›
›
›

Các dạng bài tập Hóa học chương trình Lớp 8 THCS

doc 31 trang thaodu 6421
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Các dạng bài tập Hóa học chương trình Lớp 8 THCS", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • doccac_dang_bai_tap_hoa_hoc_chuong_trinh_lop_8_thcs.doc

Nội dung text: Các dạng bài tập Hóa học chương trình Lớp 8 THCS

  1. Các dạng bài tập hóa học chương trình lớp 8-THCS Chuyên đề 1. Bài tập về nguyên tử, nguyên tố hóa học 1/ Nguyên tử (NT): - Hạt vô cùng nhỏ , trung hòa về điện, tạo nên các chất. Cấu tạo: + Hạt nhân mang điện tích (+)(Gồm: Proton(p) mang điện tích (+) và nơtron không mang điện ). Khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử. + Vỏ nguyên tử chứa 1 hay nhiều electron (e) mang điện tích (-). Electron chuyển động rất nhanh quanh hạt nhân và sắp xếp theo lớp (thứ tự sắp xếp (e) tối đa trong từng lớp từ trong ra ngoài: STT của lớp : 1 2 3 Số e tối đa : 2e 8e 18e Trong nguyên tử: - Số p = số e = số điện tích hạt nhân = sè thø tù cña nguyªn tè trong b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè hãa häc - Quan hệ giữa số p và số n : p n 1,5p ( đúng với 83 nguyên tố ) - Khối lượng tương đối của 1 nguyên tử ( nguyên tử khối ) NTK = số n + số p - Khối lượng tuyệt đối của một nguyên tử ( tính theo gam ) + mTĐ = m e + mp + mn - 24 + mP mn 1ĐVC 1.67.10 g, -28 + me 9.11.10 g Nguyên tử có thể lên kết được với nhau nhờ e lớp ngoài cùng. 2/ Nguyên tố hóa học (NTHH): là tập hợp những nguyên tử cùng loại có cùng số p trong hạt nhân. - Số p là số đặc trưng của một NTHH. - Mỗi NTHH được biểu diễn bằng một hay hai chữ cái. Chữ cái đầu viết dưới dạng in hoa chữ cái thứ hai là chữ thường. Đó là KHHH - Nguyên tử khối là khối lượng của nguyên tử tính bằng ĐVC. Mỗi nguyên tố có một NTK riêng. Khối lượng 1 nguyên tử = khối lượng 1đvc.NTK NTK = khoiluongmotnguyentu khoiluong1dvc m a Nguyên tử = a.m 1đvc .NTK 1 - 23 1 - 23 - 24 (1ĐVC = KL của NT(C) (MC = 1.9926.10 g) = 1.9926.10 g= 1.66.10 g) 12 12 * Bài tập vận dụng: 1. Biết nguyên tử C có khối lượng bằng 1.9926.10 - 23 g. Tính khối lượng bằng gam của nguyên tử Natri. Biết NTK Na = 23. (Đáp số: 38.2.10- 24 g) 2.NTK của nguyên tử C bằng 3/4 NTK của nguyên tử O, NTK của nguyên tử O bằng 1/2 NTK S. Tính khối lượng của nguyên tử O. (Đáp số:O= 32,S=16) 3. Biết rằng 4 nguyên tử Mage nặng bằng 3 nguyên tử nguyên tố X. Xác định tên,KHHH của nguyên tố X. (Đáp số:O= 32) 4.Nguyên tử X nặng gấp hai lần nguyên tử oxi . b)nguyên tử Y nhẹ hơn nguyên tử Magie 0,5 lần . c) nguyên tử Z nặng hơn nguyên tử Natri là 17 đvc .
  2. Hãy tính nguyên tử khối của X,Y, Z .tên nguyên tố, kí hiệu hoá học của nguyên tố đó ? 5.Nguyên tử M có số n nhiều hơn số p là 1 và số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 10. Hãy xác định M là nguyên tố nào? 6.Tổng số hạt p, e, n trong nguyên tử là 28, trong đó số hạt không mang điện chiếm xấp xỉ 35% .Tính số hạt mỗi loaị .Vẽ sơ đồ cấu tạo nguyên tử . 7.Nguyên tử sắt có 26p, 30n, 26e a.Tính khối lượng nguyên tử sắt b.Tính khối lượng e trong 1Kg sắt 8.Nguyên tử X có tổng các hạt là 52 trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 16 hạt. a)Hãy xác định số p, số n và số e trong nguyên tử X. b) Vẽ sơ đồ nguyên tử X. c) Hãy viết tên, kí hiệu hoá học và nguyên tử khối của nguyên tố X. 9. Một nguyên tử X có tổng số hạt e, p, n là 34. Số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 10. Tìm tên nguyên tử X. Vẽ sơ đồ cấu tạo của nguyên tử X và ion được tạo ra từ nguyên tử X 10.Tìm tên nguyên tử Y có tổng số hạt trong nguyên tử là 13. Tính khối lượng bằng gam của nguyên tử. 11. Một nguyên tử X có tổng số hạt là 46, số hạt không mang điện bằng 8 số hạt mang 15 điện. Xác định nguyên tử X thuộc nguyên tố nào ? vẽ sơ đồ cấu tạo nguyên tử X ? 12.Nguyên tử Z có tổng số hạt bằng 58 và có nguyên tử khối < 40 . Hỏi Z thuộc nguyên tố hoá học nào. Vẽ sơ đồ cấu tạo nguyên tử của nguyên tử Z ? Cho biết Z là gì ( kim loại hay phi kim ? ) (§¸p sè :Z thuộc nguyên tố Kali ( K )) Hướng dẫngi¶i : đề bài 2p + n = 58 n = 58 – 2p ( 1 ) Mặt khác : p n 1,5p ( 2 ) p 58 – 2p 1,5p giải ra được 16,5 p 19,3 ( p : nguyên ) Vậy p có thể nhận các giá trị : 17,18,19 P 17 18 19 N 24 22 20 NTK = n + p 41 40 39 Vậy nguyên tử Z thuộc nguyên tố Kali ( K ) 13.Tìm 2 nguyên tố A, B trong các trường hợp sau đây : a) Biết A, B đứng kế tiếp trong một chu kỳ của bảng tuần hoàn và có tổng số điện tích hạt nhân là 25. b) A, B thuộc 2 chu kỳ kế tiếp và cùng một phân nhóm chính trong bảng tuần hoàn. Tổng số điện tích hạt nhân là 32. 14: Trong 1 tập hợp các phân tử đồng sunfat (CuSO 4) có khối lượng 160000 đvC. Cho biết tập hợp đó có bao nhiêu nguyên tử mỗi loại. Chuyên đề II. Bài tập về công thức hóa học : a.Tính theo CTHH: 1: Tỡm TP% cỏc nguyờn tố theo khối lượng. * Cách giải: CTHH có dạng AxBy
  3. - Tìm khối lượng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB - Tìm số mol nguyên tử mỗi nguyên tố trong 1 mol hợp chất : x, y (chỉ số số nguyên tử của các nguyên tố trong CTHH) mA x.MA - Tính thành phần % mỗi nguyên tố theo công thức: %A = MAxBy .100% = MAxBy .100% Ví dụ: Tìm TP % của S và O trong hợp chất SO2 - Tìm khối lượng mol của hợp chất : MSO2 = 1.MS + 2. MO = 1.32 + 2.16 = 64(g) - Trong 1 mol SO2 cã 1 mol nguyên tử S (32g), 2 mol nguyªn tö O (64g) mS 1.32 - TÝnh thành phần %: %S = MSO2 .100% = 64 .100% = 50% mO 2.16 %O = MSO2 .100% = 64 .100% = 50% (hay 100%- 50% = 50%) * Bài tập vận dụng: 1: Tính thành phần % theo khối lượng các nguyên tố trong các hợp chất : a/ H2O b/ H2SO4 c/ Ca3(PO4)2 2: Tính thành phần phần trăm về khối lượng của các nguyên tố có trong các hợp chất sau: a) CO; FeS2; MgCl2; Cu2O; CO2; C2H4; C6H6. b) FeO; Fe3O4; Fe2O3; Fe(OH)2; Fe(OH)3. c) CuSO4; CaCO3; K3PO4; H2SO4. HNO3; Na2CO3. d) Zn(OH)2; Al2(SO4)3; Fe(NO3)3. (NH4)2SO4; Fe2(SO4)3. 3: Trong các hợp chất sau, hợp chất nào có hàm lượng Fe cao nhất: FeO ; Fe 2O3 ; Fe3O4 ; Fe(OH)3 ; FeCl2 ; Fe SO4.5H2O ? 4: Trong các loại phân bón sau, loại phân bón nào có hàm lượng N cao nhất: NH 4NO3; NH4Cl; (NH4)2SO4; KNO3; (NH2)2CO? 2: Tìm khối lượng nguyên tố trong một lượng hợp chất. * C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy - TÝnh khèi l­îng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB - T×m khèi l­îng mol cña từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất: mA = x.MA , mB = y. MB - TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong l­îng hîp chÊt ®· cho. mA.mAxBy x.MA.mAxBy mB.mAxBy y.MB.mAxBy mA = MAxBy = MAxBy , mB = MAxBy = MAxBy VÝ dô: T×m khèi l­îng cña C¸c bon trong 22g CO2 Gi¶i: - TÝnh khèi l­îng mol của hợp chất. MCO2 = 1.Mc + 2. MO = 1.12 + 2. 16 = 44(g) - T×m khèi l­îng mol cña từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất: mC = 1.Mc = 1.12 = 12 (g) - TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong l­îng hîp chÊt ®· cho. mC.mCO2 1.12.22 mC = MCO2 = 44 = 6(g) * Bài tập vận dụng: 1: Tính khoái löôïng moãi nguyeân toá coù trong caùc löôïng chaát sau: a) 26g BaCl2; 8g Fe2O3; 4,4g CO2; 7,56g MnCl2; 5,6g NO. b) 12,6g HNO3; 6,36g Na2CO3; 24g CuSO4; 105,4g AgNO3; 6g CaCO3. c) 37,8g Zn(NO3)2; 10,74g Fe3(PO4)2; 34,2g Al2(SO4)3; 75,6g Zn(NO3)2. 2: Một người làm vườn đã dùng 500g (NH 4)2SO4 để bón rau. Tính khối lượng N đã bón cho rau? C/ lËp CTHH dùa vµo Thµnh phÇn ph©n tö,CTHH tæng qu¸t:
