở thí nghiệm ảnh hưởng của CO đến quang hợp, ánh sáng là tối ưu, do đó 0.50 2. b 2 quang hợp chủ yếu phụ thuộc vào pha tối. Ở điều kiện nhiệt độ thấp, cường độ quang hợp giảm nhiều hơn, chứng tỏ nhiệt độ tác động đến pha tối nhiều hơn. - Kết luận: Nhiệt độ ảnh hường mạnh đến pha tối mạnh hơn pha sáng. 0.50 - Giải thích: + Pha sáng gồm các phản ứng quang hóa, ít có sự tham gia của các enzyme. 0.50 DeThi.edu.vn
5. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn + Pha tối gồm các phản ứng của chu trình Canvin cần rất nhiều enzyme tham 0.50 gia mà hoạt tính các enzyme lại chịu ảnh hưởng mạnh của nhiệt độ. Câu 3 Nội dung Điểm 3. a - Vận động bắt mồi của cây gọng vó là vận động ứng động. 1.00 + Nồng độ enzyme, hoạt tính enzyme ở ĐK2 cao hơn so với ĐK1 0.50 + ĐK2 có mặt ruồi quả → cây đáp ứng bằng cách tiết enzyme để tiêu 3. b hóa ruồi quả thành sản phẩm → nồng độ enzyme và hoạt tính enzyme 1.00 trong dịch tiết ở ĐK2 cao hơn ĐK1. Nguyên tố P được hấp thu nhiều nhất, nguyên tố K được hấp thu ít 0.50 nhất. Vì: Giữa ÐK2 so với ĐK1: 3. c - Tỉ lệ N/P ở ĐK2 nhỏ hơn ĐK1 → P được hấp thu nhiều hơn so với N 0.25 - Tỉ lệ N/K ở ĐK2 lớn hơn ĐK1 → N được hấp thu nhiều hơn so với K 0.25 Câu 4 Nội dung Điểm - 1: Miệng (mỏ); 2: Thực quản; 3: Diểu; 4: Dạ dày tuyến; 5: Dạ dày cơ; 0.50 6: Ruột; 7: Hậu môn. 4. a - 5 (Dạ dày cơ): Nghiền nát thức ăn, trộn đều thức ăn với dịch tiêu hóa 0.50 (tiêu hóa cơ học). - Mất máu sẽ làm giảm huyết áp. Vì: 0.50 4.b - Mất máu làm giảm thể tích máu trong hệ tuần hoàn → giảm áp lực tác 0.50 động lên thành mạch → giảm huyết áp. - Khi lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường, tụy tăng tiết 0.50 hoocmon insulin. Insulin kích thích gan tăng hấp thu glucozơ và biến đổi thành glycogen, insulin cũng kích thích các tế bào khác tăng cường hấp thu glucôzo, làm giảm lượng đường trong máu. 4. c - Khi lượng đường trong máu thấp hơn mức bình thường, tụy tăng tiết 0.50 hoocmon glucagon. Glucagon kích thích gan biến đổi glycogen thành glucôzơ, giải phóng vào máu làm tăng lượng đường trong máu. => Lượng glucôzơ trong máu luôn được giữ ổn định. Câu 5 Nội dung Điểm 5. a Thứ tự: 6 → 2 → 4 → 5 → 3 → 1 1.00 Pha A: 3,1-Dãn thu hồi máu Pha B: 6 - Co tâm nhĩ Pha C: 2- Co đẳng tích 5.b Pha D: 4 - Co tống máu 1.00 Pha E: 5 - Dãn đẳng tích - Thí sinh trả lời đúng 2 pha: 0.25 điểm; 3 pha: 0.5 điểm; 4 pha: 0.75 điểm. - Thí sinh trả lời đúng nhưng không nêu tên từng pha vẫn cho điểm tối đa. DeThi.edu.vn
6. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn - Lượng máu tâm thất đẩy vào động mạch ở mỗi lần co là: 0.50 130 – 30 =70 ml 5.c - Lượng máu tâm thất trái bơm vào động mạch trong 1 phút: 0.50 70 x 75 = 5250 ml Câu 6 Nội dung Điểm Bước (1): Xung thần kinh đến làm Ca2+ đi vào trong chùy xináp 1.00 Bước (2): Ca2+ vào làm bóng chứa chất trung gian hóa học gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng chất trung gian hóa học vào khe xináp. Bước (3): Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp. 6. a - Thí sinh sử dụng thuật ngũ "axetincolin" thay cho thuật ngũ "chất trung gian hóa học" cũng được chấp nhận. - Thí sinh trả lời đúng 1 bước cho 0.25 điểm, trả lời đúng 2 bước cho 0.50 điểm, trả lời đúng 3 bước cho 1.00 điểm. - Thí sinh diễn đạt cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa. - Cường độ xung thần kinh ở màng trước và màng sau xináp có thể bằng 0.50 nhau hoặc không bằng nhau. - Giải thích: Cường độ xung