  4. ChÊt (Do nguyªn tè t¹o nªn) §¬n chÊt Hîp chÊt (Do 1 ng.tè t¹o nªn) (Do 2 ng.tè trë lªn t¹o nªn) CTHH: AX AxBy + x=1 (gåm c¸c ®¬n chÊt kim lo¹i, S, C, Si ) (Qui t¾c hãa trÞ: a.x = b.y) + x= 2(gåm : O2, H2,, Cl2,, N2, Br2 , I2 ) Oxit Axit Baz¬ Muèi ( M2Oy) ( HxA ) ( M(OH)y ) (MxAy) 1.LËp CTHH hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn nguyªn tè vµ biÕt hãa trÞ cña chóng C¸ch gi¶i: - CTHH cã d¹ng chung : AxBy (Bao gåm: ( M2Oy , HxA, M(OH)y , MxAy) VËn dông Qui t¾c hãa trÞ ®èi víi hîp chÊt 2 nguyªn tè A, B x b (B cã thÓ lµ nhãm nguyªn tè:gèc axÝt,nhãm– OH): a.x = b.y = (tèi gi¶n) thay x= a, y = b y a vµo CT chung ta cã CTHH cÇn lËp. VÝ dô LËp CTHH cña hîp chÊt nh«m oxÝt a b Gi¶i: CTHH cã d¹ng chung AlxOy Ta biÕt hãa trÞ cña Al=III,O=II x II a.x = b.y III.x= II. y = thay x= 2, y = 3 ta cã CTHH lµ: Al2O3 y III * Bài tập vận dụng: 1.LËp c«ng thøc hãa häc hîp chÊt ®­îc t¹o bëi lÇn l­ît tõ c¸c nguyªn tè Na, Ca, Al víi (=O,; -Cl; = S; - OH; = SO4 ; - NO3 ; =SO3 ; = CO3 ; - HS; - HSO3 ;- HSO4; - HCO3; =HPO4 ; -H2PO4 ) 2. Cho c¸c nguyªn tè: Na, C, S, O, H. H·y viÕt c¸c c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt v« c¬ cã thÓ ®­îc t¹o thµnh c¸c nguyªn tè trªn? 3. Cho c¸c nguyªn tè: Ca, C, S, O, H. H·y viÕt c¸c c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt v« c¬ cã thÓ ®­îc t¹o thµnh c¸c nguyªn tè trªn? 2.LËp CTHH hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn khèi l­îng nguyªn tè . 1: BiÕt tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè trong hîp chÊt. C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy MA.x mA - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MB.y = mB x mA.MB a - T×m ®­îc tØ lÖ : y = mB.MA = b (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d­¬ng, tối giản) - Thay x= a, y = b - Viết thành CTHH. VÝ dô:: Laäp CTHH cuûa saét vaø oxi, bieát cöù 7 phaàn khoái löôïng saét thì keát hôïp vôùi 3 phaàn khoái löôïng oxi. Gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: FexOy MFe.x mFe 7 - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MO.y = mO = 3 x mFe.MO 7.16 112 2 - T×m ®­îc tØ lÖ : y = mO.MFe = 3.56 = 168 = 3 - Thay x= 2, y = 3 - Viết thành CTHH. Fe2O3
  5. * Bài tập vận dụng: 1: Laäp CTHH cuûa saét vaø oxi, bieát cöù 7 phaàn khoái löôïng saét thì keát hôïp vôùi 3 phaàn khoái löôïng oxi. 2: Hîp chÊt B (hîp chÊt khÝ ) biÕt tØ lÖ vÒ khèi l­îng c¸c nguyªn tè t¹o thµnh: mC : mH = 6:1, mét lÝt khÝ B (®ktc) nÆng 1,25g. 3: Hîp chÊt C, biÕt tØ lÖ vÒ khèi l­îng c¸c nguyªn tè lµ : mCa : mN : mO = 10:7:24 vµ 0,2 mol hîp chÊt C nÆng 32,8 gam. 4: Hîp chÊt D biÕt: 0,2 mol hîp chÊt D cã chøa 9,2g Na, 2,4g C vµ 9,6g O 5: Phaân töû khoái cuûa ñoàng sunfat laø 160 ñvC. Trong ñoù coù moät nguyeân töû Cu coù nguyeân töû khoái laø 64, moät nguyeân töû S coù nguyeân töû khoái laø 32, coøn laïi laø nguyeân töû oxi. Coâng thöùc phaân cuûa hôïp chaát laø nhö theá naøo? 6:X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña CuxOy, biÕt tØ lÖ khèi l­îng gi÷a ®ång vµ oxi trong oxit lµ 4 : 1? 7: Trong 1 taäp hôïp caùc phaân töû ñoàng sunfat (CuSO4) coù khoái löôïng 160000 ñvC. Cho bieát taäp hôïp ñoù coù bao nhieâu nguyeân töû moãi loaïi. 8: Phaân töû khoái cuûa ñoàng oxit (coù thaønh phaàn goàm ñoàng vaø oxi)vaø ñoàng sunfat coù tæ leä 1/2. Bieát khoái löôïng cuûa phaân töû ñoàng sunfat laø 160 ñvC. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû ñoàng oxit? 9. Moät nhoâm oxit coù tæ soá khoái löôïng cuûa 2 nguyeân toá nhoâm vaø oxi baèng 4,5:4. Coâng thöùc hoaù hoïc cuûa nhoâm oxit ñoù laø gì? 2. BiÕt khèi l­îng c¸c nguyªn tè trong mét l­îng hîp chÊt, BiÕt ph©n tö khèi hîp chÊt hoÆc ch­a biÕt PTK(bµi to¸n ®èt ch¸y) §èt ch¸y Bµi to¸n cã d¹ng : tõ m (g)AxByCz m’(g) c¸c hîp chÊt chøa A,B,C +Tr­êng hîp biÕt PTK T×m ®­îc CTHH ®óng +Tr­êng hîp ch­a biÕt PTK T×m ®­îc CTHH ®¬n gi¶n C¸ch gi¶i: - T×m mA, mB, mC trong m‘(g) c¸c hợp chất chøa c¸c nguyªn tè A,B,C. + NÕu (mA + m B) = m (g)AxByCz Trong h/c kh«ng cã nguyªn tè C mA mB Tõ ®ã : x : y = MA : MB = a:b (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d­¬ng, tối giản) CTHH: AaBb + NÕu (mA + m B) m (g)AxByCz Trong h/c cã nguyªn tè C m C = m (g)AxByCz - (mA + m B) mA mB mc Tõ ®ã : x : y : z = MA : MB : Mc = a:b:c (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d­¬ng, tối giản) CTHH: AaBbCc C¸ch gi¶i kh¸c: Dùa vµo ph­¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y tæng qu¸t y y C H + x 02 xC02 H2 0 x y 4 2 y z y CxHy0z + x 0 2 xC0 2 H 2 0 4 2 2 - LËp tû lÖ sè mol theo PTHH vµ sè mol theo d÷ kiÖn bµi to¸n suy ra x, y, z.
  6. VÝ dô: §èt ch¸y 4,5 g hîp chÊt h÷u c¬ A. BiÕt A chøa C, H, 0 vµ thu ®­îc 9,9g khÝ C02 vµ 5,4g H20. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt kh«Ý l­îng ph©n tö A b»ng 60. Gi¶i: 4,5 9,9 5,4 n 0,075mol n 0,225mol n 0,3mol - Theo bµi ra: A , C0 , H 0 60 2 44 2 18 - Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng : y z y CxHy0z + x 0 2 xC0 2 H 2 0 4 2 2 y z y 1mol . x (mol) . x (mol) (mol) 4 2 2 1 x x 3 0,075 0,225 Suy ra : 1 y y 8 0,075 0,3.2 MÆt kh¸c;MC3H80z = 60 Hay : 36 + 8 + 16z =60 –> z = 1 VËy c«ng thøc cña A lµ C3H80 * Bài tập vận dụng: +Tr­êng hîp ch­a biÕt PTK T×m ®­îc CTHH ®¬n gi¶n 1: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hîp chÊt A,th× thu ®­îc 25,6g SO2 vµ 7,2g H2O. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña A 3 2: Ñoát chaùy hoaøn toaøn m gam chaát A caàn duøng heát 5,824 dm O2 (ñktc). Saûn phaåm coù CO2 vaø H2O ñöôïc chia ñoâi. Phaàn 1 cho ñi qua P2O5 thaáy löôïng P2O5 taêng 1,8 gam. Phaàn 2 cho ñi qua CaO thaáy löôïng CaO taêng 5,32 gam. Tìm m vaø coâng thöùc ñôn giaûn A. Tìm coâng thöùc phaân töû A vaø bieát A ôû theå khí (ñk thöôøng) coù soá C 4. 3: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hîp chÊt A, th× thu ®­îc 25,6 g S02 vµ 7,2g H20. X¸c ®Þnh c«ng thøc A +Tr­êng hîp biÕt PTK T×m ®­îc CTHH ®óng 1: §èt ch¸y hoµn toµn 4,5g hîp chÊt h÷u c¬ A .BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®­îc 9,9g khÝ CO2 vµ 5,4g H2O. lËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt ph©n tö khèi A lµ 60. 2: §èt ch¸y hoµn toµn 7,5g hy®roc¸cbon A ta thu ®­îc 22g CO2 vµ 13,5g H2O. BiÕt tû khèi h¬I so víi hy®r« b»ng 15. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. 3: : §èt ch¸y hoµn toµn 0,3g hîp chÊt h÷u c¬ A . BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®­îc 3 224cm khÝ CO2 (®ktc) vµ 0,18g H2O. lËp c«ng thøc ph©n tö cña A.BiÕt tØ khèi cña A ®èi víi hi®ro b»ng 30. 4:§èt ch¸y 2,25g hîp chÊt h÷u c¬ A chøa C, H, O ph¶i cÇn 3,08 lÝt oxy (®ktc) vµ thu ®­îc VH2O =5\4 VCO2 .BiÕt tû khèi h¬i cña A ®èi víi H2 lµ 45. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña A
  7. 5: Hy®ro A lµ chÊt láng , cã tû khèi h¬i so víi kh«ng khÝ b»ng 27. §èt ch¸y A thu ®­îc CO2 vµ H2O theo tû lÖ khèi l­îng 4,9 :1 . t×m c«ng thøc cña A ÑS: A laø C4H10 3: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi l­îng c¸c nguyªn tè, cho biÕt NTK, ph©n tö khèi. C¸ch gi¶i: - Tính khối lượng từng nguyên tố trong 1 mol hợp chất. - Tính số mol nguyên tử từng nguyên tố trong 1 mol hợp chất. - Viết thành CTHH. HoÆc: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy MA.x % A - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MB.y = %B % A %B - Rút ra tỉ lệ x: y = MA : MB (tối giản) MAxBy - Viết thành CTHH ®¬n gi¶n: (AaBb )n = MAxBy n = MAaBb nh©n n vµo hÖ sè a,b cña c«ng thøc AaBb ta ®­îc CTHH cÇn lËp. Vi dô. Moät hôïp chaát khí Y coù phaân töû khoái laø 58 ñvC, caáu taïo töø 2 nguyeân toá C vaø H trong ñoù nguyeân toá C chieám 82,76% khoái löôïng cuûa hôïp chaát. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa hôïp chaát. Gi¶i : - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: CxHy MC.x %C - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MH .y = %H %C %H 82,76 17,24 - Rút ra tỉ lệ x: y = MC : MH = 12 : 1 = 1:2 - Thay x= 1,y = 2 vµo CxHy ta ®­îc CTHH ®¬n gi¶n: CH2 58 - Theo bµi ra ta cã : (CH2 )n = 58 n = = 5 14 Ta cã CTHH cÇn lËp : C5H8 * Bài tập vận dụng: 1: Hîp chÊt X cã ph©n tö khèi b»ng 62 ®vC. Trong ph©n tö cña hîp chÊt nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% theo khèi l­îng, cßn l¹i lµ nguyªn tè Na. Sè nguyªn tö cña nguyªn tè O vµ Na trong ph©n tö hîp chÊt lµ bao nhiªu ? 2: Moät hôïp chaát X coù thaønh phaàn % veà khoái löôïng laø :40%Ca, 12%C vaø 48% O . Xaùc ñònh CTHH cuûa X. Bieát khoái löôïng mol cuûa X laø 100g. 3:T×m c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt sau. a) Mét chÊt láng dÔ bay h¬i, thµnh ph©n tö cã 23,8% C, 5,9%H, 70,3%Cl vµ cã PTK b»ng 50,5. b ) Mét hîp chÊt rÊn mµu tr¾ng, thµnh ph©n tö cã 4o% C, 6,7%H, 53,3% O vµ cã PTK b»ng 180. 4:Muèi ¨n gåm 2 nguyªn tè ho¸ häc lµ Na vµ Cl Trong ®ã Na chiÕm 39,3% theo khèi l­îng . H·y t×m c«ng thøc ho¸ häc cña muèi ¨n, biÕt ph©n tö khèi cña nã gÊp 29,25 lÇn PTK H2. 5: Xaùc ñònh coâng thöùc cuûa caùc hôïp chaát sau: a) Hôïp chaát taïo thaønh bôûi magie vaø oxi coù phaân töû khoái laø 40, trong ñoù phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa chuùng laàn löôït laø 60% vaø 40%.
  8. b) Hôïp chaát taïo thaønh bôûi löu huyønh vaø oxi coù phaân töû khoái laø 64, trong ñoù phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa oxi laø 50%. c) Hôïp chaát cuûa ñoàng, löu huyønh vaø oxi coù phaân töû khoái laø 160, coù phaàn traêm cuûa ñoàng vaø löu huyønh laàn löôït laø 40% vaø 20%. d) Hôïp chaát taïo thaønh bôûi saét vaø oxi coù khoái löôïng phaân töû laø 160, trong ñoù phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa oxi laø 70%. e) Hôïp chaát cuûa ñoàng vaø oxi coù phaân töû khoái laø 114, phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa ñoàng laø 88,89%. f) Hôïp chaát cuûa canxi vaø cacbon coù phaân töû khoái laø 64, phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa cacbon laø 37,5%. g) A coù khoái löôïng mol phaân töû laø 58,5g; thaønh phaàn % veà khoái löôïng nguyeân toá: 60,68% Cl coøn laïi laø Na. h) B coù khoái löôïng mol phaân töû laø 106g; thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá: 43,4% Na; 11,3% C coøn laïi laø cuûa O. i) C coù khoái löôïng mol phaân töû laø 101g; thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng caùc nguyeân toá: 38,61% K; 13,86% N coøn laïi laø O. j) D coù khoái löôïng mol phaân töû laø 126g; thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá: 36,508% Na; 25,4% S coøn laïi laø O. k) E coù 24,68% K; 34,81% Mn; 40,51%O. E naëng hôn NaNO3 1,86 laàn. l) F chöùa 5,88% veà khoái löôïng laø H coøn laïi laø cuûa S. F naëng hôn khí hiñro 17 laàn. m) G coù 3,7% H; 44,44% C; 51,86% O. G coù khoái löôïng mol phaân töû baèng Al. n) H coù 28,57% Mg; 14,285% C; 57,145% O. Khoái löôïng mol phaân töû cuûa H laø 84g. 6. Phaân töû canxi cacbonat coù phaân töû khoái laø 100 ñvC , trong ñoù nguyeân töû canxi chieám 40% khoái löôïng, nguyeân toá cacbon chieám 12% khoái löôïng. Khoái löôïng coøn laïi laø oxi. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa hôïp chaát canxi cacbonat? 7. Moät hôïp chaát coù phaân töû khoái baèng 62 ñvC. trong phaân töû cuûa hôïp chaát nguyeân toá oxi chieám 25,8% theo khoái löôïng, coøn laïi laø nguyeân toá Na. Xaùc ñònh veà tæ leä soá nguyeân töû cuûa O vaø soá nguyeân töû Na trong hôïp chaát. 8: Trong hôïp chaát XHn coù chöùa 17,65% laø hidro. Bieát hôïp chaát naøy coù tỷ khoái so vôùi khí Metan CH4 laø 1,0625. X laø nguyeân toá naøo ? 4: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi l­îng c¸c nguyªn tè mµ ®Ò bµi kh«ng cho biÕt NTK,ph©n tö khèi. C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy MA.x % A - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MB.y = %B % A %B - Rút ra tỉ lệ x: y = MA : MB (tối giản) - Viết thành CTHH. VÝ dô: H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc hîp chÊt A biÕt thµnh phÇn % vÒ khèi l­îng c¸c nguyªn tè lµ: 40%Cu. 20%S vµ 40% O. Gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: CuxSyOz
  9. %Cu %S %O 40 20 40 - Rút ra tỉ lệ x: y:z = MCu : Ms : Mo = 64 : 32 : 16 = 0.625 : 0.625 : 2.5 = 1:1:4 - Thay x = 1, y = 1, z = 4 vµo CTHH CuxSyOz, viết thành CTHH: CuSO4 * Bài tập vận dụng: 1: Hai nguyªn tö X kÕt hîp víi 1 nguyªn tö oxi t¹o ra ph©n tö oxit . Trong ph©n tö, nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% vÒ khèi l­îng .T×m nguyªn tè X (§s: Na) 2:Nung 2,45 gam mét chÊt hãa häc A thÊy tho¸t ra 672 ml khÝ O2 (®ktc). PhÇn r¾n cßn l¹i chøa 52,35% kali vµ 47,65% clo (vÒ khèi l­îng). T×m c«ng thøc hãa häc cña A. 3: Hai nguyeân töû X keát hôïp vôùi 1 nguyeân töû O taïo ra phaân töû oxit. Trong phaân töû, nguyeân töû oxi chieám 25,8% veà khoái löôïng. Hoûi nguyeân toá X laø nguyeân toá naøo? 4: Moät nguyeân töû M keát hôïp vôùi 3 nguyeân töû H taïo thaønh hôïp chaát vôùi hy®ro. Trong phaân töû, khoái löôïng H chieám 17,65%. Hoûi nguyeân toá M laø gì? 5: Hai nguyeân töû Y keát hôïp vôùi 3 nguyeân töû O taïo ra phaân töû oxit. Trong phaân töû, nguyeân töû oxi chieám 30% veà khoái löôïng. Hoûi nguyeân toá X laø nguyeân toá naøo? 6. Moät hôïp chaát coù thaønh phaàn goàm 2 nguyeân toá C vaø O. Thaønh phaàn cuûa hôïp chaát coù 42,6% laø nguyeân toá C, coøn laïi laø nguyeân toá oxi. Xaùc ñònh veà tæ leä soá nguyeân töû cuûa C vaø soá nguyeân töû oxi trong hôïp chaát. 7: LËp c«ng thøc ph©n tö cña A .BiÕt ®em nung 4,9 gam mét muèi v« c¬ A th× thu ®­îc 1344 ml khÝ O2 (ë ®ktc), phÇn chÊt r¾n cßn l¹i chøa 52,35% K vµ 47,65% Cl. H­íng dÉn gi¶i: 1,344 n = = 0,06 (mol) m = 0,06 . 32 =1,92 (g) O2 22,4 O2 ¸p dông §LBT khèi l­îng ta cã: m chÊt r¾n = 4,9 – 1,92 = 2,98 (g) 52,35 2,98 1,56 m K = =1,56 (g) n K = = 0,04 (mol) 100 39 1,42 mCl = 2,98 – 1,56 = 1,42 (g) n Cl = = 0,04 (mol) 35,5 Gäi c«ng thøc tæng qu¸t cña B lµ: KxClyOz ta cã: x : y : z = 0,04 : 0,04 : 0,06 2 = 1 : 1 : 3 V× ®èi víi hîp chÊt v« c¬ chØ sè cña c¸c nguyªn tè lµ tèi gi¶n nªn c«ng thøc ho¸ häc cña A lµ KClO3. 5: BiÖn luËn gi¸ trÞ khèi l­îng mol(M) theo hãa trÞ(x,y) ®Ó t×m NTK hoÆc PTK biÕt thµnh phÇn % vÒ khèi l­îng hoÆc tû lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè. +Tr­êng hîp cho thµnh phÇn % vÒ khèi l­îng C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy MA.x % A - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MB.y = %B MA. % A.y Rút ra tỉ lệ : MB. = %B.x .BiÖn luËn t×m gi¸ trÞ thÝch hîp MA ,MB theo x, y - Viết thành CTHH. VÝ dô: B lµ oxit cña mét kim lo¹i R ch­a râ ho¸ trÞ. BiÕt thµnh phÇn % vÒ khèi l­îng 3 cña oxi trong hîp chÊt b»ng % cña R trong hîp chÊt ®ã. 7
  10. 3 Gi¶i: Gäi % R = a% % O = a% 7 Gäi ho¸ trÞ cña R lµ n CTTQ cña C lµ: R2On a% 3/ 7a% 112n Ta cã: 2 : n = : R = R 16 6 V× n lµ ht cña nguyªn tè nªn n ph¶i nguyªn d­¬ng, ta cã b¶ng sau: n I II III IV R 18,6 37,3 56 76,4 lo¹i lo¹i Fe lo¹i VËy c«ng thøc ph©n tö cña C lµ Fe2O3. +Tr­êng hîp cho tû lÖ vÒ khèi l­îng C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy - Ta cã tØ lÖ khèi l­îng c¸c nguyªn tè: MA.x : MB y = mA : mB MA. mA.y - T×m ®­îc tØ lÖ : MB. = mB.x .BiÖn luËn t×m gi¸ trÞ thÝch hîp MA ,MB theo x, y - Viết thành CTHH. VÝ dô: 7 C lµ oxit cña mét kim lo¹i M ch­a râ ho¸ trÞ. BiÕt tØ lÖ vÒ khèi l­îng cña M vµ O b»ng . 3 Gi¶i: Gäi ho¸ trÞ cña M lµ n CTTQ cña C lµ: M2On MA. mA.y MA. 7.y 112n Ta cã: = = . MA = MB. mB.x 16. 3.2 6 V× n lµ ht cña nguyªn tè nªn n ph¶i nguyªn d­¬ng, ta cã b¶ng sau: n I II III IV M 18,6 37,3 56 76,4 lo¹i lo¹i Fe lo¹i VËy c«ng thøc ph©n tö cña C lµ Fe2O3. * Bài tập vận dụng: 1. oxit cuûa kim loaïi ôû möùc hoaù trò thaáp chöùa 22,56% oxi, coøn oxit cuûa kim loaïi ñoù ôû möùc hoaù trò cao chöùa 50,48%. Tính nguyeân töû khoái cuûa kim loaïi ñoù. 2. Coù moät hoãn hôïp goàm 2 kim loaïi A vaø B coù tæ leä khoái löôïng nguyeân töû 8:9. Bieát khoái löôïng nguyeân töû cuûa A, B ñeàu khoâng quaù 30 ñvC. Tìm 2 kim loaïi A 8n *Giaûi: Neáu A : B = 8 : 9 thì B 9n A 8 A 8n Theo ñeà : tæ soá nguyeân töû khoái cuûa 2 kim loaïi laø neân ( n z+ ) B 9 B 9n Vì A, B ñeàu coù KLNT khoâng quaù 30 ñvC neân : 9n 30 n 3 Ta coù baûng bieän luaän sau : n 1 2 3 A 8 16 24 B 9 18 27 Suy ra hai kim loaïi laø Mg vaø Al D/ lËp CTHH hîp chÊt khÝ dùa vµo tû khèi . C¸ch gi¶i chung:
  11. MA - Theo c«ng thøc tÝnh tû khèi c¸c chÊt khÝ: d A/B = MB - T×m khèi l­îng mol (M) chÊt cÇn t×m NTK,PTK cña chÊt X¸c ®Þnh CTHH. VÝ dô : Cho 2 khÝ A vµ B cã c«ng thøc lÇn l­ît lµ NxOy vµ NyOx . tû khèi h¬i ®èi víi Hy®ro lÇn l­ît lµ: d A/H2 = 22 , d B/A = 1,045. X¸c ®Þnh CTHHcña A vµ B Gi¶i: Theo bµi ra ta cã: MA MA - d NxOy/H2 = = = 22 MA = M NxOy = 2.22 = 44 14x+ 16y = 44 MH 2 2 (1) MB MB - d NyOx/NxOy = = = 1,045 MB = MNyOx = 44.1,045 = 45,98 14y+ 16x = 45,98 MA 44 (2) gi¸ trÞ tháa m·n ®k bµi to¸n: x = 2 , y= 1 A = N2O , B = NO2 * Bài tập vận dụng: 1. Cho 2 chÊt khÝ AOx cã TP% O = 50% vµ BHy cã TP% H = 25% . biÕt dAOx/BHy = 4. X¸c ®Þnh CTHH cña 2 khÝ trªn. 2. Mét oxit cña Nit¬ cã c«ng thøc NxOy. BiÕt khèi l­îng cña Nit¬ trong ph©n tö chiÕm 30,4%. ngoµi ra cø 1,15 gam oxit nµy chiÕm thÓ tÝch lµ 0,28 lÝt (®ktc).X¸c ®Þnh CTHH cña oxit trªn. 3. Cã 3 Hy®ro c¸cbon A, B, C A: CxH2x+2 B : Cx' H2x' C : Cx' H2x'- 2 BiÕt d B/A = 1,4 ; d A/C = 0,75 . X¸c ®Þnh CTHH cña A, B, C. E/LËp c«ng thøc ho¸ häc hîp chÊt dùa vµo ph­¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc: 1.D¹ng to¸n c¬ b¶n 1: T×m nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè trong tr­êng hîp cho biÕt hãa trÞ cña nguyªn tè, khi bµi to¸n cho biÕt l­îng chÊt (hay l­îng hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m) vµ l­îng mét chÊt kh¸c (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V (®ktc) , c¸c ®¹i l­îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ) trong mét ph¶n øng hãa häc. C¸ch gi¶i chung: Bµi to¸n cã d¹ng : a M + bB cC + d D (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D :cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - §Æt c«ng thøc chÊt ®· cho theo bµi to¸n : - Gäi a lµ sè mol, A lµ NTK hay PTK cña chÊt cÇn t×m. - ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng, ®Æt sè mol a vµo ph­¬ng tr×nh vµ tÝnh sè mol c¸c chÊt cã liªn quan theo a vµ A. -LËp ph­¬ng tr×nh, gi¶i t×m khèi l­îng mol (M(g)) chÊt cÇn t×m NTK,PTK cña chÊt X¸c ®Þnh nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m. L­u ý: L­îng chÊt kh¸c trong ph¶n øng hãa häc cã thÓ cho ë nh÷ng d¹ng sau: 1.Cho ë d¹ng trùc tiÕp b»ng : gam, mol. VÝ dô1: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl, thu ®­îc 0,3 mol H2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