thần kinh ở màng sau xináp phụ thuộc vào loại 0.50 và lượng chất trung gian hóa học được giải phóng vào khe xináp, số lượng thụ thể màng sau được hoạt hóa cũng như loại kênh ion được mở ở màng 6. b sau. Những yếu tố đó không liên quan đến cường độ xung ở màng trước xináp. Do vậy, cường độ xung ở màng sau có thể bằng hoặc không bằng cường độ xung ở màng trước. - Thí sinh trả lời "không bằng nhau" và giải thích đúng thì cho 0.50 điểm. - Thí sinh trả lời đúng và giải thích cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa. - Xung không thể lan sang màng sau xináp. - Giải thích: Khi nồng độ Ca2+ trong huyết tương thấp hơn trong chùy 0.50 6. c xináp, Ca2+ không thể đi vào chùy, bóng xináp không bị vỡ, chất trung gian hóa học không được giải phóng vào khe xináp, màng sau không thể xuất 0.50 hiện điện thế hoạt động. DeThi.edu.vn
7. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn ĐỀ SỐ 3 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH THPT ĐỢT 2 TỈNH QUẢNG NAM Môn thi: SINH HỌC 11 (CHUYÊN) Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề) Câu 1. (2,0 điểm) a) Nước thoát từ lá ra không khí theo hai con đường. Hãy trả lời các câu hỏi sau: - Đó là những con đường nào? - Nêu những đặc điểm của hai con đường đó. b) Quá trình chuyển hóa nitơ trong tự nhiên được mô tả theo sơ đồ Hình 1. Hình 1 - Các số (1), (2), (3), (4) trong Hình 1 tương ứng với những quá trình nào? - Trong các quá trình trên, những quá trình nào cần sự xúc tác của enzim? Câu 2. (2,0 điểm) a) Nêu điểm khác nhau giữa Rubisco và PEP cacboxilaza về các tiêu chí:vị trí, cơ chất, ái lực với CO2. b) Một trong những nguyên nhân dẫn tới biến đổi khí hậu là sự gia tăng nồng độ CO2 trong không khí. Việc sử dụng than đá là nhiên liệu làm cho hàm lượng khí CO2 tăng. Một số loài tảo như Chlorella có thể sử dụng một lượng lớn CO2 hơn so với cây trồng trên cạn. Người ta trồng tảo Chlorella tại các khu công nghiệp có sử dụng than làm nguồn nhiên liệu với chi phí rất thấp. Hình 2 mô tả rút gọn các quá trình diễn ra trong một tế bào Chlorella. Dựa vào hình này, hãy: - Cho biết tên của: Đầu vào X và chất Y. - Gọi tên giai đoạn M , giai đoạn N và vị trí xảy ra của từng giai đoạn. DeThi.edu.vn
8. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn Hình 2 Câu 3. (2,0 điểm) a) Khi nào thực vật xảy ra quá trình phân giải kị khí? Quá trình này xảy ra chủ yếu ở cơ quan nào? Trình bày ý nghĩa và tác hại của phân giải kị khí ở thực vật? b) Một nhà sinh lí học thực vật đã nghiên cứu hệ số hô hấp của một số đối tượng thực vật thể hiện kết quả ở bảng sau: Đối tượng nghiên cứu Hệ số hô hấp (RQ) Hạt lúa đang nảy mầm. 1 Hạt hướng dương giàu Ở giai đoạn đầu nảy mầm. Xấp xỉ bằng 1 chất béo Ở giai đoạn giữa nảy mầm. 0,3-0,4 Ở giai đoạn gần cuối nảy mầm. 0,8-1,0 Quả chanh Thịt quả. 2,09 Vỏ quả. 0,99 Từ bảng kết quả trên, hãy cho biết: - Hệ số hô hấp thay đổi phụ thuộc vào những yếu tố nào? - Nguyên liệu hô hấp của hạt hướng dương ở các giai đoạn là nhóm chất gì? Giải thích. Câu 4. (2,0 điểm) a) Quy trình nhân giống vô tính ở một loài thực vật từ mô lá gồm các giai đoạn cơ bản sau: + Giai đoạn 1. Khử trùng mô lá. + Giai đoạn 2. Tái sinh chồi bất định từ mô lá. + Giai đoạn 3. Tăng sinh chồi. + Giai đoạn 4. Tạo rễ. + Giai đoạn 5. Chuyển cây ra vườn ươm. Cần bổ sung vào môi trường nuôi cấy những nhóm chất điều hòa sinh trưởng chính nào vào giai đoạn nào? Giải thích. b) Ở rêu chân tường, tinh trùng có kiểu gen AbdEg thụ tinh cho noãn có kiểu gen abdEG tạo hợp tử. Hợp tử phát triển thành thể bào tử, sau đó thể bào tử hình thành túi bào tử chứa các bào tử. Mỗi bào tử gặp điều kiện thuận lợi sẽ nảy mầm thành một cây rêu đơn bội. Hãy xác định kiểu gen của: hợp tử, thể bào tử, các bào tử và các cây rêu đơn bội. DeThi.edu.vn
9. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn Câu 5. (2,0 điểm) a) Nêu điểm khác nhau giữa ống khí của côn trùng và ống khí của chim về vị trí, chức năng, cấu tạo. b) Giả sử 3 con thú nuôi trong trang trại có ống tiêu hóa được mô tả ở Hình 3, con thứ nhất có ống tiêu hóa dạng , con thứ hai có ống tiêu hóa dạng và con thứ ba có ống tiêu hóa dạng C . Cả 3 đều bị nhiễm một loại vi khuẩn gây bệnh và phải điều trị bằng thuốc kháng sinh. Nếu thuốc kháng sinh được đưa vào cơ thể theo đường uống thì hoạt động tiêu hóa của con nào sẽ bị ảnh hưởng mạnh nhất? Vì sao? Hình 3 Câu 6. (2,0 điểm) a) Một người phụ nữ 50 tuổi cảm thấy mệt mỏi, nhịp thở và nhịp tim nhanh. Đo huyết áp động mạch cánh tay cho kết quả huyết áp tâm thu là 140 mmHg và huyết áp tâm trương là 50 mmHg . Bác sĩ xác định người phụ nữ này bị hở van tim. Hãy cho biết: - Người phụ nữ này bị hở van tim nào? Giải thích. - Lượng máu cung cấp cho cơ tim hoạt động trong một chu kì tim của người phụ nữ đó thay đổi như thế nào? Giải thích. b) Hình 4 thể hiện mối tương quan giữa áp lực tâm thất trái, áp lực động mạch chủ và áp lực tâm nhĩ trái. Các kí hiệu từ (1) đến (5) thể hiện các giai đoạn (pha) khác nhau được giới hạn bởi dấu (.) trong một chu kì tim. Các kí hiệu (m), (n), (p) và (q) của Hình 5 thể hiện các giai đoạn thay đổi áp lực và thể tích máu của tâm thất trái trong một chu kì tim. Các chỉ số được đo ở một người khỏe mạnh bình thường ở trạng thái nghỉ ngơi. Hãy cho biết mỗi giai đoạn (1), (2), (3), (4), (5) ở Hình 4 là tương ứng với các giai đoạn (m), (n), (p) và (q) nào ở Hình 5? Giải thích. DeThi.edu.vn
10. Tổng hợp 13 đề thi HSG Sinh học Lớp 11 cấp Tỉnh (Có đáp án chi tiết) - DeThi.edu.vn Hình 4 Hình 5 Câu 7. (2,0 điểm) a) Khi lao động nặng pH trong máu biến đổi như thế nào? Cơ chế duy trì ổn định pH máu nhờ các hệ đệm trong máu khi đó có thể xảy ra như thế nào? b) Tại sao những người bị tiểu đường có pH máu thấp hơn và thường tiểu tiện nhiều hơn người bình thường? Câu 8. (2,0 điểm) a) Mô tả quá trình truyền tin qua xináp hóa học. b) Cho biết khí gây ức chế hoạt động của enzim axêtincôlinesteraza ở màng sau xináp thần kinh - cơ. Nếu hít phải khí này có nguy hiểm cho tính mạng không? Tại sao? Câu 9. (2,0 điểm) a) Giả sử có hai bệnh nhân A và B đều bị bệnh bướu cổ. Kết quả xét nghiệm máu ở người A cho thấy nồng độ hoocmôn TSH cao hơn mức bình thường còn nồng độ hoocmôn TH thấp hơn mức bình thường. Kết quả xét nghiệm máu ở người B cho thấy nồng độ hoocmôn TSH ở mức bình thường còn nồng độ hoocmôn TH cao hơn mức bình thường. Giải thích cơ chế gây nên bệnh bướu cổ ở người A và cơ chế gây nên bệnh bướu cổ ở người B . b) Ba cá thể chuột đực trưởng thành (1,2,3) có nồng độ testosteron máu thấp. Trong đó, chuột (1) có tinh hoàn không phát triển, chuột (2) bất thường ở tuyến yên và chuột (3) bất thường ở vùng dưới đồi. Hình 6 thể hiện mức nồng độ LH trong máu đo được ở các cá thể chuột ở thời điểm trước và sau khi tiêm GnRH. BT là chuột khỏe mạnh, bình thường. Hãy cho biết kết quả A,B,C trong hình này tương ứng với mỗi cá thể chuột (1), (2), (3) nào? Giải thích. DeThi.edu.vn