  12. Gi¶i: - Gäi CTHH cña kim lo¹i lµ : M §Æt x lµ sè mol , A lµ NTK cña kim lo¹i ®· dïng ®Ó ph¶n øng . Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: M + 2HCl –> MCl2 + H2 1mol 1mol x (mol) x (mol) Suy ra ta cã hÖ sè : m M = x . A = 7,2 (g) (1) nM = n H2 = x = 0,3 (mol) (2) 7,2 ThÕ (2) vµo (1) ta cã A = = 24(g) NTK cña A = 24.VËy A lµ kim lo¹i Mg 0,3 2/ Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : V(®ktc) VÝ dô2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl, thu ®­îc 6,72 lÝt H2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i 6,72 T×m : nH2 = = 0,3 (mol) 22,4 Bµi to¸n quay vÒ vÝ dô 1 * Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl, thu ®­îc 0,3 mol H2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. (gi¶i nh­ vÝ dô 1) 3/ Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng :mdd, c% VÝ dô 3: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 100g dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i §Æt x lµ sè mol , A lµ NTK cña kim lo¹i ®· dïng ®Ó ph¶n øng . mct.100% mdd.c% 100.21,9 ¸p dông : C % = m HCl = = = 21,9 (g) mdd 100% 100 m 21,9 n HCl = = = 0,6 (mol) M 36,5 *Trë vÒ bµi to¸n cho d¹ng trùc tiÕp: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 0,6 mol HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: M + 2HCl –> MCl2 + H2 1mol 2mol x (mol) 2x (mol) Suy ra ta cã hÖ sè : m A = x . A = 7,2 (g) (1) nHCl = 2x = 0,6 (mol) x = 0,3 (mol) (2)
  13. 7,2 ThÕ (2) vµo (1) ta cã A = = 24(g) NTK cña A = 24.VËy A lµ kim lo¹i Mg 0,3 4/ Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : Vdd, CM VÝ dô 4 : Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 100 ml dung dÞch HCl 6 M. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i n T×m n HCl = ? ¸p dông : CM = n HCl = CM.V = 6.0,1 = 0,6 (mol) V *Trë vÒ bµi to¸n cho d¹ng trùc tiÕp: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 3) 5/ Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : mdd, CM ,d (g/ml) VÝ dô 5 : Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 120 g dung dÞch HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i m m 120 - T×m Vdd (dùa vµo mdd, d (g/ml)): tõ d = Vdd H Cl = = = 100 (ml) =0,1(l) V d 1,2 n - T×m n HCl = ? ¸p dông : CM = n HCl = CM. V = 6. 0,1 = 0,6 (mol) V *Trë vÒ bµi to¸n cho d¹ng trùc tiÕp: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 3) 6/ Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : Vdd, C%, d (g/ml) VÝ dô 6 : Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i m - T×m m dd (dùa vµo Vdd, d (g/ml)): tõ d = mdd H Cl = V.d = 83,3 . 1,2 = 100 (g) dd V HCl. mct.100% mdd.c% 100.21,9 ¸p dông : C % = m HCl = = = 21,9 (g) mdd 100% 100 m 21,9 n HCl = = = 0,6 (mol) M 36,5 *Trë vÒ bµi to¸n cho d¹ng trùc tiÕp: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 3)
  14. VËn dông 6 d¹ng to¸n trªn: Ta cã thÓ thiÕt lËp ®­îc 6 bµi to¸n ®Ó lËp CTHH cña mét hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn nguyªn tè, biÕt hãa trÞ víi l­îng HCL cho ë 6 d¹ng trªn. Bµi 1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i - Gäi CTHH cña oxit lµ: MO §Æt x lµ sè mol , A lµ PTK cña o xÝt ®· dïng ®Ó ph¶n øng . Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: MO + 2HCl –> MCl2 + H2O 1mol 1mol x (mol) 2x (mol) Suy ra ta cã hÖ sè : m MO = x . A = 12(g) (1) 21,9 nHCl = 2x = = 0,6(mol) x= 0,6:2 = 0,3 (mol) (2) 36,5 12 ThÕ (2) vµo (1) ta cã A = = 40(g) M M = MMO - MO = 40 – 16 = 24 (g) 0,3 NTK cña M = 24.VËy M lµ kim lo¹i Mg CTHH cña o xÝt lµ MgO Bµi 2: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 21,9 g HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 3: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 100g dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 4: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 100 ml dung dÞch HCl 6 M. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 5: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 120 g dung dÞch HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 6: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. 2.D¹ng to¸n c¬ b¶n 2: T×m nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè trong tr­êng hîp ch­a biÕt hãa trÞ cña nguyªn tè, khi bµi to¸n cho biÕt l­îng chÊt (hay l­îng hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m) vµ l­îng mét chÊt kh¸c (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V (®ktc) , c¸c ®¹i l­îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ) trong mét ph¶n øng hãa häc,. C¸ch gi¶i chung: Bµi to¸n cã d¹ng : a M + bB cC + d D (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D :cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - §Æt c«ng thøc chÊt ®· cho theo bµi to¸n : - Gäi a lµ sè mol, A lµ NTK hay PTK, x, y lµ hãa trÞ cña nguyªn tè cña chÊt©hy hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m.
  15. - ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng, ®Æt sè mol a vµo ph­¬ng tr×nh vµ tÝnh sè mol c¸c chÊt cã liªn quan theo a vµ A. -LËp ph­¬ng tr×nh, biÖn luËn gi¸ trÞ khèi l­îng mol (M(g)) theo hãa trÞ (x,y) cña nguyªn tè cÇn t×m ( 1 x, y 5) tõ ®ã NTK,PTK cña chÊt X¸c ®Þnh nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m. VÝ dô1.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ, ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 HCl. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i: - Gäi CTHH kim lo¹i lµ : M - Gäi x lµ sè mol, A lµ NTK cña kim lo¹i M, n lµ hãa trÞ cña kim lo¹i M Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: 2M + 2nHCl –> 2MCln + nH2 2(mol ) 2n(mol) x (mol) nx (mol) Suy ra ta cã hÖ sè : m M = x . A = 7,2(g) (1) nHCl = xn = 0,6(mol) x= 0,6:n (2) 7,2.n ThÕ (2) vµo (1) ta cã A = = 12.n 0,6 V× n ph¶i nguyªn d­¬ng, ta cã b¶ng sau: n I II III A 12 24 36 lo¹i Mg lo¹i A = 24 (g) NTK cña kim lo¹i = 24 Kim lo¹i ®ã lµ Mg Tõ ®ã ta cã thÓ thiÕt lËp ®­îc 6 bµi to¸n (phÇn d¹ng c¬ b¶n 1) vµ 6 bµi to¸n (phÇn d¹ng c¬ b¶n 2) víi l­îng HCL cho ë 6 d¹ng trªn . Bµi 1.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i - Gäi CTHH cña oxit lµ: MO §Æt x lµ sè mol , A lµ PTK cña o xÝt ®· dïng ®Ó ph¶n øng . Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: MO + 2HCl –> MCl2 + H2O 1mol 1mol x (mol) 2x (mol) Suy ra ta cã hÖ sè : m MO = x . A = 12(g) (1)
  16. 21,9 nHCl = 2x = = 0,6(mol) x= 0,6:2 = 0,3 (mol) (2) 36,5 12 ThÕ (2) vµo (1) ta cã A = = 40(g) M M = MMO - MO = 40 – 16 = 24 (g) 0,3 NTK cña M = 24.VËy M lµ kim lo¹i Mg CTHH cña o xÝt lµ MgO Bµi 2.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 21,9 g HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 3.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 4.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung dÞch HCl 6 M. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 5.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 6.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 120 ml dung dÞch HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 7.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ, ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 8.2:ho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 21,9 g HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 9.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 10.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung dÞch HCl 6 M. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 11.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 12.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch­a râ hãa trÞ ,ph¶n øng hoµn toµn víi 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. Bµi 13: Cho 7,22 gam hoãn hôïp X goàm Fe vaø kim loaïi M coù hoaù trò khoâng ñoåi. Chia hoãn hôïp thaønh 2 phaàn baèng nhau. - Hoaø tan heát phaàn 1 trong dung dòch HCl, ñöôïc 2,128 lít H2. - Hoaø tan heát phaàn 2 trong dung dòch HNO3, ñöôïc 1,792 lít khí NO duy nhaát. Xaùc ñònh kim loaïi M vaø % khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp X. Ñaùp soá: M (Al) vaø %Fe = 77,56% ; %Al = 22,44% Bµi 14: Khö 3,48 gam mét oxit kim lo¹i M cÇn dïng 1,344 lÝt khÝ hi®ro (ë ®ktc). Toµn bé l­îng kim lo¹i thu ®­îc t¸c dông víi dung dÞch HCl d­ cho 1,008 lÝt khÝ hi®ro ë ®ktc.T×m kim lo¹i M vµ oxit cña nã .
  17. (CTHH oxit : Fe3O4) Chuyªn ®Ò III. Bµi tËp vÒ ph­¬ng tr×nh hãa häc hãa häc a.LËp ph­¬ng tr×nh hãa häc: C¸ch gi¶i chung: - Viết sơ đồ của ph¶n øng (gồm CTHH của các chất pư và sản phẩm). - Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố (bằng cách chọn các hệ số thích hợp điền vào trước các CTHH). - Viết PTHH. Lưu ý: Khi chọn hệ số cân bằng: + Khi gặp nhóm nguyên tố -> Cân bằng nguyên cả nhóm. + Thường cân bằng nguyên tố có số nguyên tử lẻ cao nhất bằng cách nhân cho 2,4 + Một nguyên tố thay đổi số nguyên tử ở 2 vế PT, ta chọn hệ số bằng cách lấy BSCNN của 2 số trên chia cho số nguyên tử của nguyên tố đó. VÝ dô: ?K + ?O2 -> ?K2O Giải: 4K + O2 -> 2K2O + Khi gÆp mét sè ph­¬ng tr×nh phøc t¹p cÇn ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p c©n b»ng theo ph­¬ng ph¸p ®¹i sè: VÝ dô 1: C©n b»ng PTHH sau : FeS2 + O2 -> Fe2O3 + SO2 Gi¶i: - §Æt c¸c hÖ sè: aFeS2 + bO2 -> cFe2O3 + dSO2 - TÝnh sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè tr­íc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hÖ sè trong PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tö Fe: a = 2c + Sè nguyªn tö S : 2a = d + Sè nguyªn tö O : 2b = 3c + 2d §Æt a = 1 c = 1/2, d = 2, b = 3/2 + 2.2 = 11/2 Thay a, b, c, d vµo PT: aFeS2 + bO2 -> cFe2O3 + dSO2 FeS2 + 11/2O2 -> 1/2Fe2O3 + 2SO2 Hay: 2FeS2 + 11O2 -> Fe2O3 + 4SO2 VÝ dô 2 C©n b»ng PTHH sau: FexOy + H2 Fe + H2O Gi¶i: - §Æt c¸c hÖ sè: a FexOy + b H2 c Fe + d H2O - TÝnh sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè tr­íc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hÖ sè trong PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tö Fe: a.x = c + Sè nguyªn tö O : a.y = d + Sè nguyªn tö H : 2b = 2d §Æt a = 1 c = x, d = b = y Thay a, b, c, d vµo PT: FexOy + y H2 x Fe + y H2O * Bài tập vận dụng: 1: Haõy choïn CTHH vaø heä soá thích hôïp ñaët vaøo nhöõng choã coù daáu hoûi trong caùc PTPÖ sau ñeå ñöôïc PTPÖ ñuùng : 0 a/ ?Na + ? 2Na2O b/ 2HgO t ? Hg + ? 0 c/ ? H2 + ? t 2H2O d/ 2Al + 6HCl ?AlCl3 + ? 2: Hoaøn thaønh caùcsô ñoà PÖHH sau ñeå ñöôïc PTHH ñuùng : a/ CaCO3 + HCl > CaCl2 + CO2 + H2
  18. b/ C2H2 + O2 > CO2 + H2O c/ Al + H2SO4 > Al2(SO4)3 + H2 d/ KHCO3 + Ba(OH)2 >BaCO3 + K2CO3 + H2O e/ NaHS + KOH > Na2S + K2S + H2O f/ Fe(OH)2 + O2 + H2O > Fe(OH)3 3: Ñoát chaùy khí axetylen (C2H2) trong khí oxi sinh ra khí cacbonic vaø hôi nöùôùc .Daãn hoãn hôïp khí vaøo dung dòch nöôùc voâi trong ( Ca(OH)2) thì thu ñöôïc chaát keát tuûa canxicacbonat (CaCO3) .Vieát caùc PTPÖ xaûy ra . 4: Hoàn thành các PTHH cho các pư sau: Na2O + H2O -> NaOH. BaO+H2O -> Ba(OH)2 CO2 +H2O -> H2CO3 N2O5 + H2O -> HNO3 P2O5+H2O -> H3PO4 NO2 +O2 + H2O -> HNO3 SO2 +Br2 + H2O -> H2SO4 + HBr K2O +P2O5 -> K3PO4 Na2O + N2O5 -> NaNO3 Fe2O3 + H2SO4 -> Fe2(SO4)3 + H2O Fe3O4 + HCl -> FeCl2 + FeCl3 + H2O KOH + FeSO4 -> Fe(OH)2 + K2SO4 Fe(OH)2 + O2 -> Fe2O3 + H2O. KNO3 -> KNO2 + O2 AgNO3 -> Ag + O2 + NO2 Fe + Cl2 -> FeCln FeS2+O2 -> Fe2O3 + SO2 FeS +O2 -> Fe2O3 + SO2 FexOy + O2 -> Fe2O3 Cu +O2 + HCl -> CuCl2 + H2O Fe3O4 + C -> Fe + CO2 Fe2O3 + H2 -> Fe + H2O. FexOy + Al -> Fe + Al2O3 Fe + Cl2 -> FeCl3 CO +O2 -> CO2 5. Hoàn thành các phương trình hóa học sau: FexOy + H2SO4 Fe 2(SO4) 2y / x + H2O FexOy + H2 Fe + H2O Al(NO3)3 Al2O3 + NO2 + O2 KMnO4 + HCl Cl2 + KCl + MnCl2 + H2O Fe 3O4 + Al Fe + Al2O3 FeS2 + O2 > Fe2O3 + SO2 KOH + Al2(SO4)3 > K2SO4 + Al(OH)3 FeO + HNO3 > Fe(NO3)3 + NO + H2O FexOy + CO > FeO + CO2 6. Hoµn thµnh chuæi biÕn ho¸ sau:
  19. P2O5 H3PO4 H2 KClO3 O2 Na2O NaOH H2OH2 H2O KOH 7: Hoµn thµnh s¬ ®å chuyÓn ho¸ sau (ghi râ ®iÒu kiÖn ph¶n øng) vµ cho biÕt c¸c ph¶n øng trªn thuéc lo¹i nµo?. 1 KMnO4 3 4 5 6 7 KOH H2O O2 Fe3O4 Fe H2 H2O 8 H2SO4 KClO3 2 B: TÝnh theo ph­¬ng tr×nh hãa häc C¸ch gi¶i chung: - Viết và cân bằng PTHH. - Tính số mol của chất đề bài đã cho. - Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất mà đề bài yêu cầu. - Tính toán theo yêu cầu của đề bài (khối lượng, thể tích chất khí ) 1.D¹ng to¸n c¬ b¶n : Cho biÕt l­îng mét chÊt (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , c¸c ®¹i l­îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ), t×m l­îng c¸c chÊt cßn l¹i trong mét ph¶n øng hãa häc. C¸ch gi¶i : Bµi to¸n cã d¹ng : a M + b B c C + d D (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D :cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - Tính số mol của chất đề bài đã cho. - Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất mà đề bài yêu cầu. - Tính toán theo yêu cầu của đề bài * Tr­êng hîp 1: Cho ë d¹ng trùc tiÕp b»ng : gam, mol. VÝ dô1: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i: Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: Mg + 2HCl –> MgCl2 + H2 1mol 2mol x (mol) 0,6 (mol) x = 0,6. 1 / 2 = 0,3 (mol) mMg = n.M = 0,3. 24 = 7,2 (g) *Tr­êng hîp 2: Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : V(®ktc) VÝ dô2: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl. thu ®­îc 6,72 lÝt khÝ (®ktc) . X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i 6,72 T×m : nH2 = = 0,3 (mol) 22,4 Ta cã Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng: Mg + 2HCl –> MgCl2 + H2
  20. 1mol 1mol x (mol) 0,3 (mol) x = 0,3. 1 / 1 = 0,3 (mol) mMg = n.M = 0,3. 24 = 7,2 (g) *Tr­êng hîp 3: Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : mdd, c% VÝ dô 3: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i Ta ph¶i t×m n HCl ph¶n øng ? mct.100% mdd.c% 100.21,9 ¸p dông : C % = m HCl = = = 21,9 (g) mdd 100% 100 m 21,9 n HCl = = = 0,6 (mol) M 36,5 *Trë vÒ bµi to¸n 1: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 1) *Tr­êng hîp 4: Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : Vdd, CM VÝ dô 4 : Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung dÞch HCl 6 M. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. n Gi¶i: T×m n HCl = ? ¸p dông : CM = n HCl = CM.V = 6.0,1 = 0,6 (mol) V *Trë vÒ bµi to¸n 1: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 1) *Tr­êng hîp 5: Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : mdd, CM ,d (g/ml) VÝ dô 5 : Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i: T×m n HCl = ? m m 120 - T×m Vdd (dùa vµo mdd, d (g/ml)): tõ d = Vdd H Cl = = = 100 (ml) =0,1(l) V d 1,2 n - T×m n HCl = ? ¸p dông : CM = n HCl = CM. V = 6. 0,1 = 0,6 (mol) V *Trë vÒ bµi to¸n 1: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 1) *Tr­êng hîp 6: Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : Vdd, C%, d (g/ml) VÝ dô 6 : Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. Gi¶i: T×m n HCl = ?
  21. m - T×m m dd (dùa vµo Vdd, d (g/ml)): tõ d = mdd H Cl = V.d = 83,3 . 1,2 = 100 (g) dd V HCl. mct.100% mdd.c% 100.21,9 ¸p dông : C % = m HCl = = = 21,9 (g) mdd 100% 100 m 21,9 n HCl = = = 0,6 (mol) M 36,5 *Trë vÒ bµi to¸n 1: Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh khèi l­îng kim lo¹i ®· dïng. (Gi¶i nh­ vÝ dô 1) VËn dông 6 d¹ng to¸n trªn: Ta cã thÓ thiÕt lËp ®­îc 9 bµi to¸n ®Ó t×m c¸c ®¹i l­îng liªn quan ®Õn nång ®é dung dÞch( C%, CM., mdd, Vdd, khèi l­îng riªng cña dd(d(g/ml)) cña chÊt ph¶n øng). 1. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch HCl . X¸c ®Þnh nång ®é % dd HCl cÇn dïng. 2. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 21,9% . X¸c ®Þnh khèi l­îng dd HCl cÇn dïng. 3: Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung dÞch HCl .X¸c ®Þnh nång ®é Mol/ lÝt dd HCl cÇn dïng. 4. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 6M .X¸c ®Þnh thÓ tÝch dd HCl cÇn dïng. 5. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 6 M ( d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh khèi l­îng dd HCl cÇn dïng. 6. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 120g dung dÞch HCl ( d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh nång ®é Mol/lÝt dd HCl cÇn dïng. 7. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 21,9%( d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh thÓ tÝch dd HCl cÇn dïng. 8. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch HCl 6 M . X¸c ®Þnh khèi l­îng riªng dd HCl cÇn dïng. 9. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9% . X¸c ®Þnh khèi l­îng riªng dd HCl cÇn dïng. 2.D¹ng to¸n thõa thiÕu : 1. Tr­êng hîp chØ cã 2 chÊt ph¶n øng : PTHH cã d¹ng : a M + b B c C + d D (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D :cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) * Cho biÕt l­îng 2 chÊt trong ph¶n øng (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V (®ktc) , c¸c ®¹i l­îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ), t×m l­îng c¸c chÊt cßn l¹i trong mét ph¶n øng hãa häc.
  22. C¸ch gi¶i chung : - Viết và cân bằng PTHH: - Tính số mol của chất đề bài đã cho. - X¸c ®Þnh l­îng chÊt nµo ph¶n øng hÕt, chÊt nµo d­ b»ng c¸ch: - Lập tỉ số : Số mol chất A đề bài cho (>; =; Tỉ số của chất nào lớn hơn -> chất đó dư; tỉ số của chất nào nhỏ hơn, chất đó pư hết. - Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất sản phẩm theo chất pư hết. - Tính toán theo yêu cầu của đề bài (khối lượng, thể tích chất khí ) VÝ dô: Khi ®èt, than ch¸y theo s¬ ®å sau : Cacbon + oxi  khÝ cacbon ®ioxit a) ViÕt vµ c©n b»ng ph­¬ng tr×nh ph¶n øng. b) Cho biÕt khèi l­îng cacbon t¸c dông b»ng 18 kg, khèi l­îng oxi t¸c dông b»ng 24 kg. H·y tÝnh khèi l­îng khÝ cacbon ®ioxit t¹o thµnh. c) NÕu khèi l­îng cacbon t¸c dông b»ng 8 kg, khèi l­îng khÝ cacbonic thu ®­îc b»ng 22 kg, h·y tÝnh khèi l­îng cacbon còn dư và khối lượng oxi ®· ph¶n øng. Giải: 0 a. PTHH: C + O2 t CO2 b. – Số mol C: nC = 18.000 : 12 = 1500 mol. - Số mol O2: nO2 = 24.000 : 32 = 750 mol. nC 1500 nO2 750 Theo PTHH, ta có tỉ số: 1 = 1 = 1500 > 1 = 1 = 750. => O2 pư hết, C dư. - Theo pthh: nCO2 = nO2 = 750 mol. - Vậy khối lượng CO2 tạo thành: mCO2 = 750. 44 = 33.000gam = 33kg. c. – Số mol CO2: nCO2 = 22.000 : 44 = 500 mol. - Theo PTHH: nC = nO2 = nCO2 = 500 mol. - Khối lượng C đã tham gia pư: mC = 500. 12 = 6.000g = 6kg. => Khối lượng C còn dư: 8 – 6 = 2kg. - Khối lượng O2 đã tham gia pư: mO2 = 500 . 32 = 16000g = 16kg. * Bài tập vận dụng: 1: Cho 22,4g Fe tác dụng với dd loãng có chứa 24,5g axit sulfuric. a. Tính số mol mỗi chất ban đầu và cho biết chất dư trong pư? b. Tính khối lượng chất còn dư sau pư? c. Tính thể tích khí hidro thu được ở đktc? d. Tính khối lượng muối thu được sau pư 2: Cho dd chứa 58,8g H2SO4 tác dụng với 61,2g Al2O3. a. Tính số mol mỗi chất ban đầu của hai chất pư? b. Sau pư chất nào dư, dư bao nhiêu gam? c. Tính khối lượng muối nhôm sunfat tạo thành? (biÕt H2SO4 + Al2O3 Al2(SO4)3 + H2O ) 3: Dùng 6,72 lít khí H2 (đktc) để khử 20g Sắt (III) oxit.
  23. a. Viết PTHH của pư? b. Tính khối lượng oxit sắt từ thu được? 4: Cho 31g Natri oxit vào 27g nước. a. Tính khối lượng NaOH thu được? b. Tính nồng độ % của dd thu được sau pư? 5: Cho 4,05g kim loại Al vào dd H2SO4, sa pư thu được 3,36 lít khí đktc. a. Tính khối lượng Al đã pư? b. Tính khối lượng muối thu được và khối lượng axit đã pư? c. Để hòa tan hết lượng Al còn dư cần phải dùng them bao nhiêu gam axit? 6. Cho 2,8 gam s¾t t¸c dông víi 14,6 gam dung dÞch axit clohi®ric HCl nguyªn chÊt. a. ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b. ChÊt nµo cßn d­ sau ph¶n øng vµ d­ bao nhiªu gam? c. TÝnh thÓ tÝch khÝ H2 thu ®­îc (®ktc)? d. NÕu muèn cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn th× ph¶i dïng thªm chÊt kia mét l­îng lµ bao nhiªu? 2.Tr­êng hîp cã nhiÒu chÊt ph¶n øng : * Cho biÕt l­îng mét hçn hîp nhiÒu chÊt ph¶n øng víi mét l­îng chÊt ph¶n øng kh¸c (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , c¸c ®¹i l­îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ), t×m l­îng c¸c chÊt cßn l¹i trong qu¸ tr×nh ph¶n øng hãa häc. Bµi to¸n cã d¹ng : cho hçn hîp A( gåm M, M’) ph¶n øng víi B chøng minh hh A hÕt hay B hÕt: C¸ch gi¶i chung : - Viết và cân bằng PTHH: PTHH cã d¹ng : a M + b B c C + d D a’ M’ + b’B c’ C’ + d‘D’ (Trong ®ã c¸c chÊt M, M’, B, C, D, C’, D’: cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - TÝnh số mol của hçn hîp vµ sè mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng . BiÖn luËn l­îng hçn hîp hay l­îng chÊt ph¶n øng víi hh theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan ®Õn l­äng hh hay chÊt ph¶n øng ,®Ó x¸c ®Þnh l­îng hh hÕt hay chÊt ph¶n øng víi hh hÕt - Dựa vào PTHH, t×m l­îng c¸c chÊt cßn l¹i theo l­îng chất pư hết. VÝ dô: Cho 3,78 gam hoãn hôïp goàm Mg vaø Al taùc duïng vôùi 0,5 mol HCl a. Chöùng minh raèng sau phaûn öùng vôùi Mg vaø Al , axit vaãn coøn dö ? b. Neáu phaûn öùng treân laøm thoaùt ra 4,368 lít khí H2 (ñktc) . Haõy tính soá gam Mg vaø Al ñaõ duøng ban ñaàu ? Gi¶i: a. Ta cã PTHH: 2Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2 (1) 3.x x (mol) 3x 2 Mg + 2 HCl MgCl2 + H2 (2) y (mol) 2y y Gi¶ sö l­îng hçn hîp hÕt : 3,78 - Theo bµi ra : 27x + 24y = 3,78 > 24 (x+y) = 0,16 > x +y (3) 24 - Theo PT (1) (2) n HCl = 3x + 2y < 3 (x +y) (4) KÕt hîp (3) (4) : 3x + 2y < 3 (x +y) < 3.0,16 = 0,48
  24. VËy : n HCl ph¶n øng = 3x + 2y < 0,48 mµ bµi theo bµi ra n HCl = 0,5 (mol) Nªn l­îng hçn hîp hÕt, A xÝt cßn d­ . b. L­îng hçn hîp hÕt nªn ta cã PT : 27x + 24y = 3,78 (5) 3.x 4,368 Theo (1) (2) : n H2 = + y = = 0,195 (6) 2 22,4 Gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh: 27x 24y 3,78 x = 0,06 (mol) , y = 0,09 (mol) 3 / 2.x y 0,195 m Al = n. M = 0,06. 27 = 1,62 (g), m Mg = n. M = 0,09. 24 = 2,16 (g), * Bài tập vận dụng: 1. Cho 8,4 gam hoãn hôïp Zn vaø Mg taùc duïng vôùi 3,65 g HCl a. Chöùng minh raèng sau phaûn öùng axit vaãn coøn dö ? b. Neáu thoaùt ra 4,48 lít khí ôû (ñktc) . Haõy tính soá gam Mg vaø Al ñaõ duøng ban ñaàu 2. Cho 7,8 gam hoãn hôïp Mg vaø Al taùc duïng vôùi 0,5 mol dung dòch H2SO4 a. Chöùng minh raèng sau phaûn öùng vôùi Mg vaø Al , axit vaãn coøn dö ? b. Neáu phaûn öùng treân laøm thoaùt ra 4,368 lít khí H2 (ñktc) . Haõy tính % veà khoái löôïng cuûa Mg vaø Al ñaõ duøng ban ñaàu ? 3. Hoµ tan hçn hîp gåm 37,2 gam Zn vµ Fe trong 1 mol dung dÞch H2SO4 a. Chøng minh r»ng hçn hîp tan hÕt. b. NÕu hoµ tan hçn hîp trªn víi l­îng gÊp ®«i vµo cïng l­îng axit trªn th× hçn hîp cã tan hÕt kh«ng. 4. Hoµ tan hçn hîp gåm Mg vµ Fe trong dung dÞch ®ùng 7,3 gam HCl ta thu ®­îc 0,18 gam H2. Chøng minh sau ph¶n øng vÉn cßn d­ axit. 5. Nguêi ta tiÕn hµnh 2 thÝ nghiÖm sau: TN1: Cho 2,02 gam hçn hîp Mg, Zn vµo cèc ®ùng 200ml dung dÞch HCl . Sau ph¶n øng ®un nãng cho n­íc bay h¬i hÕt thu ®­îc 4,86 gam chÊt r¾n. TN2: Cho 2,02 gam hçn hîp trªn vµo cèc ®ùng 400ml dung dÞch HCl trªn. Sau khi c« c¹n thu ®­îc 5,57 gam chÊt r¾n. a. Chøng minh trong TN1 axit hÕt, TN2 axit d­. b. TÝnh thÓ tÝch khÝ (®ktc) bay ra ë TN1. c. TÝnh sè mol HCl tham gia ph¶n øng. d. TÝnh sè gam mçi kim lo¹i 6. Cho a gam Fe hoµ tan trong dung dÞch HCl (TN1) sau khi c« c¹n dung dÞch thu ®­îc 3,1 gam chÊt r¾n. NÕu cho a gam Fe vµ b gam Mg ( TN2) vµo dung dÞch HCl còng víi l­îng trªn th× thu ®­îc 3,34 gam chÊt r¾n . BiÕt thÓ tÝch H2 (®ktc) tho¸t ra ë c¶ 2 TN ®Òu lµ 448 ml. TÝnh a,b biÕt r»ng ë TN2 Mg ho¹t ®éng m¹nh h¬n Fe. ChØ khi Mg ph¶n øng xong th× Fe míi ph¶n øng. 7. Cho 22 gam hçn hîp X gåm Al vµ Fe ph¶n øng víi dung dÞch chøa 0,6 mol HCl . Chøng minh hçn hîp X tan hÕt. 8. Cho 3,87 gam hçn hîp A gåm Mg vµ Al vµo 0,25mol HCl vµ 0,125 mol H2SO4 ta thu ®­îc dung dÞch B vµ 4,368 lit H2 (®ktc) . a. Chøng minh trong dung dÞch vÉn cßn d­ axit. b. TÝnh % c¸c kim lo¹i trong A.
  25. 9. Hoµ tan 7,8 gam hçn hîp gåm Mg vµ Zn vµo dung dÞch H2SO4. Sau ph¶n øng thu ®­îc dung dÞch A vµ 2,24 lit khÝ. Chøng minh sau ph¶n øng kim lo¹i vÉn cßn d­. 10. Hoaø tan 13,2 gam hoãn hôïp A goàm 2 kim loaïi coù cuøng hoaù trò vaøo 0.6 mol HCl . Coâ caïn dung dòch sau phaûn öùng thu ñöôïc 32,7 gam hoãn hôïp muoái khan. a. Chöùng minh hoãn hôïp A khoâng tan heát. b. Tính theå tích hiñro sinh ra (®ktc). 3. D¹ng To¸n hçn hîp : Bµi to¸n cã d¹ng : cho m (g) hçn hîp A ( gåm M, M’) ph¶n øng hoµn toµn víi l­äng chÊt B TÝnh thµnh phÇn % cña hçn hîp hay l­îng s¶n phÈm. 1. Tr­êng hîp trong hçn hîp cã mét sè chÊt kh«ng ph¶n øng víi chÊt ®· cho: cho m (g) hçn hîp A(gåm M, M’) + chØ cã mét chÊt ph¶n øng hoµn toµn víi l­äng chÊt B. C¸ch gi¶i chung : - X¸c ®Þnh trong hçn hîp A (M, M’) chÊt nµo ph¶n øng víi B. viÕt và c©n bằng PTHH. - TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan ®Õn l­äng hh hay l­îng chÊt ph¶n øng, ®Ó x¸c ®Þnh l­îng chÊt nµo trong hçn hîp ph¶n øng, l­îng chÊt kh«ng ph¶n øng. - Dựa vào PTHH, c¸c d÷ kiÖn bµi to¸n, t×m l­îng c¸c chÊt trong hçn hîp hay l­îng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu . VÝ dô: Cho 9,1 gam hçn hîp kim lo¹i Cu vµ Al ph¶n øng hoµn toµn víi dd HCl, thu ®­îc 3,36 lÝt khÝ (®ktc). TÝnh TP % cña hçn hîp kim lo¹i. Gi¶i: - Cho hçn hîp kim lo¹i vµo HCl chØ cã Al ph¶n øng theo PT: 2Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2 (1) 3.x x (mol) 3x 2 3.x 3,36 - Theo PT: n H2 = = = 0,15 (mol) x = 0,1 (mol) 2 22,4 m Al = n.M = 0,1. 27 = 2,7 (g) m Cu = m hh - m Al = 9,1 - 2,7 = 6,4 (g) * Bài tập vận dụng: 1. Cho 8 gam hoãn hôïp goàm Cu vaø Fe taùc duïng vôùi dung dòch HCl dö taïo thaønh 1,68 lít khí H2 thoaùt ra (ôû ñktc ). Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ? 2. Cho hoãn hôïp goàm Ag vaø Al taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 dö taïo thaønh 6,72 lít khí H2 thoaùt ra (ôû ñktc) vaø 4,6 g chaát raén khoâng tan. Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ? 2.Tr­êng hîp c¸c chÊt trong hçn hîp ®Òu tham gia ph¶n øng cho m (g) hçn hîp A ( gåm M, M’) + c¸c chÊt trong ·«n hîp A ®Òu ph¶n øng hoµn toµn víi l­äng chÊt B. C¸ch gi¶i chung : - ViÕt và c©n bằng PTHH X¶Y RA - TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan ®Õn l­îng hh hay l­îng chÊt ph¶n øng . - Dựa vào PTHH, c¸c d÷ kiÖn bµi to¸n, LËp hÖ ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt 1 Èn( hoÆc 2 Èn ). t×m l­îng c¸c chÊt trong hçn hîp hay l­îng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu .
  26. VÝ dô. §èt ch¸y 29,6 gam hçn hîp kim lo¹i Cu vµ Fe cÇn 6,72 lÝt khÝ oxi ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn.TÝnh khèi l­îng chÊt r¾n thu ®­îc theo 2 c¸ch. Gi¶i: noxi = 6,72 : 22,4 = 0,3 mol moxi = 0,3 x 32 = 9,6 gam PTP¦ : 2Cu + O2 -> 2CuO (1) x (mol) : x/2 : x 3 Fe + 2O2 -> Fe3O4 (2) y (mol) 2y/3 y/3 C¸ch 1: ¸p dông §LBTKL cho ph¶n øng (1) vµ (2) ta cã : ms¨t + m®ång + moxi = m oxu = 29,6 + 9,6 = 39,2 gam C¸ch 2 : Gäi x,y lµ sè mol cña Cu vµ Fe trong hçn hîp ban ®Çu (x,y nguyªn d­¬ng) Theo bµi ra ta cã : 64x + 56y = 29,6 x/2 + 2y/3 = 0,3  x = 0,2 ; y = 0,3  khèi l­îng oxit thu ®­îc lµ : 80x + (232y:3 ) = 80 . 0,2 + 232 . 0,1 = 39,2 gam * Bài tập vận dụng: 1. Khöû 15,2 gam hoãn hôïp goàm Fe2O3 vaø FeO baèng H2 ôû nhieät ñoä cao thu ñöôïc saét kim loaïi . Ñeå hoøa tan heát löôïng saét naøy caàn 0,4 mol HCl. a.Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b.Tính theå tích H2 thu ñöôïc (ôû ñktc)? 2. Cho 19,46 gam hoãn hôïp goàm Mg , Al vaø Zn trong ñoù khoái löôïng cuûa Magie baèng khoái löôïng cuûa nhoâm taùc duïng vôùi dung dòch HCl taïo thaønh 16, 352 lít khí H2 thoaùt ra (ôû ñktc ) . Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ? 3. Khöû 15,2 gam hoãn hôïp goàm Fe2O3 vaø FeO baèng H2 ôû nhieät ñoä cao thu ñöôïc saét kim loaïi . Ñeå hoøa tan heát löôïng saét naøy caàn 0,4 mol HCl . a.Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b.Tính theå tích H2 thu ñöôïc ôû ñktc ? 4. Cho moät luoàng CO dö ñi qua oáng söù chöùa 15,3 gam hoãn hôïp goàm FeO vaø ZnO nung noùng , thu ñöôïc moät hoãn hôïp chaát raén coù khoái löôïng 12, 74 gam . Bieát trong ñieàu kieän thí nghieäm hieäu suaát caùc phaûn öùng ñeàu ñaït 80% . a.Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b.Ñeå hoøa tan hoaøn toaøn löôïng chaát raén thu ñöôïc sau phaûn öùng treân phaûi duøng bao nhieâu lít dung dòch HCl 2M ? 5. Cho luoàng khí CO ñi qua oáng söù ñöïng m gam hoãn hôïp goàm Fe , FeO , Fe 2O3 nung noùng . Sau khi keát thuùc thí nghieäm , thu ñöôïc 64 gam chaát raén A vaø 11,2 lít khí B (ñktc) coù tæ khoái hôi so vôùi hiñro laø 20,4. Tính m ? 6. Cho 11 gam hoãn hôïp goàm Al vaø Fe taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch HCl 2M taïo thaønh 8,96 lít khí H2 thoaùt ra ôû ñktc .
  27. a.Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ? b. Tính theå tích dung dòch HCl ñaõ tham gia phaûn öùng ? 7. Cho 8,8 gam hoãn hôïp goàm Mg vaø MgO taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch HCl 14,6% .Coâ caïn dung dòch sau phaûn öùng thu ñöôïc 28,5 gam muoái khan. a. Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng chaát coù trong hoãn hôïp ? b. Tính khoái löôïng dung dòch HCl ñaõ tham gia phaûn öùng ? c. Tính noàng ñoä phaàn traêm cuûa muoái taïo thaønh sau phaûn öùng ? 8. Cho moät luoàng CO dö ñi qua oáng söù chöùa 15,3 gam hoãn hôïp goàm FeO vaø ZnO nung noùng , thu ñöôïc moät hoãn hôïp chaát raén coù khoái löôïng 12, 74 gam . Bieát trong ñieàu kieän thí nghieäm hieäu suaát caùc phaûn öùng ñeàu ñaït 80%. a. Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b. Ñeå hoøa tan hoaøn toaøn löôïng chaát raén thu ñöôïc sau phaûn öùng treân phaûi duøng bao nhieâu lít dung dòch HCl 2M ? 9. Chia hoãn hôïp goàm Fe vaø Fe2O3 laøm 2 phaàn baèng nhau. Phaàn 1 : cho moät luoàng CO ñi qua vaø nung noùng thu ñöôïc 11,2 gam Fe. Phaàn 2 : ngaâm trong dung dòch HCl . Sau phaûn öùng thu ñöôïc 2,24 lít khí H2 ôû ñktc Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi chaát coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? 10. Cho 46,1 (g) hoãn hôïp Mg, Fe, Zn phaûn öùng vôùi dung dòch HCl thì thu ñöôïc 17,92 lít H2 (ñktc). Tính thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng caùc kim loaïi trong hoãn hôïp. Bieát raèng theå tích khí H2 do saét taïo ra gaáp ñoâi theå tích H2 do Mg taïo ra. 4. d¹ng to¸n T¨ng gi¶m khèi l­îng Tröôøng hôïp1: Kim loaïi phaûn öùng vôùi muoái cuûa kim loaïi yeáu hôn. C¸ch gi¶i chung : - Goïi x (g) laø khoái löôïng cuûa kim loaïi maïnh. - Laäp phöông trình hoaù hoïc. - Döïa vaøo döõ kieän ñeà baøi vaø PTHH ñeå tìm löôïng kim loaïi tham gia. - Töø ñoù suy ra löôïng caùc chaát khaùc. Löu yù: Khi cho mieáng kim loaïi vaøo dung dòch muoái, Sau phaûn öùng thanh kim loaïi taéng hay giaûm: - Neáu thanh kim loaïi taêng: mkim loaïi sau mkim loaïi tröôùc mkim loaïi taêng - Neáu khoái löôïng thanh kim loaïi giaûm: mkim loaïi tröôùc mkim loaïi sau mkim loaïi giaûm - Neáu ñeà baøi cho khoái löôïng thanh kim loaïi taêng a% hay giaûm b% thì neân ñaët thanh kim loaïi ban ñaàu laø m gam. Vaäy khoái löôïng thanh kim loaïi taêng a% m hay b% m . * Bài tập vận dụng: 1: Cho moät laù ñoàng coù khoái löôïng laø 6 gam vaøo dung dòch AgNO3. Phaûn öùng xong, ñem laù kim loaïi ra röûa nheï, laøm khoâ caân ñöôïc 13,6 gam. Tính khoái löôïng ñoàng ñaõ phaûn öùng.
  28. 2. Ngaâm moät mieáng saét vaøo 320 gam dung dòch CuSO4 10%. Sau khi taát caû ñoàng bò ñaåy ra khoûi dung dòch CuSO4 vaø baùm heát vaøo mieáng saét, thì khoái löôïng mieáng saét taêng leân 8%. Xaùc ñònh khoái löôïng mieáng saét ban ñaàu. 3.Nhuùng thanh saét coù khoái löôïng 50 gam vaøo 400ml dung dòch CuSO4. Sau moät thôøi gian khoái löôïng thanh saét taêng 4%. a. Xaùc ñònh löôïng Cu thoaùt ra. Giaû söû ñoàng thoaùt ra ñeàu baùm vaøo thanh saét. b. Tính noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch saét(II) sunfat taïo thaønh. Giaû söû theå tích dung dòch khoâng thay ñoåi. 4. Hai thanh kim loaïi gioáng nhau (ñeàu taïo bôûi cuøng nguyeân toá R hoaù trò II) vaø coù cuøng khoái löôïng. Thaû thanh thöù nhaát vaøo dung dòch Cu(NO3)2 vaø thanh thuù hai vaøo dung dòch Pb(NO3)2. Sau moät thôøi gian, khi soá mol 2 muoái phaûn öùng baèng nhau laáy 2 thanh kim loaïi ñoù ra khoûi dung dòch thaáy khoái löôïng thanh thöù nhaát giaûm ñi 0,2%, coøn khoái löôïng thanh thöù hai taêng theâm 28,4%. Tìm nguyeân toá R. 5: Cho moät thanh Pb kim loaïi taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaù trò II, sau moät thôøi gian khi khoái löôïng thanh Pb khoâng ñoåi thì laáy ra khoûi dung dòch thaáy khoái löôïng noù giaûm ñi 14,3 gam. Cho thanh saét coù khoái löôïng 50 gam vaøo dung dòch sau phaûn öùng treân, khoái löôïng thanh saét khoâng ñoåi nöõa thì laáy ra khoûi dung dòch, röûa saïch, saáy khoâ caân naëng 65,1 gam. Tìm teân kim loaïi hoaù trò II. 6. Nhuùng moät thoûi saét 100 gam vaøo dung dòch CuSO4 . Sau moät thôøi gian laáy ra röûa saïch , saáy khoâ caân naëng 101,6 gam . Hoûi khoái kim loaïi ñoù coù bao nhieâu gam saét , bao nhieâu gam ñoàng ? 7.Cho moät baûn nhoâm coù khoái löôïng 60 gam vaøo dung dòch CuSO4. Sau moät thôøi gian laáy ra röûa saïch, saáy khoâ caân naëng 80,7gam. Tính khoái löôïng ñoàng baùm vaøo baûn nhoâm ? 8. Ngaâm moät laù ñoàng vaøo dung dòch AgNO3. Sau phaûn öùng khoái löôïng laù ñoàng taêng 0,76 gam . Tính soá gam ñoàng ñaõ tham gia phaûn öùng ? 9. Ngaâm ñinh saét vaøo dung dòch CuSO4. Sau moät thôøi gian laáy ra röûa saïch, saáy khoâ caân naëng hôn luùc ñaàu 0,4 gam a. Tính khoái löôïng saét vaø CuSO4 ñaõ tham gia phaûn öùng ? b. Neáu khoái löôïng dung dòch CuSO4ñaõ duøng ôû treân laø 210 gam coù khoái löôïng rieâng laø 1,05 g/ml . Xaùc ñònh noàng ñoä mol ban ñaàu cuûa dung dòch CuSO4 ? 10. Cho 333 gam hoãn hôïp 3 muoái MgSO4 , CuSO4 vaø BaSO4 vaøo nöôùc ñöôïc dung dòch D vaø moät phaàn khoâng tan coù khoái löôïng 233 gam . Nhuùng thanh nhoâm vaøo dung dòch D . Sau phaûn öùng khoái löôïng thanh kim loaïi taêng 11,5 gam . Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi muoái coù trong hoãn hôïp treân ? 11. Cho baûn saét coù khoái löôïng 100 gam vaøo 2 lít dung dòch CuSO4 1M. Sau moät thôøi gian dung dòch CuSO4 coù noàng ñoä laø 0,8 M . Tính khoái löôïng baûn kim loaïi , bieát raèng theå tích dung dòch xem nhö khoâng ñoåi vaø khoái löôïng ñoàng baùm hoaøn toaøn vaøo baûn saét ?
  29. 12. Nhuùng moät laù keõm vaøo 500 ml dung dòch Pb(NO3)2 2M . Sau moät thôøi gian khoái löôïng laù keõm taêng 2,84 gam so vôùi ban ñaàu . a.Tính löôïng Pb ñaõ baùm vaøo laùZn, bieát raèng löôïng Pb sinh ra baùm hoaøn toaøn vaøo laù Zn. b. Tính moàng ñoä M caùc muoái coù trong dung dòch sau khi laáy laù keõm ra, bieát raèng theå tích dung dòch xem nhö khoâng ñoåi ? Tröôøng hôïp2 : Taêng giaûm khoái löôïng cuûa chaát keát tuûa hay khoái löôïng dung dòch sau phaûn öùng a) Khi gaëp baøi toaùn cho a gam muoái clorua (cuûa kim loaïi Ba, Ca, Mg) taùc duïng vôùi dung dòch cacbonat taïo muoái keát tuûa coù khoái löôïng b gam. Haõy tìm coâng thöùc muoái clorua. - Muoán tìm coâng thöùc muoái clorua phaûi tìm soá mol (n) muoái. Ñoä giaûm khoái löôïng muoái clorua = a – b laø do thay Cl2 (M = 71) baèng CO3 (M = 60). a - b n muoái 71 60 a Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû muoái: Mmuoái clorua nmuoái Töø ñoù xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû muoái. b) Khi gaëp baøi toaùn cho m gam muoái cacbonat cuûa kim loaïi hoaù trò II taùc duïng vôùi H2SO4 loaõng dö thu ñöôïc n gam muoái sunfat. Haõy tìm coâng thöùc phaân töû muoái cacbonat. Muoán tìm coâng thöùc phaân töû muoái cacbonat phaûi tìm soá mol muoái. n -m n (do thay muoái cacbonat (60) baèng muoái sunfat (96) muoái 96 60 mmuoái Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû muoái RCO3: R + 60 R nmuoái Suy ra coâng thöùc phaân töû cuûa RCO3. * Bài tập vận dụng: 1. Coù 100 ml muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaù trò II (dung dòch A). Thaû vaøo A moät thanh Pb kim loaïi, sau moät thôøi gian khi löôïng Pb khoâng ñoåi thì laáy noù ra khoûi dung dòch thaáy khoái löôïng cuûa noù giaûm ñi 28,6 gam. Dung dòch coøn laïi ñöôïc thaû tieáp vaøo ñoù moät thanh Fe naëng 100 gam. Khi löôïng saét khoâng ñoåi nöõa thì laáy ra khoûi dung dòch, thaám khoâ caân naëng 130,2 gam. Hoûi coâng thöùc cuûa muoái ban ñaàu vaø noàng ñoä mol cuûa dung dòch A. 2. Hoaø tan muoái nitrat cuûa moät kim loaïi hoaù trò II vaøo nöôùc ñöôïc 200 ml dung dòch (A). Cho vaøo dung dòch (A) 200 ml dung dòch K3PO4, phaûn öùng xaûy ra vöøa ñuû, thu ñöôïc keát tuûa (B) vaø dung dòch (C). Khoái löôïng keát tuûa (B) vaø khoái löôïng muoái nitrat trong dung dòch (A) khaùc nhau 3,64 gam. a. Tìm noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch (A) vaø (C), giaû thieát theå tích dung dòch thay ñoåi do pha troän vaø theå tích keát tuûa khoâng ñaùng keå.
  30. b. Cho dung dòch NaOH (laáy dö) vaøo 100 ml dung dòch (A) thu ñöôïc keát tuûa (D), loïc laáy keát tuûa (D) roài ñem nung ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi caân ñöôïc 2,4 gam chaát raén. Xaùc ñònh kim loaïi trong muoái nitrat. 5. D¹ng to¸n theo s¬ ®å hîp thøc – hiÖu suÊt ph¶n øng C¸ch 1: Dùa vµo l­îng chÊt thiÕu tham gia ph¶n øng H = L­îng thùc tÕ ®· ph¶n øng .100% L­îng tæng sè ®· lÊy - L­îng thùc tÕ ®· ph¶n øng ®­îc tÝnh qua ph­¬ng tr×nh ph¶n øng theo l­îng s¶n phÈm ®· biÕt. - L­îng thùc tÕ ®· ph¶n øng < l­îng tæng sè ®· lÊy. - L­îng thùc tÕ ®· ph¶n øng , l­îng tæng sè ®· lÊy cã cïng ®¬n vÞ. C¸ch 2: Dùa vµo 1 trong c¸c chÊt s¶n phÈm H = L­îng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®­îc .100% L­îng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt - L­îng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt ®­îc tÝnh qua ph­¬ng tr×nh ph¶n øng theo l­îng chÊt tham gia ph¶n øng víi gi¶ thiÕt H = 100% - L­îng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®­îc th­êng cho trong ®Ò bµi. - L­îng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®­îc < L­îng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt - L­îng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®­îc vµ L­îng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt ph¶i cã cïng ®¬n vÞ ®o. * Bài tập vận dụng: 3 1: Nung 1 kg ®¸ v«i chøa 80% CaCO3 thu ®­îc 112 dm CO2 (®ktc) .TÝnh hiÖu suÊt ph©n huû CaCO3. 2:a) Khi cho khÝ SO3 hîp n­íc cho ta dung dÞch H2SO4. TÝnh l­îng H2SO4 ®iÒu chÕ ®­îc khi cho 40 Kg SO3 hîp n­íc. BiÕt HiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%. b) Ng­êi ta dïng quÆng boxit ®Ó s¶n xuÊt nh«m theo s¬ ®å ph¶n øng sau: Al2O3 ®iÖn ph©n nãng ch¶y, xóc t¸c Al + O2 Hµm l­îng Al2O3 trong quÆng boxit lµ 40% . §Ó cã ®­îc 4 tÊn nh«m nguyªn chÊt cÇn bao nhiªu tÊn quÆng. BiÕt H cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ 90% 3:Cã thÓ ®iÒuchÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1 tÊn quÆng b«xit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 98%. PT: Al2O3 ®iÖn ph©n nãng ch¶y, xóc t¸c Al + O2 4Ng­êi ta dïng 490kg than ®Ó ®èt lß ch¹y m¸y. Sau khi lß nguéi, thÊy cßn 49kg than ch­a ch¸y. a) TÝnh hiÖu suÊt cña sù ch¸y trªn. b) TÝnh l­îng CaCO3 thu ®­îc, khi cho toµn bé khÝ CO2 vµo n­íc v«i trong d­. 5:Ng­êi ta ®iÒu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i (CaCO3). L­îng v«i sèng thu ®­îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ 0,45 tÊn. TÝnh hiÖu suÊt ph¶n øng. 6:Cã thÓ ®iÒu chÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1tÊn quÆng boxit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 98%. 7:Khi cho khÝ SO3 t¸c dông víi n­íc cho ta dung dÞch H2SO4. TÝnh l­îng H2SO4 ®iÒu chÕ ®­îc khi cho 40 kg SO3 t¸c dông víi n­íc. BiÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%.
  31. 8.Ng­êi ta ®iÒu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i CaCO3. L­îng v«i sèng thu ®­îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ: H·y gi¶i thÝch sù lùa chän? Gi¶ sö hiÖu suÊt nung v«i ®¹t 100%. 9. Tính khoái löôïng H2SO4 95% thu ñöôïc töø 60 kg quaëng pirit neáu hieäu suaát p/ öùng laø 85% ? 10. Duøng 150 gam quaëng pirit chöaù 20% chaát trô ñieàu cheá H2SO4. Ñem toaøn boä löôïng axit ñieàu cheá ñöôïc hoøa tan vöøa ñuû m gam Fe2O3. Taát caû phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn, haõy a. Tính khoái löôïng H2SO4 ñieàu cheá ñöôïc ? b. Tính m ? 11. Töø 1 taán quaëng pirit chöaù 90% FeS2 coù theå ñieàu cheá bao nhieâu lít H2SO4 ñaäm ñaëc 98% (d = 1,84 g/ml) , bieát hieäu suaát trong quaù trình ñieàu cheá laø 80% ? 12. Trong coâng nghieäp ñieàu cheá H2SO4 töø FeS2 theo sô ñoà sau: FeS2 SO2 SO3 H2SO4 a. Vieát phöông trình phaûn öùng vaø ghi roõ ñieàu kieän. b. Tính löôïng axit 98% ñieàu cheá ñöôïc töø 1 taán quaëng chöùa 60% FeS2. Bieát hieäu suaát cuûa quaù trình laø 80%. 13. Ñieàu cheá HNO3 trong coâng nghieäp theo sô ñoà: NH3 NO NO2 HNO3 a. Vieát phöông trình phaûn öùng vaø ghi roõ ñieàu kieän. b. Tính theå tích NH3 (ôû ñktc) chöùa 15% taïp chaát khoâng chaùy caàn thieát ñeå thu ñöôïc 10 kg HNO3 31,5%. Bieát hieäu suaát cuûa quaù trình laø 79,356%